Table Of Content

Kajeroj • s \ V i • A. K e/ /a Sudo ’*V)!\v^ .• / < .<•.>* ■? BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ ESPERANTISTAJ (HALE) N-ro 21 - JAN - FEB - MARTO -1994 Kajeroj --------. ;I®>| — e/ la Su d o ^ Fondita an 1968. BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ ESPERANTISTAJ (HALE) Prezidanto: Martin Bustin Benito Nuevas Lomas, see. 2, part. 13, bloq. 1.P-7, 2-A 03015-ALICANTE. (Hispanio) ***** Sekretario: Jesus de las Heras Gimdnez Av. Juan Carlos I, 24, 2/G, Edif. Nueva Ronda, 1 30008-MURCIA. ***** Kasisto: Nicolas GIL Carballo Apartado 305, 24080-LE0N. Envios de cotizaciones sin coste adicional a nombre del mismo, desde cualquier punto postei de Espana, a la Cartilla Posta! n0 29-85.039.477. Redaktoroj de la bulteno: Antonio Marco Botella Av. Compromiso de Caspe, 27/29. 9*.C. 50002-Zaragoza. (Hispanio) «** Miguel Fernandez Martin C/ Santa Genoveva, 58. 6® C. 28017-Madrid. (Hispanio). Kovrilo: Felix Carrasquer, sindikata gvidanto, verkisto kaj ideologo, forpasinta antaŭ kelkaj semajnoj. Enhavo: Kien ni iras, laboristoj?.................................. 3/4 pĝ. Kvin fratoj de familio Carrasquer ......................... 5/6/7 " Bonvolu ridi... sed ne tro! ............................... 8/9 " Poetoj malaganoj ........................................ 10/11 /12 “ Recenzo: Antologio de Franca Literaturo .................... 13 " Raporto al PEKOTEKO pri la neologisma radiko "kompjut" .... 14/15/16 " Jen nia packolombo .................................... 17/18/19 " Recenzo: "Infero en aŭtuno" ............................. 20 " Korespondadi deziras .................................... 21 " La Movado en kaj ekster Iberio ........................... 22 " Administra angulo .................................... 23 " NOTO: Pri la enhavo de la artikoloj respondecas la aŭtoro!' mem. KIEN NI IRAS, LABORISTOJ? Ni ne tro komprenas c ife ro jn , sed ja fa kto jn . Ekonomikis to j m anipulas indicojn, param etrojn, s ta tis tik o jn por pravigi la p o litik a jn starpunktojn de la d iversa j regantaj klasoj. Ni, la iama "laborista klaso", nenie regas, do nur trasuferas la sekvojn. La d isfa lo de la fer-ku rten o , kiu s ig n ifis por m ultaj homoj promeson de p li libera mondo, ne a lp o rtis ankoraŭ demokration transe -male, ve!, m ilito jn , streĉiĝon, m izeron... -kaj cise provokis alian d isfa lo n : tiu n de la k a p ita lista j tim oj al la "ruĝula fantom o", dank' al kiu j la ju sta batalado fa r la cisa j la b o risto j por la atingo de socialaj plibonigoj m ultfoje kro n iĝ is per sukceso. Ni ne tro komprenas c ife r o jn , sed ja fa kto jn . Ni ne komprenas, ekzem ple, ke en unu sola jaro povas radikale ŝanĝiĝi la signo de ajnlanda ekonomio. En 92 oni m esaĝis al n i, hispa naj la b o risto j, p ri nia enviinda prospero. Hispanio gapigis la mondon: propralume b rila j olim pikoj en Barcelono, "Expo 92" en Sevilo, "Madrido, Eŭropa K ultura U rbo"... Apoteozo. Tamen, kiam n i p e tis nian respondan parton de tia prospero, oni ekparolis al n i p ri terura krizo , el kio dedukteblas, ke ni aŭ ne tie l r id is -kaj oni devigas nin, la ĉiam ulojn, surpreni la koston de tia fik c ia parvenueco- aŭ ne tie l m alriĉas. Ni in klin a s al la unua hipotezo. K rizo palpeblas. Ne nur en H ispanio. K rizas, en tu te, la sistem o. Senlaboreco skurĝas eĉ lab o risto jn de landoj tra d i c ie imunaj kontraŭ tia plago. R ajto je laboro, ordinare agnoskata ko n stitu cie, iĝas ĉiam p li p riv ile g io , ĉeneraliĝas dungiteco, aĉiĝo de la laborkon- kreska sendefendeco antaŭ la arbitraĝoj de trokuraĝiĝintaj labor m astroj. . . Jen la komuna kadro, kie deruliĝas nia pan-dona agado, kresĉende angor- kaj tensi-genera. Sed plenigas la glason jena p lia guto: oni sistem e senigadas nin je so cia la j bonoj, tie l strebplene -fo je eĉ sange- konke r ita j per la iam in te nomata "kla s-b a ta lo ". Oni intencas reduk ti la h isto rio n de la la b o rista movado al sim pla anekdoto man ka je sig n ifo kuntekste de la homa aspiro al ju sta soci-ordo. Kaj tia jo n plenumas reg ista ro j ne nur reakciaj sed ankaŭ tia j memnomataj progresem aj. La b rita dekstrularo lastatem pe s in k i gis unu el la p le j laŭdindaj sistem oj de sociala asekuro, a tin gitan pere de modela sindikatism a lukto. Sed en landoj adm inis tra ta j de t.n . "socialism aj" p a rtio j -kia eŭfemismo! kia m is ti fik o !- ne p li kontentige disvo lviĝ a s nia afero. La nunaj"socia lis to j" m ontras sin senegalaj m astrum antoj de la kapitalism aj in tereso j. En H ispanio, ekzem ple, tia j ka va liro j de p le j r a fi n ita demagogio ra tifik a s kaj dekretas tia n regreseman p o lit i kon. Adiaŭ do al la neniam plene ĝuita reĝimo de b o n sta to ! M inacatas pensioj de em erito j, so cia la j servoj, maldunga m ono.. En ĉi momento de la h isto rio n i, k iu j ne komprenas c ifero jn , sed ja fa kto jn , trovas nin ree defendantaj taŭtologiojn k ie l jenan: oni kontraŭatakas senlaborecon nur kreante labor-poste nojn. Ĉar la hispana "socialism a" reg ista ro pretendas nin konvinki, ke el lib era maldungado ŝprucos la solvo al n ia j pro blem oj. Kaj tian bufon n i ne volas en g lu ti. Kien do n i ira s, la b o risto j? Nur n i havas la respondon. Nia reago ne povas e s ti a lia ol m obiliziĝo kontraŭ la fo rto j preta j retrovenigi nin en la paseon ignorante tr a ŝ v itita jn etapojn kaj la enorman potencialon en n ia j manoj. T iela p r i konsciis la aferon la belgaj kamaradoj, kiu j novembre, ĉe la unua ĝenerala strik o okazinta en B elgio post la trid eka j ja ro j, sukcesis sid ig i sian registaron por traktado de laboraj depostuloj. Tiela rigardas la prezencon m ilionoj da hispanaj la b o risto j, kiu j ĉe la apero de ĉi numero de nia gazeto esto s jam realigantaj -sendube sukcesplene, se ju ĝ i laŭ la nuna sta to de socia indigno- sian de longe anoncitan ĝeneralan striko n . "Kajeroj el la Sudo", organo de la hispanaj la b o risto j- esp era n tisto j , varme apogas tia jn ju sta jn esprim ojn de p ro testo kontraŭ a n tila b o rista j stra te g io j r a jto -tr e ta j. Nenia ekonom ikista truko ŝancelu la firm an konvinkon de la laboristaro p ri tio , kie kuŝas ĝia vero kaj ĝia fo rto , nome en ĝia h isto rio kaj en ĝia unueco. La cetero esta s nur c ife ro j. Kaj n i, la b o risto j, ne tro komprenas c ife r o jn , kvankam ni-m al- -4- k ie l n ia j regantoj- konscias p ri tia manko. Jen unu el n ia j grandecoj. Lao-ĉe, la p le j granda saĝulo en la homa h isto rio , a se rtis antaŭ dudek ses ja rcen to j: "Plej grandas kiu scias, sin nescia". Ni pruvu al la potenculoj, ke n escii ne sig n ifa s s t u l ti. LA REDAKCIO ***** KVIN FRATOJ DE FAMILIO CARRASQUER Je la jarfino forpasis en Francio Felbe Carrasquer, aŭtoro de pluraj gra vaj verkoj pri liberecana ideologio, iama Kataluna Regiona Sekretario de CNT unue, kaj, post ol li estis enkarceri gita en la 50-aj jaroj, Generala Sekre tario de la hispana sindikato Nacia Konfederacio pri Laboro (CNT). La familio Carrasquer adoptis kiel vivosistemon la teorion pri la memadministrado, kies princi pojn liberecanajn membroj de tiu familio, kune kun aliaj pres tiĝaj anarkistoj, pretendis transloki al la vivo reala de la kamparanoj ĉe la bordoj de rivero Cinca (Aragono) en la jaro 1934, proklamante la liberecanan komunismon. La tiamaj respu blikaj aŭtoritatuloj enkarcerigis kiel responsulojn de tiu faro tri najbarojn de la urbeto Albalate: la kuraciston, la instru iston kaj la sekretarion de la urbestraro, k-don Carrasquer. La filo de tiu ĉi lasta, Felbe, forkuris dumnokte tra la monta ro, ĝis li atingis Lleida, kie li serĉis rifuĝon. Oni povis nur akuzi lin kiel instiganton al la kolektivigo de la grundoj de duko Solferino. La unua el la fratoj de tiu familio, Felbe Carrasquer, sentis tiel grandan inklinon al la legado, ke li ne donis al si ripozon por satigi tiun emon, tiel intense, ke, kiam, li estis 27-jara, li iĝis tute blinda. Firme konvinkita pri la li berecanaj ideoj, li komunikis saman ideologion al siaj gefratoj kaj disvastigis ĝin tra la tuta regiono. Felbe disvolvis inten san taskon fondante lernejojn en Albalate, Monzon kaj Barcelono, en kiuj li man lernigis per tute racia sistemo, plenumante 5 - - meritoplenan instruan laboron. Post la hispana intercivitana milito, dum regado de diktatoro Franco, Felix iris dum dek jaroj de unu al alia ŝtat- prizono. Li estis mortkondamnita, sed la ekzekuto, feliĉe, neniam okazis. Ekzilita en Francio, li verkis plurajn librojn pri liberecana ideologio kaj tie forpasis antaŭ nelonge. La dua el la fratoj Carrasquer, Antonio, suferis gravan malsanon, poliomjeliton kiu kondamnis lin al rulseĝo ĝis forpa so, kiam li estis 50-jara. Li helpis sian fraton Felix en ĉiuj taskoj, kiujn lia plej aga frato entreprenis. La tria el la fratoj estis Francisco, batalanto en la his pana intercivitana milito en la 26a divizio respublikana, t.e. la mita brigado "Durruti". Li farigis kapitano de la Respublika Armeo en la Respublika Militlernejo starigita dum la milito en Valencio. Post la milito li restis en pluraj koncen trejoj kaj denove batalis dum la mondmilito kontraŭ la germanaj trupoj en Francio. Post la mondmilito li studis Psikologion en la Universitato Sorbono de Parizo. En 1953 li vojaĝis al Ne derlando, kie li studis kaj diplomiĝis pri Literaturo en la Universitato de Groninguen. Li kunlaboris en la Internacia Sek cio, fako hispana de Radio Netherland kaj post tio translokiĝis al Amsterdamo, kie li doktorigis en la Universitato de Leiden. La tezon, kiun li prezentis, temis pri la fama verkisto Ramon J. Sender. Logike! ĉar lia familio kaj tiu de Sender devenis de sama regiono: Albalate kaj Chalamera, naskiĝlokoj de ambaŭ familioj, estas disigitaj nur de rivero Cinca. Francisco estas nun katedra profesoro kaj disvolvas gravan intelektan taskon. La kvara el la fratoj, Jose, estis la filo dorlotata de la familio, la plej amata kaj inteligenta el ĉiuj kaj finna espero de la plej brila estonto. Antaŭe al la hispana interci vitana milito li fariĝis instruisto, kiam li estis nur 19-jara, kaj tuj praktikis tian profesion. Dum la milito li batalis kun sia frato Francisco en la divizio "Durruti", ĝis li estis des tinita kiel kapitano de la 28a divizio, la brigado "Ruĝa kaj Nigra". Lia frato Francisco kunportis lin grave vunditan sur la propraj ŝultroj plurajn kilometrojn tra la batalkampo de Arago no, ĝis mitrajlo trafis lin. Post terura batalo korpo kontraŭ korpo li, la admirata Jose, aperis morta, ĉirkaŭita de malami kaj maŭroj ĉe la fronto de Valencio. Liaj soldatoj tiom amis 6 - - lin, ke eĉ ne unu estus dubinta doni sian vivon por savi lin. Liberpensanta homo kaj liberecano konvinkita, li estis adorata kaj ne nur de liaj fratoj, sed ankaŭ de ĉiuj, kiuj kun li kunvivis. Lia morto estis tre dolore sentita! La kvina kaj lasta el la kvinopo estis fratino Presenta- ci6n. La granda influo politika de ŝiaj fratoj donis al ŝi for tan personecon ĝis tia grado, ke ŝi montriĝis kun profunda kon scienco doktrina, ŝi helpis sian fraton Fŝlix en la instrua tasko kaj en ĉiuj liaj ideologiaj entreprenoj. Post la interci vitana milito ŝi provis fariĝi monaĥine kaj vizitis plurajn religiajn kolegiojn, sed baldaŭ ŝi konvinkiĝis, ke kunvivi en sendiskuta obeado estos neebla precepto aplikebla al ŝi, kaj forlasis la projekton, ŝi estis la sola persono de sia familio ne persekutita de la diktatora reĝimo. Hodiaŭ ŝi loĝas en Albalate de Cinca (Aragono), en tiu urbeto, kie en 1934 oni proklamis la liberecanan komunismon, evento neofta, malfacile trovebla en la historio de sociologio. La forpaso de Felix Carrasquer en Francio, la plej aĝa frato, aktualigis la dramon de tiu familio, konsistanta el homoj eminentaj kaj kuraĝaj: tri el ili jam mortis, unu estas katedra profesoro kaj scienco-esploristo, la fratino restas tie, en la aragona Albalate, eble revante, ke iun tagon, oni ne scias kie, la kvin fratoj renkontigos! Antonio Marco Botella BONVOLU RIDI». SED NE TRO! Cu prave? ŝtata inspektoro vizitas frenezulejon. Al malsanulo kurua aspekto tute trankvila kaj normala li demandas: -Kial vi estas ĉi tie? pi -ĉar plaĉas al mi pli la ŝuoj ol la botoj. -Sed tio ne estas sufiĉa motivo por enfermi vin en tiu ĉi loko. Mi man pli preferas ŝuojn al botoj. -ĉu jes? Kaj kiaj vi preferas ilin, ĉu krudajn aŭ .frititajn? *** -7- Bonvolu ridi... sed ne tro! Sen probabla dubo! Oficisto estis pleniganta demandfolion disdonitan de lia administracio. Ce la demando: "Kiu estas via rekta superulo"?, li senhezite skribas: "Mia edzino". 3$( SjC 9ĴC 9ĴC 9}C Maldiskreta ripeto La edzino: -Cu estas dece veni je ĉi tioma horo? La edzo: -Estas nur la unua matene, kara edzineto! La edzino: -Grandega mensogulo, jen ĵus batis la tria! La edzo: Ho, ne, karulineto! Nun ja estas la unua, kvankam ŝajne la horloĝo ripetis la horon kvar fojojn, por ke vi aŭdu ĝin Pi i bone! sjc ije 9ĴC sjc dje Utila sperto -ĉu vi volas prunti al mi mil pesetojn? -Mi ne konas vin. Kial vi ne petas tiun favoron al amiko aŭ konato? -ĉar mi scias proprasperte, ke neniu konato volas prunti al mi eĉ unu peseton! ĵjt ĵfc »ĴC }ĴC «{C Konversacio pri sonĝoj Bonaj amikoj renkontiĝas surstrate, unu el ili kun tre pala vizaĝo. Demandite de la alia pri tio, li respondas: -Mi bonfartas, sed ankoraŭ mi estas sub la terura impreso de sonĝo, kiu suferigis min dum la lasta dormado. Jen mi trovi ĝis sen armiloj en afrika dezerto, kie furioza leono persekutis min; pro elĉerpitaj fortoj mi falis teren, la bestego tuj kap» tis min sub siajn ungegojn, mia karno estis ŝirata... terura morto estis neevitebla, kiam la voĉo de mia edzino vekante min liberigis mian animon de tiel kruela aventuro. Al tiu angora rakonto respondas la alia: -Ho, ankaŭ mi havis amaran sonĝon hieraŭ nokte.Sur florple na paradizo, bela junulino persekutis min, ŝia delikata maneto trafis mian dekstran brakon altirante min al si, kaj ĝuste kiam ŝiaj lipoj estis proksimaj al la miaj...mia edzino vekis min dirante: -Dormemulo, ellitiĝu, vi devas iri al la laboro, ĉar estas jam la oka matene!... ***** -8- Malbonŝanca edzo S-ro Longakorno babilas kun amiko: Jes, vere mi estas tre malbonŝanca - kompare kun mia edzino. Antaŭ unu semajno, ŝi trovis dum mia foresto altvaloran braceleton, kiu vere mirinde kaj tute hazarde adap tiĝas al ŝia mezuro. Pasintan semajnon, ŝi gajnis en loterio belegan pelton, ankaŭ plene laŭmezure. Tamen, reveninte de mia vojaĝo, mi trovis sub mia lito pantoflojn, kiuj estis tro grandaj! -Malbona ŝanco la mia, ĉu ne? Opinio pri manĝo Du esperantistoj konversas pri la Zamenhofa-taga vesper manĝo, okazinta en prestiĝa restoracio. Unu el ili, ne povinte partopreni, demandas la alian: -Ĉu vi bone manĝis en tiu fama restoracio? -Ne, tute ne; se la supo estus tiel varma, kiel la vino; la vino tiel maljuna, kiel la meleagro; kaj la meleagro tiel karnoriĉa, kiel la kelnerino...vere ja tiel estus bonega la tuta manĝo! $$$$$ Inter ŝtelistoj -Kaj, kiam ĵus mi ŝtelis la horloĝon al kunvojaganto, li diris al mi: -ĉu vi deziras scii, kioma horo estas nun? La unua!- kaj li donis al mi teruran pugnobaton. -Vi estis tre bonŝanca- diris la alia ŝtelisto, ĉar se anstataŭ pri la unua, tanus pri la dekdua... 44444 Pri kuracistoj Okulisto al miopulo: -ĉu vi kapablas vidi tiujn literojn, kiuj montriĝas sur la tabulo? -Ki...ki...kie estas la tabulo? 4$4#$ Senpripense Almozulo al preterpasanta kuracisto: -Sinjoro, mi malsatas! -Bona, tre bona simptomo! -9- POETOJ MALAGANO J Malago, la urbo kie ni kongresos venontjare, havas.lon gan tradicion p ri fascino kaj sorĉo. Tero de poetoj kaj a r tis to j, kun bela strando kaj klaraj lumoj, paradizo de la suno r i gardanta M editeraneon, ĝi gardas ankoraŭ viva la gracion kaj memoron de la neforgesebla Al-Andalus per multnombraj resta jo j, in ter kiu j elstaras la alkazabo. En la Malago de tiu memorinda epoko naskiĝis la granda filo zo fo kaj poeto Avicebrĉn (1020-1057), alinome Ibn Gabirol; loĝis aŭ naskiĝis poetoj tie l fam aj k ie l al-R usafi, Ibn a l- Sayj al-M alagi, Ibn al-Hŭĝĝ, Abd al-Wahh£b al-M alagi, Ib n .a l- Sarrŭy kaj m ultaj a lia j. Ni okupiĝos hodiaŭ p ri du poetoj mala gano j , p ri kiu j malmulte oni scias. Unu el i l i estas: Abŭ Yafar ibn al-Lam a'i, naskiĝinta en Malago en la 11-a jarcento. Tre juna ankoraŭ, li jam e lsta ris k ie l talenta homo, tia l li e s tis vokita al la kortego de la berbera sultano de Malago, A li.ib n Haimtid, kie li o fic is k ie l sekretario de la sultano mem. Li e lsta ris k ie l poeto, kaj lia nomo aperas k ie l tia en "La libro de la standardoj" kaj en "Al-Daj ira " . Jen poemopeco trovebla en unu el tiu j verkoj: Meze de la nigra nokto nubo flu g is tutgracia: balanciĝis ĝi timema same k ie l ŝanceliĝas hom' iranta p le j sencele aŭ kun la p ied ' vundita. Kaj z e fir ' d isig is perlojn el lu k sk o lie r' fascina de la nubo promenanta en la m ilda n o kt' intim a, kaj, volante ilin serĉi, ĝi lum igis lampojn b rila jn , kaj la nokto per la fulm oj m ontris sin p li em ocia... La a lia poeto p ri kiu ni devas pa ro li estas Abŭ-1-Qasim ibn al- Saggat, m enciita de la eminenta arabisto Em ilio Garcia GĜmez,,sed p ri kiu oni scias nur, ke li nas- -IO-