Kaynaklara Göre Güney-Doğu Anadolu`da Proto Türk İzleri

132 Pages·1989·103.216 MB·Turkish

by  Sadi Bayram

I(AYNAKI-ARA GORE
cu
AIvADoLUDA
ctiruEY-Do
PRoro rtinr<
frzr;r,Rt
Sadi BAYRAM
Bu eser, pahgmalat"*nda beni ynktndan clestchrcycrt c{irro
M,lttht BATRAA4'a ithaf oh.nur.
Bu Eser
Bakanlar kurulu'nun Z0.7.lg}0 tarih ve g/1307 sayrh kararryla
kamu yaranna hizrnet verdili katrul etlilerek vergi muafiycti
ranrnmrs olan TURK DUNyAst ARA$TIRMALARI vAK_
Fl'nrn yayrnrdrr. Her hakkr mahfuzdur. TURK DUNYASI
ARA$TIRMALARI VAKFI' nrn miisaadesi olmaszsrzrn
tamemenr krsmen veya herhangi bir deligiklik yaprlarak iktibas
edilemez.
l'tirk
DUnyasr AraEtrrmalan Vakti
Yayrn No;'64
lstiN NO:
e7.t-49E-024-01
uir,t-i yAytN No: r[-34-y-0t47-64
Baskr
PAMUKOFSET
_ . Dizgi
YUI,UG TEKiN DIZGi MDRKEZi
igiNonxilBR
III
iEindekiler
V
Sunug
VII
Onsoz
XIII
Ozet
Mukacldes Kitaplara Gore Hz. Nuh'un
Gemisi , A[rt ve C0tli Daflart
urnQ
Araqttrma Yolu 11
Tufan-Hz. Nuh'un gemisi A$n ve C0di da[lart 12
Hz. Nuh'un gemisi ile ilgili bilgiler 14
16
Tufan
20
UE Tufan Efsanesi
Ad Kavmi ve Attiydct suresincle zikredilen kavim kimdir? 32
36
Ye'ciic ve Mc'ctcler
1094 Fi./1682 m. Tarihli Haz'l- Kitdb Silsile-ndme'ye gOre
Tiirklerin $eceresi 3'7
ibn-i Kemal'e goro SelEuklulann SoY Kiitiilti 38
Ttirkler'in Soyu Hz. Nuh'un 3. O$lu Yafes'e
39
Dayantr (1682m.)
Yc'c0c ve Me'c0c'lcr 46
Hadisler<le Ye'c0c ve Me'c0c 51
Mukadtles kitaplardan Tevrat'ta Ye'c0c- Me'c0c veya
(Gog ve Magog) 55
Tevrat ve incil'tlc Ye'ctic ve Me'ctic 58
Avrupa Ansiklopedilerincle Ye'c0c vc Me,c0c 63
Ergenckon vc Yc'ctc Scdrli 69
Ye'c0cveMe'c0c'u n dtiqti ncl iird ti kleri 72
Zi'l-Karneyn problcmi
75
Kuzcy Mczopotamya'da Arkclojik Ara5trrmalar ve
Proto-Ttirklcr
Mari Kazrlarrnda Ortaya Qrkan Kraliyet Arqivi ve
Turukkular
Mari Kraliyct Argivi Qivi Yazrh Tablerlcri ve Arclndaki
Gcrqcklcr
smrus
Sarli l)ry'rnm, [,rt pahyn'nlan1'la tmtharldcs kitnplm'-
r.,tntilnr, rlil
dnn yola plim.nk, 6;671ci:, destaTtlfir, folhkn.ik
"bclgcln.Jtnlmtilnr.
ye tirihi ),alu ile, Giincydqfitr tlnarlolu
cipat'tnrln A'filsil] ve (evresinde, eshi ndtvln I(rrzc1'
ALezopotnill.ltrL)dfi ) rnilnttan iir.t.ce 3500- 1 500 )'tllnrt
ororinrln Tiirklct''irt' )ttt;fi)ttp vn{fi?nflrlt'tiutd
nrnsttrnmlttnriu'.
)l,osturrrort,t poli ilr:1i pekici olnn' soturylart ltir.ymtn, ltu'
metorl:hip ;tiphesiz pclt g.op tarihi prpcgirt pe knltttttttr',.
h ilr nup nititin hutl at ntn ryc huistit'. Iy' 17iiy. insnl lilt, p r It c olt
pek gok tnrihi abideyi, peh pok bttlttnttrl'rt Itu
5crpc1ii,
rttctorln bu'Slurhtr.
Arnnr'ntz bu palqmnnm ilme usul re rasttnluln tnlilil
ye ttnkirlc tabi tuutlnrnstdu'. Ru untn. siit'ilt t,c snbtr is-
tt)'ctt, gnhsntnnndnn dolal't kt't'tnetli knrdegintiz Snd,i
B'n-rt'nmtt tcbrik cdfi'117", pnhstnalat'tntn dct'rtrtrt ilc
kitabmm)|clti)teni,7cl.pchlerittbuluttmas'nfiynt.l{ltllcl
ol t t t nsu t t dilit'ttt't t t t t.
Pntf. 1)r. Ttn'nn. T;IZ(UN
oN soz
Ti)rkJer,M.S.550ytlartndaGiktijrk]eriletarihsohnainegt'kttkJartbugrinkti
bilgileregijretartqllma'zbirgergektir.M.s.S50yltartndatlrihsahnusinegtkan
bu millet, elbette birden bire ortaya gilmamts, yavat yaval,, geJiserek.sesini du-
galr;tr{r, ath killtilr metleniyetine sahip ddu{u bilinmekterlir'
Jurmaya
Ti)rkJer,in bu devirden ewelki tarihi is maala;ef karonhktr. Bu millet bizirn
kendi 6z rnilletimiz olup, clilnyadaki elii]er milletlerden (nce, bu korcnl* maziyi,
yabcnudatt iSnce bizim bilmemiz, O{renmemiz gerekmektedir'
Ancolg bugilnkii e{jtint ve blretim rliizqi, bii itkokut guu!'unun Ametika,ntn
maden yataflor'Jll, biiyi:k nehiilerini, btiytik gdlerini ve hatta 6illerini bilmaine
ra{ntm, kendi dz mill-etinh eski tarihi,ri bilnrcmektedir, biletnemektetlir, Bu sti,
elbette ewela hepimizindir. 6n torih, rJip tarih vryo ProtuT itrk tarilryilerinindir'
proto-Tiirk rarihi diye maat"exf bir bd.ilm yl<tur. ilkgag ta'
iiniversiteterimizde
ihinin iginde kaybolup gitmektedir'
Halen Soryet Stxyttlkt cumhuriyetleri Birti{i ile Qin Devleti suurlart iginde
bulunan or-to-Arya'da Tilrl<Ier kazt ycrpan'nmakta, Rr.rslnr tarafuulan yctptlan
knztlarneticesisariholerakyttyuilttnnutmakta,ycymlananlarLse,dilgriglti$ti
yiizilndenyeterhtceanlasilamctntaktavestntrhkisilerine]inegeEnlektedir.
Bilti)n bunlarut yanmcla, Gijktijriler vrya K}k.Tijr&er,rlen iilce, tarihte Tijrk
adt ne zolnan ortaya gtktt, bir Tijrk dcrak bunu bilmiyoruz, biletttiyoruz. Fakat
cunthuriyetimizin kurucusu sziz Atatilrk'iin "Ne Mutlu Titrk'iim Diyene!"""
siniinii d.e a{ztmtzdan elcsik etntiycruz' Terstlar igindryiz'
Miltttarihimize, kendimiz ka<lar diiSman, higbir toplum galiba yoktur'
Tiirk tarihini yahn zomana kadcr hep yabanct ilim adamlan ke$ettiler, se-
-ybaehlagtanci rmelerinde yazdlor, biz sadece anlart tercilme ettih biraz osmanlt Arsivi
il&ve ederek yaymladtk Y eni yorumlart biz getiremedik Y abancilardan
bektedik..selgukJu ve o*onl, tarihintle yeni yeni ilerlemeler kuydettik
Sahalarmda kalrct eser veren rahmetti Prof. Fuad KdPRtltii, nraf. Miikr!
min HaIiL yiNANq, prof. Dr. osfnr, TURAN, Prcf. Dr. ibrahim KAFESaG-
'LIJ,
IJstadtm Dr. Hamit Zilbqtr KO$AY, Dr' Emel ES|N, Prof' Dr' Bahae&lin
\GEL,ord.Prof.Dr,ArifMijfitMANSEL,CelalEsadARSEVEN,ord.Prof.
Dr. Sedod Hal<kt ELDEM, Ord. Prt$. ismail Hat<tct UZUNQAR$ILI' hayatta
tlctn Prrf. Dr' Murrctrl'errr ERGiN, hurefi Dtry. Dr. osrrcm Fils.i sER TKALA,
Pntf. Dr. Enin BiLGiQ, pr$. Dr. scrrrr^,i EyicE, prrf. Dr. Miirtir.AKTE\E,
ord' Pntf- Dr. Ek'em ARURGAL, pnf. Dr. Merunet. Artoy KoyMEN, prof.
D r. AIi sEViM , prof. D r. y astu' y LJCEL, prrf. D r. H alil iNatctrc curnlturiyet
diirctnirtitt akla gelen ilk isinilerklir.
Burttttr yQtrtstrL, yerli ilirrr crtlanilru'urtrz.srrnki bir buluS, diisiittce ot.f(ry(! erk -
nrsctlar iiniversitelenlen kovttlcrcttkurrg- fti.rsirre krpiltltlur. Atrupalr veya Anrcrikttlt
ilint a<lanu sitylesin, biz de tto{ru, uytt fikirtlq .ynt pareleldeyiz zihniyetine ka-
ptlrltk Ancnk, Tiirk Srtttrtrt ve Ostnarit Tarihi ftrr.susurrr.lrr rse, .vnr 3o senedir
kettdilerintlen i$rendi{irniz Butt tliitryastnu, kentli xrnartntrzt, trtrihirnizi urt*
biz ifiretnte seviyaine getdi{inizi de bLu.ada iftihorlcr belirtnrcliyirtr.
Btrgiirr arttk bilgisayat' usrurduytz" M uostr nrcdcniyetler scr,g,csirre
Etkacal4rz.
Avrupa Ekonornik Toltltrlt(wru katilnurk igiu tttiirttcnntta buluttdt1a. 6yle ise,
zettlatu tt gerekleri gibi golr,srrrrr/ ryu, gal ryrnyn nrccburuz.
Biiyitk Attttiirk "M illt$uLrrutt tryakta krlultilrnesi ve uyonrk btilunrrrust iEitt dil
ve tu"ilr u{rundu gctlrynayu irrecbrtruz. Tiirk guu{u ecdndtnr tanrdtkgn dahe bii-
yiik isler yaprnk tgin kentlinde kunet bulacoktr. Tiirk kabitiyet ve kudretinirt
tarihteki ltoytrilart ntqrdonct grktirtga biitihr Tiirk guuklnrt kerrulileri igin ldzttn
gelen hanrle kayru{mt o tarilte buloltileceklerdir" tlenrcktedir. yiice Attttijrk,iirt
tarih Ealrytnalartntla lrctlef darak altlt{r "Biz dailnn hakikuti unyun te onu btil-
dukga ve buldu{unuza k&ti oldukgo iJadeye cilr'et gixteren udaml(tr rilnuiryu,,
vecizesi, bize rehber cltnalultr.
Yukanda ijhde etmeye gahstt/rrrttz rliig^iirrce gerga,esindc, Ay,a rirrlil
14[den a.s-
trontx Janta lrwin, ytllardr AdrL Da{uulct trrz. Nult'utt Gerrrisi}ri (rretmakta,
binlerce tldar hqrcqnrukt<rd.u'. Arnerikq'tlutt kcilktpA{u.strr ry .s0rr/rrrr ,yurdunntza
gelmektetlir. Pekl, bu kanu biz Ttjrlder'i hig'ilgilenrtirniyx" nut? Elbette itgilen-
dirir.
Zircr, Orta Qa{ tcu"ihgilerine giu-e, Tiirkler,in soy a{act, Hz. NLth,un v{lu
Yafes'Ie bcrg/nr. Yaznru eserlerde ltu g\rilyoruz.
Sekiltle
O halde, biz hu konu ile netlen ilgilenniya-uz?
Ncr.srl ilgiien elirn. Bu do ayrt bir sonr?
Arkerlqii, siitnerdr2ii, Asuroloji, Jedoji, tetloji, epigrcfi ki)tdii bit- tarih, halk
efsctneleri, tlestanlart kotttt.sttttrlrt uznl(ut olntak gerekir. Her.snhcrrrrr elentanr a3n-r.
Her xruyct pratikte, tutbikcttlo sbyle cevap verebillriz: Mqltur schiliemann
Truvn Httzinelerhri ttnxl burtrtr? Qok oktryarttk...sottrndurt ,,sit', Inkubrrtt aletn
Henty Lnyttrtl 1845-1851 yillort arastrula Tettrat ve inci!'i irtceleyerek nteshttr
Nirrive 't'e BabiL'i keg,fZtrrrerrrig lnildi? Xlx. yiizyl,tlct arkeltjirtiu baltalart, ntukatl-
rles kitrrllorrlut yla 1:tkcrak nut(rzz(un eski crrtik orta-D(Nu trte4eniyetlerini ot,-
taya Etknnntslurdt. A.stl tttesleA:/eri gti' de{iSiktir. iltn a<lunhi.t ile ilgileri yrktur.
Ancak kertdilerhti bu ige verrrri$ er, urketilqirin ilk ttzrrtcutt rilrrrrtqlrtr, ntilltniize-
Ieriri bttlduilan essiz ttutlitle eserlerle doldtu'rrutslttt' t'e neticede kitttplttrrrtt drt
y(LzQrQk iiriversitelertle i{retint iiyesi olabilnriglerdir. Qek Bilgitti Horrnrty' cep-
hede bir cr.skerdi. Ancuk.vn flt .su'(tsttttlc, 6crpr'nrttl ar devorrt etlerkert celthede M utr
Hiyeroglifyoztlcrrtnrgrxrrriil-riir'Bcglcrrttcki;ittyu'rst'ce\(Iret''seb<trlrtqnlrgrnrr(
4e fcrm kon.scntre dnurk ve nihayet giiziim""
Tarih ynzarken, grtkrtl gibi <'lr{ru'.{a<)rrye gibi gilven vernteli' tesviyqi daitntt
qit ve <liiz ttttrntiltytz. Bir taraJa nrqi ederseN dtiektiJ'ten ttz<tklrlg-tr, yrnfu$ nok-
ialttra tltr xtplutabiliriz. Bu dn bizi kn'ktutg 1rcrtularn sevk edebilir' Duinn 1.'
kikati arnnrultYr'.'.
tla,G b i)irz r r yt-l eD uotu{uka A4 dr et ns 4ktilr tclp d/crr, 'dP ar orrt *yTd tiitr kg ti kzrlu e'nrki Tktwnursouf ,r r titn ic ni lc evl een Krctvter' ogrrr tl- rtg tKt{ etnrrh t nz-'i
irtceletlik LIz. N ult, Ttrftur, Hz' Nulltttt tfrlu Y afes' Y e'citc M e'cttc' Zu l-karnqnt
korutkntrula fayjalandtk. Tevr(It't(I Orttt-Dt{tt kiiltijrlerini incelerken' o tievir-
deki birgck kavntitt i.snri rJir.ckr dttrttkSeftigi halde, nnulevf Ttirlg TuruI9 Tiil.iik,
T ur ukktt, odl oruut rct.stlctntacltk
Bilirrrii{i gilti Ta,rttt ve itrcil'itt ct.stllnrt gltnitni)ze ulctg-rnrtnrrg^ ve ilk gag'tla
din adcv,Icu,t tarrfmdnp zatnatl z(rnt(u7 kaleme clutnig ve b<rzt de{isildilder-e
u$rctn$ttr. Kttt,cul-t Kerin.t ise, higbn' </e(i|iki ile u{rannrt?l|t1,.. Ievr(lt,<ltttt nctk-
in birgok Ortct Qai. i.sl6nr Ta'ihg isi, yuzrtttt eserlerhule, rarili 6ilgi/er verrni$er-
dir. Artcctk bu ctkturnrulnrrtt Tet,rnf'dan trlrtrdtHttruu agtklttnrrtnttg-lrtr, o devrin
geletrcklerine ui4un c/aick reJerruts vernediklerirulen, lil'ttki i'sldrrri trrrihrnil gibi
kottttlnrt, hnd'tllerirtkfflrtrrtl:larrftr. $r/rrhi tarih veftlHor cEt'stttdrrrt, Orta Qct|;'ttt
rlii Siinc e y(lpl.sl n I b iz e ytt rt stf t r tr$ tt r<lt r'
Turiht1e, belge dt,r<tt1!t zturttut, elbetteki destnt'r, 1alk hik&yesi fclkl<r, httlk
uronry ye a<letleri,.xxynl irrrihgilerinizeyil giisterrrrektetlir. Biz tle bu ydtltut is-
girdik'
tifade ettilg esur givi ynzrlt triltletlerle dtisiincele,inizi isbatl(Lnt<t -yr/ttrtct
Etit.tizde bulurtun I'tu utiitev<rzi eserimiztle ana fikir nedir?
Bugiirteka<lar,g,erektlfuilIeu.dtt,iitiversitelertlevetli{erntiiesse-selerdeokuttt-
Iarr, piycrxtdasrrfrlcn torilt kituplttrutuzdn 1071 Matctzgirt Mqrdan Muharebesi
iteilkclefaArtatl<TukcprlrtrtlrtltTijrkler'eebetlilryenagild$tyualult.Biz,'btttttt
hayrdiylruz.Yattillug,iinekrtrlctrbilinetlturihintizide{istiriytlt.uz.
$iyleki:
Ti)rkler; M.6. 35ao-3000,1i yillardct, Gilnry-Da{u Anadrlu<Ict bugititkii Di-
yarltttktr,Cizre,Mardirt,KerkilhMu'sul,ZagorrxDa{lartBoileteklerindebir
ntiidtletyasamqler,yolleilarmtlcratlcrruttotlatmqlor'bttra<lanHz'Nrth'uniloht
envi ile orta-Ay/o'y(igitrnfuler, avrlarca buratkt yofornl$ ve metleniyetler tesu
etni$er, gr$ctttp gqitli kabilelere biliinniisler, D evletler kurnut$ar, i'sldnrryeti ka-
Itttl ettikten sanro bir. grtqt Bngdad civaruta yerlelnris, Bityiik selguklu elorak
Do{u Anaddu'ya gelmiSler, Bizctns'a hiicttmcla bulunarak 104g,den ihce Erzu-
rum Pasinler'e yerlqmisrer, buratra vaktf tesis etmisler ve 7071,<Ie M arazgirt M qr-
dan Mulurebesi sonucu ikinci trefa Anatroru kapilarL Tiirrcrer,e ebediiryen agimq_
tr.
Yani, Hz' Nuh'un o{ru yafu torunra.rq Tiirkler, taiqiben 4caa sene xx-tra
A n adrlu'ya ikinci defa surtan.Alpasr cu t z amantn da diinm{islerd ir.
Biz, Grelderden, Raneililartkut, Ennenilerden ince bu rcprcrkrctxra ycr,gcdrk
Anaddu bizim trna topra{tmudtr. Orta Agta'rlan }nceki A,na Vtttnnmurdr.
curuhuriyetinizin kurucu:;u, biiyilk i*ttler, aziz Ailrrilrk'ilu de ttiisiinc*i bu
tle{iL miytli. Hititier'in, Siirnerler'in Tti.rk Lrktna ntetTsLq) ol<lu;lur-tu wrinlemiyor
muytlu? Btt sebeble de iki nilli hankantrza Etibantg Stimerbunk adr verilntenis
miydi?
Dil ve Tarih-Co{rafya Fcktllresr'ni 1935 ylurrln Atatijrk, bu kartiltu-t tlil,ve
tarih agsutda aydmlatnruk igirr kurmnntry nuydt? Tiirk Tarih ve D i! Kurtunlctrutr
bu sebeble tesis etmen'tis rrtiytli? Biz nnciznne bu (mseziyi, ItI ttkndtles kitapiardan
yola Ekarai destanku', lnlk inants!nrt, arkerillji, rtil, tlrih ve 1g33-1g3g seue-
Ierinde lrak-suriye xnot yukt,rntlnki Mari kctzrictrutd.u ortoy(r grkun 13 Asur
tsbLeti ile oyritnlatnrcya gaitstrk.
Hota veyanlt4lunmu vorn, iinit ederiz protr-TttrkTarihgileri kaurya e{ilme
ftrstrtt bulur ve hakiki gergekleri ortttyct gtknnrlursa ntutltiluk tluyalz. Anrucuntz,
bu konuya tarihgiler e{ilnrcIi, M illetlet'nrerst krmgrelet'de rniinukiryt etlilrrreli. Ger-
ge{i bir Tilrk dqrak biz cle ii{ret'ttneliyiz. Bu dn ltizitn en triltii ve en kutsul
hakhtrtrz.
1965-1972 yllurt eresilttlu xrrtibi ve ytzrisreri mi)di)r-il trtru{um 6ttaq,tt M ec_
ntuastrtdn haftanm fter .sorr ve perEetnbe olgamlart nrutat ilnl'striltet toplanttla_
nrntz olurrlu' 1974 senasiltde vefrtt edert rnfunetli rlasfurn Bekir strkr era,stry ile
bu konu iizerinrle durur, stk.srk fcrrrrg-rr</rk Rahnrctli dtxtuut, uziz [istadmr Dr..
H trr,it z iibqr Kqay tse, konuyt inantr, anurk duhn fazla ber14e bulrtnn,nst gere{i
ijzerhde durur, bizi firenrerdi. Bunn krrrgr/r( Dr. Kqay, Bcr.rk/rrr,r' Ti.irkrerte
akraba bir kaviln ttLdu{u tezitii suvunur, EIanililar ve Sijnterlilet,itt dilinde T iirkge
kel irn eler d du {unu bel h- ti r tl i.
22-26 Eyltil 1986 tarihirttle tr4tlantm Milletlerqrast x. Tiirk Tnrih Kongre_
si'ne suntlufium "Muknddas Kiterylare Gin-e Hz. Nurt,,t Gentisi, GiittryDodu A-
ttarlolu'da Prdr>Tiirk izleri Konustuttln Bir D enerme" bc;lrkJr l>ildirinrle Azerbny-
can Ttirk KilIttir Derne{i ilgilenrtiler.
Haziran 1988 tq'ihinde Gilnqr-Dt$u AnadtLu'dn Frttr>Tijrk izleri adt
i.Le
Azerbaycan Kiiltiir Dernegi Ynytnlttrt arutsuttln 48 sttyfal*- iizet bir kitttpgrk rtq-
rerlildi' Ancak sdz konusu kitupgtk ntut!>nadn iken malzentenip tapu.fturtt ile{er-
lendinnek istedim, elinizde burunnn brt miitevazi arettlrma o.tuytt grktr.