kadın ve hukuk

496 Pages·2017·3.98 MB·Turkish

KADIN VE HUKUK
HAKEMLİ BİR DERGİDİR
1988 yılından bu yana yayımlanan Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2002 yılından itibaren
“Hakemli Dergi” olarak yayımlanmakta olup 2010 yılından bu yana da TÜBİTAK-ULAKBİM
Hukuk Veri Tabanında dizinlenmektedir.
ÖZEL SAYI / SPECIAL ISSUE: 2017 YIL/YEAR: 30
Sahibi / Owner Türkiye Barolar Birliği Dergisi hakemli bir dergidir. /
Av. Prof. Dr. Metin Feyzioğlu, Türkiye Barolar Birliği Dergisi (Union of Turkish Bar
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Associations Review) is a refereed review.
Sorumlu Müdür / Managing Director Türkiye Barolar Birliği Dergisi’nin yayın dili Türkçe’dir.
Av. Hüseyin Özbek, TBB Başkan Yardımcısı
İki ayda bir (Ocak, Mart, Mayıs, Temmuz, Eylül, Kasım
Yayından Sorumlu Başkan Yardımcısı/ Vice- aylarında) yayımlanır. / Issued bimonthly (January,
President Head of the Publishing Department March, May, July, September, November).
Av. Hüseyin Özbek Dergide yayımlanan yazılarda ileri sürülen görüşler
yalnızca yazarlarına aittir. / Articles published in these
Genel Yayın Yönetmeni / Executive Editor series express solely the views of the authors.
Av. Özlem Bilgilioğlu Dergide yayımlanan yazılar, kaynak gösterilmeden
başka bir yerde yayımlanamaz. / Articles published in
Eşgüdüm Kurulu / Board of Coordination these series can not be republished without citation.
Av. Hüseyin Özbek, TBB Başkan Yardımcısı
Av. Sabri Erdal Güngör, TBB Sayman Üye
Av. Özlem Bilgilioğlu Türkiye Barolar Birliği Dergisi TÜBİTAK - ULAKBİM
Hukuk Veri Tabanında dizinlenmektedir. / Türkiye
Yayın Kurulu Barolar Birliği Dergisi (Union of Turkish Bar
Özlem Bilgilioğlu Associations Review) is being permanently indexed
Türkiye Barolar Birliği Genel Yayın Yönetmeni in TÜBİTAK - ULAKBİM law database.
Gizem Özkan
Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk ABD İletişim Adresi / Communication Address
Araştırma Görevlisi Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı
Mustafa Horuş Yayın İşleri Müdürlüğü
Oğuzlar Mah. Av. Özdemir Özok Sokak No: 8
Türkiye Barolar Birliği Yayın İşleri Sorumlusu
06520 Balgat - ANKARA
Danışma Kurulu / Board of Advisors Tel: [phone] (pbx) Faks: (0312)286 55 65
Prof. Dr. Rona Aybay web:www. barobirlik.org.tr
e-posta: [email protected]
Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Prof. Dr. Erzan Erzurumluoğlu Abonelik / Subscription
Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yıllık abone bedeli: 75 TL.
Prof. Dr. Hayrettin Ökçesiz
Sayfa Tasarımı ve Ofset Hazırlık /
Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Page Design and Offset Preparation
Prof. Dr. Erdal Onar Türkiye Barolar Birliği Yayın İşleri
Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Basım Yeri / Printed by
Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez
Şen Matbaa (0312) 229 64 54 - 230 54 50
Galatasaray Ü. Hukuk Fakültesi
Özveren Sokağı 25/B Demirtepe - Ankara
Prof. Dr. Durmuş Tezcan www.senmatbaa.com
İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Prof. Dr. Erdener Yurtcan
Basım Tarihi / Printing Date : 26. 12. 2017
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ DERGİSİ
YAYIN KURALLARI
1. 1988 yılından bu yana yayımlanan Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2002 yılından itiba-
ren “Hakemli Dergi” olarak yayımlanmakta olup 2010 yılından bu yana da TÜBİTAK-
ULAKBİM Hukuk Veri Tabanında dizinlenmektedir.
2. Dergiye gönderilecek yazıların; özgün, başka bir yerde yayımlanmamış veya yayımlanmak
üzere gönderilmemiş olması gerekmektedir.
3. a) Yazılar, bilgisayar ortamında hazırlanmalıdır.
b) Yazıların ilk sayfasında makalenin adı, özeti ve anahtar sözcükleri; Türkçe ve İngiliz-
ce olarak yer almalıdır.
c) Yazılar, ana bölümlerde 1,5 satır aralığı ile 12 punto; dipnotlarda tek satır aralığı ile
10 punto kullanılarak Times New Roman karakterinde yazılmalıdır.
4. Dipnotlar sayfa altında gösterilmelidir. Dipnot numaraları noktalama işaretlerinden
sonra kullanılmalıdır. Dipnotta kaynak verilirken yazar adı ve soyadının sadece baş
harfleri büyük harf olmalı, eğer verilen kaynak makale ise makale adı çift tırnak içine
alınmalı, sadece eser adı İtalik verilmeli, yayınevi, ili, baskı yılı ve sayfa sayısı sırası ile
verilmelidir.
Örneğin: Faruk Erem, “Ceza Hukukunda Meslek Sırrı”, AÜHF Dergisi, Ankara 1943,
C. x, S. x, s. xx.
5. Yazıların kaynakça kısmında; yazarın soyadı adı şeklindeki düzene uyulmalıdır.
Örneğin: Erem Faruk, “Ceza Hukukunda Meslek Sırrı”, AÜHF Dergisi, Ankara 1943,
C. x, S. x, s. xx.
6. Yazıların basılı nüshası CD ile birlikte künyedeki adrese ya da elektronik nüshası ya-
[email protected] adresine gönderilmelidir.
7. Yazılar, TBB Dergisi Yayın Kuralları’na uygun değilse reddedilir.
8. Yazarların; ünvanlarını, görev yaptıkları kurumları, haberleşme adresleri ile telefon
numaralarını ve e-posta adreslerini göndermeleri zorunludur.
9. Yazılar, “kör hakemlik” sistemi uyarınca, yazarların adı yazı metninden çıkarılarak hake-
me gönderilir. Yazarlara da yazının hangi hakeme gönderildiği konusunda bilgi verilmez.
Hakem tarafından yazının yayımlanması uygun bulunmadığı takdirde bu durum yazara
bildirilir. Hakem raporu düzeltme içeriyorsa; rapor, hakem adı belirtilmeksizin yazara
gönderilir ve yazının hakem raporuna göre düzeltildikten sonra yayımlanabileceği bildiri-
lir. Bu süreç hakemin yazının yayımlanmasını uygun bulmasına kadar devam eder.
10. Türkiye Barolar Birliği Dergisi’nin yazı dili Türkçedir.
11. Türkiye Barolar Birliği, yayımlanması kabul edilen yazıların basılı ve elektronik yayın
haklarına sahip olur.
12. Yazarlara ve hakemlere, talep etmeleri halinde telif ücreti ödenir. Yazarlara üç adet, ha-
kemlere bir adet dergi gönderilir.

İÇİNDEKİLER / CONTENTS
7 BAŞKAN’DAN / FROM THE PRESIDENT
HAKEMLİ MAKALELER / REFEREED ARTICLES
17 Ali İbrahim AKKUTAY
İnsan Hakları Hukukunun Pozitivist Yönünü Oluşturan İlgili Uluslararası
Antlaşmaların Feminist Yaklaşıma Etkisi / Effect of the Relevant Treaties As the
Positivist Aspect of the Human Rights Law on the Feminist Approach
43 Şafak PARLAK BÖRÜ
Kadının Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Türkiye’nin Konumu /
International Agreements Regarding Protection of Women and the Status of
Turkey
65 Fahri Gökçen TANER
6545 Sayılı Kanun Cinsel Saldırı ve Cinsel Taciz Suçlarına Ne Getirdi? Ne
Getirebilirdi? / What Did the Law No. 6545 Bring About the Crimes of Sexual
Assault and Sexual Harassment? What Could It Bring?
93 Kamile TÜRKOĞLU ÜSTÜN
Kamu Hizmetine Girişte ve Yükselmede Kadınlara Pozitif Ayrımcılık Yapılması ve
Avrupa’daki Örnekler / Positive Discrimination Towards Women For Recruitment
and Promotion in Public Service, with Examples From Practice in Europe
125 Burcu ERDİNÇ
Kadın-Erkek Eşitliği ve Yerel Yönetimler / Equality of Women&Men and Local
Administrations
151 Süheyla Suzan Gökalp ALICA
Kadın ve Çevre Woman and Environment
173 Levent BÖRÜ
Kadına Karşı Şiddette Arabuluculuk Kurumuna İlişkin Bazı Değerlendirmeler /
Some Considerations Regarding Mediation in Violence Against Woman
199 Fikriye Ceren SADİOĞLU
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası /
Consent of the Spouse in the Contract of Bailment in Accordance With Turkish
Code of Obligations No 6098
225 E. Tuncay Senyen KAPLAN
İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Cinsiyet Ayrımcılığı / Equality Principle and Gender
Discrimination in Labor Law
269 Kadir ARICI
Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Annelerin Korunması / Protection of Mothers
In Turkish Social Security Law
285 Sibel ATAN / Murat ATAN
Şiddetin Kadın İstihdamında Yarattığı Etkiler / The Effects of Violence on the
Employment of Women
303 Saadet KÖSEOĞLU
Erkek Üniversite Öğrencilerinin Kadınların Çalışmasına Yönelik Tutum Ölçeği /
Male Attitude Scale of University Students Towards Women’s Work
313 Hakkı Mert DOĞU
Spor ve Spor Hukuku’nda Kadının Yeri / Position of Woman in Sports and Sports
Law
325 Gül AKYILMAZ
Osmanlı Devleti’nde Kadınların Mülkiyet Hakları ve Karşılaştıkları Hukuki Sorunlar
/ The Property Rights of Women and the Legal Problems They Faced in the
Ottoman Empire
365 Berna YÜRÜT
Tanzimat Sonrası Osmanlı Kadın Hareketi ve Hukuki Talepleri / Ottoman Women’s
Movement and Legal Claims Post Tanzimat Era
397 Ayşe EDİZ / Şenol ALTAN
Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet Üzerine Bir Alan Araştırması / A Field Study on
Violence Against Women in Turkey
411 Şengül ALTAN ARSLAN
Kadın Odaklı Politikaların Hükümet Programlarına Yansımaları Üzerine Bir Analiz
/ An Analysis on the Reflections of Female Focused Policies To Government
Programs
441 Işıl Fulya ORKUNOĞLU ŞAHİN / Elif YILMAZ FURTUNA
Feminist İktisat Teorisi Bağlamında Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme / Gender
Budgeting in the Context of Feminist Economics Theory
473 Fatma Süzgün ŞAHİN
Feminist Hukuk Teorisinde Metodoloji / Methodology in Feminist Law Theory
başkan’dan*
Mustafa Kemal Atatürk, şöyle sesleniyordu kadınlara: “Ey kahra-
man Türk kadını! Sen yerde sürünmeye değil, omuzlar üzerinde gök-
lere yükselmeye layıksın.”
Ben de Başöğretmen Atatürk’ü rahmetle yad ederek diyorum ki;
“Kadınlar başaracak, Türkiye başaracak.”
Ben kadınların başaracağına eminim. Ülkemin kadınlarına gü-
veniyorum, ülkemin kadınlarına inanıyorum. Çünkü yine Mustafa
Kemal Atatürk’ün söylediği gibi, “Dünyada hiçbir milletin kadını, mil-
letini kurtuluşa ve zafere götürmekte, Anadolu kadınından daha fazla
çalıştım diyemez.”
Yaşasın, var olsun Anadolu kadını.
Her Türk kadını, sırtında bebesi Ruslarla savaşırken destan yazan
Nene Hatun’dur.
Her Türk kadını, İstanbul’un İngilizlerce işgalini tanımadığını ilk
ilan eden Halide Edip’tir.
Her Türk kadını, Sakarya kahramanı Nebahat Onbaşı’dır .
Her Türk kadını, taşıdığı cephane ıslanmasın diye çocuğunun bat-
taniyesini cephanenin üzerine saran ve Milli Mücadele yolunda dona-
rak şehit düşen Şerife Bacı’dır.
Her Türk kadını, Kastamonulu Halime Çavuş’tur, Hafız Selman
Hanımdır. Kadınlardan oluşan birliğiyle cephe gerisinden 25 Yu-
nan askerini esir alıp gelen, İzmir fatihi Erzurumlu Kara Fatma’dır.
Sakarya’da, ordularımızın önünden geri çekilen düşmanın arkasına
sızıp, efelerin önünde çarpışırken tertemiz alnından vurulup şehit dü-
şen efelerin efesi Gördesli Makbule’dir.
* 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü dolayısıyla Türkiye Barolar
Birliği ve Türk Metal Sendikası tarafından ortaklaşa düzenlenen panelin açış ko-
nuşmasından derlenmiştir.
8 başkan’dan
Şimdi görevimiz; vatanımızın, çocuk ve kadın istismarından kur-
tulmasını sağlamak; bu istismarcıları vatanımızdan söküp atmaktır.
İstismara karşı mücadeleye, Milli Mücadele ruhuyla şahlanmaktır.
Kadın kimsenin malı değildir. Ne kocasının, ne babasının, ne bir
başkasının… Anlamak istemeyenlere de bunu anlatacağız.
Bu ülkenin, her siyasi düşüncesinden, her inançtan, etnik köken-
den, mezhepten, sosyal katmandan kadınları birleşip çocuk istismar-
cılarına af getiren skandal kanun önergesini çöpe atmadı mı? Kadınlar
başardı bunu. Kadınların gücünü tüm dünya gördü. Bu gücü unutma-
yacaksınız, bu gücü hiç kimseye unutturmayacaksınız.
Ben, avukat kadınların da gücünü gördüm. Beş yılda on binler-
ce şiddet mağdurunu kurtaran Gelincik Projesi’nde gördüm bu gücü.
Binlerce anneye elini uzatan Hayat Ağacı Projesi’nde gördüm avukat
kadınların gücünü. Mehmedim Projesi’nde şehit analarını sarıp sar-
malarken gördüm. Tecavüzcüleri, çocuk istismarcısı sapıkları, kadın-
ları döverek erkekliklerini ispatlamaya çalışan zavallı yaratıkları mah-
kemede tirtir titretirken gördüm avukatların gücünü.
Ve Türkiye’nin çelik gibi kadınlarına sesleniyorum: Siyasetçisiyle,
gazetecisiyle, eğitimcisiyle, yargısıyla, sivil toplumuyla, topyekun bir
seferberlik başlatalım. Kadına karşı şiddeti, ayrımcılığı, istismarı bu
topraklardan söküp atalım.
Türkiye Barolar Birliği olarak kadına yönelik şiddetle mücadele-
nin öncüsü olmaya devam edeceğiz. Biz de buna söz veriyoruz. Çünkü
biliyoruz ki, bir kadın gittiğinde hayattan her şey gider, dostluk gider,
insanlık gider, aydınlık gider. Ve bir kadın geldiğinde hayata, hürriyet
gelir, aydınlık gelir, renk gelir, can gelir.
Kadına yönelik her türlü ayrımcılığın kökünü kazıyacağız. Söz ve-
riyorum size; kadının emeğinin, bedeninin, kimliğinin sömürülmesi-
nin kökünü kazıyacağız. Ve yürekten kadınlara inanarak söylüyorum:
Kadınlar başaracak, Türkiye başaracak.
Av. Prof. Dr. Metin FEYZİOĞLU
Türkiye Barolar Birliği Başkanı
sunuş*
2016 yılı Türkiye İstatistik Kurumu istatistiklerine göre kadınlar
toplam nüfusumuzun %49.8’ini temsil eden bir büyük kitledir. Tür-
kiye Cumhuriyeti’nin vatandaşları olarak kadınların temel ekonomik
ve sosyal haklar alanında hukuklarının korunması bakımından Cum-
huriyet döneminde önemli adımlar atılmış ve bu alanda büyük mesa-
feler kat edilmiştir. Ancak mevzuat bakımından alınmış bu hakların
hayata geçirilmesi ve özümsenmesi bakımından aynı şeyi söylemek
mümkün değildir.
Kadınların hukuken korunmasına yönelik mevzuatın uygulama-
ya aktarılması alanında ülkemizin başarılı olduğunu söyleyemeyiz.
Tarım toplumundan sanayi toplumuna geçememiş; kentleşme sürecini
sağlıklı bir şekilde tamamlayamamış bir ülkede yaşamaktayız. Kent-
lerimiz hızlı iç göç sebebiyle adeta bir köy kent haline gelmiş durum-
da. Kalkınmada zihniyet değişimini henüz gerçekleştiremeyen bir
toplumda yaşamaktayız. Sonuçta hızlı iç göçün, ekonomik ve sosyal
gelişmede karşılaşılan sıkıntıların faturasını ülkemizde en fazla ka-
dınlarımız ödemektedir. Kadınlarımızın hayatın bütün alanlarına nü-
fuslarına orantılı bir şekilde katılmalarının sağlanması için kadınlara
yönelik her türlü ayrımcılıkla topyekûn mücadele etmek zorundayız.
* 10-11 Mart 2017 tarihlerinde Türkiye Barolar Birliği ve Gazi Üniversitesi Hukuk Fa-
kültesi işbirliği ile düzenlenen “Uluslararası Kadın ve Hukuk Sempozyumu”nun
açış konuşmasından derlenmiştir.
10 sunuş
Eğitim sistemimiz, kadınların çağdaş dünyanın eşit vatandaşları
olarak kabul edilmesi ve toplumsal cinsiyet ayrımcılığın önlenmesine
yönelik çalışmalara katkıda bulunmak zorundadır.
Türkiye’de kadınların hukukunun korunması alanındaki yetersiz-
liklerin çoğu mevzuattan kaynaklanmamaktadır. Bizim temel mesele-
miz bu alanda mevcut sosyokültürel zihniyet temelli ayrımcılık olup,
esas mesele bu zihniyet temelli ayrımcılıkla mücadele etmektir.
Kadınlarda da yerleşmiş olan ve kadınlara karşı ayrımcılığa temel
teşkil eden zihniyetin değiştirilmesi için topyekûn bir seferberliğe ih-
tiyaç vardır.
Türk toplumunun kültür kodlarında kadın erkek eşitliği esası var-
dır. Dede Korkut Destanı başta olmak üzere destanlarımızda bunların
ipuçlarını bulmak mümkündür. Dede Korkut’ta Banu Çiçek ile Bamsı
Beyrek’in güreşini bir örnek olarak vermek mümkündür. İslam’ın da
kadını eve kapatmak ve kadınları ev hanımlığına mahkûm etmek gibi
bir hükmü yoktur. Hazreti Hatice’nin tüccar olduğu gerçeği unutul-
mamalıdır.
Üzülerek ifade edelim ki tarım toplumunun şartları ve zaman
içinde gelişen kasaba kültürü topluma hâkim olmaya başlamış; kadın-
ları eve hapseden bir zihniyet ülkemizde hâkim olmaya başlamıştır.
İstatistikler ülkemizde kadınların durumunun hiç de iç açıcı ol-
madığını ortaya koymaktadır. Kadınların işgücüne katılım oranı 2016
yılı hesaplamalarına göre %27,7’dir. Hâlbuki aynı dönemde AB ortala-
ması %60,4’tür. Kadın milletvekili, kadın bakan, kadın muhtar sayıları
da hiç iç açıcı değildir. Bu ülkede hala kadınlar kocaları tarafından
dövülmekte, hatta öldürülmektedir. Yirmi beş yaş üzerindeki nüfusta
okuma yazma bilmeyenlerin oranı %9’dur. Kadınların büyük çoğun-
luğu ev kadını olarak hayatlarını sürdürmektedirler. Toplumda ka-
dınlara karşı ayrımcılığın özellikle toplumsal cinsiyet ayrımcılığının
önlenmesi ekonomik, sosyal ve siyasi alanlarda kadınların katılımının
artırılması için kadın hakları alanındaki duyarlılığın artırılmasına çok
büyük ihtiyaç bulunmaktadır.
Türkiye Barolar Birliği ile Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin
müştereken düzenlemiş olduğu “Uluslararası Kadın ve Hukuk Sem-