Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv

459 Pages·2020·8.764 MB·Turkish

by  Esat Ayyıldız

Dr. Öğr. Üyesi Esat AYYILDIZ
D >
O:
z
s. n KLASİK ARAP ŞİİRİNDE EMEVÎ
z >
n na
DÖNEMİNE KADAR HİCİV
g
g
^ z
w D
X n
o ’ n
t S
^ n
0=
(tQc
T
•
C:
(D
m
c/ı
O)
(“ h
I
r-
O
M
gece gece
^kitaplığı '’^kıtaplığı
Dr. Öğr. Üyesi Esat AYYILDIZ
KLASİK ARAP ŞİİRİNDE EMEVÎ
DÖNEMİNE KADAR HİCİV
İmtiyaz Sahibi / Publisher • Yaşar Hız
Genel Yayın Yönetmeni / Editor in Chief • Eda Altunel
Kapak & İç T asarım / Cover & Interior D esign • Gece Kitaplığı
Birinci Basım / First Edition • © Aralık 2020
ISBN • 978-625-7702-34-8
© copyright
Bu kitabın yayın hakkı Gece Kitaplığı’na aittir.
Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz, izin
almadan hiçbir yolla çoğaltılamaz.
The right to publish this book belongs to Gece Kitaplığı.
Citation can not be shown without the source, reproduced in any way
without permission.
Gece Kitaplığı / Gece Publishing
Türkiye Adres / Turkey Address: Kızılay Mah. Fevzi Çakmak 1. Sokak
Ümit Apt. No: 22/A Çankaya / Ankara / TR
Telefon / Phone: [phone]
web: www.gecekitapligi.com
e-mail: [email protected]
Baskı & Cilt / Printing & Volume
Sertifika / Certificate No: 47083
Dr. Öğr. Üyesi Esat AYYILDIZ
KLASİK ARAP ŞİİRİNDE EMEVÎ
DÖNEMİNE KADAR HİCİV

Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv | 5

Bu çalışmadaki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranış
ilkelerine uygun olarak toplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve
ilkelerin gereği olarak, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve
sonuçları andığımı ve kaynağını gösterdiğimi ayrıca beyan ederim.

Bu kitap çalışması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Doğu Dilleri ve Edebiyatları Arap Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında,
Esat AYYILDIZ’ın Prof. Dr. Kemal TUZCU’nun danışmanlığında
hazırladığı ve 2019 tarihinde kabul edilmiş olan “Klasik Arap Şiirinde
Emevî Dönemine Kadar Hiciv” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir.

Dr. Öğr. Üyesi Esat AYYILDIZ

İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ....................................................................................I
ÖNSÖZ ................................................................................................VI
KISALTMALAR .................................................................................IX
TRANSKRİPSİYON ...........................................................................X
GİRİŞ ...................................................................................................1
I. BÖLÜM
1.1. HİCİV (HİCÂ’) TERİMİNİN ETİMOLOJİSİ .............................25
1.2. ESKİ ARAP HİCVİNİN KÖKENİ ...............................................29
1.2.1. Arap Hicvinin Antik Dünyadaki Kökeni ..............................29
1.2.2. Eski Arap Hicvinin Büyüsel Kökeni .....................................34
1.2.3. Kâhinlerin Yergisel Secileri (Escâ‘) ve Kâhin Hicviyeleri ...41
1.2.4. Hicivciliğin Receze Evrilmesi: Yergisel Recezler ................46
1.3. ARAP HİCVİNİ ORTAYA ÇIKARAN ETKENLER ...................55
1.3.1. Arap Hicvinin Psikolojik Etkenleri .......................................55
1.3.1.1. Asabiyetin (veya Kabilecilik Bilincinin) Etkisi ..............55
1.3.1.2. Erken Dönem Arap Hicivcilerinin Gerçekçi
Duygulanımlarının Etkisi.............................................................56
1.3.1.3. Eski Arapların Sert Mizacının Hicve Etkisi....................62
1.3.1.4. Kabile Üyelerinin Fiziksel Çatışmalardan Kaçınma
Arzusunun Hicve Etkisi ...............................................................64
1.3.2. Arap Hicvinin Toplumsal ve Dinî Etkenleri (Cincilik Kültünün
Hicve Etkisi) ...................................................................................66
1.4. KLASİK ARAP HİCVİNİN ÖZGÜNLÜĞÜ VE ARAP DİLİYLE
ARAP ZİHNİNİN HİCVE OLAN ETKİSİ .........................................70
1.4.1. Arap Hicvinin Çevre Kültürlerle İlişkisi ve Özgünlüğü .......71
1.4.1.1. Arap Hicvinin Pers ve Yunan Kültürleriyle İlişkisi ........71
1.4.1.2. Arap Hicvinin Sâmî Gelenekleriyle ve Yahudi Kültürüyle
İlişkisi ..........................................................................................75
1.4.2. Arapçanın Hicve Yatkınlığı ...................................................78
1.5. HİCİV ŞİİRİ ANLATILARI: EL-ḪANSÂ’ VE DUREYD B.
EṢ-ṢİMME ÖRNEĞİ ..........................................................................86
1.6. ESKİ ARAPLARIN HİCVE VERDİĞİ TEPKİLER VE HİCİVLEŞ-
ME KÜLTÜRÜNÜN DOĞUŞU .........................................................97
1.7. ESKİ ARAP HİCVİNİN GÜVENİRLİĞİ ....................................104
II. BÖLÜM
2.1. HİCİVLEŞME TERMİNOLOJİSİ ...............................................111
2.1.1. Munâfere ...............................................................................113
2.1.2. Mu‘âraḍa ...............................................................................119
2.1.3. Munâẓara ..............................................................................126
2.1.4. Naḳîḍa/Naḳâ’iḍ .....................................................................130
2.1.5. el-Meḥâsin ve’l-Mesâvi’ .......................................................135
2.1.6. Mufâḫara ...............................................................................137
2.2. HİCİV TÜRLERİ ..........................................................................139
2.2.1. Kişi Hicvi ..............................................................................140
2.2.2. Kabile Hicvi ..........................................................................148
2.2.3. Karşılık Hicvi ........................................................................151
2.2.4. Siyasî Hiciv ...........................................................................163
2.2.5. Eğitsel ve Yönlendirici Hiciv ................................................170
III. BÖLÜM
3.1. İSLAM ÖNCESİ ARAP HİCVİNİN ÖZELLİKLERİ .................177
3.2. İSLAM ÖNCESİ DÖNEMDEKİ HİCİV ŞAİRLERİ ..................187
3.2.1. Meymûn b. Ḳays el-A‘şâ ......................................................187
3.2.1.1. Meymûn b. Ḳays el-A‘şâ’nın Hayatı ve Edebî Kişiliği ..187
3.2.1.2. Meymûn b. Ḳays el-A‘şâ’nın Hicivciliği .......................188
3.2.1.3. Meymûn b. Ḳays el-A‘şâ’nın Hiciv Kasideleri ..............192
3.2.2. en-Nâbiġa eẕ-Ẕubyânî...........................................................200
3.2.2.1. en-Nâbiġa eẕ-Ẕubyânî’nin Hayatı ve Edebî Kişiliği ......200
3.2.2.2. en-Nâbiġa eẕ-Ẕubyânî’nin Hicivciliği ............................202
3.2.2.3. en-Nâbiġa eẕ-Ẕubyânî’nin Hiciv Kasideleri ...................204
3.2.3. Evs b. Ḥacer ..........................................................................210
3.2.3.1. Evs b. Ḥacer’in Hayatı ve Edebî Kişiliği .......................210
3.2.3.2. Evs b. Ḥacer’in Hicivciliği .............................................212
3.2.3.3. Evs b. Ḥacer’in Hiciv Kasideleri ....................................215
3.2.4 Zuheyr b. Ebî Sulmâ ..............................................................220
3.2.4.1. Zuheyr b. Ebî Sulmâ’nın Hayatı ve Edebî Kişiliği .........220
3.2.4.2. Zuheyr b. Ebî Sulmâ’nın Hicivciliği ..............................223
3.2.4.3. Zuheyr b. Ebî Sulmâ’nın Hiciv Kasideleri .....................225
3.2.5. Ṭarafe b. el-‘Abd...................................................................231
3.2.5.1. Ṭarafe b. el-‘Abd’ın Hayatı ve Edebî Kişiliği ................231
3.2.5.2. Ṭarafe b. el-‘Abd’ın Hicivciliği ......................................233
3.2.5.3. Ṭarafe b. el-‘Abd’in Hiciv Kasideleri .............................235
IV. BÖLÜM
4.1. SADRU’L-İSLÂM DÖNEMİNDEKİ ARAP HİCVİNİN
ÖZELLİKLERİ ....................................................................................245
4.2. HZ. MUHAMMED’İN HİCVE BAKIŞI VE HİCVİ
STANDARTLAŞTIRMASI .................................................................251
4.3. HZ. MUHAMMED’İN HİCİV ŞAİRLERİNİ
CESARETLENDİRMESİ VE DESTEKLEMESİ...............................260
4.3.1. Hz. Muhammed’in Liyakat Sahibi Hicivcileri Tayin Etmesi ve
Onlara Serbestlik Tanıması .............................................................260
4.3.2. Hz. Muhammed’in Hicivcileri Dinî Motivasyonlarla Teşvik
Etmesi .............................................................................................261
4.3.3. Hz. Muhammed’in Hiciv Şairlerini Organize Etmesi ..........263
4.3.4. İslam Hicivciliğinin Resmiyet Kazanması ...........................267
4.4. İSLAM’I SAVUNAN HİCİVCİLER ............................................269
4.5. İSLAM KARŞITI HİCİVCİLER ..................................................273
4.6. MÜSLÜMANLARLA İSLAM ALEYHTARLARI ARASINDAKİ
HİCİVLEŞMELER ..............................................................................279