Kan ve İnanç: PKK ve Kürt Hareketi PDF
Preview Kan ve İnanç: PKK ve Kürt Hareketi
ALIZA MARCUS • Kan ve İnanç ALIZA MARCUS Türkiye ve Kürt sorunu hakkında haberler yapmaya 1989’da başladı. 1994’te Reuters Haber Ajansı’nın İstanbul muhabiri olarak görevlendiril meden önce iki yıl New York’ta çalıştı. 1995’te Kürt köylerinin zorla boşaltılması üzerine yazdığı bir haber dolayısıyla Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde hakkında dava açıldı: O zamanki TCICmn 312. maddesinde geçen, “halkı ırk, ... veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik etme” suçlamasıyla yargılandı. Beraatının ardından, Reuters’in Kıbrıs’taki Ortadoğu-Afrika ofisinde görev yapmaya başladı. 1998-2000 arasında Boston Globe özel muhabiri olarak İsrail’de çalıştı. 2002’den 2006’ya kadar Berlin’de görev yapü. Şu anda ABD’de yaşıyor. İletişim Yayınlan 1362 • Bugünün Kitapları 116 1SBN-13: 978-975-05-0645-1 © 2009 İletişim Yayıncılık A. Ş. 1. BASKI 2009, İstanbul 2. BASKI 2009, İstanbul EDİTÖR Berna Akkıyal KAPAK Suat Aysu UYGULAMA Hüsnü Abbas DÜZELTİ Begüm Güzel DÎZÎN Özgür Yıldız BASKI ve CİLT Sena Ofset Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi B Blok 6. Kat No. 4NB 7-9-11 Topkapı 34010 İstanbul Tel: 212.613 03 21 İletişim Yayınları Binbirdirek Meydanı Sokak İletişim Han No. 7 Cağaloğlu 34122 İstanbul Tel: 212.516 22 60-61-62 • Faks: 212.516 12 58 e-mail: [email protected] • web: www.iletisirn.com.tr ALIZA MARCUS Kan ve İnanç PKK ve Kürt Hareketi Blood and Belief The PKK and the Kurdish Fightfor lndependence ÇEVİREN Ayten Alkan i I « t i ş i m İÇİNDEKİLER KISALTMALAR.......................................................................................................................................7 Türkçe Baskıya Önsöz.....................................................................9 Okura Not...............................................................................12 Giriş......................................................................................17 Başlarken..............................................................................23 BİRİNCİ KISIM Öcalan, Kültler ve PKK'mn Başlangıcı 1. PKK’mn Kökenleri: 1949-1976 31 2. Önder Abdullah Öcalan, 1975-1980................................53 3. Hayata Kaçış, 1980-1982 77 4. Savaşa Giden Yol, 1982-1984.......................................109 İKİNCİ KISIM PKK’mn Güç Takviyesi 5. Sadakat ve Şiddet, 1985-1990......................................125 6. Hedefe Ulaşmak için, 1985-1990..................................149 7. Akın, 1988-1991...............................................................181 ÜÇÜNCÜ KISIM PKK Militanlarının Kontrol Kazanma Mücadelesi 8. Sokak Savaşı, 1991-1992............................................209 9. Savaş Kızışıyor, 1992-1993..........................................235 10. Savaş ve Siyaset Birbirine Giriyor, 1991-1993..............269 11. İşler Tersine Dönüyor, 1993-1997 ................................297 DÖRDÜNCÜ KISIM Öcalan’m Yakalanması ve Sonrası 12. Düşüş, 1995-1998.......................................................321 13. Yeni Bir Yol Arayışı, 1995-1998...................................341 14. Öcalan’ın Beklenmedik Yakalanışı, 1998-1999.............359 15. PKK Kendisini Koruyor, 1999-2007 .............................. 381 Sonuç.................................................................................399 KRONOLOJİ............................................................................409 N otlar............................................................................................................................................415 KAYNAKÇA......................................................................................................................................417 DİZİN..........................................................................................425 KISALTMALAR ANAP Anavatan Partisi ARGK Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu. PKK’nın asker! kanadı. 2000 yılında, askerî kanat, Halk Savunma Güçleri adını aldı. CHP Cumhuriyet Halk Partisi DDKD Devrimci Demokratik Kültür Demeği. 1970’lerde etkin olan yasadışı bir Kürt grubu. DDKO Devrimci Doğu Kültür Ocakları. 1960’ların sonlarında Türkiye’de etkin olan yasal Kürt oluşumu. DEHAP Demokratik Halk Partisi. 1997’de kuruldu ve 2005 yılında kendini feshederek DTP’ye katıldı. DEP Demokrasi Partisi. Mayıs 1993’te kuruldu, Haziran 1994’te Anayasa Mahkemesi’nce kapatıldı. DSP Demokratik Sol Parti DTP Demokratik Toplum Partisi. Kasım 2005’te kuruldu. DYP Doğru Yol Partisi ERNK (Eniya Rızgarîya Netewa Kurdistane) Kürdistan Ulusal Kurtuluş Cephesi. PKK’nın askerî olmayan kanadı. HADEP Halkın Demokrasi Partisi. Mayıs 1994’te kuruldu, Mart 2003’te Anayasa Mahkemesi’nce kapatıldı. HEP Halkın Emek Partisi. Haziran 1990’da kuruldu, Temmuz 2003’te Anayasa Mahkemesi’nce kapatıldı. KADEK (Kongreya Azadı ü Demokrasiya Kurdistanfc) Kürdistan Özgürlük ve Demokrasi Kongresi (PKK’nın Nisan 2002’de benimsediği isim) 7 KDP Kürdistan Demokratik Partisi (Irak). Mesud Barzani başkanlığındaki Iraklı Kürt partisi. KONGRA-GEL (Kongra Gele Kurdistanfc) Kürdistan Halk Kongresi. Ekim 2003’te KADEK/PKK’nın benimsediği isim. Nisan 2005’te yeniden PKK ismine dönüldü. KKK (Koma Komaten Kürdistan^) Kürdistan Konfederasyonu. Öcalan’ın yakalanmasının ardından PK’nın askerî ve siyasal bileşenlerini altında toplamak için kurulan şemsiye örgüt. KUK Kürdistan Ulusal Kurtuluşçuları. 1970’lerin sonlarında etkin olan yasadışı Kürt grubu. MGK Milli Güvenlik Kurulu MHP Milliyetçi Hareket Partisi PCDK Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi. Irak’ta bulunan, PKK yanlısı Kürt partisi. PJAK Kürdistan Özgür Hayat Partisi. İran’da bulunan, PKK yanlısı Kürt partisi. PKK (Partiya Karkeren Kurdistane) Kürdistan İşçi Partisi. PSK Kürdistan Sosyalist Partisi. 1970’lerin sonlannda Türkiye’de kurulan yasadışı bir Kürt partisi. KYB Kürdistan Yurtsever Birliği (Irak). Celal Talabani tarafından kurulan siyasal parti. PWD (Partiya Welatparezen Demokrat) Yurtsever Demokratik Parti. 2004 yılında, PKK’dan aynlan, Abdullah Öcalan’m erkek kardeşi Osman Öcalan’ın da içlerinde bulunduğu militanlar tarafından kurulan parti. RP Refah Partisi SHP Sosyal Demokrat Halkçı Parti TAK (Teyr£baz£n Azadiya Kürdistan) Kürdistan Özgürlük Şahinleri. PKK’mn 2004 yılında kurulan şehirli militan kanadı. PKK’dan bağımsız olduğunu iddia etmekle birlikte, Abdullah Öcalan’a bağlılığını da ifade ediyor. TKDP Türkiye Kürdistan Demokrat Partisi. 1960’ların ortalarında kurulan ve 1970’lerde etkin olan yasadışı Kürt grup. 8 Türkçe Baskıya önsöz Kan ve İnanç PKK’nın hikâyesi. 1970’lerde Türkiye solundan umudunu kesen ve Ankara’nın Güneydoğu üzerindeki hâkim- yetini sona erdirip denetimi ele geçirmek üzere silahlı bir Kürt grup oluşturmaya karar veren Abdullah Öcalan’ın bu girişi minden, 1999’daki yakalanışına, ardından Türkiye’nin PKK’ya karşı zafer ilan etmesine ve Kürt sorununun “çözüm”e kavuş tuğunu duyurmasına kadar uzanıyor. Sonraki birkaç yıl bo yunca, şiddete dayalı Kürt mücadelesinin sona erdiğine iliş kin düşünceyi yıkacak bir gelişme olmadı. Öcalan’m, yargılan ma sürecindeki ifadelerinden dolayı hayal kırıklığına uğrayan PKK militanlan örgütten ayrıldı. Savaştan bitap düşen Kürt si viller, Türk hükümetinin demokratik çözüm arayışına girece ğini umuyorlardı. Ne var ki, 2006 yılı sonlarında, bu kitabın son bölümü nü bitirdiğim günlerdeki duruma bakıldığında, isyancı örgü tün hâkimiyeti yeniden eline aldığı görülüyordu. Irak Kürdis- tanı’ndaki saklanmaya elverişli ücra mevzileri kullanan mili tanlar, giderek artan bir başarıyla, Türk askerî hedeflerini vu ruyorlardı. Bir ada hapishanesinde tek hükümlü olarak bu lunan Ûcalan, PKK’nın resmî lideri sıfatını hâlâ taşıyordu ve hem internet hem de Türkiye’deki Kürt yanlısı gazete aracı 9 lığıyla emirlerini iletiyordu. 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işga li ve ardından Kuzey Irak’ta, başkanlığını -bir zamanlar Ûca- lan’ın düşmanı olan- Mesud Barzani’nin yaptığı Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin oluşumu, Türkiye’deki Kürtlere neler den yoksun olduklarını anımsattı. Türkiye’deki Kürt sorununu anlayabilmek için, PKK’yı tanı mak gerek. Örgüt Türkiye’deki Kürtler ve Kürt siyaseti üzerin deki kontrolünü nasıl sürdürebildi? Genç erkeklerle kadınları sivil hayatlarından vazgeçip bağımsız bir devlet için savaşmak üzere dağlara çıkmaya yönelten ne? Kürtler, yoksul oldukla rı ve başka bir seçenekleri bulunmadığından mı, yoksa örgüte ve hedeflerine tam manasıyla inandıklarından mı PKK’ya ka tılıyorlar? Bu sorulan yanıtlayabilmek için, bizzat asilerle ko nuşmak lazım. İngilizce baskı yayımlandığından bu yana ağırlıklı olarak iki eleştiriyle karşılaştım. PKK’ya yakın olan kimi insanlar, çalış manın PKK’dan ayrılmış bulunan kişilerle yaptığım görüşme lere dayanmasını eleştirdiler. Bu kişilere güvenilemeyeceği ni söylüyorlardı. Bu doğru değil. Kitabımda, PKK’nın içinde ki insanların, eğer konuşma imkânı bulsalardı bugün ne söy leyeceklerini gösterdim... Ama bu imkâna sahip değiller. Sü rekli hareket halindeler. Türk askerleriyle savaşıyorlar. Sava şın harareti içinde, PKK’daki tarihleri üzerine düşünecek ne zamanları ne de böylesi bir ilgileri var. Üstelik her şeyin öte sinde, PKK içindeki, yüksek sesle dillendirilmeyen kurallar la bağlılar: Öcalan’ı eleştirmek, ölümle cezalandırılabilecek bir saldın addediliyor. İkinci eleştiri de hikâyenin, Öcalan’ın yakalanışının ardın dan gelen PKK faaliyetlerini ayrıntılı biçimde ele almama sı. Bunu özellikle tercih ettim. PKK, eylemleri, stratejileri ve yaklaşımı 1983-95 yılları arasında biçimlenmiş olan bir örgüt. PKK’yı anlamak için, örgütün nasıl işlediğini, takipçilerini nasıl yönlendirdiğini kavramak gerekiyor. Bunu, hem PKK’nın 1980’ler ve 1990’lar boyunca sürdürdüğü silahlı mücadelesini hem de Türkiye’de Kürt siyaseti ve Kürtlerin ulusal söylemle ri üzerinde denetim kurma çabasını ayrıntılarıyla inceleyerek 10
The list of books you might like
