Table Of Content

K F İ İ ant elsefes n n POLİTİK EVRENİ Hakan Çörekçioğlu Derleyen İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI Derleyen Hakan Çörekçİoğlu 1 İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI Derleyen Hakan Çörekçİoğlu KANT FELSEFESİNİN POLİTİK EVRENİ Çevİren Hakan Çörekçİoğlu İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI 307 Felsefe 10 ISBN 978-605-399-157-1 Kapak Kant, akşam yemeklerİnİn yalniz yenmesinİ doğru bulmazdi. Onun İçİn akşam yemeklerİ dostlariyla sohbet etme vaktİydİ. Emil Doerstling’İn tablosu Kant’i dostlariyla akşam yemeğİnde resmedİyor. Emil Doerstling, Kant und Seine Tischgenossen (Kant’la akşam yemeğİ) 1892-1893, 1. Baski İstanbul, Ağustos 2010 © BİLGİ İLETİŞİM Grubu Yayincilik Müzik Yapim ve Haber Aiansi Ltd. Ştİ. YAZIŞMA ADRESİ: İnönü Caddesİ, No: 43/A Kuştepe ŞİŞLİ 34387 İstanbul Telefon: 0212 311 52 59 - 311 52 62 / Faks: 0212 297 63 14 www.bilgiyay.com E-posta [email protected] Dağitim [email protected] YAYINA HAZIRLAYAN GÖKSÜN YAZICI Tasarim Mehmet Ulusel Dİzgİ ve Uygulama Maraton Dİzgİevİ DIzİn Bora Bozatli Düzeltİ Remzİ Abbas Baski ve Cİlt Sena Ofset Ambalaj ve Matbaacilik San. Tic. Ltd. Ştİ. Lİtros Yolu 2. Matbaacilar SİTESİ B Blok Kat 6 No: 4 NB 7-9-11 Topkapi İstanbul Telefon: 0212 613 03 21 - 613 38 46 / Faks: 0212 613 38 46 İstanbul Bilgi University Library Cataloging-in-Publication Data İstanbul Bilgi Üniversitesi Kütüphanesi Kataloglama Bölümü tarafından katalogianmıştır. Kant Felsefesinin Politik Evreni / Derleyen Hakan Çörekçİoğlu. p. cm. Includes bibliographical references and index. ISBN 978-605-399-157-1 (pbk.) 1. Kant, Immanuel, 1724-1804 - Conhtributions in Political Science. 2. Political Science - Philosophy. 3. Political Science - Philosophy - History -20th Century. I. Title. II. Çörekçİoğlu, Hakan. JC181.K368 2010 Derleyen Hakan Çörekçİoğlu İçindekiler vii Derleyen ve Yazarlar 1 GİRİŞ Kant: Çağdaş Politik Düşüncenin Ufku Hakan Çörekçioğlu 17 1 Yaygın Bir Söz Üstüne: “Teoride Doğru Olabilir, Ama Pratikte İşe Yaramaz” [Teori ve Pratik] Immanuel Kant 57 2 Politika, Özgürlük ve Düzen: Kant’ın Politika Felsefesi Wolfgang Kersting 3 81 Immanuel Kant: “Ahlâk ve Politika İlişkisi” Pierre Hassner 4 125 Kant: “Dürüst Ama Dar Kafalı Bir Burjuva mı?” Susan Mendus 151 S Kant, Devrim ve Tarih Peter P. Nicholson 171 6 Kant’ın Politika Felsefesinde Özgürlük ve Mutluluk Agnes Heller 7 189 “Kendini Başka Herkesin Yerine Koyarak Düşünmek” Aklın İletişimsel Öğesi Üstüne Birgit Recki 205 8 Eleştirel Bir Politika Teorisi: Kant’ın Ebedi Barış Taslağı Üstüne Völker Gerhardt 225 9 Uluslararası Hukuk Topluluğunun Teorisyeni Olarak Kant Otfried Höffe 243 10 Kant’tan Bir Sivil İtaatsizlik Teorisi Türetmek Mümkün mü? Hakan Çörekçioğlu 263 Dizin Derleyen ve Yazarlar Derleyen HAKAN ÇÖREKÇÎOĞLU 1970, İzmir Ödemiş doğumlu Hakan Çörekçioğlu lisans ve lisansüstü eğitimini Ege Üniver sitesi, Felsefe bölümünde tamamladı, DAAD’nin doktora ve post-doktora burslarıyla Al manya Hamburg Üniversitesi’nde araştırmalarda bulundu. Rönesans felsefesi, politika fel sefesi, Kant ve Alman idealizmi temel uzmanlık alanlarını oluştur. Halen Adnan Menderes Üniversitesi, Felsefe Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Yazarlar WOLFGANG KERSTING Kiel, Cristian-Albrechts Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde profesördür. Uzmanlık alanları politika ve hukuk felsefesidir. Kersting özellikle sosyal devlet ve sözleşme toplumu gibi ko nularda bir çok makalenin ve kitabın yazarıdır. Eserlerinden bazıları şunlardır: Wohlgeor dnete Freiheit: Immanuel Kants Rechts-und Staatsphilosophie, (1974), Mentis, 2007; Kant Über Recht, Mentis, 2004; Politik und Recht, Velbrück Wissenschaft, 2000; Gerechtigke it und öffentliche Vernunft. Über John Rawls’ politischen Liberalismus, Mentis, 2006. PIERRE HASSNER Paris’teki Uluslararası Araştırmalar Merkezi (Ceri)’nde araştırmacı, Paris’teki Politik Araş tırmalar Enstitüsü’nde ve aynı zamanda Bologno’daki, John Hopkins Üniversitesi Avrupa Araştırma Merkezi’nde profesör olarak çalışmaktadır. Uzmanlık alanı politika felsefesi ve uluslararası ilişkilerdir. Alanında bir çok incelemenin yazarı olan Hassner’in en son yayın ladığı eser, Justifier la querre? De l’humanitaire au contre-terrorisme (Paris, 2005) adını ta şımaktadır. SUSAN MENDUS York Üniversitesi politika felsefesi kürsüsünde profesör. Uzmanlık alanları ahlak ve politi ka felsefesidir. Tolerans ve feminizm konularında bir çok eserin sahibidir. Bu eserlerden ba zıları şunlardır: Toleration and the Limits of Liberalism, Humanities,1989; Feminism and Emotion, Routledge, 2000; Impartiality in Moral and Political Philosophy, Oxford Uni versity Press, 2002. PETER P. NICHOLSON Swansea ve York Üniversitesi’nde profesör olarak çalışmıştır. Uzmanlık alanı politika fel sefesidir. Klasik politika felsefesi üzerine bir çok makalenin yazarıdır. The political philo sophy of the British Idealists (Cambridge, 1990) kitabı alanında bir klasik haline gelmiştir. AGNES HELLER Budapeşte okulunun kurucularındandır. Tarih, politika, kültür ve modernité temel araştır ma konularını oluşturur. Alanında bir çok ödülün sahibi olan Heller’in önemli eserlerinden bazıları şunlardır: An Ethics of Personality Cambridge 1996; Beyond Justice, Boston, 1988; A Theory of Modernity, Blackwell, 1999. BIRGIT RECKI Hamburg Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde profesör ve Ernst Cassirer Araştırma Merkezi’nin başkanı. Uzmanlık alanları, etik, estetik ve kültür felsefesidir. Kant üzerine bir çok maka lenin yazarı olan Recki’nin eserlerinden bazıları şunlardır: Aura und Autonomie, Würz burg, 1988; Ästetik der Sitten, Frankfurt am Main, 2001; Kultur als Praksis , Berlin, 2004. VOLKER GERHARDT Berlin, Humboldt Üniversitesi, Felsefe Bölümü’nde profesördür. Uzmanlık alanları politika felsefesi, hukuk felsefesi ve bioetiktir. Kant ve Nietzche üzerine bir çok çalışmanın sahibi olan Gerhardt’m diğer önemli eserlerinden bazıları şunlardır: Vom Willen zur Macht, Gruyter, 1996; Der Mensh wird geboren, Beck, 2002; Partizipation, Beck, 2007. OTFRIED HÖFFE Tübingen Üniversitesi Felsefe Bölümü’nde profesördür. Uzmanlık alanları etik, hukuk ve politika felsefesidir. Önemli Kant yorumcularından biri olarak kabul edilen Höffe, aynı za manda barış ve uluslararası hukuk üzerine bir çok incelemenin sahibidir. Eserlerinden ba zıları şunlardır: Immanuel Kant, Beck, 2007; Political Justice, Polity, 1995; Vernunft und Recht, Suhrkamp, 1996; Königliche Völker, Suhrkamp, 2001; Lebenkunst und Moral, Beck, 2007. Giriş Kant: Çağdaş Politik Düşüncenin Ufku Hakan Çörekçîoğlu Otto Liebman 1865 yılında yayınlanan Kant ve Taklitleri adlı eserinin her bölümünü şu cümleyle bitirir: “O halde Kant’a geri dönmeliyiz!”1 Bu motto felsefenin günümüzdeki ana yönelimini de özetler niteliktedir. As lında Kant, I. Kritik, yani Saf Aklın Eleştirisi (1781) yayınlandıktan kısa bir süre sonra felsefenin gündemine yerleşmiş ve adım adım geliştirdiği eleştirel felsefesiyle sadece çağdaşlarına değil, yakın ardıllarına da yön vermiştir. Ni tekim felsefenin -epistemoloji, etik, estetik, tarih felsefesi, hukuk felsefesi, po litika felsefesi, felsefi antropoloji ve nihayet din felsefesi olmak üzere- bütün disiplinlerini kapsayan eleştirel felsefe, Kantçı transandantal idealizme mesa feli duran Fichte ve Hegel gibi Alman idealistlerinin yanı sıra “aklın” yerine “duygu”yu geçiren romantik filozoflara bile esin kaynağı olmuştur. 19. yüz yılda Liebmann’ın öncülüğündeki yeni-Kantçı akım, bir yönüyle, Kant’ın et kisini ve önemini açıkça teslim etmenin bir ifadesidir. Bu etki sadece 19. yüz yılla sınırlı kalmaz. Günümüze kadar devam eden yeni-Kantçı okullar bir ya na, Kant, fenomenolojiden varoluşçuluğa ve buradan da günümüzün söylem etiği ve iletişimsel politika anlayışlarına kadar birçok akıma öncülük eder. Kant’ı bu denli etkili kılan nedir? Her şey bir yana Kant’ın felsefesi dü şünme tarzında gerçekleştirdiği Kopernikçi devrimle -yani nesnel bilgiyi öz nenin bilgi koşullarına indirgemesiyle- ve bunun sonucunda temellendirme konusuna getirdiği yenilikle modern felsefede bir dönüşümü temsil eder. Bu 1 1 Otto Liebmann, Kant und Epigonen, Harald Fischer Verlag, Erlangen, 1991.