Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı

36 Pages·2012·0.36 MB·Turkish

T.C.
AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü
KADINA YÖNELİK
ŞİDDETLE MÜCADELE
ULUSAL EYLEM PLANI
2012-2015
Ankara
2012
Para ile satılmaz.
Mizanpaj ve Kapak Tasarımı : Gürkan Akbaş
Yayına Hazırlayan ve Baskı : Elma Teknik Basım Matbaacılık, Çatal Sokak 11/A Maltepe - ANKARA
Tel: [phone] • Faks: 231 67 06
www.elmateknikbasim.com • [email protected]
İÇİNDEKİLER ü
ğ
ü
rl
ü
d
İÇİNDEKİLER .............................................................................................................3 Mü
el
n
e
I. SUNUŞ ....................................................................................................................5 ü G
s
ü
t
a
II. ÖNSÖZ ...................................................................................................................7 St
n
nı
dı
III. KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE .......................................................9 Ka
ğı
nlı
GENEL BİR BAKIŞ ................................................................................................9 ka
a
B
r
ULUSLARARASI GELİŞMELER .........................................................................10 a
al
k
ti
TÜRKİYE’DEKİ GELİŞMELER ............................................................................13 oli
P
al
IV. ULUSAL EYLEM PLANI AMAÇ VE HEDEFLER ..............................................20 y
s
o
S
e
v
a) AMAÇ VE UYGULAMA DÖNEMİ ....................................................................20 e
Ail
b) HEDEFLER .....................................................................................................20 C.
T.
V. EYLEM PLANI .....................................................................................................21
1. YASAL DÜZENLEMELER ...............................................................................21
2. FARKINDALIK YARATMA VE ZİHNİYET DÖNÜŞÜMÜNÜN SAĞLANMASI .23 3
3. KORUYUCU HİZMET SUNUMU VE ŞİDDET MAĞDURLARININ
GÜÇLENDİRİLMESİ ........................................................................................26
4. SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNUMU ..............................................................30
5. KURUM/KURULUŞLARARASI İŞBİRLİĞİ ......................................................33 15
0
2
-
KISALTMALAR ........................................................................................................35 12
0
2
nı
a
Pl
m
e
yl
E
al
s
u
Ul
e
el
d
a
c
ü
M
e
tl
e
d
d
Şi
k
eli
n
ö
Y
a
n
dı
a
K

I. SUNUŞ ü
ğ
ü
rl
ü
d
ü
Ulusal ve uluslararası tüm gelişmelere rağmen, kadına yönelik şiddet tüm dünyada M
el
21. yüzyıla taşınan en önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Toplumsal yaşamın en
G
ü
her aşamasında rastlanan kadına yönelik şiddet olgusu; kadının maddi ve manevi s
ü
t
a
bütünlüğüne ağır zarar vermesi nedeniyle ciddi bir halk sağlığı sorunu olmasının yanı St
n
sıra, kadının toplumsal yaşama aktif ve üretken katılımının önüne geçerek sosyal ve dını
a
K
ekonomik kalkınma önünde bir engel oluşturmakta, kadın-erkek eşitsizliğinin devamı- ğı
nlı
na neden olmaktadır. a
k
a
B
r
a
Çok boyutlu bir sorun olan kadına yönelik şiddeti ortadan kaldırmak, ancak toplumun al
k
ti
tüm kesimlerinin ortak ve kararlı mücadelesi ve bütüncül bir yaklaşımla mümkündür. oli
P
Bu çerçevede yürütülecek çalışmalarda, disiplinler arası bir yaklaşımla, ilgili tüm ta- al
y
s
o
rafların önleme, koruma, cezalandırma ve politika boyutuyla sürecin içinde yer alması S
e
v
büyük önem arz etmektedir. e
Ail
C.
Ülkemizde kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve kadının insan haklarının güçlendiril- T.
mesi konusunda yasal düzenlemeler tamamlanmış; bu düzenlemeler ile kadına yöne-
lik şiddetle mücadele konusunda da önemli adımlar atılmıştır. Ancak, kadına yönelik
şiddetle mücadelede yasal düzenlemeler kadar bu düzenlemelerin etkin şekilde uy-
5
gulanması, mağdura ve nihayetinde şiddet uygulayana yönelik koruma, tedavi, reha-
bilitasyon hizmetleri sunulması ile konu hakkında toplumsal farkındalık ve duyarlılığın
artırılması da büyük önem taşımaktadır.
Bu bağlamda, Bakanlığımız; kadına yönelik şiddetin kabul edilemez olduğu inancıy-
5
1
la, çalışmalarını kararlılıkla sürdürmektedir. Çalışmalar çok geniş bir yelpazede, tüm 0
2
-
2
tarafların kapsamlı işbirliği ve ortak duruşuyla sürdürülmektedir. 2007’de yürürlüğe 1
0
2
giren “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2010”, bu nı
a
Pl
kararlılık ve işbirliğinin somut örneklerinden olmuştur. m
e
yl
E
Söz konusu Ulusal Eylem Planı’nın uygulama süresinin dolması nedeniyle, yine ilgili al
s
u
kurum ve kuruluşların katılımlarıyla, Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlen- Ul
e
el
mesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi ışığında, yeni ge- d
a
c
ü
lişmeler ve ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele M
e
tl
Ulusal Eylem Planı 2012-2015” hazırlanmıştır. de
d
Şi
k
Plan’ın, daha geniş kesimlere ulaşacağı ve ilgili tüm taraflara, kadına yönelik şiddetle eli
n
ö
mücadelede gerçekleştirecekleri tüm çalışmalarda ışık tutacağı umudu ve inancıyla Y
a
n
başta Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü olmak üzere, Plan’ın hazırlanmasında eme- dı
a
K
ü ği geçen tüm kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarına
ğ
ü
ürl teşekkür ediyor, Plan’da yer alan aktivitelerin hayata geçirilmesi için tüm ilgilileri işbir-
d
ü
M liğine davet ediyorum.
el
n
e
ü G Fatma ŞAHİN
s
ü
t Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı
a
t
S
n
nı
dı
a
K
ğı
nlı
a
k
a
B
r
a
al
k
ti
oli
P
al
y
s
o
S
e
v
e
Ail
C.
T.
6
5
1
0
2
-
2
1
0
2
nı
a
Pl
m
e
yl
E
al
s
u
Ul
e
el
d
a
c
ü
M
e
tl
e
d
d
Şi
k
eli
n
ö
Y
a
n
dı
a
K
II. ÖNSÖZ ü
ğ
ü
rl
ü
d
Küresel bir sorun olarak kadına yönelik şiddet, ülkemizde de mücadele edilmesi gere- Mü
el
ken ciddi bir toplumsal sorun olarak varlığını sürdürmektedir. n
e
G
ü
Ülkemizde 1980’lerin sonundan itibaren kurumsallaşmaya başlayan kadına yönelik üs
t
a
şiddetle mücadele çalışmaları, günümüzde ilgili tüm tarafların sahiplendiği bir alan St
n
olmuştur. 2006/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi ise konu hakkında yürütülmesi ge- dını
a
reken çalışmalar, bu çalışmaları yürütmekle sorumlu kurum ve kuruluşlar ile işbirliği ğı K
kuruluşlarını belirleyerek, çok kapsamlı bir yol haritası oluşturmuş, konu hakkındaki nlı
a
k
a
çalışmaların bir üst seviyeye taşınmasına katkı sağlamıştır. B
r
a
al
Söz konusu Genelge’nin “Kadına Yönelik Şiddet Konusundaki Çözüm Önerilerinin tik
oli
Yaşama Geçirilmesinde Koordineli Çalışması Gereken Kurumlar” bölümünün “Hiz- P
al
met Kurumları” alt başlığı altındaki 9. maddesi çerçevesinde, Genel Müdürlüğümüz sy
o
S
koordinasyonunda; ilgili tüm tarafların katkı ve katılımlarıyla “Kadına Yönelik Aile İçi e
v
e
Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2010” hazırlanarak yürürlüğe konmuştur. Ail
C.
Söz konusu Plan’ın uygulama süresinin dolması nedeniyle, Eylem Planı’nda öngörü- T.
len faaliyetlerin devamlılığının sağlanabilmesi amacıyla 2012-2015 dönemini kapsa-
yacak şekilde güncellenmesi ihtiyacı doğmuştur.
Bu çerçevede, “6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine
7
Dair Kanun” ve “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla
Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi”nde yer alan tedbirler göz önünde
bulundurularak, ilgili tüm kurum ve kuruluşların katkı ve katılımları ile “Kadına Yönelik
Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2012-2015” hazırlanmıştır. Hazırlanan Plan ile
toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin 5 temel alanda
5
1
iyileştirme hedeflenmiştir. 20
-
2
1
0
Söz konusu alanlar; 2
nı
a
• Yasal düzenlemeler, Pl
m
e
• Farkındalık yaratma ve zihniyet dönüşümünün sağlanması, yl
E
al
• Koruyucu hizmet sunumu ve şiddet mağdurlarının güçlendirilmesi, s
u
Ul
• Sağlık hizmetlerinin sunumu, e
el
d
a
• Kurum/kuruluşlar arası işbirliğidir. c
ü
M
e
Eylem Planı, bu temel alanlar kapsamında geliştirilen hedefler doğrultusunda ger- tl
e
d
çekleşmesi gereken kapsamlı ve uygulanabilir faaliyetleri, sorumlu kurumlar ile iş- Şid
k
birliği yapılacak kurum ve kuruluşları belirlemektedir. Genel Müdürlüğümüz, Eylem eli
n
ö
Planı’nda belirlenen faaliyetlerin uygulanmasında ve izlenmesinde koordinasyon gö- Y
a
n
revini sürdürecek ve yol gösterici olacaktır. dı
a
K
ü Kadınların insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, toplumsal yaşamda konum-
ğ
ü
ürl larının güçlendirilmesi, eşit hak, fırsat ve imkânlardan yararlanmalarına katkı sağla-
d
ü
M yacak Eylem Planı’nda belirlenen hedeflere; ilgili tüm tarafların işbirliği ile gerçekleş-
el
n tireceğimiz kapsamlı ve koordineli çalışmalar sonucunda ulaşabileceğimiz inancıyla
e
G
ü saygılar sunarım.
s
ü
t
a
t
n S Özlem BOZKURT GEVREK
nı
dı Kadının Statüsü Genel Müdür V.
a
K
ğı
nlı
a
k
a
B
r
a
al
k
ti
oli
P
al
y
s
o
S
e
v
e
Ail
C.
T.
8
5
1
0
2
-
2
1
0
2
nı
a
Pl
m
e
yl
E
al
s
u
Ul
e
el
d
a
c
ü
M
e
tl
e
d
d
Şi
k
eli
n
ö
Y
a
n
dı
a
K
III. KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE ü
ğ
ü
rl
ü
d
GENEL BİR BAKIŞ Mü
el
n
Kadınla erkek arasında çağlardır süregelen eşit olmayan güç ilişkilerinin bir yansıma- e
G
ü
sı olan kadına yönelik şiddet; ağır bir insan hakkı ihlali ve ciddi bir toplumsal sorun s
ü
t
a
olarak kültürel, ekonomik, coğrafi sınır tanımaksızın tüm dünyada varlığını sürdür- t
S
n
mektedir. nı
dı
a
K
1993 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesinde ğı
nlı
kadına yönelik şiddet, “ister kamusal isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara a
k
a
B
fiziksel, cinsel, psikolojik acı veya ıstırap veren ya da verebilecek olan cinsiyete dayalı r
a
al
bir eylem uygulama ya da bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak k
ti
özgürlükten yoksun bırakma” şeklinde tanımlanmaktadır. Kadınlara Karşı Her Türlü oli
P
al
Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi, kadınlara yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti, y
s
o
“bir kadına sırf kadın olduğu için yöneltilen ya da oransız bir şekilde kadınları etkileyen e S
v
şiddet” olarak tarif etmektedir. e
Ail
C.
Mayıs 2011’de devletlerin imzasına açılan Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin T.
Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye ilişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nde1 ise “ka-
dına karşı şiddetten, kadınlara karşı bir insan hakları ihlali ve ayrımcılık anlaşılacağı”
ve “bu terimin toplumsal cinsiyete dayalı tüm şiddet eylemlerini kapsayacağı” ifade
edilmektedir. 9
Ne şekilde yaşanırsa yaşansın kadına yönelik şiddet; kadının yaşamına korku ve gü-
vensizliği sokmakta, fiziksel ve ruhsal sağlığını olumsuz yönde etkilemekte, toplumsal
yaşama katılımını engellemektedir.
Dünya Bankası verilerine göre dünya genelinde şiddet nedeniyle hayatını kaybeden 5
1
0
2
15-44 yaş grubundaki kadınların sayısı kanser, sıtma, trafik kazası ve savaşlar nede- -
2
1
niyle ölen kadınlardan daha fazladır2. 0
2
nı
a
BM tarafından yapılan bir araştırmaya göre hayatının herhangi bir döneminde fiziksel Pl
m
e
şiddete uğrayan kadınların oranı %12’den (Çin gibi) başlayıp değişen bölgelere göre yl
E
% 59’lara kadar (Zambiya) yükselebilmektedir3. al
s
u
Ul
BM İstatistik Bölümü (UNSTATS) verilerine göre 1995-2006 döneminde hayatında en e
el
d
az bir kez fiziksel şiddete maruz kalan kadınların oranları ve ülke karşılaştırmaların- ca
ü
M
dan örnekler şu şekilde sıralanabilir (yaklaşık olarak verilmektedir): Kanada %8, İsviç- e
tl
e
d
d
Şi
1 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul'da imzaya açılmış ve Nisan 2012 itibariyle Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 18 ülke k
tarafından imzalanmıştır. Türkiye tarafından, 24 Kasım 2011 tarihinde çekincesiz olarak onaylanan Sözleşme, 8 Mart 2012 eli
tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. ön
Y
2 World Bank Study World Development Report: Investing in Health, New York, Oxford University Press, 1993. a
n
dı
3 Dünya Kadınları Hakkında BM Çalışması, 2010. a
K
ü re %11, İtalya %14, Japonya %15, Danimarka %20, Avustralya %27 Almanya %294.
ğ
ü
rl
ü
d Amerika Birleşik Devletleri’nde cinayete maruz kalan her üç kadından biri, yakın ya-
ü
M
el şam arkadaşı tarafından öldürülmektedir5. Hindistan’da ise sadece 2007 yılında çeyiz
n
e
G geleneği nedeniyle her gün 22 kadın öldürülmüştür6.
ü
s
ü
t
ta Avrupa Birliği tarafından yürütülen bir diğer araştırma ise her beş kişiden birinin, ar-
S
n
nı kadaş çevresinde ya da ailesinde ev içi şiddete tanık olduğunu belirttiğini ortaya koy-
dı
Ka muştur7.
ğı
nlı
a Şiddeti önlemeye ve şiddete maruz kalanı koruma ve desteklemeye dönük tıbbi,
k
a
r B hukukî, kolluk hizmetleri ve sosyal hizmetlere ilişkin masraflar da büyük bir maliyet
a
kal oluşturmaktadır. Örneğin, İngiltere ve Galler’deki ev içi şiddetin toplam maliyetinin
ti
oli yılda yaklaşık 23 milyar pound olduğu belirtilmektedir8. Avustralya’da ise kadına ve
P
al çocuğa yönelik şiddetin yıllık maliyeti 13.6 milyar dolardır. Yeni Zelanda’da yapılan
y
s
o
S bir araştırma ile ülkede ev içi şiddetin maliyetinin en az 1.2 milyar dolar olduğu ortaya
e
v
e konmuştur9. Kanada’da ise maliyet 1.16 milyar doları bulmaktadır10.
Ail
C.
T. Yapılan analizler, kadına yönelik aile içi şiddetin önlenmesinin maliyetinin, şiddet mağ-
durlarının tedavi ve korunma maliyetleri ile faillerle ilgili yapılan yasal kovuşturmaların
toplam maliyetinden çok daha düşük olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle şid-
detin önlenmesi için yapılacak girişimler hem kadınlar hem de toplum açısından çok
10 daha önemlidir.
ULUSLARARASI GELİŞMELER
Kadına yönelik şiddet, uluslararası toplulukların gündemine kadının insan hakları kav-
ramı çerçevesinde girmiştir.
5
1 BM 1975-1985 yılları arasını Kadın On Yılı ilan etmiş ve bu süreçte özellikle uluslara-
0
2
2- rası kadın hareketi etkili olmuştur. Böylece kadına yönelik şiddet konusunda uluslara-
1
0
2 rası norm ve standartlar belirlenmiş, raporlar hazırlanmıştır.
nı
a
Pl
m Başlangıçta kadına yönelik şiddet sadece aile bağlamında ele alınmıştır. Örneğin
e
yl 1975 yılında Meksika’da yapılan Dünya Kadın Konferansı’nda kabul edilen Eylem
E
al
s
u
Ul 4 The World’s Women 2010: Trends ans Statistics. UN Statistics Division, 2010.
e
el 5 US Department of Justice, Office of Justice Programs, Bureau of Statistics, 2007. Homicide trends in the U.S-Intimate
d
a Homicides.
c
ü
M 6 National Crime Records Bureau. 2008. “Chapter 5: Crime against Women.” Crime in India 2007. Ministry of Home
tle Affairs, New Delhi: 2. For a discussion of dowry-related deaths, see Garcia-Moreno, Claudia. 2009.“Gender inequality and
e fire-related deaths in India.” The Lancet, Vol. 373 (9671).
d
d
Şi 7 Domestic Violence Against Woman Report, 2010.
k
eli 8 Logar, R. Boşlukların Giderilmesi – İyi Niyetten İşbirliğine: Aile İçi Şiddetle Mücadelede Etkili Çok Kurumlu İşbirliği El
ön Kitabı. 2006.
Y
a 9 The National Council to Reduce Violence against Women and Their Children, 2009.
n
dı
a 10 Facts and Figures. UN Campaign on Say No to Violence. http://saynotoviolence.org/issue/facts-and-figures. 2012.
K