Kara śmierci. Za czy przeciw PDF
Preview Kara śmierci. Za czy przeciw
T A D E U S Z Ś L I P K O S J K A R A Ś M I E R C I Z A C Z Y P R Z E C I W K R A K Ó W Copyright by Wydawnictwo PETRUS 2010 Redakcja i skład: Wydawnictwo PETRUS Projekt okładki: Artur Falkowski Mecenas Wydawnictwa: Kancelarie adwokackie Andrzej Stelmach Leszek Wojtasik Książka rekomendowana przez Okręgową Radę Adwokacką w Krakowie www.adwokatura.krakow.pl ISBN 978-83-61533-10-8 W Y D A W N I C T W U P E T R U S 30-384 Kraków, ul. Raciborska 13/31 tel. 601 974 991 e-mail: [email protected] Zapraszamy do księgarni internetowej: www.WydawnictwoPetrus.pl SŁOWO WSTĘPNE Kara śmierci stanowi zagadnienie tchnące zbyt głębokim dramaty- zmem, aby nie weszła w krąg moralnego nauczania Kościoła od samych początków jego istnienia. W chwili obecnej sprawa ta nabrała jednak szczególnego znaczenia. Powodem zaś są nie tyle abolicjonistyczne ten- dencje, z biegiem czasu coraz wyraźniej przybierające na sile w krajach europejsko-amerykariskiej cywilizacji, ile raczej fakt, że ta wzbierająca fala ogarnęła po II Soborze Watykańskim także część teologów oraz niektóre ośrodki intelektualistów katolickich. Natomiast przysłowio- wej oliwy do ognia - głównie w prasie i w środkach masowego przeka- zu — dolały tyczące tej sprawy ostatnie wypowiedzi Jana Pawła II. Jak to często bywa, z rosnącą ilością naukowych i publicystycznych wystąpień nie idzie w parze proces klarownego formowania się proble- mu i jego pogłębionego rozumienia. Wręcz przeciwnie, w niejednym przypadku dochodzi do znacznego uproszczenia sprawy, a nawet po- mieszania pojęć. Zazwyczaj ma to miejsce tam, gdzie merytoryczna strona zagadnienia ulega zaciemnieniu na skutek nacisków subiektyw- nych uprzedzeń wypowiadających się autorów, a także pozanaukowych ideologicznych nacieków. Klarownym tego przykładem jest niewielkich rozmiarów notatka zamieszczona w „Tygodniku Powszechnym" z dn. 24 stycznia 1999 r. pt. Kościół przeciw karze śmierci1. Wyrazicielem stanowiska „Kościoła", a więc instytucji o ogólnoludzkim zasięgu jest w tej rubryce głos jedne- go biskupa amerykańskiego oraz dwu biskupów filipińskich. Pierwszy w liście pasterskim chwali wiernych stanu Michigan za zniesienie kary śmierci i przestrzega przed jej ponownym wprowadzeniem, natomiast biskupi filipińscy wyrażają aprobatę dla decyzji Sądu Najwyższego zawieszającego wykonanie kary śmierci na wielokrotnym gwałcicielu - 4 - nieletniej dziewczynki. To jest cała dokumentacja zawartego w tytu- le stwierdzenia „Kościół przeciw karze śmierci". W podobnym stylu utrzymane są dziennikarskie i telewizyjne komentarze, w jakie zaopa- truje się apele Jana Pawła II o zniesienie kary śmierci w orędziu wy- stosowanym do całego świata w grudniu 1998 r. z okazji świąt Bożego Narodzenia oraz na początku następnego roku w przemówieniu wy- głoszonym podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych. Zwolennicy utrzymania kary śmierci, a więc tzw. retencjoniści, nie zawsze zdobywają się na adekwatne interpretacje tego problemu. Rozpatrują stanowisko Jana Pawła II w dwu kategoriach: definicji ex cathedra, a więc nieomylnych orzeczeń ustalających treść określonych prawd wiary bądź zasad moralności, oraz - zwyczajnego nauczania Koś- cioła, które z racji jego „zwyczajnego" charakteru kwalifikuje się jako nauczanie omylne i otwierające pole dla swobodnej dyskusji2. Te i tym podobne opinie prowokują do rozpatrzenia problemu kary śmierci na szerszym tle nauczania Kościoła, aby za pomocą uzyskanych tą drogą danych naświetlić w miarę możności wszechstronnie rzeczoną naukę Kościoła i uzyskać kryteria do rozwiania narosłych w tej materii niepo- rozumień. Takie ustawienie tematu w niniejszej pracy zakłada wszakże odpowiednie przesłanki teologiczne, przede wszystkim zaś uściślenie pojęcia „zwyczajnego nauczania Kościoła". ROZDZIAŁ PIERWSZY PRZESŁANKI TEOLOGICZNE Za wstęp niech nam posłuży zgoła oczywisty truizm: żaden biskup ani nawet krajowy episkopat nie jest władny mocą własnych auto- nomicznych kompetencji określać naukę Kościoła w jej uniwersalnie ważnym i obowiązującym charakterze. Kompetentną w tym względzie instytucją jest Nauczycielski Urząd Kościoła {Magisterium Ecclesiae). Nauczycielski Urząd Kościoła występuje zaś w dwu różnych posta- ciach. Najpierw jako magisterium kolegialne, a wtedy dzieje się to bądź w formie soboru powszechnego biskupów pod przewodnictwem papieża (tzw. magisterium zjednoczone), bądź w formie ogółu bisku- pów nauczających we własnych diecezjach w doktrynalnej zgodzie z papieżem (magisterium rozproszone). Obok tego mamy do czynie- nia z indywidualnym kształtem Nauczycielskiego Urzędu Kościoła. Dzieje się to wtedy, kiedy papież, zajmując nadrzędną pozycję w hie- rarchicznej strukturze Kościoła, głosi naukę wiary i moralności lub też podaje ich autentyczną wykładnię. Z ustaleniem podmiotów Magisterium Kościoła idzie w parze za- kreślenie kompetencji, a więc przedmiotu i rangi ich nauczania. Kla- syczną formę stanowi określenie: „w sprawach wiary i moralności". Co do „wiary", pojęcie to objaśnia wystarczająco stwierdzenie, że cho- dzi o całość prawd objętych objawieniem Chrystusowym lub z nim istotnie związanych. Inaczej ma się sprawa z pojęciem „moralności". Prawdy wiary są prawdami wiecznymi i niezmiennymi, z moralnością natomiast sprawa ma się inaczej. Moralność obejmuje bowiem zasady postępowania, z których część tylko, i to stosunkowo niewielka, została we właściwym tego słowa znaczeniu objawiona, np. obowiązek uznania Chrystusowej Ewangelii. Na ogół w skład moralności wchodzą zasady - 6 - poznawalne za pomocą „naturalnych", czyli wrodzonych człowiekowi, zdolności poznawczych, ważne jednak również w objawionym przez Chrystusa porządku nadprzyrodzonym. Na wyróżnienie zasługują dwie przede wszystkim kategorie. Trzonem niejako tej moralności są zasady i normy postępowania o charakterze absolutnym, tj. niezmien- nym i powszechnie obowiązującym, a równocześnie już gatunkowo określone, np. dekalogowe normy - nie zabijaj, nie kradnij itd., zwane najczęściej „prawem naturalnym". Obok nich, a raczej na ich gruncie formują się również normatywy uwarunkowane historycznie i sytua- cyjnie, a więc zmienne i ograniczone w zasięgu swej obowiązywalności. W związku z tym także nauczanie Magisterium Kościoła przybiera róż- ne formy, które zostaną wyszczególnione już w bezpośrednim odniesie- niu do problematyki kary śmierci. Jeżeli chodzi o rangę poszczególnych wypowiedzi Nauczycielskiego Urzędu Kościoła, niewątpliwie największą powagą cieszą się formalne orzeczenia doktrynalne soborów powszechnych oraz uroczyste definicje ex cathedra ogłoszone przez papieży zgodnie z obowiązującą w Kościele procedurą. To w terminologii kościelnej tzw. nadzwyczajne nauczanie Kościoła {Magisterium Ecclesiae extraordinarium) dzięki obiecanej Koś- ciołowi przez Chrystusa asystencji Ducha Świętego jest bezwzględnie nieomylne w swej doktrynalnej treści i wiernych absolutnie wiążące. Dlatego zaprzeczenie prawd podawanych w tej formie stanowi grzech przeciwko wierze. Jednakowoż w odniesieniu do kary śmierci tego ro- dzaju uroczystej deklaracji nie posiadamy. Problem przesuwa się zatem w stronę zwyczajnego nauczania Koś- cioła {Magisterium ordinarium), ale tu zaczynają się trudności. Zarze- wiem umysłowego niepokoju stały się wystąpienia teologów spod zna- ku tzw. nowej teologii. Jednym z przejawów ich rewizjonistycznych tendencji stała się kontestacja doktrynalnego waloru Magisterium Kościoła w ogólności, szczególnie zaś zwyczajnego nauczania Kościo- ła. Rozpatrywany problem kary śmierci zwalnia z obowiązku zapusz- czania się głębiej w poruszony temat. Niepodobna jednak pominąć milczeniem stanowiska, które ma istotne znaczenie dla ustalenia roli, - 7- jaką zwyczajne nauczanie Kościoła odgrywa w odczytaniu moralnych aspektów kary śmierci. Idzie tu o pogląd, w myśl którego atrybut nie- omylności przysługuje bez żadnych ograniczeń jedynie nauczaniu nad- zwyczajnemu, odnośnie natomiast do nauczania zwyczajnego koniecz- ne są - zdaniem tych autorów - modyfikujące je komentarze. Może
The list of books you might like
