Kleine kwalen en alledaagse klachten bij ouderen

284 Pages·2016·10.01 MB·German

by  Just Eekhof et al.

Kleine kwalen en alledaagse klachten bij ouderen
Kleine kwalen en alledaagse
klachten bij ouderen
redactie
Just Eekhof
Arie Knuistingh Neven
Sjoerd Bruggink
Marissa Scherptong-Engbers
(cid:35)(cid:48)(cid:41)(cid:47)(cid:1)(cid:52)(cid:53)(cid:34)(cid:39)(cid:45)(cid:38)(cid:54)(cid:1)(cid:55)(cid:34)(cid:47)(cid:1)(cid:45)(cid:48)(cid:40)(cid:41)(cid:54)(cid:46)(cid:13)(cid:1)(cid:41)(cid:48)(cid:54)(cid:53)(cid:38)(cid:47)
ISBN 978 90 368 1081 4 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van
(een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemle-
© 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onder- zingen, readers en andere compilatiewerken
deel van Springer Media (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de
uitgever te wenden.
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze
uitgave mag worden verveelvoudigd, opgesla- Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig
gen in een geautomatiseerd gegevensbestand, bewust van hun taak een betrouwbare uitgave
of openbaar gemaakt, in enige vorm of op te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aan-
enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, sprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten
door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige en andere onjuistheden die eventueel in deze
andere manier, zonder voorafgaande schrifte- uitgave voorkomen.
lijke toestemming van de uitgever.
NUR 870
Voor zover het maken van kopieën uit deze Ontwerp omslag: Martin Majoor
uitgave is toegestaan op grond van artikel Basisontwerp binnenwerk: Martin Majoor
16b Auteurswet j° het Besluit van 20 juni
1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit Bohn Stafleu van Loghum
van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Het Spoor 2
Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk Postbus 246
verschuldigde vergoedingen te voldoen aan 3990 GA Houten
de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 www.bsl.nl
Voorwoord
‘Wanneer komen jullie nu eens met een er duidelijk behoefte is aan een boek over
boek (cid:43)(cid:76)(cid:69)(cid:73)(cid:78)(cid:69) (cid:75)(cid:87)(cid:65)(cid:76)(cid:69)(cid:78) (cid:66)(cid:73)(cid:74) (cid:79)(cid:85)(cid:68)(cid:69)(cid:82)(cid:69)(cid:78)?’ Deze kleine kwalen bij ouderen.
vraag hebben wij vaak gehoord nadat we Dit was uitdagend. Op hun lijst stonden
in 2003 ook het boek (cid:43)(cid:76)(cid:69)(cid:73)(cid:78)(cid:69)(cid:75)(cid:87)(cid:65)(cid:76)(cid:69)(cid:78)(cid:66)(cid:73)(cid:74)(cid:75)(cid:73)(cid:78)(cid:13) naast ‘echte’ kleine kwalen ook veel aandoe-
(cid:68)(cid:69)(cid:82)(cid:69)(cid:78) uitbrachten. We hielden het lang af. ningen die weliswaar vaak bij ouderen voor-
We vonden het lastig een boek over kleine komen, maar die je strikt genomen niet als
kwalen te maken die specifiek bij ouderen ‘kleine kwaal’ kunt betitelen. Een voorbeeld is
voorkomen. Immers, kleine kwalen die eenzaamheid, een probleem dat bij ouderen
bij ouderen veel voorkomen zoals ouder- veel voorkomt. Als je als arts te maken krijgt
domswratten, droge huid of orthostase, met een eenzame patiënt, dan zul je eerst in
komen ook regelmatig voor bij nog niet zo kaart moeten brengen hoe het precies zit en
oude volwassenen. Ook komt een gezonde hoe ernstig het probleem voor deze patiënt is.
oudere met een ingegroeide teennagel voor Hoe pak je het aan, waaraan moet je denken
dezelfde behandeling (partiële nagelextrac- en wat zijn de eerste therapeutische opties
tie) in aanmerking als een jongere volwas- als er sprake is van eenzaamheid? Het blijkt
sene. Heeft deze oudere echter diabetes of dat dit soort vragen niet alleen opkomt bij de
een vaatstoornis van de benen, dan zal de huisarts (in opleiding), maar ook bij de speci-
huisarts eerder kiezen voor een conserva- alist Ouderengeneeskunde (in opleiding), de
tieve dan voor een chirurgische behande- praktijkondersteuner, de wijkverpleegkun-
ling van de ingegroeide teennagel. Vaak dige en andere professionals die betrokken
is het dus niet de leeftijd die het verschil zijn bij de medische zorg voor ouderen. Ons
maakt, maar de relevante comorbiditeit. werd duidelijk dat er ook bij hen behoefte
Twee jaar geleden echter stelden Annet is aan handvatten voor de aanpak bij eerste
Wind, hoofd van de NHG-kaderopleiding presentatie van dergelijke, niet kleine maar
Ouderengeneeskunde, en Agnes Valkhof, wel veel voorkomende alledaagse klachten.
specialist Ouderengeneeskunde, beiden Vanuit die invalshoek is een boek dat toe-
werkzaam bij de afdeling Public health gespitst is op ouderen op zijn plaats binnen
en Eerstelijnsgeneeskunde LUMC, ons de een reeks over kleine kwalen. Om recht te
vraag opnieuw. Zij hadden zich goed voor- doen aan deze aangepaste invalshoek heb-
bereid en legden ons een lange lijst met ben we ook de titel aangepast: (cid:43)(cid:76)(cid:69)(cid:73)(cid:78)(cid:69)(cid:75)(cid:87)(cid:65)(cid:76)(cid:69)(cid:78)
mogelijke onderwerpen voor. Ook de doel- (cid:69)(cid:78)(cid:65)(cid:76)(cid:76)(cid:69)(cid:68)(cid:65)(cid:65)(cid:71)(cid:83)(cid:69)(cid:75)(cid:76)(cid:65)(cid:67)(cid:72)(cid:84)(cid:69)(cid:78)(cid:66)(cid:73)(cid:74)(cid:79)(cid:85)(cid:68)(cid:69)(cid:82)(cid:69)(cid:78).
groep hadden ze goed voor ogen, name- Elk hoofdstuk in dit boek geeft een prak-
lijk alle professionals die betrokken zijn tische leidraad voor een alledaagse klacht
bij de medische zorg voor ouderen. Deze bij ouderen. ‘Ouderen’ hebben we gede-
twee experts in ouderenzorg gaven aan dat finieerd als mensen van ongeveer 75 jaar
of ouder. Die leeftijdsgrens is enigszins met die bij een volwassene. Onder het
arbitrair, maar het is wel een leeftijd waarop kopje ‘Beleid’ staat dus in principe dezelfde
het beloop van een kleine aandoening vaak tekst als voor gewone volwassen patiënten.
wordt beïnvloed door comorbiditeit en Bij oudere patiënten zal men in het alge-
waarop specifieke aspecten, zoals kwets- meen echter vaker kiezen voor een conser-
baarheid, een rol gaan spelen bij diagnos- vatief beleid, omdat men rekening moet
tiek en behandeling. houden met comorbiditeit en verminderde
Bij het selecteren van onderwerpen veerkracht. We hebben daarom twee kop-
zijn we gekomen tot vijftig hoofdstukken. jes toegevoegd. Onder ‘Overwegingen bij
Een mooi rond getal, maar mocht u nog comorbiditeit’ wordt aangegeven waarop
onderwerpen missen die goed zouden men moet letten bij bepaalde comorbidi-
passen binnen de geschetste contouren teit. Bij het voorschrijven van medicatie
van het boek, laat het ons dan weten voor bijvoorbeeld zal de huisarts vaker rekening
de volgende editie. Bij het in kaart bren- moeten houden met een verminderde
gen van de klachten hebben we globaal de lever- of nierfunctie en bedacht moeten
volgende, arbitraire, definitie gehanteerd. zijn op interacties met medicatie die reeds
Kleine kwalen en alledaagse klachten bij in gebruik is. Onder het kopje ‘Aandachts-
ouderen zijn aandoeningen: punten bij de verzorging’ geven we aan
r die de huisarts met enige regelmaat welke informatie belangrijk is voor even-
ziet; tuele verzorgenden, wat de oudere patiënt
r die niet direct een ernstige bedreiging zelf kan doen en met welke beperkingen
vormen voor de gezondheid van de men rekening moet houden.
patiënt en die doorgaans een goede
prognose hebben; Toen in 1975 in Leiden de huisartsoplei-
r die voor een belangrijk deel door de ding begon, werd duidelijk dat er veel ken-
huisarts of specialist Ouderengenees- nis was over ernstige aandoeningen zoals
kunde kunnen worden afgehandeld; diabetes en de ziekte van Cushing, maar
r waaraan in de huidige medische oplei- weinig over aandoeningen zoals krenten-
dingen en wetenschappelijke litera- baard, hordeolum, koortslip of platvoeten.
tuur relatief weinig aandacht wordt Daarom begon men op de afdeling Huis-
geschonken; artsgeneeskunde in Leiden onder leiding
r die vooral op oudere leeftijd (vanaf van de toenmalige hoogleraar Jan Mulder
ongeveer 75 jaar) voorkomen of bij de met het beschrijven van deze kleine aan-
diagnostiek of behandeling waarvan doeningen, die huisartsen in de praktijk
men rekening moet houden met speci- vaak zagen maar waarover ze tijdens hun
fieke aspecten van de ouderdom. studie weinig tot niets hadden geleerd. Een
student of huisarts in opleiding schreef het
De indeling van de hoofdstukken is dezelfde artikel onder begeleiding van een huisarts-
als in de andere kleinekwalenboeken, met staflid. Veel van deze literatuuroverzich-
vaste kopjes. Een twintigtal hoofdstukken ten zijn in de jaren tachtig en negentig
uit het boek (cid:43)(cid:76)(cid:69)(cid:73)(cid:78)(cid:69)(cid:75)(cid:87)(cid:65)(cid:76)(cid:69)(cid:78)(cid:73)(cid:78)(cid:68)(cid:69)(cid:72)(cid:85)(cid:73)(cid:83)(cid:65)(cid:82)(cid:84)(cid:83)(cid:69)(cid:78)(cid:13) verschenen in het (cid:46)(cid:69)(cid:68)(cid:69)(cid:82)(cid:76)(cid:65)(cid:78)(cid:68)(cid:83) (cid:52)(cid:73)(cid:74)(cid:68)(cid:83)(cid:67)(cid:72)(cid:82)(cid:73)(cid:70)(cid:84)
(cid:80)(cid:82)(cid:65)(cid:75)(cid:84)(cid:73)(cid:74)(cid:75) vindt u ook in dit boek, maar wel (cid:86)(cid:79)(cid:79)(cid:82) (cid:39)(cid:69)(cid:78)(cid:69)(cid:69)(cid:83)(cid:75)(cid:85)(cid:78)(cid:68)(cid:69) en later in (cid:40)(cid:85)(cid:73)(cid:83)(cid:65)(cid:82)(cid:84)(cid:83) &
met aanpassingen vanwege de leeftijdsspe- (cid:55)(cid:69)(cid:84)(cid:69)(cid:78)(cid:83)(cid:67)(cid:72)(cid:65)(cid:80). Begin jaren negentig werden
cifieke aspecten. Bij een gezonde oudere die de beschrijvingen bijeengebracht in een
geen medicatie gebruikt, zal de keuze van boek, (cid:43)(cid:76)(cid:69)(cid:73)(cid:78)(cid:69)(cid:75)(cid:87)(cid:65)(cid:76)(cid:69)(cid:78)(cid:73)(cid:78)(cid:68)(cid:69)(cid:72)(cid:85)(cid:73)(cid:83)(cid:65)(cid:82)(cid:84)(cid:83)(cid:69)(cid:78)(cid:80)(cid:82)(cid:65)(cid:75)(cid:84)(cid:73)(cid:74)(cid:75),
het beleid in veel gevallen overeenkomen waarvan de eerste druk in 1993 verscheen
en waarvan inmiddels de zesde druk is Wij danken hem voor de waardevolle bij-
uitgekomen. In 2003 verscheen ook Kleine drage die hij in die jaren aan de reeks ‘Kleine
kwalen bij kinderen. kwalen’ heeft geleverd. Wij hebben na zijn
De meeste hoofdstukken in de twee vertrek de redactie versterkt met twee jonge
reeds verschenen delen werden geschre- enthousiaste collegae.
ven door Leidse studenten of huisartsen in Aanvullend aan het boek presenteren
opleiding, onder begeleiding van een Leids we op onze website www.kleinekwalen.com
huisarts-staflid. Geheel in lijn met deze tra- ook de systematische zoekstrategie (Pub-
ditie zijn ook in dit nieuwe deel weer veel Med, de Cochrane Library en andere data-
hoofdstukken geschreven door huisartsen bases) die we bij de hoofdstukken hebben
in opleiding, en door huisartsen uit de gehanteerd. Daar is ook aangegeven op
(Leidse) opleiding tot kaderarts-ouderenge- welke kennislacunes wij stuitten bij de
neeskunde. verschillende hoofdstukken. We maken
Net als bij de andere kleinekwalen- hiermee transparant hoe wij in de litera-
boeken zijn ook in dit boek de hoofdstuk- tuur hebben gezocht en geven aan op welk
ken beoordeeld door referenten. Vanuit de specifiek gebied behoefte is aan vervolgon-
huisartsgeneeskunde gaven Annet Wind derzoek.
en Siep Thomas commentaar, en vanuit Nieuw is ook dat er van het boek Kleine
het specialisme Ouderengeneeskunde kwalen in de huisartsenpraktijk een app is
LUMC hebben Wilco Achterberg, Johan gemaakt voor iPhone en iPad.
Verloop en Peter Buwalda meegelezen Wij hebben dit boek met veel plezier
of de hoofdstukken ook aansluiten bij de gemaakt. We willen alle auteurs van dit
werkwijze in het verpleeghuis. Voor som- boek hartelijk danken voor hun bijdrage.
mige hoofdstukken zijn artsen met speci- Ook danken we de referenten voor hun
fieke kennis gevraagd het hoofdstuk mee belangrijke werk.
te lezen. Hun namen vindt u bij de betref- We hopen dat dit boek evenzeer in
fende hoofdstukken. een behoefte voorziet als onze voorgaande
In dit boek zijn foto’s opgenomen ter boeken, en waardevol zal blijken voor huis-
verduidelijking van de tekst. Ik (JE) ben daar artsen (van huisartsen-in-opleiding tot
al jaren alert op: tijdens het spreekuur maak kaderartsen-oudergeneeskunde), specialis-
ik vaak een foto van een kenmerkende pre- ten Ouderengeneeskunde (in opleiding),
sentatie van een (veelvoorkomende) klacht. geriaters, praktijkondersteuners, practice
We hebben als arts altijd wel het kenmer- nurses, physician assistants, wijkverpleeg-
kende beeld van een aandoening in ons kundigen en alle andere professionals die
hoofd, maar de praktijk leert dat aandoe- zich met de medische zorg voor ouderen
ningen zich op het spreekuur vaak niet zo bezighouden.
typisch presenteren. Voor de reeks ‘Kleine
kwalen’ blijven wij overigens altijd op zoek De redactie:
naar kwalitatief goede foto’s met de typische Just Eekhof
presentatie van kleine kwalen bij ouderen, Arie Knuistingh Neven
volwassenen en kinderen. Wij nodigen u Sjoerd Bruggink
hierbij dan ook van harte uit goede foto’s met Marissa Scherptong-Engbers
een typische presentatie naar ons te sturen.
Na zeven jaar heeft Wim Opstelten er www.kleinekwalen.com
helaas voor gekozen de redactie te verlaten. Correspondentie: [email protected].
Kleine kwalen en alledaagse
klachten bij ouderen in de
huisartsenpraktijk
Annet Wind
Dr. A.W. Wind is hoofd NHG-kaderopleiding Ouderengeneeskunde,
afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde, LUMC, Leiden.
‘De ouderdom komt met gebreken.’ Deze van datzelfde jaar. De prevalentie is het
volkswijsheid is maar al te waar. Ouderen aantal nieuwe plus het aantal bestaande
ondervinden bij hun dagelijkse activitei- ziekte-episodes binnen het registratiejaar,
ten vooral veel hinder van grote kwalen, gedeeld door het aantal persoonsjaren in
de ‘geriatrische reuzen’. Ouderen heb- de praktijkpopulatie van dat jaar.1
ben echter ook last van allerlei, al of niet Figuur 1 geeft de incidentie van nieuwe
intercurrente ziekten en kleinere kwalen. problemen en aandoeningen bij mensen
Deze alledaagse klachten en kleine kwalen van 75 jaar en ouder, zoals huisartsen die
worden hier besproken. De prevalentie van registreren.2 De incidentie van problemen
problemen waarmee ouderen naar de huis- van het bewegingsapparaat is het hoogst
arts gaan zoals die geregistreerd wordt in (416 per 1000 patiënten per jaar voor man-
huisartsinformatiesystemen (HIS), komt nen en vrouwen samen), gevolgd door pro-
maar gedeeltelijk overeen met de prevalen- blemen met de huid (358 per 1000 per jaar)
tie van diezelfde problemen in de oudere en algemene problemen (281 per 1000 per
bevolking als geheel. Er zijn namelijk ver- jaar). Bij klachten van het bewegingsap-
schillende redenen om niet met een klacht paraat blijkt het vooral te gaan om artrose,
of kwaal naar de huisarts te gaan. Ook daar osteoporose, schouderklachten, voet- en
zullen wij kort bij stilstaan. teenproblemen, lage rugpijn en traumata.
Bij de huidproblemen gaat het vooral om
EPIDEMIOLOGIE VAN eczeem, wonden en een restgroep, waar de
AANDOENINGEN BIJ OUDEREN veel voorkomende verruca seborrhoica en
In de epidemiologie is er een onderscheid actinische keratose in vallen.
tussen nieuwe problemen of aandoenin-
gen (incidentie) en bestaande (prevalentie). Kijken we naar de prevalenties, dus de
De incidentie van een ziekte is het aantal nieuwe plus de bestaande problemen en
nieuwe ziekte-episodes dat in één jaar door aandoeningen, dan ziet het beeld er iets
huisartsen geregistreerd is, gedeeld door het anders uit. Figuur 2 laat zien dat hart- en vaat-
aantal persoonsjaren in de praktijkpopulatie ziekten het vaakst voorkomen bij mensen
(cid:59)(cid:27)(cid:1)(cid:84)(cid:80)(cid:68)(cid:74)(cid:66)(cid:77)(cid:70)(cid:1)(cid:81)(cid:83)(cid:80)(cid:67)(cid:77)(cid:70)(cid:78)(cid:70)(cid:79)
(cid:58)(cid:27)(cid:1)(cid:72)(cid:70)(cid:84)(cid:77)(cid:66)(cid:68)(cid:73)(cid:85)(cid:84)(cid:80)(cid:83)(cid:72)(cid:66)(cid:79)(cid:70)(cid:79)(cid:1)(cid:78)(cid:66)(cid:79)(cid:13)(cid:1)(cid:74)(cid:79)(cid:68)(cid:77)(cid:86)(cid:84)(cid:74)(cid:70)(cid:71)(cid:1)(cid:67)(cid:80)(cid:83)(cid:84)(cid:85)(cid:70)(cid:79)
(cid:57)(cid:27)(cid:1)(cid:72)(cid:70)(cid:84)(cid:77)(cid:66)(cid:68)(cid:73)(cid:85)(cid:84)(cid:80)(cid:83)(cid:72)(cid:66)(cid:79)(cid:70)(cid:79)(cid:1)(cid:87)(cid:83)(cid:80)(cid:86)(cid:88)(cid:13)(cid:1)(cid:74)(cid:79)(cid:68)(cid:77)(cid:86)(cid:84)(cid:74)(cid:70)(cid:71)(cid:1)(cid:67)(cid:80)(cid:83)(cid:84)(cid:85)(cid:70)(cid:79)
(cid:54)(cid:27)(cid:1)(cid:86)(cid:83)(cid:74)(cid:79)(cid:70)(cid:88)(cid:70)(cid:72)(cid:70)(cid:79)
(cid:53)(cid:27)(cid:1)(cid:70)(cid:79)(cid:69)(cid:80)(cid:68)(cid:83)(cid:74)(cid:70)(cid:79)(cid:70)(cid:1)(cid:76)(cid:77)(cid:70)(cid:74)(cid:83)(cid:70)(cid:79)(cid:13)(cid:1)(cid:84)(cid:85)(cid:80)(cid:71)(cid:88)(cid:74)(cid:84)(cid:84)(cid:70)(cid:77)(cid:74)(cid:79)(cid:72)(cid:1)(cid:70)(cid:79)(cid:1)(cid:87)(cid:80)(cid:70)(cid:69)(cid:74)(cid:79)(cid:72)
(cid:52)(cid:27)(cid:1)(cid:73)(cid:86)(cid:74)(cid:69)
(cid:51)(cid:27)(cid:1)(cid:77)(cid:86)(cid:68)(cid:73)(cid:85)(cid:88)(cid:70)(cid:72)(cid:70)(cid:79)
(cid:49)(cid:27)(cid:1)(cid:81)(cid:84)(cid:90)(cid:68)(cid:73)(cid:74)(cid:84)(cid:68)(cid:73)(cid:70)(cid:1)(cid:81)(cid:83)(cid:80)(cid:67)(cid:77)(cid:70)(cid:78)(cid:70)(cid:79)
(cid:47)(cid:27)(cid:1)(cid:91)(cid:70)(cid:79)(cid:86)(cid:88)(cid:84)(cid:85)(cid:70)(cid:77)(cid:84)(cid:70)(cid:77)
(cid:87)(cid:83)(cid:80)(cid:86)(cid:88)(cid:1)
(cid:45)(cid:27)(cid:1)(cid:67)(cid:70)(cid:88)(cid:70)(cid:72)(cid:74)(cid:79)(cid:72)(cid:84)(cid:66)(cid:81)(cid:81)(cid:66)(cid:83)(cid:66)(cid:66)(cid:85)
(cid:78)(cid:66)(cid:79)(cid:1)
(cid:44)(cid:27)(cid:1)(cid:68)(cid:66)(cid:83)(cid:69)(cid:74)(cid:80)(cid:87)(cid:66)(cid:84)(cid:68)(cid:86)(cid:77)(cid:66)(cid:74)(cid:83)(cid:1)(cid:84)(cid:85)(cid:70)(cid:77)(cid:84)(cid:70)(cid:77)
(cid:41)(cid:27)(cid:1)(cid:80)(cid:80)(cid:72)
(cid:39)(cid:27)(cid:1)(cid:80)(cid:80)(cid:83)
(cid:37)(cid:27)(cid:1)(cid:84)(cid:81)(cid:74)(cid:75)(cid:84)(cid:87)(cid:70)(cid:83)(cid:85)(cid:70)(cid:83)(cid:74)(cid:79)(cid:72)(cid:84)(cid:80)(cid:83)(cid:72)(cid:66)(cid:79)(cid:70)(cid:79)
(cid:35)(cid:27)(cid:1)(cid:67)(cid:77)(cid:80)(cid:70)(cid:69)(cid:13)(cid:1)(cid:67)(cid:77)(cid:80)(cid:70)(cid:69)(cid:87)(cid:80)(cid:83)(cid:78)(cid:70)(cid:79)(cid:69)(cid:70)(cid:1)(cid:80)(cid:83)(cid:72)(cid:66)(cid:79)(cid:70)(cid:79)(cid:1)(cid:70)(cid:79)(cid:1)(cid:77)(cid:90)(cid:78)(cid:71)(cid:70)
(cid:34)(cid:27)(cid:1)(cid:66)(cid:77)(cid:72)(cid:70)(cid:78)(cid:70)(cid:70)(cid:79)
(cid:17)(cid:1) (cid:18)(cid:17)(cid:17)(cid:1) (cid:19)(cid:17)(cid:17)(cid:1) (cid:20)(cid:17)(cid:17)(cid:1) (cid:21)(cid:17)(cid:17)(cid:1) (cid:22)(cid:17)(cid:17)(cid:1)
Figuur 1 Incidentie van klachten bij huisartspatiënten van 75-99 jaar, per ICPC-hoofdstuk
(cid:42)(cid:79)(cid:68)(cid:74)(cid:69)(cid:70)(cid:79)(cid:85)(cid:74)(cid:70)(cid:1)(cid:81)(cid:70)(cid:83)(cid:1)(cid:18)(cid:17)(cid:17)(cid:17)(cid:1)(cid:81)(cid:66)(cid:85)(cid:74)(cid:113)(cid:79)(cid:85)(cid:70)(cid:79)(cid:1)(cid:81)(cid:70)(cid:83)(cid:1)(cid:75)(cid:66)(cid:66)(cid:83)(cid:15)
(cid:35)(cid:83)(cid:80)(cid:79)(cid:27)(cid:1)(cid:45)(cid:66)(cid:79)(cid:69)(cid:70)(cid:77)(cid:74)(cid:75)(cid:76)(cid:1)(cid:42)(cid:79)(cid:71)(cid:80)(cid:83)(cid:78)(cid:66)(cid:85)(cid:74)(cid:70)(cid:1)(cid:47)(cid:70)(cid:85)(cid:88)(cid:70)(cid:83)(cid:76)(cid:1)(cid:41)(cid:86)(cid:74)(cid:84)(cid:66)(cid:83)(cid:85)(cid:84)(cid:70)(cid:79)(cid:91)(cid:80)(cid:83)(cid:72)(cid:1)(cid:19)(cid:17)(cid:18)(cid:18)(cid:15)(cid:19)
Z: sociale problemen
Y: geslachtsorganen man, inclusief borsten
X: geslachtsorganen vrouw, inclusief borsten
U: urinewegen
T: endocriene kleiren, stofwisseling en voeding
S: huid
R: luchtwegen
P: psychische problemen (cid:2)(cid:3)(cid:4)(cid:5)(cid:6)(cid:7)
N: zenuwstelsel
(cid:8)(cid:9)(cid:10)(cid:7)
L: bewegingsapparaat
K: cardiovasculair stelsel
H: oog
F: oor
D: spijsverteringsorganen
B: bloed, bloedvormende organen en lymfe
A: algemeen
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Figuur 2 Prevalentie van klachten bij huisartspatiënten van 75-99 jaar, per ICPC-hoofdstuk
(cid:49)(cid:83)(cid:70)(cid:87)(cid:66)(cid:77)(cid:70)(cid:79)(cid:85)(cid:74)(cid:70)(cid:1)(cid:81)(cid:70)(cid:83)(cid:1)(cid:18)(cid:17)(cid:17)(cid:17)(cid:1)(cid:81)(cid:66)(cid:85)(cid:74)(cid:113)(cid:79)(cid:85)(cid:70)(cid:79)(cid:1)(cid:81)(cid:70)(cid:83)(cid:1)(cid:75)(cid:66)(cid:66)(cid:83)(cid:15)
(cid:35)(cid:83)(cid:80)(cid:79)(cid:27)(cid:1)(cid:45)(cid:66)(cid:79)(cid:69)(cid:70)(cid:77)(cid:74)(cid:75)(cid:76)(cid:1)(cid:42)(cid:79)(cid:71)(cid:80)(cid:83)(cid:78)(cid:66)(cid:85)(cid:74)(cid:70)(cid:1)(cid:47)(cid:70)(cid:85)(cid:88)(cid:70)(cid:83)(cid:76)(cid:1)(cid:41)(cid:86)(cid:74)(cid:84)(cid:66)(cid:83)(cid:85)(cid:84)(cid:70)(cid:79)(cid:91)(cid:80)(cid:83)(cid:72)(cid:1)(cid:19)(cid:17)(cid:18)(cid:18)(cid:15)(cid:19)
van 75 jaar en ouder (667 per 1000 patiën- vooral bij vrouwen maar ook bij mannen.
ten per jaar voor mannen en vrouwen Ook overmatig cerumen komt zeer vaak
samen). Daarbinnen vormt hypertensie voor, evenals klachten van de bovenste
de grootste groep (395 per 1000 per jaar). luchtwegen.
Dat ICPC-hoofdstuk H (hart-en vaatziek-
ten) in figuur 1 niet voorkomt in de top Tabel 2 geeft de top tien prevalenties
drie van problemen met de hoogste inci- (nieuwe en bestaande aandoeningen per
dentie, geeft aan dat hart- en vaatziekten 1000 patiënten per jaar) voor mannen
vooral chronische aandoeningen zijn. In en vrouwen. Hypertensie komt zowel bij
het prevalentieoverzicht komen proble- oudere mannen als bij oudere vrouwen
men van het bewegingsapparaat pas op de het vaakst voor; diabetes mellitus staat bij
tweede plaats (489 per 1000 per jaar) en beide groepen op de tweede plaats.
huidproblemen op de derde (413 per 1000
per jaar). Opvallend is dat vrouwen veel Van de afzonderlijke aandoeningen uit
vaker last hebben van artrose (105 per 1000 ICPC-hoofdstuk L (Klachten van het bewe-
per jaar) dan mannen (47 per 1000 per gingsapparaat) zijn in de tabellen alleen
jaar). Vrouwen hebben in het algemeen artrose, osteoporose en voet- en teenpro-
meer gezondheidsproblemen (nieuwe en blemen terug te vinden, en wel bij vrou-
bestaande) dan mannen. wen. Schouderklachten, lage rugpijn en
traumata komen weliswaar veel voor, maar
Ook interessant is het om naar de aandoe- afzonderlijk niet vaak genoeg om de top
ningen zelf te kijken, los van het ICPC- tien te halen. De eveneens veel voorko-
hoofdstuk waartoe ze behoren. Tabel 1 mende problemen van de huid, waaronder
geeft de top tien incidenties (nieuwe aan- verruca seborrhoica en actinische keratose,
doeningen per 1000 patiënten per jaar) bij worden voor een groot deel als restgroep
mannen en vrouwen van 75 jaar en ouder. gecodeerd. Deze ‘restgroep’ is uit de top
Urineweginfecties komen vaak voor, tien weggelaten.
Tabel 1 Top tien incidenties bij huisartspatiënten van 75 jaar en ouder, per ICPC-hoofdstuk
Mannen Vrouwen
Aandoening Incidentie* Aandoening Incidentie*
1 Overmatig cerumen 73 Urineweginfectie 179
2 Urineweginfectie 64 Overmatig cerumen 72
3 Acute luchtweginfectie 41 Acute luchtweginfectie 42
4 Hoesten 35 Hoesten 41
5 Mictieproblemen 31 Artrose 36
6 Staar 30 Obstipatie 36
7 Hypertensie 27 Moeheid 33
8 Acute bronchitis 26 Acute bronchitis 33
9 Pneumonie 25 Hypertensie 32
10 Anemie 25 Voet- en teenproblemen 32
* Nieuwe aandoeningen per 1000 patiënten per jaar.
Bron: Landelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg 2011.2