Table Of Content

Georg Fülberth(Prof. Dr.; 1939, Darmstadt) 1959-1964 yılları arasında Frankfurt Üniversitesi’nde tarih ve Alman dili ve edebiyatı okudu. 1965-1966 yılları arasında Berlin ve Marburg’ta siyaset bilimi okudu. Marburg Üniversitesi’nde Wolfgang Abendroth’un asistanı olarak siyasal bilgiler fakültesinde araştırmalar yaptı ve doktora tezini verdi. 1972’den 2004 yılına kadar Marburg Üniversitesinde profesör olarak çalışan Fülberth, Almanya'nın sayılı komünist profesörlerden biri olarak bilinmektedir. 1962’den 1966’ya kadar SDS üyesi olan Fiilberth, partinin dağılmasından sonra Alman Komünist Partisi’ne (DKP) üye oldu.1990’lı yıllarda Alman Kızıl Ordu Fraksiyonunun (RAF) hapisteki yöneticisi Christian Klar ile görüşmeler yapan Fülberth, bu cesur adımıyla dikkatleri üzerine çekti. Yaptığı bu görüşmeleri sonuna kadar savunan Fülberth, RAF yöneticileriyle görüşmesinin solcu bir insan olarak doğal görevi olduğunu belirtti. Günümüzün birçok toplumsal sorununa ilişkin çalışmalar yayınlayan Fülberth’in esas araştırma alanlarıysa kapitalizm, sosyalizm ve işçi sınıfı tarihidir. Kapitalizmin teorisi ve tarihine yönelik çalışmalarını ise birçok kitap ve makalede ortaya koymuştur. Fülberth, birçok ulusal ve uluslararası yayın organının yanı sıra düzenli olarak Freitag, Konkret, Junge Welt ve Neues Deutschland'a makaleler yazmaktadır. Eserin orijinal adı: G Strich - Kleine Geschichte des Kapitalismus (PapyRossa Verlag, Köln, 2008) KAPİTALİZMİN KISA TARİHİ Georg Fülberth Almancadan Çeviren Sadık Usta İçindekiler ÖN NOT: KAPİTALİSTİK TEORİ 1 KAPİTALİZM NEDİR? 2 KÂRIN İZİNDE TARİH 1 BİR ÖNCEKİ TOPLUM: FEODALİZM 2 FEODALİZMDEN KAPİTALİZME GEÇİŞ UNSURLARI 3 SANAYİ ÖNCESİ KAPİTALİZM 4 SANAYİ DEVRİMİ 5 ÖRGÜTLENMİŞ KAPİTALİZM VE EMPERYALİZM 6 1914-1945: SAVAŞ VE KRİZLER 7 1945-1973: SOSYAL DEVLET VE SİSTEM ÇATIŞMALARI 8 NEOLİBERAL KAPİTALİZM 9 POLİZENTRİK KAPİTALİZM VE SORUNLU ABD HEGEMONYASI 10 KAPİTALİZMİN SONU MU? NOTLAR ÖN NOT: KAPİTALİSTİK Bu kitapla birlikte bilgi edinmenin bir başka yöntemi önerilmektedir: "Kapitalistik”, kapitalizmin bilimi. Bu bilim dalı geleneksel ekonomi politikle Özdeş değildir. Daha çok birçok disiplinin; siyaset bilimi, sosyoloji, ekonomi, tarih, hukuk, coğrafya, etnoloji, yani toplumsal, düşünsel, hukuki ve iktisadi bilimlerin bir kesiti olacak ve böylece bunları aşarak, onları birbiriyle bağlantılı hale getirecektir. Hatta doğa bilimlerini ve tıpı da içermesi düşünebilir. Kapitalistiğin söz konusu disiplinlerle ilişkisi, tıpkı geleneksel anlamda felsefenin bütün diğer bilimlerle, matematiğin doğa ve mühendislik bilimleriyle ve ekonominin de diğer işletme ekonomileriyle ilişkisi gibi olacaktır. Bu bilim dalında yeni dönemin (tabii ki günümüzün de), insan davranış ve düşüncesinin bir ürünü olan kapitalist koşulları ve sonuçları, başka disiplinlerin alanına girdiği kadar da yansıtmalıdır. Buna benzer bir durum Almanya Federal Cumhuriyeti'ndeki tıp fakültelerinin tıp sosyolojisini bünyelerine almasında görülüyor. Bu yolla hekim ve hasta bakıcıları hangi toplumda mesleklerini icra ettiklerini Öğrenmekte ve deneyimlerini de ona göre değerlendirmektedirler. Bu bölüm bugün hâlâ vardır ve sonuçlarının ne olduğunu ise burada tartışmaya gerek yoktur. Kapitalistiğin söz konusu bölümden farkıysa onun herhangi bir "toplum"u önkoşul olarak araması değil, hatta daha da fazlasını, kapitalizmi aramasıdır. Bunun eski toplumsal bilimler için bir meydan okuma olduğunun bilincindeyiz; bu öneri, kimliğe kavuşma olabileceği gibi bir kişilik yarılmasına da yol açabilir, ancak bununla daha fazla ayrıntıya hâkim olma olanağı sağlanacağı ve böylece bir içsel zenginlik yaratacağı kesindir. Örneğin bazen sosyolojide toplumun ne olduğunun bilinmediğine dair sesler yükselmektedir. Söz konusu bölümün araştırma konusunu kaybettiği ve gittikçe daha fazla farklı alan sosyolojilerinin toplamı haline geldiği dile getirilmektedir. Belki bu yararlıdır da. Bir eksikliğin hissedilmesi o bölümde canlı bir iç tartışmaya neden olmaktadır. Buna benzer yoğun bir tartışma başka alanlarda da görülmektedir ki bu da aynı sıkıntının orada da yaşandığına bir işarettir. İşte Kapitalistik, burada ilerlemek için faydalı olabilir. Bu disiplinin, reel sosyalizmin hüküm sürdüğü ülkelerdeki geçmiş bilimsel komünizmle hiçbir alakası yoktur, çünkü önerilen bu disiplin, onun antitezidir. Bu disiplinin amacı herhangi bir mevcut veya olası ortak mülkiyete dayalı sistemi onaylamak değildir, fakat bunun yardımıyla üretim araçları üzerindeki özel mülkiyetin bu yolla nasıl kazanç sağladığı ve sermaye birikimine yol açtığını analiz etmektir. Burada bilimsel kapitalizminden bahsedilmiyor; çünkü bu bir olumlama değildir (hatta belki Hayeks’in teorisiyle ve banka işletim teorisiyle karıştırılabilir), ancak bununla kapitalizmin olanakları ve sınırlılıklarının yanı sıra faydaları ve zararları da analiz edilmektedir. Eğer bu, baştan bir önyargı olarak algılanmayacaksa, kapitalizmin bir eleştirisi olarak da görülebilir. Aksi takdirde bu, yavan bir şey olurdu. Açıkça söylemek gerekirse: Bu keşifle önemli olan hemen dünyayı değiştirmek (bu tümce doğal bilimlere yönelik anlaşılmadığı sürece) değil, ama anlamaktır. Bu bölümde çalışanların mesleki sıfatı kapitalist değil, fakat kapitalistik bilimcisi olmalıdır. Sıfat oluşturmak zor bir iştir. İnsanın burada birleşik kelimelerden yararlanması gerekir; Örneğin "kapitalist-teorik” veya "kapitalizm- analizce”. "Kapitalistikçe” kavramı acaba biraz abartı mı olur? Böylece burada bir öneri de yapılmış oldu. Mutlaka kabul görmesi gerekmez, belki de kabul görmemesi daha iyi. Eğer burada ekmeğimizi kazanacağımız bir meslekten bahsetmiyorsak o zaman kaygı duymadan "kapitalistik"i kullanabiliriz. Eğer herhangi biri, geçimini bir başka yolla sağlıyorsa o zaman gençlerin bu meslekte çalışarak geçimlerini sağlayabileceği yalanını söylemesin. Tam tersine, sadece geçimini başka bir yoldan sağlayanlar, kapitalistikle uğraşabilirler. Buna rağmen günümüzde hey şeyin yeniden tersine çevrildiği yüksek okullarımızda, yaşamlarını ilgilendiren üretim ve tüketim tarzıyla ilgilenecek bir ya da birkaç öğretim üyesi, öğrenci veya araştırmacı bulunacaktır. Onlar için kapitalistik bir bakıma yön bulmaya yarayan bir iç-pusula işlevi görecektir; aynı şekilde çevremizi gittikçe daha fazla saran, ancak pek de yeni olmayan "Capitalistic Mainstreaming” bilimine karşı da bir denek taşı işlevi görebilir. Kim bilir belki de böyle bir işleve sahip olması, kurumlaşmış bir yasal bölüm olmasından daha iyidir, çünkü bölümün finanse edilmek suretiyle bozulacağı kesindir ve biz de buradan bu tehlikeye dikkat çekmiş olalım. I TEORİ