Istwa Ayiti. Premye liv, Endyen Ayiti. Okipasyon Lespay : Ispayola

72 Pages·1987·5.517 MB·Haitian Creole / Kreyòl ayisyen

by  Odette Roy Fombrun

TWA AYITI
FREMYEJBN
ENDYEN AYITI
OKIPASYON LESPAY:
` =
VZ
JOA GEZ 7 ISPAYOLA — |
PGZDaEeP A OZWAA UL A
UpEE
t de
twèl /i “4,
ae MtT a Odette Roy Fombrun
lie

ISTWA AYITI
PREMYE LIV
ENDYEN AYITI
OKIPASYON LESPAY :
ISPAYOLA
Libreri Mapou (Jan Mapouj
.0. Box 592403
Miami, FL 33159
Tel. [phone]
Odette Roy Fombrun
UNIVERSITYO F KANSAS'LIBRARIES
ao FA NE ALE Wo
ki
“a
Si Madam «
NW ouad i
Konsèy pou mèt yo
Tout ayisyen renmen tire kont, renmen rakonte istwa. Kit evènman an
fèk pase, kit li pase depi lontan, yon istwa se yon istwa.
Si yo mande nou rakonte yon aksidan ki pase nan kwen lari a, yon
goumen ki pase devan nou, yon maryaj ki fèt nan fanmi nou, yon madigra
eks... Nou pa gen pwoblèm pou nou pale, pou nou esplike, pou nou
rakonte.
Se menm bagay pou nou fè pou istwa Ayiti. Se anpil istwa mete youn
sou lòt ki fè istwa peyi Ayiti. Rakonte elèv yo chak ISTWA tankou nou pale
bagay ki pase devan nou.
Ki fè metòd nou anplwaye at rè fasil.
1. Li ou menm istwa ou pral rakonte elèv yo, si posib nan lòt liv pou ou
sa konnen pi plis pase elèv yo. Egzanp : (Histoire d'Haiti, “ses
origines a l''ndépendance et de l'indépendance a nos jours" par
Odette Roy Fombrun)
2. Make soutablo non ak dat (anvan klas la kòmanse).
3. Chache pye aktètistwa ou pral rakonte-a:
-Kilè sa pase ? Ki kote ? Ki moun ki te la....
- Montre kat osinon fè gade yo nan liv elèv yo, lè ou dwe bay pozisyon
peyi a.
4. Rakonte istwa a byen klè, byen vivan kòmsi ou te viv li, pou timoun
yo ka enterese swiv.
Mande youn osinon 2, oubyen 3elèv li istwa anan liv la.
Fè yo fè egzèsis : An nou chèche.
Liosinon fè li lektiyo make pou chapit istwa ou sòti rakonte a.
SWWi O Poze kesyon pou wè si elèv yo byen konprann oubyen sonje sa ou
di.
9. Mande elèv yo reli lakay yo, san yo pa resite l' pakè, 2 oubyen 3 fwa,
paj nan liv la ki rakonte pati istwa yo sot travay lekòl la.
10. Fèkèk elèv esplike sa yo te konprann nan pwochen kou istwa a.
11. Poze kesyon pou elèv yo reponn pa ekri.
` Wa jwenn kesyon tou pare nan fen liv la. Atansyon! Fòk klas istwa a tounen yon plezi
pou élèv yo, fè kè yo kontan
F6 eva
YO. 6 Bwizt si OH
vlwè aegreine Bi
Ma: 5 nonisonyoyebi m.
136710 w nnA: gizéspe So
M2i iQ8NJ WO BKXBMOY ANGNiS! I A A n
0 NNBIgNOJ! N9vd ov véle is. éw LOA oue 3
liy 8. Solasq 1 etieen sa ou NB2 ,OV VBABI Kato Y sti
Bi (OXal VBYE?! f2 1 ( Bwe (aa ANA a i
a BWiRi, OR NEN; bawantornwaneiouaB a ik
Ma one Are , Kami ana
PLAN PREMYE LIV LA
ISTWA PREMYE POPILASYON AYITI
A.- AYITI- KISKEYA -B OYO
Endyen peyi Dayiti anvan 1492
Chapit no. paj
l IStwa Ayiti... ef n W nu 6
|-=— Pèp Ayisyennanitansi (ala 8
Ill Lavi pèp 'Ayisyennantansi(ata a n 31
B.- ISPAYOLA
Kolonizasyon Panyòl (1492-1697)
IV- Ayiti'namlemonnan 114920 16
V- Panyòl debakelam Ayiti. w a 20
VI- Travofòse man zi|/AYiti.. w A 25
VII- Masak chèf eRQYEM won ea n kn e m Mn A A 28
VIII- Fenistwa lspayola!...... e W 33
- Travayè Afriken
IX- Lekti
1) Istwa Kawonabo.... vw A n 36
2) Istwa Anakawona... A AN e ee SMÈ
3) Istwa Kasik Anri... w No AU
aa 43
4) Endyen nan kontinan ameriken.......6eitinataanan
5) Sibone - Tayino - Sigweyen (Karayib).....aivititinimianon 46
nanm A
6) Bèl wayòm ak Anpi Afrik€N.......awiia
53
7) Istwa Kristòf KOlON......iiie vonmisman
8) Panyòl an Ayiti!” eee A W 54
DOKIMAN
Dokiman 1 ak 2
JOUA SIS ON Sa
BANNAN ASON t KAD KK DP RUE CEUNNENDEHLDENDEHASNSANESHUHUAtONCAQAN.
Dokiman 3 ak 4
ISEWANIKASIK IDAVYAL.0init?errttevttvrrttrt DÈ ke e AN
«A7
ensevoenctonecovoocsatensAaaonaceUeMAQHADAUDMMQCUCU eee ke VdOèa TQV |
Emile Nau (Emil No) m,
yi
Dokiman 5
AMAKAWONA..... ornemvaen nB BW EN
RAS n ANA n GN DAN AD Dat KDU ED tCUDCDASUDUUUDUUDQDCUUUAUDAUURQUDKPOECUUA«DANÒT
Louis Maximilien (Lwi Maksimilyen)
Dokiman 6
Soundjata ewo afriken Anpi MAIli.............we
MEDE E ANA AU UUAUUUUUAUUUAUUUUUHHUUDUDLOUUKDUDAUDAAKUKUAUUAKMAN a
René Piquion (Rene Pikyon)
Dènye bilan sou istwa Endyen Dgyiti..................
BANG NANA NE GOU At An DAN DAGUDU OU UA AN UD ADAAOSANDOUHSUULUEDUKAHUAAAHAUAQN
Dokiman 7
MENM) ÉZI (16 X2 (NAA A n aedenoonno
DENG AAA KCCUUNDQUUDNANEUUEGOUUUEHAUUEH AwWOUUDKUKAKKAMA«KKA NAN
Jean Fouchard (Jan Foucha)
KOSYONÈ LE......ivsiariidz viasa e
; kot BLA fi X BWI 8
owsxsnA gwis
AWA RABI
' iAA NB MOVBW
aotax kéianX aw
m..MNVA 08 VA
4
A.- AYITI
KISKEYA - BOYO
Endyen peyi Dayiti anvan 1492
NA «en
Z
Ga B SAME m? w “9a l GWwE
ZARAGWA
Q
w
CHAPIT 1 -i
ISTWA AYITI i
Nou abitye tande manman nou ak papa nou pale sou frè ak sè yo D ki
papa ak manman yo, sou granmè ak granpè yo. Yo di kote yo fèt, konbyen 1
pititchak moun genyen etsetera, etsetera... m
Tou sa se istwa fanmi yo, se istwa fanmi nou y'ape rakonte.
Tout peyi gen istwa pa yo tou.
Saki pase nan peyi Ayiti depi li egziste se istwa Ayiti.
Ki jan pou nou konnen saki te pase nan tan lontan ?
- Swa se pawòl moun repete jenerasyon apre jenerasyon (tankou man-
man nou ak papa nou fè pou fanmi yo) ;s wa se papye moun te ekri; ; Swa
se moniman, swa se bagay yo detere tankou wòch taye, mòso fè, potri, c
zosman moun, zosman zannimo, restan kay... |
Menm jan istwa tout fanmi pa menm, istwa tout peyi pa menm. Yo pa 4
kòmanse menm lè nonplis.
!
Annou eseye jwenn kilè istwa peyi Ayiti kòmanse, pou nou rakonte sa i
ki pase depi lè sa a. ;
Men desen bagay yo bezwen pou ekri istwa yon peyi :
e Mi
' ay, y'a
CA A dni, i'. Epi
No sa Kou
Ma karyA LéVSÈ y'
Kè.