Jeugd en recht

341 Pages·2014·3.18 MB·English

by  A.P. van der Linden, F. G. A. Siethoff, A. E. I. J. Zeijlstra-Rijpstra

Mr. A.P. van der Linden  
Mr. F.G.A. ten Siethof  
Mr. A.E.I.J. Zeijlstra-Rijpstra
Jeugd en recht
Mr. A.P. van der Linden  
Mr. F.G.A. ten Siethof  
Mr. A.E.I.J. Zeijlstra-Rijpstra
Jeugd en recht
Tiende druk
ISBN 978-90-368-0511-7
© 2014 Bohn Stafeu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geau-
tomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j°
het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel
17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting
Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in
bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te
wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen.
Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die even-
tueel in deze uitgave voorkomen.
NUR 740, 820
Basisontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg
Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., Pune, India
Tiende, herziene druk, 2014
Bohn Stafeu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
V
Ten geleide
Met dit boek beogen de schrijvers een inleiding te geven in het jeugdrecht en de jeugdhulp-
verlening aan al diegenen die zich voorbereiden op het welzijnswerk of daarin werkzaam
zijn. Het boek biedt een overzicht van de geldende bepalingen van jeugdrecht, jeugdbe-
scherming en bestaande vormen van jeugdhulpverlening.
Historie en begripsbepalingen komen aan bod in 7 hoofdstuk 1. Verder wordt aandacht be-
steed aan het civiele jeugdrecht, te weten de plaats van de jongere in het Nederlandse recht,
de adoptie, de juridische consequenties van het verblijf van de jongere buiten het gezin, de
maatregelen van jeugdbescherming en de gevolgen van huwelijk en echtscheiding (7 hoofd-
stuk 2 t/m 5 en 9).
Het jeugdstrafrecht en jeugdstrafprocesrecht komen in 7 hoofdstuk 6 uitvoerig aan de orde.
De organisatie en de fnanciering van de jeugdhulpverlening en de verschillende instan-
ties worden behandeld in de 7 hoofdstukken 7, 8 en 10. De internationale aspecten van het
jeugdrecht vragen heden ten dage steeds meer aandacht; aan die aspecten wordt dan ook
apart 7 hoofdstuk 11 gewijd.
Nieuwe ontwikkelingen komen aan de orde in 7 hoofdstuk 12.
Dit boek is een studieboek en een handleiding voor de praktijk. Het richt zich in beginsel op
niet-juristen. Het heef echter de complexiteit van allerlei juridische regelingen en model-
len niet zózeer willen versimpelen, dat daardoor de juridische werkelijkheid geweld wordt
aangedaan.
Uitgangspunt is het gewone, probleemloze kind dat met vallen en opstaan opgroeit. Dat
wanneer het kind of de jongere in een problematische situatie terechtkomt veel meer wet-
telijke bepalingen nodig zijn om zijn positie te regelen, ligt voor de hand. Dit neemt echter
niet weg dat een groot deel van het jeugdrecht en jeugdbeschermingsrecht, en dus van dit
boek, slechts betrekking heef op een relatief klein aantal kinderen en jongeren. Deze incon-
gruentie is ondanks het gekozen uitgangspunt onvermijdelijk.
De auteurs hopen zo veel materiaal te bieden dat een antwoord kan worden gegeven op de
jeugdrechtproblemen die rijzen in de dagelijkse praktijk van het welzijnswerk. Het boek is
daarnaast nadrukkelijk ten behoeve van het onderwijs geschreven. De schrijvers realiseren
zich dat de tekst hier en daar verduidelijking en actualisering door middel van casuïstiek
behoef. Zij hebben die casuïstiek echter aan de docent willen overlaten om de beperkende
werking ervan te voorkomen. Dit boek is bestemd zowel voor het beroepsonderwijs als voor
het wetenschappelijk onderwijs aan de sociale faculteiten.
Jeugd en recht is voortgekomen uit de eerdere uitgave Inleiding in het jeugdrecht en enige vor-
men van zorg voor jeugdigen door mr. P.G. Prins, mr. M.B. van de Werk en mr. J.G. Zeijlstra-
van Loghem. Na veertien drukken te hebben beleefd was deze uitgave toe aan een algehele
bewerking. De schrijvers hebben zich met veel waardering voor het werk van hun voorgan-
gers aan die taak gewijd. De jarenlange vaste plaats die deze eerdere uitgave zich door haar
VI Ten geleide
kwaliteit in de welzijnswereld heef verworven, dwingt respect af. De schrijvers hopen in
hun bewerking deze kwaliteit te hebben gecontinueerd.
De schrijvers
voorjaar 1985
z Bij de negende druk
In de vorige druk is de Wet op de jeugdzorg verwerkt, waardoor in veel hoofdstukken wijzi-
gingen moesten worden aangebracht en drie hoofdstukken zelfs geheel werden herschreven.
Tans verschijnt de negende druk van Jeugd en recht, ook deze keer een gewijzigde uitgave
omdat voor veel hoofdstukken nieuwe wetgeving en ontwikkelingen in de jurisprudentie no-
dig toe waren aan verwerking in de tekst van dit boek. Uiteraard is de tekst van de negende
druk in overeenstemming gebracht met de belangrijkste recente ontwikkelingen op het ter-
rein van het jeugdrecht, de jeugdbescherming en de jeugdzorg. Zo is in 2008 gesloten jeugd-
zorg ingevoerd, waardoor er een scheiding is aangebracht in de uithuisplaatsing van jongeren
met een strafrechtelijke maatregel en jongeren met een civielrechtelijke titel. Door deze wijzi-
ging kunnen jonge meerderjarigen tot twintig jaar als minderjarige worden bejegend.
In hetzelfde jaar is door de invoering van de Wet gedragsbeïnvloeding jeugdigen het jeugd-
strafrecht uitgebreid met de gedragsbeïnvloedende maatregel en met veel meer moge-
lijkheden om straf op maat te kunnen realiseren. De wetgever heef in het kader van het
(ouderlijk) gezag de ‘pedagogische tik’ verboden, in het scheidingsrecht is het verplichte ou-
derschapsplan opgenomen en de ‘fitsscheiding’ bestaat niet langer. Tevens zijn er taken van
de kantonrechter overgeheveld naar de kinderrechter en is er een verdrag in aantocht tegen
seksuele uitbuiting van kinderen. Evenals in de voorgaande drukken zijn in 7 hoofdstuk 12
de ontwikkelingen op het onderhavige terrein weer geactualiseerd.
Wij blijven erop wijzen dat het eigen is aan het recht dat de ontwikkelingen onverminderd
voortgaan, zodat dit boek wel regelmatig in een nieuwe druk moet verschijnen. Volgende ont-
wikkelingen dienen zich al weer aan op het terrein van de kinderbescherming((s)maatregelen)
en van het jeugdstrafrecht.
Wij hopen dat de lezer een goed overzicht krijgt van het jeugdrecht en wij houden ons aan-
bevolen voor commentaar.
De schrijvers
voorjaar 2009
z Bij de tiende druk
Het werken aan de tiende druk van Jeugd en recht is een aantal keren uitgesteld omdat de
wetgever de invoeringsdata van belangrijke wetswijzigingen steeds vooruitschoof. Wij meen-
den thans niet langer te moeten wachten omdat anders te veel informatie in het boek verou-
derd zou raken. In het addendum 2013 hebben wij de belangrijkste wijzigingen reeds ver-
werkt en thans dus ook in de nieuwe druk. Er zijn wijzigingen op het terrein van de adoptie,
in het jeugdstrafrecht, de organisatie van de jeugdzorg, de invoering van de jeugdzorg-plus-
inrichtingen en regels over het vervoer, de procedure ‘Nader onderzoek doodsoorzaak min-
derjarigen’, de verbetering van de rechtspositie van pleeggezinnen en de inwerkingtreding
van het nieuwe Haags Kinderbeschermingsverdrag.
VII
Ten geleide
Op 1 april 2014 treden de artikelen over de invoering van het duo-moederschap in werking.
Dit heef gevolgen voor de erkenning van het ouderschap, de gerechtelijke vaststelling van
het ouderschap en voor de adoptie van twee ouders van hetzelfde geslacht.
Eveneens in 2014 treedt het adolescentenstrafrecht in werking. Dit geef de (kinder)rechter
een ruimere keuze om bij strafaar gedrag van jongeren te kiezen tussen het jeugdstrafrecht
en het commune strafrecht. Voortaan kunnen jongeren tot hun 23e jaar onder het jeugd-
strafrecht vallen, wat vooral van belang is voor jongeren met een (licht) verstandelijke be-
perking. Vanaf de leefijd van zestien jaar kan de rechter jongeren volgens het commune
strafrecht berechten. Dit is mogelijk omdat de Nederlandse overheid vasthoudt aan het
voorbehoud dat zij heef gemaakt bij het ratifceren van het VN-Verdrag inzake de rechten
van het kind. Dat Verdrag (IVRK) bepaalt dat minderjarigen niet onder het commune straf-
recht mogen vallen.
Er wordt ook aandacht gegeven aan de regelingen die nog niet zijn ingevoerd zoals de kin-
derbeschermingsmaatregelen en de vervanging van de Wet op de jeugdzorg door een Jeugd-
wet. In de bijlagen zijn actuele cijfers en de nieuwe indeling van de rechterlijke organisatie
opgenomen.
In de komende jaren zal er sprake zijn van ingrijpende wijzigingen in het jeugdrecht, de
jeugdbescherming en de jeugdzorg. Het is dus zaak om de actualiteit bij te houden om op
de hoogte te blijven van de veranderingen.
De schrijvers
najaar 2013
IX
Inhoud
1 Ter oriëntering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
1.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2 Begripsaanduidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2.1 J eugdrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2.2 J eugdbescherming en jeugdbeschermingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1.2.3 J eugdhulpverlening en jeugdwelzijnszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.2.4 J eugdzorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.3 Historisch overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.3.1 D e tijd voor 1901 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.3.2 K inderwetten van 1901 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.3.3 Kinderwetten na 1905 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.3.4 R ecente wetswijzigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.3.5 D e organisatie van de jeugdhulpverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.3.6 S amenwerkingsvormen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2 Plaats van de jongere in het Nederlandse recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.2 Afstamming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.2.1 G eboorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.2.2 E rkenning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.2.3 G erechtelijke vaststelling van het ouderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2.2.4 V aderschapsactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2.2.5 A doptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2.3 Minderjarigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.3.1 I nhoud van het begrip minderjarigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.3.2 C onsequenties van minderjarigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.3.3 U itzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.4 Gezag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
2.4.1 O uderlijk gezag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2.4.2 Voogdij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2.5 Woonplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.5.1 W eglopen van huis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2.6 Alimentatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2.6.1 L evensonderhoud en minderjarigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.7 Naam en naamswijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
2.7.1 V oornaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.7.2 W ijziging van de voornaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
2.7.3 G eslachtsnaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.7.4 W ijziging van de geslachtsnaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
2.8 Nationaliteit en naturalisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2.8.1 Verkrijgen van het Nederlanderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2.8.2 Verlies van het Nederlanderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
2.9 Burgerlijke stand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
X I nhoud
2.10 Hoorrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.10.1 T oepassing hoorrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.10.2 U itzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
2.10.3 P rocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
2.11 Medische behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
2.11.1 D e Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
2.11.2 D e Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3 Adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
3.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.2 Het juridische karakter van de maatregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.3 Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
3.3.1 V oorwaarden betrefende het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
3.3.2 V oorwaarden betrefende de adoptanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
3.3.3 V oorwaarden betrefende de ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
3.4 Nationale adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
3.5 Internationale adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
3.5.1 V oorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
3.5.2 B ijzondere omstandigheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
3.5.3 V erplichte voorlichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
3.5.4 D e beginseltoestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3.5.5 K lachtrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
3.6 De betekenis van het Haags Adoptieverdrag 1993 voor de
interlandelijke adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
3.7 Adoptieprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
3.8 Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
3.8.1 D e Wet confictenrecht adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
3.8.2 E uropees Verdrag inzake de adoptie van kinderen van 27 november 2008
(Trb. 2009,141) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
3.9 Herroeping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
3.10 Draagmoederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
4 Juridische vormgeving van de verhouding tussen de ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
4.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
4.2 Huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
4.2.1 V ereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
4.2.2 T oestemmingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
4.2.3 F ormaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
4.2.4 S tuiting en nietigverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.2.5 G evolgen van het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
4.2.6 E inde van het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
4.3 Echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
4.3.1 A lgemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
4.3.2 G ronden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
4.3.3 P rocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
4.3.4 G evolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
4.3.5 S cheiding van tafel en bed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
XI
Inhoud
4.4 Andere samenlevingsvormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
4.4.1 G eregistreerd partnerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
4.4.2 B eëindiging van het geregistreerd partnerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
4.4.3 C ontractuele regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
4.4.4 K inderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
5 Maatregelen van het Burgerlijk Wetboek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
5.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5.1.1 O verzicht van de maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5.1.2 J ustitiële maatregelen: laatste middel tot hulpverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
5.2 Beperking van het gezag: de ondertoezichtstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
5.2.1 I nleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
5.2.2 G rond voor deze maatregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
5.2.3 T otstandkoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
5.2.4 V oorlopige ondertoezichtstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
5.2.5 U itvoering van de maatregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
5.2.6 U ithuisplaatsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
5.2.7 P ositie van de jongere en zijn ouders tijdens de ondertoezichtstelling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
5.2.8 P laats van de ondertoezichtstelling binnen het totale maatregelenpakket . . . . . . . . . . . . . . . 107
5.3 Ontneming van het gezag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
5.3.1 I nleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
5.3.2 O nthefng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
5.3.3 G edwongen onthefng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
5.3.4 O ntzetting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
5.3.5 O ntslag en ontzetting uit de voogdij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
5.3.6 P rocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
5.3.7 G evolgen van de maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
5.4 Herstel en proefherstel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
5.5 Schorsing van het gezag en voorlopige voogdij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
5.5.1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
5.5.2 D e begrippen schorsing en voorlopige voogdij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
5.5.3 T otstandkoming van schorsing en voorlopige voogdij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
5.6 Voortgezette hulpverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
6 Strafrechttoepassing voor jongeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
6.1 Strafrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
6.1.1 I nleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
6.1.2 S trafrecht voor jeugdige personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
6.1.3 Wet Mulder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
6.1.4 Verschillen met meerderjarigenstrafrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
6.1.5 L eeftijdsgrenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
6.1.6 D iversie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
6.2 Strafrechtelijke procedure voor jeugdige personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
6.2.1 I nleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
6.2.2 O psporen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
6.2.3 V erhoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
6.2.4 P olitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
6.2.5 H alt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125