Kamu Kesiminde Kaynakları Etkin Kullanma ve Maliyetleri Düşürme

220 Pages·2005·4.66 MB·Turkish

KAMU YÖNETÝMÝNDE BÜROKRASÝNÝN VE KIRTASÝYECÝLÝÐÝN AZALTILMASI 5
Kamu Kesiminde
Kaynaklarý Etkin Kullanma
ve Maliyetleri Düþürme
T.C. Baþbakanlýk
Ýdareyi Geliþtirme Baþkanlýðý
Ankara, Aðustos 2005
Kamu Kesiminde Kaynaklarý Etkin Kullanma ve Maliyetleri Düþürme
Baþbakanlýk Ýdareyi Geliþtirme Baþkanlýðý
Ankara, Aðustos 2005
Bu kitap, 2003 yýlýnda baþlatýlan "Kamu Yönetiminde Yeniden Yapýlanma" çalýþmalarý kapsamýn-
da yürütülen "2004 Kaynaklarý Etkin Kullanma ve Maliyetleri Düþürme Yýlý" projesi çerçevesinde;
Dr. M. Emin ZARARSIZ Baþbakanlýk Müsteþar Yardýmcýsý,
Ercan TOPACA Baþbakanlýk Ýdareyi Geliþtirme Baþkaný,
Dr. Birol EKÝCÝ Ýdareyi Geliþtirme Baþkanlýðý, Mülkiye Baþmüfettiþi,
Gülþah YALÇINKAYA Ýdareyi Geliþtirme Baþkanlýðý, Basýn Halkla Ýliþkiler Müþaviri
tarafýndan hazýrlanmýþtýr.
2004/8 sayýlý ve 2004 Kaynaklarý Etkin Kullanma ve Maliyetleri Düþürme Yýlý konulu Baþbakanlýk
Genelgesi kapsamýnda Baþbakanlýða gönderilen projeler aþaðýda isimleri bulunan komisyon
üyeleri tarafýndan deðerlendirilmiþtir.
Dr. Ahmet TIKTIK Devlet Planlama Teþkilatý Müsteþarý Baþkan
Hasan Basri AKTAN Maliye Bakanlýðý Müsteþarý Üye
Dr. M. Emin ZARARSIZ Baþbakanlýk Müsteþar Yardýmcýsý Üye
Ercan TOPACA Baþbakanlýk Ýdareyi Geliþtirme Baþkaný Üye
Erkan AKDEMÝR Türk Telekom Yönetim Kurulu Baþkaný Üye
Dr. Ercüment ÖZÇELÝK Devlet Planlama Teþkilatý Müsteþarlýk Müþaviri Üye
Dr. Birol EKÝCÝ Baþbakanlýk Ýdareyi Geliþtirme Baþkanlýðý Üye
Dr. Yýlmaz ARGÜDEN Türkiye Kalite Derneði (Kal-Der) Temsilcisi Üye
Zafer Ali YAVAN Türkiye Sanayici ve Ýþadamlarý Derneði
(TÜSÝAD) Temsilcisi Üye
ÖNSÖZ
Kapsamlý bir biçimde yürütülen kamu yönetiminde yeniden yapýlanma çalýþmalarýnýn en önem-
li amaçlarý arasýnda; kamuda mali disiplin anlayýþýnýn yerleþtirilmesi, mevcut kaynaklarýn etkin
kullanýmý suretiyle kamu hizmetlerinin kalitesinin artýrýlmasý ve vatandaþýn hayatýnýn kolay-
laþtýrýlmasý bulunmaktadýr.
58. ve 59. Cumhuriyet Hükümetleri tarafýndan uygulanan Acil Eylem Planýnda konulan hedefler
doðrultusunda yürütülen çalýþmalarla bakanlýk sayýsýnýn azaltýlmasý, makam aracý kullanýmýnýn
sýnýrlandýrýlmasý, yeni lojman ve sosyal tesis yapýmýnýn durdurulmasý, bürokratik formalitelerin
azaltýlmasý, kamu kuruluþlarýnda alt kademelere yetki devredilmesi, Devlette genel kurumsal
yapýnýn gözden geçirilmesi, e-Dönüþüm Türkiye Projesinin gerçekleþtirilmesi, yerel yönetimlerin
mali yapýsýnýn güçlendirilmesi, kamu yatýrýmlarýnýn etkinleþtirilmesi, mali disiplin ve þeffaflýðýn
saðlanmasý, kamu mali yönetimi ve kontrol sisteminin deðiþtirilmesi gibi hususlarda, kamu kay-
naklarýnýn etkin kullanýlmasý ve maliyetlerin düþürülmesi açýsýndan önemli baþarýlar elde edil-
miþtir. Gerçekleþtirilen ve yürütülen çalýþmalarda temel hedef kaynaklarýný etkin kullanan ve ka-
liteli hizmet sunan Devlet idaresinin kurulmasýdýr.
Hükümetimiz tarafýndan kamu kesiminde gereksiz harcamalarýn ve israfýn önüne geçilmesi için
bir seferberlik baþlatýlmýþ, 2004 yýlý "Kaynaklarýn Etkin Kullanýmý ve Maliyetlerin Düþürülmesi
Yýlý" olarak ilan edilmiþtir. Bu çerçevede, yaygýn olarak yürütülen tasarruf tedbirlerinin yaný sýra
kamu kaynaklarýnýn etkili kullanýmý için hizmet sunum maliyetlerinin düþürülmesi, bürokratik iþ-
lem ve süreçlerin basitleþtirilmesi ve fonksiyonunu yitiren birimlerin kapatýlmasý önem kazan-
maktadýr. Ayrýca, her düzeydeki yönetici ve kamu görevlilerinin konuya bizzat duyarlýlýk göster-
meleri, izlemeleri ve deðerlendirmeleri, elde edilen baþarý ve tecrübelerin diðer kurumlarla pay-
laþýlmasý gerekmektedir.
Yürütülen kampanya doðrultusunda, kamu kurumlarý tarafýndan gerçekleþtirilen çalýþmalarýn
kamuoyuna duyurulmasý, kamu yönetimimize yol gösterici olmasý ve baþarýlý çalýþmalarýn
ödüllendirilerek teþviki amacýyla hazýrlanan bu kitapta yer alan çalýþmalarý yürüten kamu görev-
lilerine teþekkür ediyorum.
Recep Tayyip ERDOÐAN
BAÞBAKAN

SUNUÞ
Stratejik bir bakýþ açýsýndan ve uzun vadeli planlamadan yoksun bir çerçevede aþýrý büyüyen ve
merkezileþen kamu idaresi, gelirini aþan harcamalara yönelerek bütçe açýðý oluþturmakta, kay-
naklarý verimli kullanmamakta ve halkýn yönetime olan güvenini sarsmaktadýr. Kamu yöneti-
minde rasyonel kaynak tahsisi yapamayan ülkemiz, sonuçta gelirinin üzerinde harcama yapan
bir mali yapý ile karþý karþýya kalmaktadýr.
Kamu kesiminde israf denilince gereksiz yere kullanýlan makam aracý, lojman, hizmet binasý ve
dinlenme tesisleri ilk akla gelen kalemlerdir. Gerçekte kamu harcamalarýnda bu tür kalemlerin
toplam maliyetler içindeki payý düþüktür. Þüphesiz bu alanlarda da harcamalar dikkatli yapýl-
malýdýr, ama daha önemlisi, kamu hizmetlerini üretirken veya sunarken, o hizmetin gerekliliði,
devlet eliyle yerine getirilmesi zorunluluðu, örgüt yapýsýnýn büyüklüðü, çalýþan sayýsý gibi ana
maliyet unsurlarýnýn kontrol edilebilmesidir. Çünkü, bu harcamalar sadece yatýrým ve üretim
maliyetleri itibarýyla deðil, ayný zamanda harcama dönemi içinde çýkan büyük giderlerle de
bütçe üzerinde olumsuz etkide bulunmaktadýr. Kýt kaynaklarýný geliþme ve halkýn taleplerine
dönük olarak kullanma durumunda olan ülkemizde israfýn ulaþtýðý bu boyut devam ettiði sürece
sürdürülebilir bir geliþme ortamýnýn oluþturulmasý mümkün olmadýðý gibi, halk ile devlet arasýn-
daki güvenin de tam olarak saðlanmasý son derece güçtür. Þeffaflýða, hesap verme sorumlu-
luðuna, katýlýmcýlýða ve kamuoyu denetimine açýk bir yönetim anlayýþý ve yapýlanmasý tam
olarak kurulamadýðý sürece, bu sorunlarýn üstesinden kalýcý bir þekilde gelinmesi düþünülemez.
Ülkemizde son yýllarda belirgin hale gelen savurganlýðýn önüne geçmek ve yaþanan olumsuz
süreci tersine çevirmek için hantal merkezi birimler daha küçük ama daha etkin bir yapýya
dönüþtürülmeli ve kaynak kullanýmýnda stratejik planlar esas alýnarak verimlilik saðlanmalýdýr.
Kamu yönetiminde, kaynaklarýn etkin kullanýlmasý ve maliyetlerin düþürülmesi için uzun yýl-
lardýr benimsenen tasarruf genelgeleri çýkarýlmasý uygulamasý yeterli olmamaktadýr. Bu tür
genelgeler gerek genelgeye muhatap olan yöneticilerin yanlýþ algýlamalarý gerekse uygulayýcý
kuruluþun dikkatli kararlar verememesi nedeniyle etkili olamamaktadýr. Tasarruf genelgeleri
çoðu kez bürokratik süreci uzatan ve kararlarý geciktiren bir iþlev görmektedir. Kamu kay-
naklarýnýn etkili kullanýmý ve savurganlýðýn önlenebilmesi için düþünüþ ve davranýþ kalýplarýnýn
da deðiþtirilmesi gerekmektedir.
Kamu harcama kültürünün deðiþtirilerek daha az harcayan ve daha etkin hizmet sunan Devlet
yapýsýnýn oluþturulmasý ihtiyacý devam etmektedir. Bu amaçla sürdürülen yeniden yapýlanma
çalýþmalarý sürecinde, kamu hizmetlerinin kalitesinden ve vatandaþlarýn memnuniyet düzeyin-
den taviz vermeden kamu kurum ve kuruluþlarý tarafýndan 2004 yýlý içinde yürütülen "kaynaklarýn
etkin kullanýlmasý ve maliyetlerin düþürülmesi" çalýþmalarýnýn kamuda tasarruf kültürünün
oluþumuna katkýda bulunmasýný temenni ediyorum.
Prof. Dr. Ömer DÝNÇER
Baþbakanlýk Müsteþarý
ÝÇÝNDEKÝLER
I- GÝRÝÞ ............................................................................................................................13
II- KAMU KAYNAKLARININ ETKÝN KULLANIMI VE MALÝYETLERÝN DÜÞÜRÜLMESÝ ....14
A- TOPLAM BÜTÇE DÝSÝPLÝNÝNÝN SAÐLANMASI..............................................................15
B- HARCAMALARDA STRATEJÝK ÖNCELÝKLENDÝRME YAPILMASI ............................16
C- HARCAMALARDA ETKÝNLÝÐÝN SAÐLANMASI ............................................................17
III- KAMU KURUM VE KURULUÞLARINA AÝT TASSARRUF ÖRNEKLERÝ............................18
A- ÖDÜL KAZANAN PROJELER............................................................................................19
1- PTT GENEL MÜDÜRLÜÐÜ..........................................................................................20
2- SAÐLIK BAKANLIÐI ....................................................................................................28
3- SOSYAL YARDIMLAÞMA VE DAYANIÞMA GENEL MÜDÜRLÜÐÜ......................34
4- DEVLET SU ÝÞLERÝ GENEL MÜDÜRLÜÐÜ ..............................................................39
5- TOPRAK MAHSULLERÝ OFÝSÝ (TMO) GENEL MÜDÜRLÜÐÜ................................48
B- KAMU KURUM VE KURULUÞLARINA AÝT DÝÐER PROJELER ..................................54
1- BAÞBAKANLIK ............................................................................................................54
a) Türkiye Bilimsel ve Teknik Araþtýrma Kurumu (TÜBÝTAK)..............................54
b) Toplu Konut Ýdaresi Baþkanlýðý............................................................................57
c) GAP Ýdaresi Baþkanlýðý..........................................................................................58
d) Devlet Planlama Teþkilatý Müsteþarlýðý ..............................................................59
e) Bankacýlýk Düzenleme ve Denetleme Kurumu..................................................61
f) Türkiye Kalkýnma Bankasý A.Þ.............................................................................63
g) Tasarruf Mevduatý Sigorta Fonu ..........................................................................64
h) Vakýflar Genel Müdürlüðü......................................................................................66
ý) Gençlik ve Spor Genel Müdürlüðü ......................................................................68
j) Basýn Yayýn ve Enformasyon Genel Müdürlüðü ................................................70
k) Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) Genel Müdürlüðü......................72
l) Hazine Müsteþarlýðý................................................................................................74
m) Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý........................................................................................77
n) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
Genel Müdürlüðü (SHÇEK) ..................................................................................78
o) Özürlüler Ýdaresi Baþkanlýðý..................................................................................80
p) Gümrük Müsteþarlýðý..............................................................................................81
r) Dýþ Ticaret Müsteþarlýðý ..........................................................................................84
s) Türkiye Ýhracat Kredi Bankasý A.Þ. (Türk Eximbank) ........................................87
2- ADALET BAKANLIÐI....................................................................................................90
3- MÝLLÝ SAVUNMA BAKANLIÐI....................................................................................93
a) Askeralma Dairesi Baþkanlýðý................................................................................93
b) Dýþ Tedarik Dairesi Baþkanlýðý ..............................................................................95
c) Askerî Yargýtay Baþkanlýðý......................................................................................97
d) Askeri Yüksek Ýdare Mahkemesi............................................................................98
e) Savunma Sanayi ve Teknoloji Eðitim Merkezi (SATEM) Komutanlýðý ............99
f) Teknik Hizmet Daire Baþkanlýðý............................................................................100
g) Harita Genel Komutanlýðý ....................................................................................102
h) Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu ................................................................103
4- ÝÇÝÞLERÝ BAKANLIÐI ................................................................................................104
Emniyet Genel Müdürlüðü ........................................................................................107
5- DIÞÝÞLERÝ BAKANLIÐI..............................................................................................109
6- MALÝYE BAKANLIÐI ..................................................................................................111
Emekli Sandýðý Genel Müdürlüðü............................................................................118
7- MÝLLÝ EÐÝTÝM BAKANLIÐI ........................................................................................119
8- BAYINDIRLIK VE ÝSKAN BAKANLIÐI ....................................................................123
a) Ýller Bankasý Genel Müdürlüðü............................................................................123
b) Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüðü....................................................................125
c) Karayollarý Genel Müdürlüðü ..............................................................................128
d) Arsa Ofisi Genel Müdürlüðü ................................................................................130
9- ULAÞTIRMA BAKANLIÐI..........................................................................................131
a) TCDD Ýþletmesi Genel Müdürlüðü ......................................................................132
b) Denizcilik Müsteþarlýðý..........................................................................................134
c) Kýyý Emniyeti ve Gemi Kurtarma Ýþletmeleri Genel Müdürlüðü......................137
d) Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Þ. (TÜLOMSAÞ)..................................139
e) Türk Telekomünikasyon A.Þ.................................................................................140
f) Türksat Uydu Haberleþme ve Ýþletme A.Þ...........................................................144
10- TARIM VE KÖYÝÞLERÝ BAKANLIÐI..........................................................................147
a) Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüðü ................................................................147
b) Tarýmsal Araþtýrmalar Genel Müdürlüðü (TAGEM) ........................................150
c) Teþkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüðü ............................................151
11- ÇALIÞMA VE SOSYAL GÜVENLÝK BAKANLIÐI ....................................................152
a) Ýdari ve Mali Ýþler Dairesi Baþkanlýðý ................................................................152
b) Çalýþma Genel Müdürlüðü..................................................................................154
c) Türkiye Ýþ Kurumu Genel Müdürlüðü (ÝÞKUR)................................................156
d) Ereðli Kömür Havzasý Amelebirliði Biriktirme ve
Yardýmlaþma Sandýðý Baþkanlýðý ......................................................................158
e) Sosyal Sigortalar Kurumu Baþkanlýðý ..............................................................159
12- SANAYÝ VE TÝCARET BAKANLIÐI............................................................................165
13- ENERJÝ VE TABÝÝ KAYNAKLAR BAKANLIÐI..........................................................167
a) Elektrik Ýþleri Etüt Ýdaresi Genel Müdürlüðü (EÝEÝ) ........................................167
b) Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüðü (MTA) ..........................................169
c) Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Baþkanlýðý (TAEK)..........................................170
d) Elektrik Üretim Anonim Þirketi Genel Müdürlüðü (EÜAÞ)............................171
e) Türkiye Kömür Ýþletmeleri Kurumu Genel Müdürlüðü (TKÝ) ........................174
f) Türkiye Petrolleri A.O. Genel Müdürlüðü (TPAO)............................................176
g) Boru Hatlarý Ýle Petrol Taþýma A.Þ. Genel Müdürlüðü (BOTAÞ) ..................178
h) Eti Maden Ýþletmeleri Genel Müdürlüðü ..........................................................181
14- KÜLTÜR VE TURÝZM BAKANLIÐI............................................................................184
15- ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIÐI ..............................................................................186
a) Çevresel Etki Deðerlendirmesi (ÇED) ve Planlama Genel Müdürlüðü..........186
b) Çevre Yönetimi Genel Müdürlüðü........................................................................187
c) Araþtýrma ve Geliþtirme Dairesi Baþkanlýðý ......................................................188
d) Orman Genel Müdürlüðü......................................................................................189
e) Devlet Meteoroloji Ýþleri Genel Müdürlüðü........................................................193
16- TÜRKÝYE SELÜLOZ VE KAÐIT FABRÝKALARI A.Þ. (SEKA) ................................195
17- PETKÝM PETROKÝMYA HOLDÝNG A.Þ. ..................................................................196
18- YÜKSEK SEÇÝM KURULU BAÞKANLIÐI ................................................................199
19- TELEKOMÜNÝKASYON KURUMU............................................................................200
20- TÜTÜN, TÜTÜN MAMULLERÝ VE ALKOLLÜ ÝÇKÝLER
PÝYASASI DÜZENLEME KURUMU..........................................................................202
21- ÞEKER KURUMU........................................................................................................205
22- RADYO VE TELEVÝZYON ÜST KURULU (RTÜK)....................................................207
EKLER
EK-1 Baþbakanlýðýn 21 Ocak 2004 tarihli ve 2004 "Kaynaklarý Etkin
Kullanma ve Maliyetleri Düþürme Yýlý" konulu Genelgesi..........................................210
EK-2 Deðerlendirme Komisyonu Kararlarý ............................................................................214
Kaynaklarý Etkin Kullanma ve Maliyetleri Düþürme Yýlý Projesi
Deðerlendirme Kurulu Toplantý Tutanaðý - 1 ................................................................215
Kaynaklarý Etkin Kullanma ve Maliyetleri Düþürme Yýlý Projesi
Deðerlendirme Kurulu Toplantý Tutanaðý - 2 ................................................................217