Table Of Content

KKKKKaaaaajjjjjeeeeerrrrrooooojjjjj eeeeelllll lllllaaaaa SSSSSuuuuudddddooooo BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ ESPERANTISTAJ http://www.gazetoteko.eu/kajeroj/k75.html LLLLLaaaaa dddddeeeeekkkkkaaaaa pppppoooooeeeeemmmmmooooo JJJJJeeeee vvvvviiiiiaaaaa sssssaaaaannnnnooooo,,,,, sssssaaaaammmmmiiiiidddddeeeeeaaaaannnnnooooo!!!!! KKKKKooooonnnnngggggrrrrreeeeesssssooooo eeeeennnnn JJJJJoooookkkkkooooohhhhhaaaaammmmmooooo,,,,, 22222000000000077777 Nro 75a Januaro/februaro de 2008 Kajero de januaro 2008 Kajeroj el la Sudo BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ ESPERANTISTAJ (HALE) Prezidanto: Juan Antonio Cabezos Martínez, Kajeroj el la Sudo regule interþanøas kun: c/ Jabonerías, 6-3ºD, ES30 001 Murcia (Hispanio) 1 Esperanto, redaktata de Stano Maræek, Vicprezidanto: Pedro Ruiz García, 2 Boletín, de Jorge Pavón, c/ Almenara, 17-2º B, 3 Monato, de Stefan Maul, ES30 004 Murcia (Hispanio) 4 Juna Amiko, de Geza Kuruez, Sekretario: José Pina Tuells, 5 SAT-Amikaro, de Jean Selle, Av. Murcia, 7-3º A 6 Internaciisto, de Luis Serrano. 30110 Cabezo de Torres (Murcia) 7 La Kancerkliniko, de ¬ak le Puil, Kasisto : Carmen Hernández Valdés, 8 Litova Stelo, de Vytautas Þilas, Avdª Marina Española, 15-3ºA 9 La Migranto, de Antje Noordewier, 30008 Murcia. 10 SLEA-Informilo, de P. Persson, Redaktoro: Jesuo de las Heras, 11 Naturista vivo, de Ervin Fenyvesi, kaj Apartado 4461 12 La verda proleto, de komitato. ES30080 MURCIA Al æiuj, dankon pro via subteno kaj lernigo. IIIIISSSSSSSSSSNNNNN 11111666669999977777-----66666444446666600000 Pretigas la Kajeron: Oni povas reprodukti Ne subskribitajn Provkorekto: José Pina Tuells, artikolojn verkis la artikolojn, kondiæe ke Redakto: Jesús de las Heras redaktoro. oni citu la originon. MoJnimsenédnoe dze. kotizoj kaj abonoj al nova artikNolio nj.e T akmoreens,p noi nkdloopso pdrois npeupbelitkiitgaij konto nº 2043-0138-14-090002040-3 Sen ¤iun artikolon kies enhavo estas inte- aldona kosto. La abono kostas 10 eýrojn. resa kaj ne mistraktas iun ajn per- Kvitancon oni ricevos. sonon. Pri la enhavo de la Kovrilo: Jen la Hotelo Pacifiko, æefa kongresejo de artikoloj respondecas la 92ª Universala Kongresejo, en Jokohamo, Japanio. la aªtoroj mem, ne la redakcio. Enhavo Redaktore: La þuldo............................................................3 Parolas la Prezidanto..........................................................4 La deka poemo ...................................................................5 La Universala kongreso de Japanio..................................6 Bona ideo...........................................................................10 Verda Valo..........................................................................12 Je via sano, samideanoj!..................................................13 Plilongigi vivon...................................................................14 Øusep’ ¬uis........................................................................15 La Faraono, æapitroj 20ª kaj 21ª.......................................16 Paøo 2 HALE 2008 Kajero de januaro Redaktore LLLLLaaaaa þþþþþuuuuullllldddddooooo Lastan jaron aperis nur du numeroj de Kajeroj el la Sudo. Æi tiun jaron ni intencas pagi tiun þuldon, du numerojn eksteror- dinarajn, al vi. Por aserti nian kompromison al vi, leganto, ni jam diris en nia kovrilo, ke æi tiu numero estas por januaro kaj februaro. Mi esperas veni denove al vi je marto kun nova kajero, la numero 76ª, kun novaj interesaj artikoloj, kiuj e¶u la realon de Hispanio kaj de la mondo per aý pri Esperanto. Lastan jaron okazis Universala Kongreso kaj ankaý la Konferenco de ILEI en Japanio. Mi æeestis ambaý aferojn, kaj vi legos pri ili du en la venontaj paøoj. Mi devas pardonpeti pro mia eraro, æar lastnumere mi dankis la kunlaboradon de la bulteno Boletín, de Manuel Pankorbo. Tio estis eraro, æar øin redaktas de antaý kelkaj numeroj Jorge Pavón. Elkore salutas, Jesuo JJJJJeeeeennnnn lllllaaaaa gggggrrrrraaaaannnnndddddaaaaa rrrrraaaaadddddooooo dddddeeeee JJJJJoooookkkkkooooohhhhhaaaaammmmmooooo,,,,, kkkkkiiiiiuuuuunnnnn mmmmmiiiii fffffoooootttttiiiiisssss lllllaaaaassssstttttaaaaannnnn sssssooooommmmmeeeeerrrrrooooonnnnn tttttrrrrraaaaa lllllaaaaa fffffeeeeennnnneeeeessssstttttrrrrrooooo dddddeeeee lllllaaaaa kkkkkooooonnnnngggggrrrrreeeeessssseeeeejjjjjooooo..... HALE Paøo 3 Kajero de januaro 2008 La lasta kongreso de la renkontiøo PPPPPaaaaarrrrrooooolllllaaaaasssss lllllaaaaa PPPPPrrrrreeeeezzzzziiiiidddddaaaaannnnntttttooooo de la esperantista popolo estis en Japanio, lando, mirinda lando, kiu Estimataj GeHALEanoj! organizis grandan kongreson. Dum æi tiu nova jaro ni Mi bedaýras ke mi ne partoprenis havos kongre- la kongreson, kvankam mi aliøis al øi, sojn en Ne- sed alia persona de nia revuo, Jesuo derlando kaj de las Heras, partoprenis. alia lokoj. Æiu Denove mi diras: la esperantistoj esperantisto de- devas aliøi, almenaý, al la kongreso vus aliøi al la kon- æiujara de UEA. greso de Neder- En la venonta numero mi parolos pri lando, æar ni havos la aktuala diktaturo de la kreduloj, æu novan þancon paroli en Esperanto. dekstraj, æu maldekstraj. Aliflanke, en Nederlando estas la Johano Cabezos, Prezidanto de HALE sidejo de UEA, nia granda organiza¼o, kaj ni havos la eblecon viziti la sidejon de UEA, viziti la bibliotekon de UEA, viziti la domon de UEA. La esperantistaro þatas vojaøi , þatas koni aliajn landojn, kaj tial multaj esperantistoj, kiuj ankoraý ne konas la hejmon de UEA — mi estas unu el ili,— povos tion fari, æar nia mono kaj libertempo kutime dediæiøas al vizito de aliaj landoj. Paøo 4 HALE 2008 Kajero de januaro LLLLLaaaaa dddddeeeeekkkkkaaaaa pppppoooooeeeeemmmmmooooo 1. Mi volus iri kun vi, vagabondo, Mi volus iri kun vi tra la mondo, Mi volus brui, petoli, øui kaj boli. Vivi artiste, vivi vagiste en plena forgeso, sub minuta impreso. 2 Sed tro longe fermita en kaøo sensukiøis mi antaý la aøo! pro la gajaj viaj rondoj, amikoj vagabondoj mi nun ne plu taýgas. 3 Pasie mi æiam amis la vivon, sed øin mi neniam øuis reale; konstante, revante, mi spiris kaj diris: Paciencu hodiaý, morgaý vi vivos! Atendu, atendu, al la vivo mi vokis! Sed la vivo nur kuris kaj mokis..! 4. Kantis la birdoj, mi ilin ne aýdos lumis la sun’, mi øin ne admiris: Printempaj riveroj , majaj vesperoj ne sentite, ne uzite, æio foriris... 5. Feliæa vi estas, artisto libera se vin zorgoj kaj devoj ne premas al tero, se vin muroj ne fermas, ne alforøas al tablo, via volo vin gvidas kaj via kapablo. Ekzistas multe da belo sub la bela æielo: Øuu øin, miru øin, sentu øin, spiru øin Por vivantaj ekzistas la vivo. 6. Ne perdu la vivon seræante plezuron, sed konservu en æio la øusta mezuron, ne uze malpure natura la domon per la belo vi semu la bonon! L.L. Zamenhof HALE Paøo 5 Kajero de januaro 2008 LLLLLaaaaa UUUUUKKKKK dddddeeeee JJJJJaaaaapppppaaaaannnnniiiiiooooo Je la 4-a de aýgusto øis la 11-a mi konis Pro tio min þokis la fakto, ke la Kongreso Japanion . Sur tiuj æi linioj oni povas vidi Temo estis prezentita japane, ne esperante. la halon de la æefa kongresejo, ¼us antaý la Kial? Ne, mi ankoraý ne komprenas tion. solena malfermo. La Kongresa temo estis Okcidento en Mi venis en Japanion ne el Hispanio, Oriento, akcepto kaj rezisto. La konkludo sed rekte el Britio, kie mi devis fari kelkajn estis, ke Oriento uzas okcidentan kulturon aferojn; kaj eble pro tio la diferenco, kiun por rezisti Okcidenton, tio estas, la mi trovis, ne estis tiom þoka, kiel mi esperis. okcidentajn povojn. Okcidenton oni Dekomence, japanoj ankaý stiras laý la prenas kiel Eýropon, laý mia kompreno. maldekstra flanko de la þoseo. Ankaý ili Mi ne povis ne demandi al apuda japano, estas mallaýtaj, same kiel la kutimaj britoj, Kio estas Eýropo?, kiaj estas eýropanoj? kaj ankaý ili estas øentilaj. La japano mire rigardadis min, kvazaý mi Sed male al la britoj, ili parolas tion, kion ekfreneziøas. Eæ pli kiam mi asertis, ke dum mi ne komprenas. Eæ kiam ili parolas la mia tuta vivo mi ne konis eæ unu eýro- anglan. Feliæe, ilia Esperanto estas tute panon, kaj aldone dum miaj vojaøoj tra la klara kaj bela, se vere laý la homo, same diversaj landoj de Eýropo, mi æiam trovis, kiel inter ni. ke Eýropo estas la aliaj landoj krom tiu, kie mi estis. Tio signifas, ke mi ne estis Paøo 6 HALE 2008 Kajero de januaro eýropano en Hispanio, sed kiam mi vizitis vilizo vere ne ekzistas per si mem, sed Brition, Francion, Germanion, ne ili, sed mi ekzistas alglua¼o, granda monto da estis la eýropano. Estus same kiel, individuaj eltrova¼oj kaj adopta¼oj en la parolante al japano, koreo kaj æino, mi diversajn kulturojn de Eýropo, jes, kies konkludus ion pri vi, azianoj. indekson aý resumon oni povas trovi en tiu de Usono, æar øi vere estas miksa¼o da Sed kial rezisto? Eble respondo estas en kulturoj ne nur de Eýropo, se vere kerne la prelego de Tsuda Yukio, Fakto estas kaj origine ili æiuj venis de nia malnova Okcidento super Oriento, publikigita æe kontinento. Eæ se permilite oni provis trudi la unua paøo de la Kongresa Kuriero, kulturon, religion, civilizon laý la historio Ondas Jokohamo 5-a, de la 9-a de aýgusto, de Eýropo de kelkaj landoj kontraý aliaj, kiam li asertas, ke Okcidentanoj evoluigis oni ne povas diri, ke iu ajn venkis. Ni pensu sciencon kaj teknikon, invadis la tutan pri la Milito de la Cent Jaroj, aý la militoj mondon, kaj asertas, ke la tuta mondo de Karolo la 5-a de Germanio kaj 1-a de iøu okcidenta. [...] Oriento devis akcepti Hispanio kontraý protestantoj, la rolo de Okcidenton. Tia okcidentigo okazis en Britio en la diversaj militoj eneýropaj, tiuj la tuta mondo dum la lastaj 500 jaroj. militoj de Napoleon’, celante trudi sian Moderniøo fakte signifas okcidentiøon revolucion francan laý la tuta kontinento, de la tuta mondo. kaj æies malvenko tiucele. Ne, la rezulto Al mia menso venas kelkaj gravaj eventoj estis æiam interkonsente: demokratio de la universala historio, kiuj þajnas aperis en Eýropo, sed bazite ne pli sur la kontraýdiri tiun tezon: unue, okcidenta ci- ideoj reviziismaj de liberpensuloj francaj, AAAAAeeeeerrrrrooooo,,,,, aaaaakkkkkvvvvvooooo kkkkkaaaaajjjjj fffffeeeeerrrrrbbbbbeeeeetttttooooonnnnnooooo eeeeennnnn JJJJJoooookkkkkooooohhhhhaaaaammmmmooooo HALE Paøo 7 Kajero de januaro 2008 tempoj, sed ni ne konservas iliajn ling- vojn aý aliajn kul- turerojn, krom kelkajn loknomojn. Pri la homoj mem, ili estis tiom multe miksitaj kun tiutempaj romianoj, ke oni ne plu povas eæ certiøi pri etnaj trajtoj. Nu, æu tio okazis en Japanio pro la usona invado? Æu vere usonanoj devigis japanojn vesti usoneske? Eble sed ankaý sur la tradicio brita ekde la Car- estas pli komforte uzi kimonon ol øinzojn, ta Magna1 je la milducentaj jaroj; sed, ni sed mi serioze dubas tion. Eble estas pli ne povas silenti, unuafoje vortumita je bone, ke povo fontu el Imperiestro ol el la 1776, en Usono. Øi ne venis el la æielo popolo mem, kiel proklamas —eæ se fojfoje usona, sed øi venis per la klopodoj de mul- troige— la okcidenta sistemo demokrata, te da homoj laý homa historio. La okci- sed mi eæ pli serioze dubas. Mi preferas dentaj kulturo kaj civilizo neas nenion malbonan demokration ol plej bonan eksterokcidentan, sed øi asertas la proprajn imperiestron..., sed tio povas esti persona manierojn solvi problemojn kaj konsideri antaýjuøo, mi konsentas. Tiurilate, mi realon, almenaý dum øi pruviøas pli efika memoras, ke japano diris al mi iam dum mia ol aliaj alternativoj. Øi ne estas detruenda restado en lia lando: oni ne demandas kial nur pro tio, ke øi estas nia... Sed pri inva- en Japanio! do, granda vorto, ne okcidento invadis La mondo mallarøiøas pli kaj malpli tre Æinion dum la 20ª Jarcento, sed orienta rapide. Ne eblas lerni diversajn sistemojn povo. Tiu povo ankaý atakis Usonon, kaj por iri de kvartalo al kvartalo, tio estas, per multe da sufero kaj malfacilo tiu æi de lando al apuda lando. Do, inter- sukcesis venki øin. Vae victis!, diris konsenton oni devas trovi. Je la fino de romianoj, kaj ili mem pruvis kial ili diris tion, sia prezento de la Kongresa Temo, Tsuda kiam ili venkis alian popolon. Ekzemple, la Yukio diras, ke la defio estas egaligi diversaj kulturoj, kiuj ekzistis en Hispanio rilaton inter Oriento kaj Okcidento, kaj antaý la romianoj invadis øin tute mal- por tio akcepto ne sufiæas, pli gravas aperis. Ni konas, ke ili ekzistis, nur pro la rezisto. Æu ni rezistu senkiale? Rezisto rakontoj de romianoj aý romianigitoj de tiuj kompreneble havas kialojn, sed ne rajtiøas 1Granda Æarto, dokumento subskribita de Johano Senlanda, per si mem. Rezistu ni forigon de rajtoj niaj anstataýreøo de Anglujo, frato de Rikardo Koro de Leono, en al interkompreno. Tial, defendu ni Es- Mezepoko, garantiante povon al nobeluloj, kaj deprenante øin el reøo mem, ne plu absoluta monar¶o. Paøo 8 HALE 2008 Kajero de januaro peranton, sed ne rezistu ni bonajn ideojn, Internacia Koruso, kiu tiom brile performis eæ se ili venas pere de la angla. dum la Kongreso. Krom la Kongresa Temo, oni prelegis, En paøo sepa oni vidas parton de la spektis kaj æefe parolis kaj interrilatis dum jokohama haveno, kun altaj konstrua¼oj kaj tiu magia kongreso de Japanio. Kulturaj rado. En paøo oka la leganto eble surprizi- kolizioj ja okazis, kiel kutime, eæ ne æiam øas trovi komunan manøoæambron de pace. Mi atestis þokan kontraýstaron inter normala restoracio. Nenio speciala pri tio, øentila japana reago kaj vulgara bulgara sed memoro al honto, kiun oni ne sentis provoko, ekzemple, sekvita de sovaøa his- rifuzante al simpla esperantisto kunhavi pana reago. Tamen, mi jam estis sufiæe vespermanøon kune kun oficistoj de UEA plenkreska ne plu kredi, ke esperantistoj kaj lokokanoj. Bedaýrinda maniero perdi estas kvazaý anøeloj, puraj homoj æiam eblan oficiston kaj lokokanon en la pretaj cedi... estonto... Aliflanke mi trovis homojn kiel tiu, kiun Dum la kongreso ni uzis kvar kongre- ni vidas en suba foto, Alan Bishop, el sejojn: proksime al Hotelo Pacifiko, unua, Aýstralio, Prezidanto de la Muziko Espe- ni uzis duan en Halo Minato Mirai, trian, ranto Ligo, MEL, okupiøante pri elek- Muzikan Halon Gubernian pli ol unu tronika klavaro dum ekzercado de la kilometro for, kaj lastan, ZAIM’, iomete pli fore, kie okazis malpli formalaj, sed multe pli oftaj arta¼oj. Tiel mi povis øui la kortuþan pianoludadon de Tazima Mayako kaj la koncerton de Asorti. la litovan grupon, kiu publikigis K-Diskojn Lernejaj Amikoj kaj Kongresa Karaokeo. HALE Paøo 9 Kajero de januaro 2008 Pri la dua mi ne multe sciis antaý æi tiu BBBBBooooonnnnnaaaaa iiiiidddddeeeeeooooo konferenco, sed prelegante þi pri la diversaj aýtorinoj Mi ¼us venas el tre intresa konferenco de Esperanto, evi- de ILEI en Ranzam, Japanio. La temo estis dentiøis al mi la iel þokema: Virina agado en Esperanto. moleco kaj dolæeco Æiuj prelegoj temis iel pri virinoj kaj de þiaj voæo kaj Esperanto. Amuza estis, inter ili, tiu de maniero paroli. Ti- Renato Korseti, Prezidinto de UEA, kiu on oni ricevas an- grave asertis, ke la unua virino, kiu verkis kaý legante þiajn en Esperanto, estis Ludoviko Zamenhof ÞÞÞÞÞpppppooooommmmmeeeeennnnnkkkkkaaaaa verkojn. mem! Mi atendis sencan aý almenaý La konferenco, tamen, ne enhavis nur amuzan eksplikon pri tio, sed bedaýrinde prelegojn kaj paroladojn. Ankaý ni ricevis nia bona Doktoro Korseti nur parolis pri seminarion pri sorobano, la tradicia antaýjuøoj, aljuøante intuicion al virino, maniero kalkuli en Japanio, kiun komputiloj kvazaý ni, viroj, ne havus tiun kvaliton. ankoraý ne priforgesigis, aý la atelieron Æu, sekve, ankaý Njuton’ estis virino, kiam pri ludoj, farita de Ana Montesinos, aý la li intuiciis gravitecon, kaj sekve esploris dancado prizorgata de Wim, aý la kantado kaj trovis leøon pri tio? Æu Galileo Galilei de Huljan’, ne forgesante pri la ekskursoj estis virino, kiam li intuiciis, ke ne la suno, al Sankta Monto kaj al najbaraj urboj. Kaj sed la tero moviøas?, aý Hiparko de suprangule al æio estis Aleksandrio, kiam li mezurigis la tero- æiama Aida Æizikaite, mem- radion,intuiciinte, ke øi estas ronda? Æu, dirita policistino, sed kiu aldone, Kolombo estis virino, kiam li vere agis kiel helpantino, intuiciis, ke oni povas atingi Bharaton æiufoje zorgante pri la okcidente, se nur Ameriko ne estus meze programeroj kaj tio, ke æiu de la vojo? paroladantoj ne uzu Sed virinoj ja agis kaj, feliæe por ni, agas la tempon de la sek- en kaj por Esperanto. De Lidja Zamenhof vonta. mem —kiu devis esti viro, æar þi ne Resume, se vin intuiciis, ke þi moviøas el Usono al morto je 1942!— øis nuntempaj verkistinoj, kiel streæas la amaso de AAAAAiiiiidddddaaaaa samideanoj en UK, Anna Lowenstein kaj Þpomenka Þtimek. aý se vi deziras ripozi post UK en Pri la unua, mi legis trankvila loko kun nur kelkdeko da þian Þtona urbo kaj en esperantistoj, aý se vi deziras Esperanto kaj en la an- serioze pensi pri nia afero..., vi gla (The Stone City), konsideru serioze la eblecon aliøi kion mi rekomendas fari al Konferenco de ILEI, æu vi par- por revizii aý lerni facile toprenis la UK, æu ne. Venontfoje kaj historion kaj la an- øi okazos en Benino, afrika lando glan lingvon. AAAAAnnnnnaaaaa kie julio estas vintro. Tamen sufiæe Paøo 10 HALE