kişilerarası iletişimde dans ve beden dili işlevini etkileyen etmenler ve bir alan araştırması

189 Pages·2007·1.07 MB·Turkish

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANABİLİM DALI
HALKLA İLİŞKİLER BİLİM DALI

KİŞİLERARASI İLETİŞİMDE DANS VE BEDEN DİLİ İŞLEVİNİ
ETKİLEYEN ETMENLER VE BİR ALAN ARAŞTIRMASI

DOKTORA TEZİ

DANIŞMAN
Prof. Dr. Nükhet GÜZ

HAZIRLAYAN
Kamile PERÇİN AKGÜL

KONYA 2006
ÖNSÖZ

“Kişilerarası İletişimde Dans ve Beden Dili İşlevini Etkileyen Etmenler ve Bir
Alan Araştırması” adlı bu çalışma Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla
İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı’nda doktora tezi olarak hazırlanmıştır.

Bir tür beden dili olan dans, sanatsal alanda yaşama özgü önemli ipuçlarıyla
bireyin yaşam sanatında gösterebileceği verim düzeyini ve yaşam başarısını artırıcı bir
işlevle varolmaktadır. Sınırlara ilişkin farkındalığın geliştirilebilmesi sonucu birey, artan
bilinçle yaşamın taşıyabileceği olumsuz etkilerden daha az etkilenerek, yaşama karşı daha
dirençli ve mücadeleci yaklaşımla yaşamsal doyuma erişebilecektir.

Bu araştırmada öneri, yardım ve yüreklendirmeleriyle çalışmamı yönlendiren
Danışman Hocam, Kültür Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nükhet
GÜZ’e, tez izleme jürimde yeralan Sayın Hocalarım Prof. Dr. Şermin TEKİNALP ve Doç.
Dr. Rengin KÜÇÜKERDOĞAN’a, desteklerini her sayfada yanımda duyumsadığım
biricik ailem ve özellikle sevgili oğluma, onların zamanlarını çalışmama harcamamı
hoşgören tüm sevdiklerime sınırsız teşekkürler etmek isterim.

Kamile PERÇİN AKGÜL

ii
İÇİNDEKİLER

Sayfa
ÖNSÖZ.................................................................................................................. ii
İÇİNDEKİLER..................................................................................................... iii
ÖZET..................................................................................................................... vi
ABSTRACT.......................................................................................................... viii
GİRİŞ..................................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM: DANS VE BEDEN DİLİ EĞİTİMİ.................................. 3
1.1. Temel Kavramlar...................................................................................... 3
1.1.1.İletişim.......................................................................................... 3
1.1.2. Kişilerarası İletişim...................................................................... 10
1.1.2.1. Sözlü İletişim ................................................................. 17
1.1.2.2. Sözsüz İletişim (Beden Dili).......................................... 21
1.1.3. Dans............................................................................................. 37
1.2. Akademik ve Özel Kurumlarda Verilen Eğitim....................................... 51
1.2.1. Akademik Eğitimler..................................................................... 52
1.2.1.1. Anlatım Yöntemi............................................................ 54
1.2.1.2. Rol Oynama.................................................................... 55
1.2.1.3. Benzetim......................................................................... 56
1.2.1.4. Kendi Kendine Öğrenme................................................ 59
1.2.1.5. Uzaktan Öğrenme......................................................... 63
1.2.1.6. Gözleyerek Öğrenme...................................................... 66
1.2.2. Özel Kurum Eğitimleri................................................................ 69
1.2.2.1. Kurslar............................................................................ 71
1.2.2.2. Sertifikasyon Eğitimleri................................................. 71
1.3. Dans ve Beden Dili Eğitim Gereksinimi.................................................. 72
1.3.1. Eğitim Gereksinimini Ortaya Çıkaran Nedenler......................... 79
1.3.2. Eğitim Gereksiniminin Belirlenmesi........................................... 82
1.3.2.1. Örgüt Düzeyinde İnceleme............................................. 86
1.3.2.2. Kişi Düzeyinde İnceleme............................................... 89
iii
Sayfa
İKİNCİ BÖLÜM: EĞİTİMDE DEĞERLENDİRME VE DANS İLE
92
BEDEN DİLİ İŞLEVİNE ETKİ EDEN ETMENLER.....................................
2.1. Dans ve Beden Dili İşlevi ve Değerlendirilmesi...................................... 92
2.2. Eğitimin Etkinliğinin Ölçümünde Kullanılan Yöntemler........................ 107
2.2.1. Test-Tekrar Yöntemi.................................................................... 107
2.2.2. Önceki Sonraki Performans......................................................... 108
2.2.3. Deney Kontrol Grubu.................................................................. 108
2.3. Eğitimlerin Etkinliğinin Ölçümünde Kullanılan Değerlendirme
Türleri.............................................................................................................. 109
2.3.1. Başarının Değerlendirilmesi........................................................ 109
2.3.2. Programın Değerlendirilmesi....................................................... 109
2.4. Eğitim Etkinliğinin Değerlendirilmesine İlişkin Modeller...................... 110
2.5. Dans ve Beden Dili İşlevini Etkileyen Etmenler..................................... 110
2.5.1. Bireysel Etmenler........................................................................ 111
2.5.1.1. Duygusal Zeka................................................................ 113
2.5.1.2. Öğrenme İsteği............................................................... 118
2.5.1.3. Mutluluk Beklentisi........................................................ 123
2.5.1.4. Kişilik Özellikleri........................................................... 125
2.5.1.5. Yaşamsal Doyum........................................................... 133
2.5.1.6. Beklenti.......................................................................... 135
2.5.1.7. Eğitime Karşı Tutum...................................................... 139
2.5.1.8. Eğitime Katılma İsteği.................................................... 141
2.5.2. Çevresel Etmenler........................................................................ 143
2.5.2.1. Yazılı ve Görsel Basın.................................................... 146
2.5.2.2. Toplumsal-Ekinsel Değerler........................................... 149
2.5.2.3. İş ve Yaşam Koşulları.................................................... 151
2.5.2.4. İş Arkadaşlarının Desteği............................................... 152
2.5.2.5. Kurumsal Destek............................................................ 154
2.5.2.6. Eğitmen tutumu.............................................................. 154
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: BİR ALAN ARAŞTIRMASI........................................... 156
3.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi................................................................. 156
iv
Sayfa
3.2. Araştırmanın Modeli................................................................................ 157
3.3. Araştırmanın Kapsamı.............................................................................. 158
3.4. Veri Toplama Aracı.................................................................................. 158
3.5. Anakütle ve Örneklem.............................................................................. 159
3.6. Kullanılan İstatistiksel Yöntemler............................................................ 159
3.7. Varsayımlar.............................................................................................. 160
3.8. Bulgular ve Değerlendirme...................................................................... 161
3.8.1. Ortalama Değerler....................................................................... 161
3.8.2.Eğitime Katılan Dansçılara İlişkin Özellikler.............................. 162
3.8.3.Eğitimin Etkinliğine Etki Eden Etmenlere İlişkin Tanımlayıcı
Çözümlemeler........................................................................................ 164
3.8.4.Dans ve Beden Dili Eğitiminin Etkinliğine Etki Eden
Bireysel ve Çevresel Etmenlere İlişkin Korelasyon Çözümlemesi....... 166
SONUÇ.................................................................................................................. 170
EKLER(SORMACA)........................................................................................... 172
KAYNAKÇA........................................................................................................ 176

v
ÖZET

Bu araştırmada, akademik ve özel kurumlarda verilen dans ve beden dili
eğitimlerinde, eğitilenlerin bu kapsamdaki bilgi, beceri ve davranışlarında hedeflenen
değişiklikleri yaratmasına etki eden bireysel etmenler;
• Duygusal zeka,
• Öğrenme isteği,
• Mutluluk beklentisi,
• Kişilik özellikleri,
• Yaşamsal doyum,
• Beklenti,
• Eğitime karşı tutum,
• Eğitime katılma isteği
ve çevresel etmenler;
• Yazılı ve görsel basın,
• Toplumsal-ekinsel değerler,
• İş ve yaşam koşulları,
• İş arkadaşlarının desteği,
• Kurumsal destek,
• Eğitmen tutumu
incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak sormaca yöntemi seçilmiş araştırmada bu ondört
etmene ilişkin yetmişdört ifade kullanılmıştır. Erek öne sürülen varsayımların
doğruluğunu belirlemek ve en iyilerle iyiler arasındaki farkı ayrıştıran etmenleri
vurgulamak olmuştur.

Ayrıca bu araştırma, dans ve beden dili işlevinin nasıl ölçümleneceğini inceleyen
çeşitli araştırmalara, söz konusu işlevin ortaya çıkmasına neden olan etmenleri inceleyerek
katkıda bulunması açısından önem kazanmaktadır.
vi
ABSTRACT

In this doctoral dissertation, some factors affecting the objected changes in
knowledge, skills and attitudes of students’dance and body language education in
academical and private institutions examined.
Those are individual factors such as:
• Emotional intelligence,
• Demand of education,
• Expectation of happiness,
• Personal characteristics,
• Vital satisfaction,
• Expectation,
• Attitude towards education,
• Demand of participation to education
And environmental factors such as:
• Written and visual media,
• Social-cultural values,
• Working and living conditions,
• Support of the colleagues,
• Institutional support,
• Instructor’s attitude
examined. Questionnaire is chosen as the method of data collection and in the research,
seventy four expressions related to these fourteen factors are indicated. The purpose of the
research had been to determine the accuracy of the suggested assumptions and to
emphasize the factors dividing those who dance at the expected level and others who
exceeds it.
vii
Furthermore, this dissertation examines the factors that reveal the functions of
dance and body language. Thus, it gains importance at the point of contributing to the
studies that analyse the estimation of the dance and body language functions.

viii
GİRİŞ

İletişimle ilgili olarak yapılan kaynakça taramalarında kişilerarası iletişimde
iletişimi etkili kılan bireysel ve çevresel etmenlerle ilgili çalışmaların yetersizliği
ayrımıyla, alandaki çalışmalara yeni bir yaklaşım taşıyabilme umudu belirmiş ve bu
çalışma tasarlanmıştır.

Başlangıçta dans edenlerle etmeyenlerin karşılaştırmaları düşünülmüş bu
araştırmada dans eden yüz kişi ve dans etmeyen yüz kişiyle yapılan sormacada dans
etmeyenlerin verilerinde iç tutarlılığın elde edilemeyişi bu grubun araştırma dışında
tutulmasına neden olmuştur. Böylece halen dans eğitimi almakta olan özel bir dans
topluluğuyla yapılan sormacada dans ve beden dili eğitimine istenilen düzeyde yanıt
verenlerle, istenilen düzeyin üzerinde yanıt verenleri birbirlerinden ayrıştıran etmenlerin
neler olduğu vurgulanmaya çalışılmıştır. Tümden gelimli bir yöntem uygulanarak tümü
kapsayıcı ve gözleme dayalı araştırma, sormaca ile desteklenmiştir.

Üç ayrı bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde konuya ilişkin kavramların
ele alınmasının yanısıra, eğitimin önemi vurgulanmış, öğrenme yöntemleri üzerinde
durulmuş ve eğitim gereksinimini ortaya çıkaran nedenlere dikkat çekilmiştir. Çalışmanın
ikinci bölümünde eğitim etkinliğinin ölçümünde kullanılan yöntemler ve değerlendirme
türlerine değinilmiş, dans ve beden dili işlevi vurgulanmış, bu işlevi etkileyen bireysel ve
çevresel etmenler açıklanmıştır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümündeyse araştırmanın
amacı, önemi, modeli, kapsamı ve sayısal değerlendirmeler sunulmuş ve uygulanan
sormaca sonucu varsayımlar öne sürülmüştür.

Kişilerarası iletişimde dans ve beden dili işlevini etkileyen etmenlere ilişkin yapılan
alan araştırmasında sekiz boyut bireysel etmen, altı boyut çevresel etmen olmak üzere
toplam ondört etmene ilişkin yetmişdört ifade kullanılmıştır. Bu yaklaşımla aşağıdaki
varsayımlar üretilmiştir.V.1: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle duygusal zekaları
arasında ilişki vardır.V.2: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle öğrenme istekleri
arasında ilişki vardır.V.3: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle mutluluk beklentileri
arasında ilişki vardır.V.4: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle kişilik özellikleri
arasında ilişki vardır.V.5: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle yaşamsal doyumları
arasında ilişki vardır.V.6: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle beklentileri arasında
1
ilişki vardır.V.7: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle eğitime karşı tutumları arasında
ilişki vardır.V.8: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle eğitime katılma istekleri
arasında ilişki vardır.V.9: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle eğitmenin tutumu
arasında ilişki vardır.V.10: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle yazılı görsel basın
arasında ilişki vardır.V.11: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle toplumsal ekinsel
değerler arasında ilişki vardır.V.12: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle yaşam
koşulları arasında ilişki vardır.V.13: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle arkadaş
desteği arasında ilişki vardır.V.14: Dansı öğrenenlerin, dansı öğrenmeleriyle kurumsal
destek arasında ilişki vardır.

Varsayımlarına olanak tanıyan bu sormacanın her bir etmene ilişkin iç tutarlılığı
olup olmadığını ölçmek için cronbach alpha değerlerine bakılmış ve ulaşılan olumlu
sonucun ardından sormaca uygulanmıştır. Öğrenmede önem taşıyan bireysel ve çevresel
etmenlerin vurgulanması ereğiyle tasarlanmış bu araştırmada eğitim aktarımına olanak
tanıyan bu etmenler, Kirkpatrick’ in “tepki, öğrenme, davranış ve sonuçlar” biçimindeki
dört aşamalı modeline dayandırılarak, çalışmanın modeli elde edilmiştir.

Teknolojik yeniliklerin insan yaşamına kazandırdıklarına karşılık
kaybettirdiklerinin bıraktığı izin etkisini azaltabilecek çözüm arayışları kapsamında,
toplumsal ve kişilerarası iletişimsizliği giderebilmek adına; insan insana iletişimin
yoğunlaştırılması gereği gündeme gelmiştir. İşte bu doğrultuda dans ve beden dilinin
kişilerarası iletişimde oynadığı olumlu işlevsel öneme dikkat çekilerek, bu yolla gittikçe
azalan insan ilişkilerine yeni bir boyut kazandırılması hedeflenmiştir.

2