Kentsel Alana Kadının Katılımı

1856 Pages·2010·11.02 MB·Turkish

TÜRKLER

CĠLT 14

OSMANLI

YENĠ TÜRKĠYE YAYINLARI

2002
1
YAYIN KURULU

2
DANIŞMA KURULU

3
KISALTMALAR

4
ĠÇĠNDEKĠLER ( BAĞLANTILI )1

TÜRKLER

YAYIN KURULU
DANIġMA KURULU
KISALTMALAR
B. OSMANLI TOPLUM YAPISINDAN KESĠTLER .................................................................. 9
Kentsel Alana Kadının Katılımı: XVII. Yüzyıl İstanbulu'nda Kadın Vakıfları / Prof. Dr. Fariba Zarinebaf - Shahr
[s.15-24] .................................................................................................................................................................................... 9
Osmanlı İmparatorluğu'nda Kadınların Sosyo-Ekonomik Statüsü: XIX. Yüzyılın Başlarında Yafa Kadınlarının
Durumu / Prof. Dr. Aryeh Shmuelevitz [s.25-27] ............................................................................................................... 28
XVIII. Yüzyılda Aile: Sinop Örneği / Doç. Dr. İbrahim Güler [s.28-40] ......................................................................... 33
Son Dönem Osmanlı Toplumunda Çocuk (1850-1900) / Dr. Cüneyd Okay [s.41-56] ..................................................... 60
Eytam İdaresi ve Sandıklar (1851-1926) / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Çanlı [s.57-73] .......................................................... 93
XVIII. Yüzyılda Köylüler: Sinop Örneği / Doç. Dr. İbrahim Güler [s.74-81] ............................................................... 129
Cizye'den Vatandaşlığa: Osmanlı Gayrimüslimlerinin Askerlik Serüveni / Doç. Dr. Ufuk Gülsoy [s.82-93] ............ 143
YENĠLEġME DÖNEMĠNDE MEVLEVÎLER VE SĠYÂSET (XIX. YÜZYIL) / YRD. DOÇ. DR.
SEZAĠ KÜÇÜK [S.94-110] .................................................................................................. 164
Osmanlı Devleti'nde Marjinal Bir Hareket: Bahaîlik / Süleyman Özkaya [s.111-122] ................................................ 198
Yenileşme Çağında Boşnaklar / Dr. Zafer Gölen [s.123-132] ......................................................................................... 219
C. YENĠLEġME DÖNEMĠNDE GÜNDELĠK HAYATTAN ÇĠZGĠLER ................................... 236
Milli Kıyafet: Müslüman Osmanlı Kadını ve Kıyafetinin Milliyeti / Doç. Dr. Nicole van Os [s.133-145] .................. 236
Hattat ġeyh Hamdullah ve Sultan II. Mahmud'un Ok Menzilleri / M. Atıf Kahraman [s.146-152] ................. 261
Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Sosyal Yaşam / İlbeyi Özer [s.153-161] .............................................................................. 275
Mütareke Dönemi Ġstanbulu'nda Sosyal YaĢam ve Sorunlar / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Temel [s.162-168] .. 292
Osmanlı Devleti'nin Son Döneminde FuhuĢ ve Frengi Ġle Mücadele / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Temel [s.169-
172] ...................................................................................................................................................................................... 305
D. OSMANLI TOPLUMUNDA YABANCI OKULLAR VE MĠSYONERLĠK FAALĠYETLERĠ 313
Misyonerlik ve Osmanlı Devleti'nin Son Döneminde Kurulan Yabancı Sosyal ve Kültürel Müesseseler / Prof. Dr.
Adnan Şişman [s.173-180] .................................................................................................................................................. 313
Osmanlı Ġmparatorluğu'nda Yabancı Okullar / Yrd. Doç. Dr. Ġlknur Haydaroğlu [s.181-188] ........................ 323
Amerika BirleĢik Devletleri'nin Misyonerleri ve Osmanlı Devleti / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu [s.189-196]
.............................................................................................................................................................................................. 340
5
BaĢlangıçtan Günümüze Türk-Alman Eğitim ĠliĢkileri / Doç. Dr. Kemal Turan [s.197-203] .......................... 355
YenileĢme Dönemi Osmanlı Ekonomisi / Prof. Dr. Ahmet Tabakoğlu [s.207-240] .......................................... 369
KüreselleĢme Çağında Osmanlı Ekonomisi (1820-1914) / Prof. Dr. ġevket Pamuk [s.241-252] .................. 425
A. TĠCARET VE SANAYĠ .............................................................................................. 444
Osmanlı Esnafı (1750-1850) / Doç. Dr. Ömer Demirel [s.253-263] ....................................................................... 444
Osmanlı-Rus Ticareti (1853-1917) / Dr. Sergei M. Ivanov [s.264-269] ................................................................. 466
Osmanlı-Abd Arasındaki Ticarî ĠliĢkiler / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu [s.270-282] ....................................... 476
Osmanlı Liman ġehirlerinde Yabancı Tüccar ve Levantenler / Doç. Dr. ġerife Yorulmaz [s.283-292] ....... 501
Türkçe Kıbrıs Basınında Milli Ġktisat-Milli Burjuvazi Yaratma Çabaları / Yrd. Doç. Dr. Sabri Yetkin [s.293-
304] ...................................................................................................................................................................................... 519
Reji Uygulamalarına Bir Tepki: Tütün Kaçakçılığı / Mehmet Akpınar [s.305-312] ........................................... 540
Beykoz Camları / Prof. Dr. Önder Küçükerman [s.313-327] .................................................................................. 555
Ġzmir'de ġekerleme Sanayii (XIX-XX. Yüzyıllar) / Prof. Dr. Serap Yılmaz [s.328-335] ...................................... 583
XIX. Yüzyıl BaĢlarında Batı Anadolu Halılarının DeğiĢim Süreci / Yrd. Doç. Dr. Elvan Anmaç [s.336-339]
.............................................................................................................................................................................................. 597
B. MALĠYE POLĠTĠKASI ............................................................................................... 605
Osmanlı Maliyesinde Bir Ġç Borçlanma Örneği Olarak Esham Uygulaması / Yrd. Doç. Dr. Veli Aydın
[s.340-350].......................................................................................................................................................................... 605
Ġstanbul'da Emlak ve Akar Vergisi Uygulaması: "Dersaadet Vergisi" / Dr. ġevket Kâmil Akar [s.351-358]
.............................................................................................................................................................................................. 623
1855 Bütçe Nizamnamesi ve Uygulanması / Yrd. Doç. Dr. Selda Kılıç [s.359-363] ......................................... 635
Tuna Vilâyeti'ndeki (Köstendil Kazası) Ağalık Topraklarının Tabi Tutuldukları Vergiler / Prof. Dr. Slavka
Draganova [s.364-370] .................................................................................................................................................... 643
Duyun-I Umumiye Ġdaresi / Yrd. Doç. Dr. Erdoğan Keskinkılıç [s.371-380] ...................................................... 655
I.Dünya SavaĢı ve Kapitülasyonların Kaldırılmasının Sonuçları / Dr. Mehmet Emin Elmacı [s.381-390] .. 674
C. PARA-BANKA POLĠTĠKASI ..................................................................................... 693
Osmanlı Dönemi Türk Finans Sisteminde Sorunlar ve GeliĢmeler / Latif DaĢdemir [s.391-406] ................ 693
II. Mahmud Devri Para Politikaları / Yrd. Doç. Dr. Mehmet Esat Sarıcaoğlu [s.407-415] ............................... 721
Bağımlılık ve GeliĢme Arasında Bir Kurum: Osmanlı Bankası / Prof. Dr. Edhem Eldem [s.416-435] ........ 732
Sigortanın Osmanlı Hukukuna GiriĢi / Doç. Dr. Mustafa Avcı [s.436-445] ........................................................ 767
D. ULAġIM VE HABERLEġME..................................................................................... 789
6
Osmanlılarda HaberleĢme ve Menzil TeĢkilâtı'na Genel Bir BakıĢ / Yrd. Doç. Dr. M. Hüdai ġentürk [s.446-
461] ...................................................................................................................................................................................... 789
Osmanlı Devleti'nin Demiryolu Siyaseti / Doç. Dr. Vahdettin Engin [s.462-469] ............................................. 825
Hicaz Demiryolu / Prof. Dr. Murat Özyüksel [s.470-480] ........................................................................................ 839
Trabzon-Erzurum-Tebriz Yolu (XIX. Yüzyılda Sosyal ve Ekonomik Bakımdan Bir Ġnceleme) / Yrd. Doç. Dr.
Selahattin Tozlu [s.481-492] .......................................................................................................................................... 860
Boğaziçi'nde Deniz UlaĢımı ve ġirket-Ġ Hayriye / Uğur GöktaĢ [s.493-500] ....................................................... 882
Mütareke Döneminde Osmanlı HaberleĢme Kurumu / Dr. Tanju Demir [s.501-512] ....................................... 898
OSMANLI YENĠLEġME DÖNEMĠNDE DÜġÜNCE ............................................................. 923
Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türk DüĢünce Tarihi / Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay [s.515-566] ................. 923
A. MODERNLEġME VE BATILILAġMA DÜġÜNCESĠ ............................................... 1016
YenileĢmeden Cumhuriyet'e Osmanlı Ġktisat DüĢüncesi / Prof. Dr. Ahmed Güner Sayar [s.567-571] ..... 1016
XIX. Yüzyıl Osmanlı Reformlarını Nasıl Ġncelemeliyiz?: Mevcut Literatür ve BakıĢ Açıları Üzerine Bazı
DüĢünceler / Yrd. Doç. Dr. Bülent Özdemir [s.572-580] ....................................................................................... 1024
Türk Siyasî Hayatında Klasik / Geleneksel Sistemden Modern Sisteme GeçiĢ Çabaları / Doç. Dr. Davut
Dursun [s.581-492]......................................................................................................................................................... 1040
Osmanlı Devleti'nde BatılılaĢma Hareketleri / Dr. Metin EriĢ [s.593-605] ........................................................ 1062
ModernleĢmeye Giden Yolda Bazı Fikirler / Yrd. Doç. Dr. Celâl Pekdoğan [s.606-613] ............................... 1082
Osmanlı SanayileĢmesi Hakkında DüĢünceler / Prof. Dr. BeĢir Atalay [s.614-630] ...................................... 1101
Osmanlı ModernleĢmesinde Sorunlar / Dr. Ebubekir Sofuoğlu [s.631-640] ................................................... 1129
BatılılaĢma Sürecinde Fransa Etkisi / Dr. Halil Erdemir [s.641-646] ................................................................. 1146
II. Mahmud Dönemi YenileĢme Çabaları / Yrd. Doç. Dr. Ejder OkumuĢ [s.647-655] ..................................... 1157
Namık Kemal'in Ġktisadî GörüĢleri / Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Siler [s.656-664] ....................................... 1176
Jön Türk Basını / Yrd. Doç. Dr. Muammer Göçmen [s.665-674] ........................................................................ 1195
Türk Basın Tarihinden Kesitler / Yrd. Doç. Dr. Necdet Ekinci [s.675-680] ...................................................... 1214
B. TANZĠMAT DÜġÜNCESĠ ........................................................................................ 1224
Tanzimat Ne Zaman BaĢladı? / Doç. Dr. Mümtaz’er Türköne [s.681-687] ....................................................... 1224
Gülhane Hatt-I Hümâyunu'nda Batının Etkisi / Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal [s.688-697] ....................... 1235
Bir Reform Hareketi Olarak Tanzimat: Hazırlanması, Ġlânı, Tepkiler ve Uygulanması / Dr. CoĢkun Çakır
[s.698-715]........................................................................................................................................................................ 1251
Tanzimat Reformları ve ÇeliĢkileri / Doç. Dr. ġükrü Karatepe [s.716-726] ...................................................... 1287
7
Tanzimat Fermanı Sonrası Hukuki Düzenlemeler ve Hukuk Dualizmi / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu
[s.727-738]........................................................................................................................................................................ 1305
C. MEġRUTÎ ĠDARE VE MÜDAHALELER ........................................................................ 1329
1876 Anayasası Veya MonarĢik ModernleĢme Dönemi (1876-1908) / Doç. Dr. H. Tahsin Fendoğlu [s.739-
750] .................................................................................................................................................................................... 1329
1908 Meclis-Ġ Mebusanı'nda Temel Haklar ve Hakimiyet-Ġ Milliye Ġle Ġlgili Bazı TartıĢmalar / Prof. Dr. Ayfer
Özçelik [s.751-764]......................................................................................................................................................... 1353
MeĢrutiyet'ten Cumhuriyet'e Ordu ve Siyaset ĠliĢkileri / Doç. Dr. Ahmet Turan Alkan [s.765-781] .......... 1379
D.II. MEġRUTĠYET DÖNEMĠ'NDE DÜġÜNCE AKIMLARI ............................................... 1407
Üç Tarz-I Siyaset / Prof. Dr. Yusuf Akçura [s.782-789] ......................................................................................... 1407
Osmanlı Islahatlarının Nihai Ġfadesi Olarak Üç Tarz-I Siyaset ve Türkiye Cumhuriyeti'ne Etkisi / Doç. Dr.
Mevlüt Uyanık [s.790-800] ............................................................................................................................................ 1420
Türkiye'de "Narodnik" Milliyetçiliği ve Halkçılık (1908-1918) / Prof. Dr. Zafer Toprak [s.801-806]............ 1440
Materyalizmin GiriĢi ve TartıĢmaları (1839-1923) / Prof. Dr. Mehmet Akgün [s.807-818] ............................. 1449
E. TÜRK MĠLLĠYETÇĠLĠĞĠ .............................................................................................. 1471
Ġmparatorluktan Cumhuriyete Türk Milliyetçiliğinin DoğuĢu ve GeliĢimi / Yrd. Doç. Dr. Yusuf Sarınay
[s.819-834]........................................................................................................................................................................ 1471
Türk DüĢünce Tarihinde Ziya Gökalp'in Yeri / Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar [s.835-850] ............................... 1501
Toynbee ve Gökalp'te Medeniyet DeğiĢtirme Sorunsalı ve Osmanlı Devleti'nin ÇöküĢüne BakıĢlar / Dr.
Mehmet Akif Kireççi [s.851-858] ................................................................................................................................ 1526
XX. Yüzyılın EĢiğinde Dört Türk Aydını: Gaspıralı Ġsmail, Hüseyinzade Ali, Akçuraoğlu Yusuf, Ağaoğlu
Ahmet / Prof. Dr. Bilge Ercilasun [s.859-868] ......................................................................................................... 1541
Halim Sâbit (ġibay) ve Türk Milliyetçiliğindeki Yeri (1883-1946) / Necmi Uyanık [s.869-877] ..................... 1558
OSMANLI YENĠLEġME DÖNEMĠNDE BĠLĠM ................................................................... 1574
YenileĢme Döneminde Osmanlı Bilim ve Eğitimi / Prof. Dr. Ekmeleddin Ġhsanoğlu - Doç. Dr. Salim Aydüz
[s.881-896]........................................................................................................................................................................ 1574
A. FEN BĠLĠMLERĠ VE YENĠLĠKLER ................................................................................ 1602
Modern Fiziğin Türkiye'ye GiriĢinde BaĢhoca Ġshak Efendi'nin Mecmua-Ġ Ulûm-Ġ Riyâziye Adı
ÇalıĢmasının Önemi / Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Gazi Topdemir [s.897-905] ........................................................ 1602
ÇağdaĢ Astronominin Türkiye'ye GiriĢi / Yrd. Doç. Dr. Yavuz Unat [s.906-914] ............................................ 1618
Osmanlı Denizlerinde Mesaha ÇalıĢmaları / ġakir Batmaz [s.915-918] ............................................................ 1632
Ġbrahim Müteferrika ve Ġlk Türk Matbaası / Prof. Dr. Mustafa Akbulut [s.919-926] ........................................ 1638
Osmanlı Matbaacılığı / Dr. Hidayet Nuhoğlu [s.927-932]...................................................................................... 1652
8
Osmanlı'da Fotoğrafçılık / Dr. Hidayet Nuhoğlu [s.933-943] ............................................................................... 1662
INDEX ................................................................................................................................ 1683
B. Osmanlı Toplum Yapısından Kesitler
Kentsel Alana Kadının Katılımı: XVII. Yüzyıl Ġstanbulu'nda Kadın Vakıfları /
Prof. Dr. Fariba Zarinebaf - Shahr [s.15-24]
Illınoıs Üniversitesi, Chıcago Tarih Bölümü / A.B.D.
ikinci Mehmed tarafından 1453‟te fethedildiğinden beri, Osmanlı Ġmparatorluğu‟nun baĢkenti,
çok büyük imar faaliyetlerinin ve sanatın Osmanlı toplumu ve yöneticileri tarafından egemen kılındığı
bir bölge olmuĢtur. Vakıf kurumu (hayır kurumları ve dini kurumlar) 20. yüzyıla kadar, Ġstanbul‟un ve
diğer Osmanlı kentlerinin yeniden yapılanmasında ve kalkınmasında önemli bir rol oynamıĢtır.1
Ġmparatorluk vakıfları da, Bizans baĢkentinin Ġslami bir Osmanlı kentine dönüĢmesinde etkin olmuĢtur.
Vakıflar ayrıca fethedilmiĢ toprakların ekonomik anlamda Ġmparatorlukla bütünleĢmelerini sağlayarak,
bu toprakların yeniden yapılanmasına ve geliĢmesine katkıda bulunmuĢlardır. Ġstanbul‟da ev ve
ticarethane Ģeklindeki kent mülkiyetinin dörtte biri, vakıf olarak kullanılmaktaydı.2 Devlet vakıfları ve
özel vakıflar Ģehirde yaĢayanlar için istihdam yaratmalarının yanı sıra, belediye hizmetleri, dini
hizmetler, eğitim ve sağlık hizmetlerini de sağlamaktaydılar. Vakıflar, ayrıca fakirlerin, evsizlerin,
yetimlerin ve hatta sokak kedilerinin ve kuĢların doyurulmasını da sağlardı. Vakıf sebil ve çeĢmeleri
18. yüzyılda Ġstanbul ve diğer Osmanlı Ģehirlerinin su ihtiyaçlarını karĢılardı.3
Osmanlı saray kadınları, imparatorluk boyunca vakıfların ve hayır kurumlarının kurulmasında
öncü bir rol üstlenmiĢtir. Saray vakıfları, yöneticilerin cömertliğinin sıradan bir göstergesi olmuĢ, halkın
gözünde yöneticilerin prestijlerini ve meĢruiyetlerini güçlendirmiĢtir.
Ġmparatorluk vakıflarının gelir kaynağı, kamu kaynakları değil, yöneticilerin özel malvarlıkları ve
mülkiyetleriydi. Yöneticiler ve saray üyeleri, çocuklarının yetiĢtirilmesini sağlamak amacıyla kendi özel
ve aile vakıflarını kurarlardı. Malvarlığıyla orantılı olarak hayır kurumları kurmak bir Müslümanın
bireysel sorumluluğuydu. Vakıf senetleri ve defterleri ise bu kurumların nasıl yönetildiğini gösteren çok
önemli kayıtlardır. Bu senetler, birçok araĢtırmacının genellikle önemsemediği ve umulmadık bazı
özellikleri olan vakıf kaynaklarının dağılımı konusunda çok detaylı bilgileri içerirler. Örneğin, vakıfların
aĢevleri için tuttuğu defter kayıtları, fakirler için olduğu gibi, maaĢlı ve ücretli çalıĢan iĢçilere de günlük
sağlanan yiyeceğin çeĢidi ve miktarı hakkında ayrıntılı bilgileri içerirdi. Bu defterler, ayrıca o yıllarda
sağlanan yiyeceklerin listesini ve fiyatları hakkındaki bilgileri de kapsardı. Sorumluluk, bu kurumların
önemli bir özelliği idi. Mütevelli ve kadı vakıflar üzerinde belli bir üstünlüğe sahipti. Vakfın kurucusu
vakfın mülkiyetini kontrol eder ve vakıf senetlerinin bir suretini de elinde bulundururdu. Vakfa bağıĢ
yapanlar, bağıĢlarının nasıl harcanacağına karar verme yetkisine sahiptiler. Bu durum, özel
giriĢimcinin kamu hizmeti sağlaması yolunda çok önemli bir teĢvikti.
9
Aile vakıfları ve özel vakıflar ne dini cemiyet mülkiyetinin tam bir parçasıydılar, ne de bu yapının
dıĢındaydılar. Ġslam dünyasında aile vakıfları özel vakıflardı ve kadınları da içeren kentli orta sınıf
arasında mülkiyetin birikmesini sağlardı. Fakat zaman içinde kötü yönetimler ve vakıf malından
zimmete para geçirmeler nedeniyle sosyal hayata katkısı azalan bazı vakıflar, bu yolsuzluklara bağlı
olarak gerçek iĢlevlerini yitirdiler. Bir süre sonra devlet bu kurumları düzenlemek için bir müdahalede
bulundu ve ekonomik sıkıntılar ve bütçe kısıtlamaları zamanında bu kurumları vergiye tâbi tuttu.
Toplumun ekonomik sıkıntı yaĢadığı zamanlarda, bağıĢ sahiplerinin önemli finansal gereksinmeleri ve
yüksek enflasyon, para vakfı gibi bazı vakıfları iĢlevsiz hale getirdi. Fakat, vakıfların halen vergiden
muaf tutulmaları, bugün Türkiye‟deki bazı özel üniversitelerin aile ve yardım vakıfları olmaları gibi,
vakıfların eski yaygınlıklarını geri kazandırmıĢtır.
Osmanlı kadınları, 18. yüzyılda Anadolu‟daki vakıfların yüzde 17.03‟ünü kurmuĢtur.4 Bu
vakıfların birçoğu küçük aile üyelerinin ve kölelerin öncelikli olarak faydalanmalarını sağlayan aile
vakıfları ve hayır kurumlarının bir birleĢimiydi. Bu vakıflar, küçük aile üyelerine kalıcı bir ev ve bir gelir
kaynağı sağlardı. Aile vakıfları ayrıca, vakıf mülkiyetinin sahibi veya yasal mirasçıları tarafından
satılmasını ve parçalanmasını önlerdi. Burada sıradan Osmanlı kadınının küçük aile vakıflarının
kurulmasındaki rolüne kısaca değinildikten sonra, bu makale esas olarak orta sınıftan ve
hizmetkarlıktan gelen Osmanlı kadınının 18. yüzyıl boyunca Ġstanbul‟daki küçük aile vakıflarının ve
yardım vakıflarının kurulmasına olan katkısı üzerinde duracaktır
Ġslam‟ın beĢ önemli Ģartından birisi, çok yoğun bir Ģekilde “sadaka” üzerine odaklanmıĢ, fakat
“zekat”ın toplanması ve iĢletilmesi için herhangi bir yöntem sağlamamıĢtır.5 Vakıf kurumu da, zaman
içinde muhtaç olanlara, yetimlere ve güçsüzlere yardım etme amacını taĢıyan bu önemli bireysel ve
sosyal dini zorunluluğun gerçekleĢtirilebilmesi için bir çerçeve sağlamıĢtır. 19. yüzyılın Tanzimat
reformlarından önce Osmanlı Ġmparatorluğu‟nda özel mülkiyet çok yaygın değildi. Ġmparatorluk‟ta,
evler, meyve bahçeleri ve üzüm bağları gibi Ģehirdeki mülkiyet genellikle sahiplerinin özel mülkiyeti
sayılırken, iĢletilen tarımsal toprakların büyük bir kısmı devlete aitti. ġehrin ticari malvarlıklarından
sağlanan gelir, camileri, okulları, kütüphaneleri, hastaneleri, aĢevlerini… vb içeren vakıf kurumlarına
bağıĢlanırdı. Vakıf, kamu malı ve özel mülkiyet arasındaki geleneksel bir bağ idi. Vakfa bağıĢlanan
mülkiyet özel mülkiyet olmalıydı ve bağıĢlama sözleĢmesi yapılmadan önce, devlet arazisini (miri)
özel mülkiyete çevirmek normal kabul edilirdi. Özel mülkiyetin vakfa dönüĢtürülmesi, mülkiyeti devlet
haczine karĢı korur, söz konusu mülkiyet üzerine varlık vergisinin konulmasını ve mülkiyetin
mirasçıları arasında satılmasını ve parçalanmasını önlerdi. Ġslami yasal çerçevede, vakıflar, özel
mülkiyet sahibi (erkek ya da kadın) kiĢiler tarafından eğitim, yardım ve dini amaçlarla devamlı Ģekilde
yapılan bağıĢlardan oluĢmaktaydı. Vakıf kurucusu, vakıf binasının tedarik edilmesi, binanın kirasının,
personelin ve çalıĢanların maaĢlarının ödenmesi gibi görevlerinin yanı sıra, vakfın yönetilmesi ve
hangi tür servislerin vakıf tarafından sağlanacağını açıklayan ayrıntılı bir program hazırlardı. Vakıf
denetçileri (nazır ve mütevelli) genellikle vakıf kurucusunun torunları arasından seçilirdi. Ayrıca vakıf
kurucuları, nakdi vakıflar, aile vakıfları ve yardım vakıflarından faydalanacakları da seçerlerdi. Bütün
Osmanlı Ġmparatorluğu‟nda imparatorluk vakıfları (kamu vakıfları) Ġstanbul‟a ve diğer bütün il
10