Kelimeler Ve Şeyler PDF
Preview Kelimeler Ve Şeyler
IMGE kitabevi Michel Foucault, 1926'da Poitiers'de doğdu. 19701e College de France'a seçik.ı. Bütün hayatım tarihin kapısından geçemeyen konulann tarihini yapmakla geçirdi. Foucault 1984'te Paris'te öldü. Foucault'nun Eserleri: Cinselliğin Tariki [3 c] (Afa Yayınlan, 1986) Söylemin Düzeni (Hil Yayınları, 1987) Annemi, Kızkardeşimi ve Erkek Kardeşimi Kadleden Ben, Pierre Riviere (Ara Yayıncılık, 1991) Hapishanenin Doğusu (İmge Kitabevi Yayınlan, 1992, 2000) Deliliğin Tarihi (imge Kitabevi Yayınları, 1992, 1995, 2000) Ders Özetleri (Yapı Kredi Yayınlan, 1992) Ben'in Yapımı (Ara Yayıncılık, 1992) Bu Bir Pipo Değildir (Yapı Kredi Yayınlan, 1993) Kelimeler ve Şeyler (İmge Kitabevi Yayınlan, 1994, 2001) Dostluğa Dair (Hil Yayınlan, 1994) Bilginin Arkeolojisi (Birey Yayıncılık, 1999) Kendini Bilmek (Om Yayıncılık, 1999) Entelektüellerin Siyasi İşlevi [Seçme Yazılar 1] (Ayrıntı, Yayınlan, 2000) Özne ve iktidar [Seçme Yazılar 2] (Ayrıntı Yayınlan, 2000] Büyük Kapatılma [Seçme Yazılar 3] (Ayrıntı Yayınlan, 2000) Mehmet Ali Kılıçbay, 1945 yılında Ankara'da doğdu. Galatarasay Lisesi ni ve AÜ SBFyi bitirdi, iktisat doktorası yaptı. Gazi Üniversitesinde ders veriyor, çeviri yapıyor, kitap yazıyor, polemik yapıyor. Kılıçbay'ın eserleri: Feodalite ve Klasik Dönem Osmanlı tirelim Tarzı (1982) Doğu'nun Devleti Batı'mn Cumhuriyeti (Gece Yayınlan, 1992; İmge Kitabevi Yayınlan, 2001) Şehirler ve Kentler (Gece Yayınlan, 1993; İmge Kitabevi Yayınlan, 2000) Cumhuriyet ya da Birey Olmak (İmge Kitabevi Yayınlan, 1995, 2001) Benim Polemiklerim (İmge Kitabevi Yayınlan, 1995) Bu Dünyayı Yaşamak (İmge Kitabevi Yayınlan, 1995) Felsefesiz Sanat Oyumuz Tarih (İmge Kitabevi Yayınlan, 1996) Uyruktan Vatandaşa Geçimden İktisada (İmge Kitabevi Yayınlan, 1996) Siy/ısetsiz Siyaset (İmge Kitabevi Yayınlan, 1998) Dinin Fiziği Demokrasinin Kimyası (İmge Kitabevi Yayınlan, 1999) Efsaneler ve Gerçekler (A. Y. Ocak, 1. Ortaylı, 1. Togan, S. Divttçioglu, S. Faroqhi, T. Timur ile birlikte, İmge Kitabevi Yayınlan, 2000) Ahşabın Öyküsü (imge Kitabevi Yayınlan, 2000) Michel Foucault Les Mots et les Choses Une Archâologie des Sciences Humanies ISBN 975-533-075-5 © Editions Gallimard, 1966 © imge Kitabevi Yayınlan, 1994 Tüm haklan saklıdır. Yayına izni olmadan, kısmen de olsa fotokopi, film vb. elektronik ve mekanik yöntemlerle çoğaltılamaz. 1 Baskı: Ocak 1994 2. Baskı: Ekim 2001 Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Hasan Tahsin Benli Kapak T. Tolga Özçelik Kapak Resmi Velâzquez, Los Meninas Düzelti Eylem Soner Baskı ve Cilt Pelin Ofset (312) 418 70 93/94 İmge Kitabevi Yayıncılık Paz. San. ve Tıc. Ltd. Şti. Konur Sok.-No: 3 Kızılay 06650 Ankara Tel: (312) 419 46 10 - 419 46 11 • Faks: (312) 425 29 87 İnternet: www.imge.com.tr • www.imgekitabevi.com E-Posta: [email protected] • [email protected] imge Dağıtım Ankara İstanbul Konur Sokak No: 43/A Kızılay Mühürdar Cad. No: 80 Kadıköy tet (312) 417 50 95/96 - 418 28 65 Tel: (216) 348 60 58 Faks: (312) 425 65 32 Faks: (216) 418 26 10 Michel Foucault Kelimeler ve Şeyler insan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi Fransızca Aslından Çeviren Mehmet Ali Kılıçbay 2. Baskı içindekiler SUNUŞ 9 ÖNSÖZ 11 BİRİNCİ BÖLÜM BİRİNCİ AYIRIM: ARKADAN GELENLER 27 İKİNCİ AYIRIM: DÜNYANIN ÜSLUBU 45 I. Dört Benzerlik 45 II. İmzalar 57 III. Dünyanın Sınırları 63 IV Şeylerin Yazısı 69 V. Dilin Varlığı 79 ÜÇÜNCÜ AYIRIM: TEMSlL ETMEK 83 1. Don Quichotte 83 II. Düzen 89 IH. İşaretin Temsili 100 6 Kelimeler ve Şeyler IV İkiye Katlanmış Temsil 107 V Benzerliğin Hayal Edilmesi 112 "Mathesis" ve Taxinomia" 118 DÖRDÖNCÜ AYIRIM: KONUŞMAK 127 I. Eleştiri ve Yorum 127 II. Genel Gramer 132 III. Fiil Teorisi 147 IV Eklemleşme 153 V Adlandırma 164 VI. Türeme 172 VII. Dil Dörtgeni 180 BEŞİNCİ AYIRIM: SINIFLANDIRMAK 187 I. Tarihçilerin Söyledikleri 187 II. Doğa Tarihi 191 III. Yapı... § 197 IV Karakter 205 V Süreklilik ve Felaket 215 VI. Canavarlar ve Fosiller 223 VII. Doğanın Söylemi 232 ALTINCI AYIRIM: MÜBADELE ETMEK 241 I. Zenginliklerin Çözümlenmesi 241 II. Para ve Fiyat 245 III. Merkantilizm 252 IV Güvence ve Fiyat 261 V Değerin Oluşumu 274 VI. Yarar 282 VII. Genel Tablo 289 VIII. Arzu ve Temsil 298 İKİNCİ BÖLÜM YEDİNCİ AYIRIM: TEMSİLİN SINIRLARI 307 I. Tarih Çağı 307 II. Emeğin Ölçüsü 313 III. Varlıkların Örgütü 319 IV. Kelimelerin Bükümü 328 V İdeoloji ve Eleştiri 334 VI. Nesnel Sentezler 343 SEKİZİNCİ AYIRIM: EMEK, HAYAT, DİL 351 I. Yeni Ampiriklikler 351 II. Ricardo 355 III. Cuvier 369 IV. Bopp 392 V. Nesne Haline Gelen Dil 413 DOKUZUNCU AYIRIM: İNSAN VE İKİZLERİ 423 I_ Dilin Geri Dönüşü 423 II. Kralın Yeri. . ^ 429 III. Sonluluğun Analitiği 435 IV. Ampirik ve Aşkın 444 V. Cogito ve Düşünülmemiş 449 VI. Kökenin Geri Çekilişi ve Geri Dönüşü 458 VII. Söylem ve İnsanın Varlığı 467 VIII. Antropolojik Uyku 474 ONUNCU AYIRIM: İNSAN BİLİMLERİ 479 I. Bilgiler Üçgeni 479 II. İnsan Bilimlerinin Biçimi 485 III. Üç Model 494 IV Tarih 511 V Psikanaliz, Etnoloji 520 VI. 538 Sunuş Theophile Gautier, Velâzquez'in Las Meninas'mı ilk kez gör düğünde, "tablo nerede?" diye haykırmaktan kendini ahko- yamamıştır. İlk bakışta, tablo basit bir konuyu işlemektedir. Kralın beş yaşındaki kızı infante Margarita, nedimeleri (las meni- nas) ve soytanlanyla çevrelenmiş olarak tablonun ortasında- dır. En dip tarafta, saray nazınmn silueti görülmektedir, ama biraz daha yakından ve daha dikkatle bakılınca, tabloda baş ka kişilerin de olduğu fark edilmektedir. Dip duvarın üzerin de bir ayna vardır ve aynadan İspanya kralı IV. Felipe ile Avusturyalı kraliçe Maria-Anna'nm görüntüleri yansımakta dır. Ve ressamın bizzat kendisi, üzerinde çalıştığı tuvalde bi ze ters dönmüş olarak görülmektedir. O halde, resmi yapılan kimdir, kimlerdir? Tablonun adımn belirttiği gibi, nedimeler mi, küçük prenses rai, yoksa kral ve kraliçe mi? Tablonun mekânı nerededir? Ressamın çalıştığı atölyede mi, yoksa kral ile kraliçenin bulunduğu yerde mi? Acaba iki tablo mu var dır? Biri gördüğümüz, diğeri de görmediğimiz, ama yapıldı ğını anladığımız. Asıl tablo hangisidir? Öte yandan, kral ile kraliçenin durdukları yer, aynı zamanda bizim de, seyircinin de durduğu yerdir. Las Meninas, bakanın bakılan olduğu ve tablonun kişilerinin arasına katıldığı tek resimdir; ayna kral ile kraliçenin görüntüleriyle birlikte, bizimkini de yansıtmak durumundadır. 10 Kelimeler ve Şeyler Böylesine bir tablo, bilgiyi bir kerede ebediyete kadar verilmiş sayanları, eğer anlarlarsa, altüst edecek bir ele alış tarzına sahiptir. Bilginin, bayrak yarışı gibi birikimli ilerledi ğine inanan, buna iman eden (ne yazık ki bunların çoğu bi zim ülkemizde yaşıyor) kişiler bu tabloda sadece nedimeleri göreceklerdir. Foucault, Kelimeler ve Şeyleri .yazmaya, însan Bilimleri nin ArkeolojisVm oluşturmaya bu noktadan itibaren başla maktadır. Yazar bu çok önemli ve fazlasıyla gürültü kopar mış ve koparmakta olan eserinde, "biyoloji"den "psikolo jiye, "dilbilim"den "iktisat"a kadar, insana ilişkin bütün bil gilerin ani değişimlerin ürünü olduklarını ortaya koymakta dır. Bu ani değişimler, bilgi edinmenin, bilgi sahibi olmanın örgüdenmesini tepeden tırnağa elden geçirmekte ve gelişim lerinin koşul ve sınırlarım her alanda tanımlayan epistemo- lojik bir bütünü (episteme) yeni baştan yaratmaktadır. Bilgi, bir kerede ebediyete kadar geçerli olmak üzere ne bulunur, ne de verilidir. Bilgi doğru veya yanlış olmak zorunda değil dir. Bilgi bir episteme'nin çerçevesi içinde belirir. Çözümlemesi yapılan dönemlere göre, Rönesans episte- me'sine benzerlik yasasının egemen olduğu, XVII. yüzyılda bunun yerine "akıl" gibi soyut bir kavramın hükmü altında ki bir çözümleme tarzının geçtiği görülmektedir. Foucault'ya göre, XIX. yüzyıl, "tarihsel zaman'1 fikrini devreye sokarak "temsiller* halinde örgütlenmiş olan analitik bilgiyi tahrip etmiş ve insana ilişkin "bilimsel" bir bilgi böylece mümkün hale gelmiştir, ama bu bilgi de yok olmaya mahkûmdur. Bu olağanüstü güçlükteki ve derinlikteki kitabı, felsefe siz, düşüncesiz ve bu yüzden de "dilsiz" bir toplumun diline çevirmeye kalkışmanın en mükemmelinden bir saçmalık ol duğunu biliyorum; ama Las Meninas o kadar büyüleyici ki... Mehmet Ali Kılıçbay Ağustos 1993 Önsöz Bu kitabın doğum yeri, Borges'in bir metninin içindedir. Okunduğunda, düzene sokulmuş tüm yüzeyleri ve varlık ların kaynaşmasını bizim için yatıştıran tüm düzlemleri sarsalayarak, bizim bin yıllık Aynı ve Başka uygulamamızı şirazesinden çıkartarak ve onu uzun bir süre boyunca kay gılara sevk ederek, tüm düşünce alışkanlıklarını —bizimki leri: bizim çağımız ve coğrafyamızın sahip olduklarım— sarsan gülüşün içindedir. Bu metin "bir Çin ansiklopedi sini zikretmektedir, bu eserde, "hayvanlar: a) İmparatora ait olanlar, b) içi saman doldurulmuş olanlar, c) evcilleşti- rilmiş olanlar, d) süt domuzlan, e) denizkızlan, f) masalsı hayvanlar, g) başıboş köpekler, h) bu tasnifin içinde yer alanlar, i) deli gibi çırpınanlar, j) sayılamayacak kadar çok olanlar, k) devetüyünden çok ince bir fırçayla resmedilen- ler, 1) vesaire, m) testiyi kırmış olanlar, n) uzaktan sineğe benzeyenler olarak ayrılırlar" diye yazılmıştır. Bu sınıflan dırmanın yol açtığı büyülenmenin içinde bir solukta ulaşı-
The list of books you might like
