Table Of Content

Sören Kierkegaard Kahkaha Benden Yana İngilizce’den Çeviren: Nedim Çatlı SÖREN AABYE KİERKEGAARD 1813’te Kopenhag’da doğdu. 1855’te yine Kopenhag’da öldü. Çocukluğu insanlardan uzak ve mutsuz geçti. Annesini, ablalarını, iki ağabeyini daha yirmi birini bitirmeden kaybetti. Babası 1838’de öldüğünde geride Sören’e ve ağabeyine büyük bir servet bırakmıştı. Bu sayede Kierkegaard hayatını maddi sıkıntı çekmeden yazarak geçirdi, ama babasından kalan psikolojik mirasın çok daha önemli sonuçları oldu. Ortodoks Luther’ciliğe çok bağlı olan babasının güçlü kişiliği ve dindarlığının derinlerinde yatan melankolisi tüm hayatı boyunca etkisini sürdürdü. Ağırbaşlılıkla umursamazlığın birbirine karıştığı bir gençlik döneminden sonra, nişanlısı Regine Olsen’den ayrıldı. Her iki tarafın da büyük acı çektiği bu olaydan sonra yaşamını felsefi düşünceye adadı. 1841’de İroni Kavramı başlığını taşıyan doktora tezini verdikten iki yıl sonra pek çok kitap yayımladı. Bunların hemen hepsinde takma ad kullandı. Bu takma adlar kâh editör kâh yazar oluyor, birbirlerine göndermelerde bulunup polemiğe de giriyorlardı. Bir yandan resmi Kiliseye, öbür yandan Hegel’e karşı olmak üzere iki cepheli bir polemiğe girişti. Amacı, inancın özü açısından öznel olduğunu ileri sürerek Hıristiyanlığı onu karikatürleştiren Hıristiyanlara karşı savunmaktı. Bu tutum aynı zamanda Hegel’in sistematik idealizmine karşı çıkmak anlamına geliyordu. Kierkegaard devlet dinlerine karşı olduğu kadar sistematik düşüncelere karşı da bireysel varlığın tekliğini ileri sürer, İsa’nın ölüm deneyinde Hıristiyanlığın yeni bir boyutunu görerek bunu inceler. Eksiksiz sistemler ve kişiliksizleştirici kavramlar karşısında öznelliğin “gerçeğin kendisi” olduğunu söylerken, bir yandan da Tanrının aşkınlığı karşısında öznelliğin başıboşluğu üzerinde durur. Kierkegaard’ın felsefesi varoluşçuluğun kaynağını oluşturur. Kendi zamanında fazla tanınmayan felsefesi, kimi çağdaş düşünürleri, özellikle Heidegger’ı, J.P. Sartre’ı, K. Jaspers’i, K. Barth’ı derinden etkilemiştir. BAŞLICA YAPITLARI: Om Begrebet ironi [1841; İroni Kavramı, çev.; Sıla Okur. Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2003]; Enten-EIIer [1843]: Frygt op Baeven [1843: Korku ve Titreme, çev.: İbrahim Kapaklıkaya. Anka Yay., 2002]; Gjentagelsen [1843]; Philosophiske Smuler [1844; Felsefe Parçaları ya da Bir Parça Felsefe, çev.: Doğan Şahiner, Türkiye İş Bankası Kültür Yay.. 2005]; Begrebet Angest [1844; Kaygı Kavramı, çev.; Türker Armaner. Türkiye İş Bankası Kültür Yay.. 2003]; Stadier paa Livets vei [1845]; Sygdommen til Döden 11849: Ölümcül Hastalık Umutsuzluk, çev.: Mehmet Mukadder Yakupoğlu. Ayrıntı Yay., 1997]: Forførens Dagbog [Baştan Çıkarıcının Günlüğü, çev.: Süha Sertabiboğlu, Ayrıntı Yay.. 1996]. Ayrıntı: 296 Lacivert Kitaplar Dizisi: 4 Kahkaha Benden Yana Sören Kierkegaard İngilizceden Çeviren Nedim Çatlı Yayıma Hazırlayan Serdar Rifat Kırkoğlu Çeviride kullanılan metin A Kierkegaard Reader-Texts & Narratives Editörler: Roger Poote ve Henrik Slangerup © Roger Poole and Henrik Stangerup & Onk Ajans Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınlarına aittir Kapak İllüstrasyonu Sevinç Altan Kapak Düzeni Deniz Çelikoğlu Düzelti Mehmet Celep Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Davutpasa Cad. Güven San. Sit. C Blok No.: 244 Topkapı/İstanbul Tel: (0212) 612 31 85 Sertifika No.: 12156 Birinci Basım 2000 İkinci Basım 2005 Üçüncü Basım 2013 ISBN 975-539-312-4 SERTİFİKA NO: 10704 AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu - İstanbul Tel.: (0 212) 512 15 00 Faks: (0 212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & [email protected] Bir adam var ki, Danimarka’dan her ne vesileyle söz edilirse edilsin, adını anmadan geçmek imkânsız; ama yerini belirlemek belki daha da zor; Sören Kierkegaard’ı kastediyorum. Fakat eserleri, öyle ya da böyle çoğunlukla dinsel eğilimli olduğundan, Kierkegaard ilahiyatçılar arasında bir yere konabilir. Sürekli insan kalbini tema alan, hatta bu konuda dur durak bilmeden yazan, Hıristiyan felsefe yazarı. Ondan daha ciddi bir Danimarkalı yazar daha yok; bununla birlikte, popüler olma yolunda önüne bu kadar çok engel çıkan başka kimse de yok. Zaman zaman olağanüstü bir güzellikte yazıyor, ama çoğunlukla da halka itici gelen abartılı bir mantık sergiliyor. Popüler bir yazar olmasa hava hoştu, fakat amaçladığı şey o Bazı kitaplarından çok büyük haz aldım. Fakat bunlardan hiçbirini sonuna kadar zevkle okuyamadım. “Works of Love”ı en popüler olanıydı galiba, belki de çok ayrı bir kitap olan Either/Or’u. Benim orada kaldığım sırada yayımlanan küçük 1 çalışması Sygdommen til Döden bana çok keyif verdi. Kierkegaard’ın hayattaki alışkanlıkları, yapıp ettiklerine (belki yanlış) ilgi uyandıracak kadar benzersizdir. Kimselere gitmez, kendi evinde de kimseyle görüşmez, ki bu da görünmez bir meskenin bütün amaçlarını açıklıyor; içeriye hiç giren oldu mu asla öğrenemedim. Buna rağmen, onun tek büyük çalışma alanı insan doğasıdır; kimse onun kadar çok sayıda insan tanımaz. Aslında gün boyunca şehirde dolaşır durur, genellikle de yanında biri vardır; sadece akşamları okuyup yazar. Yürürken çok konuşkandır ve aynı zamanda kendisine yararlı olması muhtemel her şeyi yanındakinden çekip almayı da başarır. Onunla tanışmadım. Sokakla hemen her gün görürdüm, yalnız olduğu zamanlar da hep yaklaşıp konuşmayı aklımdan geçirmişimdir, ama bunu hiç gerçekleştiremedim. Bana “sohbet”inin çok hoş olduğunu söylemişlerdi. Eğer ben de, ağzımdan acımasızca laf alınıp elekten geçirildiğim duygusuna kapılmadan bu sohbetin tadını çıkarabilecek olsaydım herhalde çok hoşuma giderdi. Andrew Hamilton. Sixteen Months in the Danish Isles (1852) İçindekiler Önsöz Birinci Bölüm Çatal I. Her yerde zorluklar yaratmak II. İnsan yürüyor da yürüyor III. Deniz hortumu IV. Arkhimedes’in o dayanak noktası V. Berlin’e kaçış VI. Eve mektuplar VII. Tekrar mümkün değil VIII. Çekmeceli yazı masası IX. Rotasyon yöntemi X. Kendimi inceliyorum XI. “İyi bir parça... fazla da yağlı olmasın” XII. Yeryüzündeki varoluşumuz bir tür hastalık... XII. Kör kemancılar XIV. Don Giovanni için bir yer bulmaya çalışırken XV. Pişman olursun! XVI. Şeytanilik I: Kapanıklık II. Anilik XVII. Søeborg Gölü’ndeki bilim adamı XVIII. Durmadan yürü! XIX. Her şeyden yürüyerek uzaklaşabilirim! XX. Almanya korkusu XXI. Danimarka Kralı’yla konuşmalar XXII. Ah bir Doğu despotizmi olsa! İkinci Bölüm Kadınlar I. Ormandaki sekiz patika II. Constantine’in konuşması: Kadın latifedir III. Bir kadın terzisinin küçümseyen konuşması IV. Baştan Çıkarıcı Johannes: Kadınlar kullanmak içindir V. Zevkli bir evlilik VI. Tarifsiz bir sevinç VII. Ah, evlilik hayatı! VIII. Bir Aktrisin Hayatı’ndaki kriz Üçüncü Bölüm Gece Yarısı Vakti I. Kara delik II. Küçük tabut III. Uğrunda yaşayıp ölebileceğim fikir IV. Moriya Dağı: Dört olası anlatım V. Ya İbrahim yanılıyorsa? VI. Suskunluğun gerekliliği VII. İman Şövalyesi VIII. Sokrates’in olumlu dış görünüşü IX. Tahammülün sınırları Dördüncü Bölüm 1848:1984