izmir bölgesel ar-ge ve yenilik kapasitesi analizi

125 Pages·2011·2.52 MB·Turkish

İZMİR BÖLGESEL AR-GE VE
YENİLİK KAPASİTESİ ANALİZİ

İZMİR BÖLGESEL AR-GE VE YENİLİK
KAPASİTESİ ANALİZİ

HAZIRLAYAN

EBİLTEM İZKA
Ege Üniversitesi, Bilim ve Teknoloji İzmir Kalkınma Ajansı
Uygulama ve Araştırma Merkezi

2012
İZMİR
1
© 2012, İZKA Tüm hakları saklıdır. Bu eserin tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı yasa ile
değişik 5846 sayılı FSEK. uyarınca kullanılmadan önce hak sahibinden 52. Maddeye uygun yazılı
izin alınmadıkça, hiçbir şekilde ve yöntemle islenmek, çoğaltılmak, çoğaltılmış nüshaları yayılmak,
satılmak, kiralanmak, ödünç verilmek, temsil edilmek, sunulmak, telli/telsiz ya da başka teknik,
sayısal ve/veya elektronik yöntemlerle iletilmek suretiyle kullanılamaz.

Hazırlanmış olan çalışmanın tüm hakları İzmir Kalkınma Ajansı’na aittir. Bu İZKA yayını kaynak
gösterilmek suretiyle çalışmadan alıntı yapılabilir.

2
İÇİNDEKİLER

ŞEKİL ve TABLO LİSTESİ ......................................................................................................6
ŞEKİLLER ......................................................................................................................................6
TABLOLAR ....................................................................................................................................8
1 ÇALIŞMANIN ÖNEMİ ................................................................................................... 14
2 GİRİŞ .................................................................................................................................. 15
2.1 Ar-Ge ve Yenilik ............................................................................................................. 15
2.2 Yenilik Kavramı ve Çeşitleri .................................................................................... 17
2.3 Yeniliğin Etkisi ............................................................................................................... 20
3 MATERYAL VE METOT ................................................................................................. 29
3.1 Çalışmanın Materyali .................................................................................................. 29
3.2 Çalışmanın Metodu ...................................................................................................... 30
4 AR-GE VE YENİLİKTE İZMİR’İN KURUMSAL POTANSİYELİ ..................... 31
4.1 Akademik Birimler ....................................................................................................... 31
4.1.1 Fakülteler .................................................................................................................... 33
4.1.2 Mühendislik Bölümleri .......................................................................................... 34
4.1.3 Sanayiyi İlgilendiren Diğer Fakülte ve Bölümler .................................... 36
4.1.3.1 Ziraat Mühendisliği ............................................................................................. 36
4.1.3.2 Su Ürünleri Fakültesi ......................................................................................... 37
4.1.3.3 Fen Fakültesi ......................................................................................................... 38
4.1.3.4 Sağlık Bilimleri...................................................................................................... 38
4.1.3.5 İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri ......................................................... 39
4.1.4 Enstitüler ..................................................................................................................... 40
4.1.5 Meslek Yüksekokulları .......................................................................................... 40
4.1.6 Araştırma Merkezleri ............................................................................................. 44
4.1.7 Diğer Araştırma Kuruluşları Altyapısı ........................................................... 47
4.1.7.1 Bakanlıklara Bağlı Enstitü ve Araştırma Merkezleri .......................... 47
4.2 Araştırma ve Araştırmacı Gücü ............................................................................. 49
4.2.1 Araştırmalara Ayrılan Pay................................................................................... 50
4.2.2 Araştırmacı Sayısı ................................................................................................... 50
3
4.2.2.1 Farklı Birimlerdeki Araştırmacı Potansiyeli ........................................... 52
4.2.2.2 Yayın Sayıları......................................................................................................... 53
4.2.3 Ar-Ge ve Yenilik Konusunda Proje Üretme Kapasitesi ......................... 54
4.2.3.1 Proje Oluşturma ve Geliştirme ..................................................................... 55
4.2.3.2 Proje Performansı ............................................................................................... 59
4.2.3.3 Proje Finansmanı................................................................................................. 62
4.2.3.4 Sınai Mülkiyet Hakları ....................................................................................... 64
4.2.3.4.1 Üniversiteler Bünyesindeki Patent ve Faydalı Model
Başvuruları....................................................................................................................... 64
4.2.3.4.2 Üniversiteler Bünyesinde Alınan Patent ve Faydalı Model ..... 67
4.3 Ar-Ge ve Yenilik Fiziki Altyapısı ............................................................................ 68
4.3.1 Teknoloji Geliştirme Alanları ............................................................................. 68
4.3.2 İzmir Teknoloji Geliştirme Bölgesi - İZTEKGEB ....................................... 69
4.3.2.1 Firma sayısı ............................................................................................................ 70
4.3.2.2 Sektörel yapı ve Faaliyetler ........................................................................... 71
4.3.2.3 Çalışan Sayısı ........................................................................................................ 72
4.3.2.4 İhracat Durumu.................................................................................................... 73
4.3.2.5 Değerlendirme ...................................................................................................... 74
4.3.3 KOSGEB Hizmet Merkezleri (TEKMER-İş Kuluçkaları).......................... 75
4.3.4 Organize Sanayi Bölgeleri .................................................................................. 76
4.3.5 Serbest Bölgeler ...................................................................................................... 77
4.3.5.1 Ege Serbest Bölgesi A.Ş. (ESBAŞ) .............................................................. 77
4.3.5.2 İzmir Serbest Bölgesi (İZBAŞ) ..................................................................... 78
5 SANAYİDE AR-GE VE YENİLİK KAPASİTESİ .................................................... 79
5.1 Ar-Ge ve Yenilik Konusunda Proje Üretme Kapasitesi .............................. 79
5.1.1 Ar-Ge İndirimleri ve İzmir .................................................................................. 79
5.1.2 TÜBİTAK-TEYDEB Ar-Ge Destekleri ve İzmir ............................................ 80
5.1.3 Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Destekleri ve İzmir ...... 87
5.1.4 KOSGEB Destekleri ve İzmir .............................................................................. 90
5.1.5 Bilim, Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı Ar-Ge Merkezleri ve
İzmir’deki Durumu ....................................................................................................... 92
5.2 Firmalarda Sınai Mülkiyet Hakları ........................................................................ 94
5.2.1 Patent Başvuruları .................................................................................................. 94
5.2.2 Tescil Edilen Patent ve Faydalı Model Sayıları ......................................... 96
4
6 ÜNİVERSİTE VE SANAYİ İŞBİRLİĞİNİ DESTEKLEYİCİ PROGRAMLAR
VE GİRİŞİMLER .............................................................................................................. 97
6.1 İzmir’de Üniversite Sanayi İşbirliğinin Tarihçesi ......................................... 99
6.2 Proje Pazarları ............................................................................................................... 99
6.3 İzmir’de Üniversite-Sanayi İşbirliği Konusunda Yerel Uygulamalar
ve İyi Örnekler ............................................................................................................. 101
6.3.1 EBİLTEM ..................................................................................................................... 101
6.3.2 Uluslar arası Teknoloji Transfer Hizmetleri ( IRC-Ege ve EBIC-
Ege) ................................................................................................................................... 101
6.3.3 İAOSB İlk Adım Ofisi ........................................................................................... 104
6.3.4 İzmir Ekonomi Üniversitesi EMBRYONIX Girişimi ................................ 104
6.3.5 İzmir’deki Fikri Mülkiyet Hakları Birimleri ............................................... 105
6.3.6 PUM-Yabancı Uzman Desteği Programı ..................................................... 106
6.3.7 Batı Anadolu Elektrik-Elektronik Bölgesel İnovasyon Merkezi
(BATI – BİNOM) .......................................................................................................... 107
6.3.8 İzmir’deki Küme ve Küme Girişimleri ......................................................... 108
7 GENEL DEĞERLENDİRME ......................................................................................... 110
Ek 1: İzmir Bölgesel Yenilik Strateji Çalışması Teknik Komite Üyeleri .... 115
Ek 2: İzmir Bölgesel Yenilik Komitesi Üyeleri ....................................................... 116
EK 3: Temin Edilen Veriler ............................................................................................... 118
Ek 4: İzmir Bölgesel Ar-Ge ve Yenilik Göstergeleri ............................................ 122

5
ŞEKİL ve TABLO LİSTESİ

ŞEKİLLER
Şekil 1: Ar-Ge, İcat ve Yenilik
Şekil 2: 3 Büyük Bölgeye Göre Üniversitelerin Yüzde Dağılımı (2011)
Şekil 3: İzmir Üniversitelerindeki Fakülte Sayıları
Şekil 4: İzmir’de Mühendislik Bölümlerinin Dağılımı
Şekil 5: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bölümleri ve Araştırmacı Sayısı
Şekil 6: İzmir’de Su Ürünleri Fakültesi Bölümleri ve Akademik Personel Sayısı
Şekil 7: ARBİS’e Kayıtlı Araştırıcı Sayısı ve Yüzde Oranlarının Bölgelere Göre Dağılımı
Şekil 8: Araştırıcı Gücünün Bölgelere Göre Dağılımı
Şekil 9: İzmir’deki Mühendislik Bölümlerin Akademik Personel Sayısı
Şekil 10: İzmir ve Türkiye’nin Bilimsel (SCI) Yayın Sayıları (2007-2009)
Şekil 11: Yayın ve Öğretim Elemanı Oranı Bakımından Yıllara Göre İzmir’in Türkiye’deki
Yeri (2007-2009)
Şekil 12: İzmir’de TÜBİTAK’a Önerilen Proje Sayısı (2007-2010)
Şekil 13: Türkiye’de SAN-TEZ Programına Başvuru Sayısı (2007-2010)
Şekil 14: İzmir'den SANTEZ Programına Başvuru ve Kabul Sayıları (2007-2010)
Şekil 15: Desteklenen SANTEZ Projelerinin Yıl ve Bölgelere Göre Dağılımı (2007-2010)
Şekil 16: İzmir SAN-TEZ Projelerinin Sektörel Dağılımı (İlk 5 Sektör) (2007-2010)
Şekil 17: TÜBİTAK’a Sunulan Projelerin Kabul Oranı (2007-2010)
Şekil 18: 100 Araştırmacı Başına Düşen Önerilen ve Kabul Edilen proje Sayısı (2007-
2010)
Şekil 19: SAN-TEZ Projelerin Bölgelere Göre Durumu (2007-2010)
Şekil 20: İzmir Üniversitelerinin SAN-TEZ Başvuru Sayısı (2007-2010)
Şekil 21: TÜBİTAK Projelerinde Ortalama Proje Bütçesi (2007-2010)
Şekil 22: SAN-TEZ Projelerinin Ortalama Bütçesi (2007-2010)
Şekil 23: İzmir’deki Üniversitelerin Toplam Patent ve Faydalı Model Başvuru Sayıları
(2007-2010)
Şekil 24: Üniversitelerde Üretilen Patent ve Faydalı Model Başvuru Sayılarının Bölgelere
Göre Dağılımı (2007-2010)
Şekil 25: Araştırıcı Başına Düşen Patent ve Faydalı Model Sayısı (2007-2010)
Tablo 14: İzmir’deki Projelerin Patent ve Faydalı Model İle Karşılaştırılması
Şekil 26: Bölgelere Göre Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin Sayısı (Not: Aktif olmayan
TGB’leri de dahil edilmiştir.)
Şekil 27: İZTEKGEB Yıllara Göre Firma Sayıları (2007-2010)
Şekil 28: İZTEKGEB Firmalarının Sektörel Dağılımı
Şekil 29: İZTEKGEB’de Çalışan Sayısı
Şekil 30: İZTEKGEB Firmalarının İhracat Miktarı (2007-2010)
Şekil 31: İzmir’de Ar-Ge İndirimlerinin Sektörlere Göre Dağılımı (2007-2010)
6
Şekil 32: Bölgelere Göre TÜBİTAK-TEYDEB Desteklerine Başvuran ve Desteklenen Firma
Sayıları
Şekil 33 :İzmir’de Yıllara Göre Firmalar Bazında TEYDEB Projesi Başvuru Yüzdesi
Şekil 34: Bölgelere Göre TÜBİTAK-TEYDEB Desteklerine Başvuran ve Desteklenen Proje
Sayısı
Şekil 35: Bölgelere Göre TEYDEB Proje Başvurularının Kabul Oranları
Şekil 36: Bölgelere Göre Proje Başına Düşen TEYDEB Hibe Tutarı
Şekil 37: Bölgelere Göre TEYDEB Ar-Ge Projesi Ortalama Maliyeti
Şekil 38 :İzmir'den TEYDEB Desteğine En Çok Başvuru Yapılan Sektörler(İlk 5)
Şekil 39: TEYDEB Projesi Ortalama Süresi
Şekil 40: TTGV Tarafından Desteklenen Proje Sayısı (2007-2010)
Şekil 41: TTGV Tarafından Desteklenen Firma Sayısı (2007-2010)
Şekil 42: TTGV Tarafından Desteklenen Proje Sayısı (2007-2010)
Şekil 43: TTGV Tarafından Alınan Proje Başına Destek Miktarı (2007-2010)
Şekil 44: Yıllara Göre KOSGEB'e Başvuran Toplam İşletme Sayısı
Şekil 45: KOSGEB'e Yapılan Başvuruların Sektörel Dağılımı
Şekil 46: Ar-Ge Merkezlerinin İllere Göre Dağılımı
Şekil 47: İzmir’deki Ar-Ge Merkezlerinin Sektörel Dağılımı ve Personel Sayıları, 2011
Şekil 48: Türkiye’de Patent Başvuruların Orijine Göre Dağılımı (2007-2010)
Şekil 49: Patent Başvurularının Bölgelere Göre Dağılımı (2007-2010)
Şekil 50: Yıllara Göre Patent Başvurularındaki Pay (2007-2010)
Şekil 51: Yıllara Göre Bölgelerde Tescil Edilen Patent Sayıları (2007-2010)
Şekil 52: İzmir’de Proje Pazarlarında Sergilenen Proje Sayısı (2007-2010)
Şekil 53: IRC-Ege Tarafından Gerçekleştirilen Teknoloji Transferi
Şekil 54: IRC-Ege Tarafından Gerçekleştirilen Teknoloji Transferlerinin Sektörel Dağılımı
Şekil 55: EBIC-Ege’nin Gerçekleştirdiği İşbirliği Türleri
Şekil 56: PUM Programının İzmir'e Katkıları
Şekil 57: Kümelerde Yenilikçilik

7
TABLOLAR

Tablo 1: Türkiye’nin Yıllara Göre Yenilik Göstergeleri (2005-2009)
Tablo 2: Türkiye’nin Yenilik Endeksi 2011
Tablo 3: Rekabet Endeksinde İlk 10 Ülke ve Türkiye
Tablo 4: İzmir Üniversitelerinin Yapısı ve Kuruluş Yılları
Tablo 5: Üç Büyük Bölge ve Türkiye’de Üniversite Başına Düşen Nüfus
Tablo 6: 2010 Yılı İtibari ile İzmir Üniversiteleri Bünyesinde Aktif Olarak Sağlık Alanında
Eğitim Veren Fakülteler
Tablo 7: İzmir Üniversiteleri Bünyesinde Sağlık Alanında Aktif Olarak Eğitim
Veren Meslek Yüksekokulları ve Yüksekokullar
Tablo 8. İzmir Üniversitelerindeki Sanayiye Hizmet Veren Enstitüler ve Sayıları
Tablo 9: İzmir Üniversitelerindeki Yüksekokul ve Meslek Yüksekokulları
Tablo 10: İzmir Üniversitelerindeki Meslek Yüksekokulları Programlarının Sektörlere Göre
Dağılımı
Tablo 11: İzmir Üniversitelerindeki Sanayiye Yönelik Araştırma Merkezleri
Tablo 12: İzmir Üniversitelerindeki Sanayiye Yönelik Ar-Ge Birimleri
Tablo 13: İzmir’de Bakanlıklara Bağlı Faaliyet Gösteren Enstitü ve Araştırma Merkezleri
Tablo 14: İzmir’deki Projelerin Patent ve Faydalı Model İle Karşılaştırılması
Tablo 15: İzmir’de Bulunan KOSGEB Birimleri
Tablo 16: İzmir’de Tamamen ve Kısmen Hizmete Sunulan Organize Sanayi Bölgeleri
Tablo 17: İzmir’de Bulunan TPE Bilgi ve Doküman Birimleri

8