KENT YOKSULLUĞU, SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ

166 Pages·2007·0.67 MB·Turkish

1

KENT YOKSULLUĞU,
SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ
( Yüksek Lisans Tezi)
Esra IŞIK
Kütahya–2007
i
T.C.
DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
SOSYOLOJİ ANABİLİM DALI

Yüksek Lisans Tezi

KENT YOKSULLUĞU, SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Musa ŞAHİN

Hazırlayan:

Esra IŞIK

200492050122

KÜTAHYA – 2007
ii
Kabul Onay

Esra IŞIK’ın hazırladığı, “KENT YOKSULLUĞU, SOKAK ÇOCUKLARI VE
SUÇ” başlıklı Yüksek Lisans tez çalışması, jüri tarafından lisansüstü yönetmeliğinin
ilgili maddelerine göre değerlendirilip kabul edilmiştir.
......./……/2007

Tez Jürisi

Prof. Dr. Ali Rıza ABAY

Yrd. Doç. Dr. Musa ŞAHİN

Yrd. Doç. Dr. Recep YILDIZ

Prof. Dr. Ahmet KARAASLAN
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
iii
Yemin Metni:

Yüksek lisans tezi olarak sunduğun “Kent Yoksulluğu, Sokak Çocukları ve Suç”
adlı çalışmamın, tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma
başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım kaynakların kaynakçada gösterilenlerden
oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla
doğrularım.

Esra IŞIK
iv
ÖZGEÇMİŞ

1981 yılında Çanakkale’nin Çan ilçesinde doğdu. 2004 Haziranında
Dumlupınar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümünü bitirdi. Aynı yıl
sosyoloji bölümünde tezli yüksek lisans programına başladı. Halen bölümde Araştırma
Görevlisi olarak görev yapmaktadır.
v
ÖZET

Ülkemizin en önemli sorunlarından bir tanesi sokak çocuklarıdır. Özellikle
1950’den sonra tarımda makineleşme ile plansız kentleşme ve iç göçler arttı. Kırsal
kesimden kentlere göç eden aileler, yoksulluk yüzünden parçalanmaya başladı.
Kent hayatı kırsal kesim insanı için önceleri çok cazipti. Kırsal kesim insanı
şehirde çalışmayı denedi; ancak iş sektörü bu insanlar için yeterli değildi. İşsizlik ve
kentsel yoksulluk yüzünden aileler çocukları üzerindeki kontrolü kaybetti ve böylece
sokak çocukları ortaya çıktı.
Elbette biz sokak çocuklarını sadece yoksullukla açıklayamayız. Yanlış
arkadaşlıklar, şiddet içeren medya programları, alkol ve uyuşturucu kullanımı sokak
çocuklarının diğer nedenleridir.
Ancak bu çalışmayla da ortaya koymaya çalıştığımız gibi sokak
çocuklarının en temel sebebi kentsel yoksulluktur.
vi
ABSTRACT

One of the important social problems of our country is the issue of homeless
kids. Especially after 1950, the rise of unplanned urbanization and rural-to-urban
migrations along with mechanization in farming lead the migrating families to
disintegrate because of poverty.
City life was very attractive for rural people before. They tried to work in
cities but working sector couldn’t enough for all this people. Because of unemployment
and urban poverty, families losed the control over their children and in this way the
problem of homeless children emerged.
Of course, only we cannot explain homeless children with poverty.
Unapproved friendships, media programmes including harshness, using alcohol and
drugs are other causes of homeless children.
But as we try to show in this work, rural poverty is the most important
reason of homeless children.
vii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET............................................................................................................................v
ABSTRACT.................................................................................................................vi
TABLOLAR VE ŞEKİLLER......................................................................................x
KISALTMALAR.........................................................................................................xi
TEZ HAKKINDA........................................................................................................xii
GİRİŞ...........................................................................................................................1
BİRİNCİ BÖLÜM
KENT YOKSULLUĞU EKSENİNDE KAVRAMSAL VE KURAMSAL
ANALİZ
1.1. KENT YOKSULLUĞUNUN SOSYOLOJİK ANLAMI.....................................5
1.1.1. Türkiye’de Sanayileşme ve Kentleşme......................................................7
1.2. YOKSULLUK......................................................................................................13
1.3. YOKSULLUKLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR...........................................15
1.3.1. Mutlak Yoksulluk.....................................................................................16
1.3.2. Göreli Yoksulluk.......................................................................................16
1.4. YOKSULLUK KÜLTÜRÜ..................................................................................20
1.5. YOKSULLUK YAN KÜLTÜRÜ .......................................................................23
1.6. YOKSULLUK TİPLERİ......................................................................................24
1.6.1. Fizyolojik Yoksulluk.................................................................................25
1.6.2. Sosyo-Kültürel Yoksulluk.........................................................................26
1.6.3. Değer Yoksulluğu.....................................................................................27
1.6.4. Etik Yoksulluğu........................................................................................28
1.6.5. Çevresel Yoksulluk...................................................................................28
1.7. TÜRKİYE’DE YOKSULLUĞUN ARKA PLANI..............................................29
1.7.1 Osmanlı Döneminde Kent Yoksulluğu ve Mürtezika Sınıfı......................32
1.7.1.1 Osmanlı Devletinde Sokak Çocukları...........................................33
1.7.1.2 Vakıflar ve Yoksulluk Yönetimi...................................................35
1.7.2 Cumhuriyet Döneminde Kent yoksulluğu ve Sosyal Eşitsizlik.................36
1.8. YOKSULLUĞUN BİREYSEL VE TOPLUMSAL YANSIMALARI................37
1.8.1.Bireysel Yansımalar...................................................................................38
1.8.1.1.Sekülerleşme.................................................................................39
viii
1.8.1.2. Yabancılaşma...............................................................................40
1.8.1.3. Farklılaşma...................................................................................42
1.8.2. Toplumsal Yansımalar..............................................................................43
1.8.2.1 Gecekondulaşma...........................................................................44
1.8.2.2 Kentsel Kirlenme..........................................................................46
1.8.2.3 Toplumsal Kadercilik....................................................................47
1.8.2.4 Toplumsal Kirlenme.....................................................................48
1.8.2.4.1 Suç..................................................................................48
1.8.2.4.2 Sokak Çocukları.............................................................53
İKİNCİ BÖLÜM
SAPKIN YOKSULLUK, SOKAK ÇOCUKLARI ve SUÇ
2.1. SAPKIN YOKSULLUK.......................................................................................56
2.1.1.Katlanılabilir Yoksulluk ............................................................................56
2.2. SOKAK ÇOCUKLARI ........................................................................................57
2.2.1. Sokakta Çalışan-Çalıştırılan Çocuklar......................................................58
2.2.2. Sokakta Yaşayan Çocuklar.......................................................................63
2.3. YOKSULLUK VE SOKAK ÇOCUKLARI ........................................................65
2.3.1.Yoksulluğun Bir Sonucu Olarak Sokak Çocukları....................................66
2.4. SOKAK ÇOCUKLARI VE SUÇ.........................................................................68
2.4.1. Türkiye’de Çocukların En Fazla İşledikleri Suçlar...................................70
2.4.2. Cinsiyete Göre Suç Dağılımı....................................................................71
2.4.3. Yaş Gruplarına Göre Suç Dağılımı...........................................................73
2.5. ÇOCUKLARI SUÇA İTEN NEDENLER ...........................................................74
2.5.1. Ailevi nedenler..........................................................................................76
2.5.1.1. Aile İçi Şiddet..............................................................................79
2.5.1.2. Boşanma.......................................................................................81
2.5.1.3. Evlilik Dışı Çocuklar....................................................................85
2.5.2. Arkadaş Grupları.......................................................................................87
2.5.2.1. Çeteler ve Organize Suç Örgütleri...............................................90
2.5.2.2. Ergenlik Döneminde Model Alınan Yanlış Arkadaşlar...............91
2.5.3. Demografik Nedenler................................................................................93
2.5.3.1. İç Göçler ve Gecekondulaşma.....................................................95
ix
2.5.3.2. Dış Göçler ve İkili Kültür Çatışması............................................97
2.5.4. Kitle İletişim Araçları...............................................................................99
2.5.4.1. Televizyon Programlarının Çocuk Suçluluğuna Etkisi................101
2.5.4.2. Şiddet İçeren Diziler ve Filmler ..................................................103
2.5.4.3. Haber Programlarının Suça Etkisi................................................104
2.5.4.4. Sanal Ortam ve Suç......................................................................106
2.5.5. Bağımlılık Yaratan Maddeler ve Suç........................................................108
2.6. SOKAK ÇOCUKLARININ MARUZ KALDIĞI TEHLİKELER.......................109
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SOKAK ÇOCUKLARININ TOPLUMA KAZANDIRILMASI
AÇISINDAN KÜTAHYA’ DA YOKSULLUK YÖNETİMİ
3.1. KÜTAHYA’DA KENT YOKSULLUĞU............................................................113
3.1.1 Nüfus Göstergeleri.....................................................................................113
3.1.2. İşsizlik Ve Sosyal Eşitsizlik......................................................................114
3.1.3. Çocuk Nüfusu Ve Eğitim Durumu............................................................116
3.1.4. Sosyal Hizmet Ve Çocuk İlişkisi..............................................................118
3.1.5. Çalışan Çocuklar Ve Çocukların Sokağa İtilme Nedenleri.......................120
3.2 SOKAK ÇOCUKLARI VE ÇOCUK SUÇ ORANLARI.....................................121
3.2.1 Çocukların Suç Dağılımları........................................................................121
3.3. KÜTAHYA’DA YOKSULLUK YÖNETİMİ VE ÖRGÜTSEL YAPISI...........123
3.3.1.Kamu Örgütlenmesinin Yapısal Analizi....................................................124
3.3.1.1.Huzurevi........................................................................................126
3.3.1.2. Kız Yetiştirme Yurdu...................................................................127
3.3.1.3. Erkek Yetiştirme Yurdu...............................................................127
3.3.1.4. Kütahya Çocuk Yuvası................................................................128
3.3.1.5. Kütahya İli Sosyal Yardım Verileri.............................................128
3.3.1.5.1. Belediye.........................................................................129
3.3.1.5.2. Vakıflar Bölge Müdürlüğü............................................130
3.3.2. Sosyal Hizmetler Ve Sokak Çocukları......................................................131
3.3.3. Sokak Çocuklarının Topluma Kazandırılması..........................................133
SONUÇ........................................................................................................................135
KAYNAKÇA...............................................................................................................138
DİZİN...........................................................................................................................147