istanbul teknik üniversitesi sosyalbilimler enstitüsü ahmet gazi ayhan'ın hayatı ve sanat hayatı ...

145 Pages·2010·10.99 MB·Turkish

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (cid:144) SOSYALBİLİMLER ENSTİTÜSÜ

AHMET GAZİ AYHAN’IN HAYATI
VE
SANAT HAYATI

YÜKSEK LİSANS TEZİ
Nimet Bülbül KAYMAKÇIOĞLU

Anabilim Dalı : Temel Bilimler

Programı : Türk Müziği

Tez Danışmanı: San.Öğr.Gör. Süleyman ŞENEL

ARALIK 2009
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (cid:144) SOSYALBİLİMLER ENSTİTÜSÜ
AHMET GAZİ AYHAN’IN HAYATI
VE
SANAT HAYATI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Nimet BÜLBÜL KAYMAKÇIOĞLU
(415971010)

Tezin Enstitüye Verildiği Tarih : 28 Aralık 2009
Tezin Savunulduğu Tarih : 25 Ocak 2010
Tez Danışmanı : San.Öğr.Gör. Süleyman ŞENEL
Diğer Jüri Üyeleri : Yard. Doç. Dr. Abdülkadir EMEKSİZ
Yard. Doç. Dr. Gözde ÇOLAKOĞLU

ARALIK 2009
ÖNSÖZ

Her toplumun kendine ait halk kültürü vardır ve bu kültürleri besleyen,
yayılmasına emek harcayan ve gelecek nesle sağlıklı ulaşmasını sağlayan halk
sanatçıları vardır. Elbette ki her sanatçı yöresinin sanatsal özelliğine göre farklılıklar
arz eder ve bu farklılıkları gelecek nesle doğru aktarabilmek için büyük sorumluluk
taşımak zorunda kalırlar. İşte bu sebeple bu durumun sağlıklı bir gelecek için
bilimsel olarak incelenmesinin ne denli önemli olduğu ortaya çıkmaktadır.

Her bir köşesi bambaşka güzelliklerle bezeli olan yurdumuzun Kayseri tavrı,
Türk folkloru içinde önemli bir yer tutar. Ahmet Gazi Ayhan ise bu yöre tavrını
sazında ve sesinde kullanmış, yine bu yönde ürünler vermiş bir değerdir. Bu yöre
sanatçımızı araştırıp, incelemenin folklorumuza önemli katkılar sağlayacağına
inanmaktayız.

Kayseri yöresel mızrap tavrını ve yine yörenin tavırlı ağzını sesinde ustaca
kullanan, toplum belleğine onlarca türkü kazandıran Ahmet Gazi Ayhan hakkında
yararlanılabilecek yazılı geniş bir kaynağın olmaması, bizi bu çalışmaya sevk eden
en önemli faktördür.

Yüksek lisans tez çalışmasının hazırlanmasında değerli bilgilerinden
faydalandığım danışmanım sanatçı öğretim görevlisi sayın Süleyman Şenel, TRT
İstanbul Radyosu emekli sanatçısı ve Ahmet Gazi Ayhan’ın değerli eşi Yıldız
Ayhan, bilgi ve birikimlerinden faydalandığım sayın Hulusi Ateş ve uzun yıllar
Ahmet Gazi Ayhan ile turnelerde birlikte saz çalmış olan sayın Faruk Özkaya’ya
teşekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.

Aralık 2009 Nimet Bülbül Kaymakçıoğlu

ii
İÇİNDEKİLER

Sayfa
ÖNSÖZ ........................................................................................................................ ii

İÇİNDEKİLER ......................................................................................................... iii

KISALTMALAR….. ................................................................................................. v

ŞEKİL LİSTESİ….. .................................................................................................. vi

ÖZET….. .................................................................................................................... ix

SUMMARY….. .......................................................................................................... x

1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 1
2. AHMET GAZİ AYHAN’IN HAYATI ................................................................. 2
2.1. Hayatı ................................................................................................................ 2
2.2. Sanatçı Kişiliği ................................................................................................ 18
2.2.1. Türk Halk Müziği Yönünden Kaynak Kişiliği ve Derlemeciliği ................. 26
2.2.2. Derlediği Ezgiler .......................................................................................... 28
2.2.3. Bestelediği Ezgiler ....................................................................................... 30
2.2.4. Şairliği ve Besteciliği ................................................................................... 32
2.3. Kendi Dilinden Hayat Hikayesi ...................................................................... 34
2.3.1. Kendi Dilinden Türk Halk Müziğine Başlayış ............................................. 34
2.3.2. Kendi dilinden Sazı ...................................................................................... 35
2.3.3. Kendi Dilinden Türk Halk Müziği ve Gelişimi ........................................... 36
2.3.4. Ahmet Gazi Ayhan ve Ahmet Yamacıyı Anma Programı ........................... 37

3. AİLESİ, SANATÇI DOSTLARI VE DİNLEYİCİLERİNİN DİLİNDEN
AHMET GAZİ AYHAN .......................................................................................... 38

3.1. Yıdız AYHAN ................................................................................................. 38
3.2. Nurdan AYHAN ............................................................................................ 40
3.3. Özlem KETENCİ ........................................................................................... 45
3.4. Neriman ALTINDAĞ TÜFEKÇİ ................................................................... 48
3.5. Nida TÜFEKÇİ .............................................................................................. 52
3.6. Yücel PAŞMAKÇI ......................................................................................... 53
3.7. Mehmet ERENLER ......................................................................................... 54
3.8. Tuncer İNAN ................................................................................................... 57

iii
3.9. Ömer AKPINAR ............................................................................................ 58
3.10. Mehmet İŞBİLEN ......................................................................................... 61
3.11. Erhan KUTSAL ............................................................................................. 62
3.12. İnci SÜMER .................................................................................................. 62
3.13. Veli DÖNMEZ .............................................................................................. 63
3.14. Hulusi ATEŞ ................................................................................................. 64
3.15. Selahattin SARIHAN .................................................................................... 67
3.16. Ali ATEŞ ....................................................................................................... 68
3.17. Faruk ÖZKAYA ............................................................................................ 69

4. AHMET GAZİ AYHAN’IN DERLEDİĞİ VE KENDİNDEN DERLENEN
EZGİLERDEN ÖRNEKLER ................................................................................. 73
4.1. Aşlamayı Aşladım ........................................................................................... 73
4.2. Posta Yolları .................................................................................................... 75
4.3. Salında Gel ..................................................................................................... 77
4.4. Yarim İstanbulu Mesken mi Tuttun ................................................................ 79
4.5. Zalım Felek Değirmenin Döndümü ................................................................ 81
4.6. Açıl Ey Ömrümün Varı ................................................................................... 82
4.7. Akşam Aşp Gidiyor ......................................................................................... 86
4.8. Evlerinin Önü Çevirme Çardağı ...................................................................... 87
4.9. Fadimem Süslü Gezer ..................................................................................... 89
4.10. Gesi Bağları ................................................................................................... 90
4.11. Gine Yeşillendi Germir Bağları .................................................................... 94
4.12. Keten Gömlek Filfili ..................................................................................... 98
4.13. Mendilim Allanıyor ....................................................................................... 99

SONUÇ .................................................................................................................... 101

KAYNAKLAR ....................................................................................................... 104

EKLER .................................................................................................................... 106

ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................ 133

iv
KISALTMALAR

a.g.d : adı geçen dergi
a.g.f : adı geçen faks
a.g.g : adı geçen görüşme
a.g.p : adı geçen program
gös. yer : gösterilen yer
İTÜ : İstanbul Teknik Üniversitesi
s : sayfa
THM : Türk Halk Müziği
TRT : Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu
TSM : Türk Sanat Müziği
vd. : ve diğerleri

v
ŞEKİL LİSTESİ

Sayfa
Şekil 1: Ahmet Gazi Ayhan’ın Köyü........................................................................... 2
Şekil 2: Ahmet Gazi Ayhan’ın Köyü........................................................................... 2
Şekil 3: Ahmet Gazi Ayhan’ın Büyüdüğü Ev………….…………………………….3
Şekil.4: Ahmet Gazi Ayhan’ın İlkokul Diploması…….…………………………......4
Şekil 5: Devlet Demir Yolları Çalışma Bilgisi.............................................................5
Şekil 6: Ahmet Gazi Ayhan Org Çalarken...................................................................6
Şekil 7: Ahmet Gazi Ayhan Keman Çalarken ……………….………………………8
Şekil 8: Ahmet Gazi Ayhan’ın MuKöyü. .................................................................... 8
Şekil 9: A. G. Ayhan’ın Muzaffer Sarısözen ile İlgili Ropörtajı………..…………..10
Şekil.10: Ahmet Gazi Ayhan’ın “Kara Biber” Türkü Plağı ................. ….………....11
Şekil 11: Ahmet Gazi Ayhan’ın “Bızdık Oyun Havası” Türkü Plağı .. ……………12
Şekil 12: A. G. A.’ın “Yarim İstanbulu Mesken mi Tuttun” Türkü Plağı … ... .……12
Şekil 13: 10 Ahmet Gazi Ayhan’ın “Kayalar Merdin Merdin” Türkü Plağı .... ……13
Şekil 14: Ahmet Gazi Ayhan’ın Akçakocada ki Evi………………… ……….……14
Şekil 15: Kayseri Belediyesi A. G. Ayhan Adına Cd. İsmi Verme Belgesi….… …16
Şekil 16: Yıldız Ayhan ve Ahmet Gazi Ayhan’ın Heykeli. ..................................... 17
Şekil 17: Ahmet Gazi Ayhan Bulvarı,Yıdız ve Nurdan Ayhan................................ 17
Şekil.18: Akçakoca Ahmet Gazi Ayhan Caddesi..…………………………….........17
Şekil 19: Ahmet Gazi Ayhan Bulvarı ........................................................................ 17
Şekil 20: Neyleyim Meyleyim Beste Beyannamesi .................................................. 18
Şekil 21: Neyleyim Meyleyim Beste Notası ............................................................. 19
Şekil 22: Sahte Gülüşlerle Kandırdın Beni Notası .................................................... 20
Şekil.23: XXII. Milletler Arası Müşterkler Kongresi Madalyası..….…………........22
Şekil 24: 1952 Milli Oyunlar ve Türküler Festivali. ................................................. 22
Şekil 25: 1963-1973 Antalya Türk Film Festivali 10.Yıl Hatırası...….…………….22
Şekil 26: Ahmet Gazi Ayhan’ın Tek El İle Saz Çalarken. ........................................ 24
Şekil 27: Ahmet Gazi Ayhan’ın Yazılı Basında Ölüm Haberi .................................. 25

vi
Şekil.28: Ahmet gazi Ayhan’ın TRT Repertuarna Kazandırdığı Türküler ... …........27
Şekil 29: Ahmet Gazi Ayhan’dan Derlenen Türküler ............................................... 30
Şekil 30: Ahmet Gazi Ayhan’n Bestelediği Eserler………………………………...30
Şekil 31: Ahmet Gazi Ayhan ve Yıldız Ayhan…...….……………….………….…39
Şekil 32: Ahmet Gazi Ayhan ve Yıldız Ayhan ......................................................... 40
Şekil 33: Nurdan Ayhan ve A.G. Ayhan’n Heykeli .................................................. 45
Şekil.34: Yıldız, Nurdan,Özlem ve A. G. Ayhan……….……......……………........48
Şekil 35: A.G.Ayhan ve Neriman Altındağ Tüfekçi. ................................................ 52
Şekil 36: . Selahattin Sarıhan………………………………………………………..68
Şekil 37: . Faruk Özkaya. .......................................................................................... 71
Şekil 38: . Y. Ayhan, A.G. Ayhan,F. Özkaya ve Saz Arkadaşları T. Fotoğrafı ……72
Şekil 39.1: Aşlamayı Aşadım…………………………………......………..…….…73
Şekil 39.2: Aşlamayı Aşadım. ................................................................................... 74
Şekil 40.1: Posta Yolları ............................................................................................ 75
Şekil.40.2: Posta Yolları.………………………………………………….………...76
Şekil 41.1: Salında Gel .............................................................................................. 77
Şekil 41.2: Salında Gel ………………….……………….……......………….….…78
Şekil 42.1: Yarim İstanbulu Mesken mi Tuttun. ....................................................... 79
Şekil 42.2: Yarim İstanbulu Mesken mi Tuttun. ...................................................... .80
Şekil 43: Zalım Felek Değirmenin Döndümü………………………….…………...81
Şekil 44.1: Açıl Ey Ömrümün Varı ........................................................................... 82
Şekil 44.2:Açıl Ey Ömrümün Varı …………......………………………….….……83
Şekil 44.3: Açıl Ey Ömrümün Varı ………………….………………….……….…84
Şekil 44.4: Açıl Ey Ömrümün Varı ………….………… .......... ……….……….…85
Şekil 45: Akşam Aşıp Gidiyor ................................................................................... 86
Şekil 46.1: Evlerinin Önü Çevirme Çardağı ............................................................. .87
Şekil.46.2: Evlerinin Önü Çevirme Çardağı ……......……………….……………...88
Şekil 47: Fadimem Süsü Gezer.................................................................................. 89
Şekil 48.1: Gesi Bağları…….………………….………………......….……….……90
Şekil 48.2: Gesi Bağları. ............................................................................................ 91

vii
Şekil 48.3: Gesi Bağları ............................................................................................. 92
Şekil.48.4: Gesi Bağları ………………………………………….…….…………...93
Şekil 49.1: Gine Yeşillendi Germir Bağları .............................................................. 94
Şekil 49.2: Gine Yeşillendi Germir Bağları ………………………….……….……95
Şekil 49.3: Gine Yeşillendi Germir Bağları ………………..…......…….……….…96
Şekil 49.4: Gine Yeşillendi Germir Bağları .............................................................. 97
Şekil 50: Keten Gömlek Filfili .................................................................................. 98
Şekil.51.1: Mendilim Allanıyor……………………………………………………..99
Şekil 51.2: Mendilim Allanıyor ............................................................................... 100

viii
ÖZET

Kayserinin (1921) Endürlük köyünde doğan Ahmet Gazi Ayhan,
folklorumuzda önemli bir yeri olan Türk Halk Müziğimize sazıyla, sesiyle ve
birikimleriyle eşsiz değerler katmış; yöresinin ezgilerini tarihsel ve kültürel
birikimini, ustaca kullandığı sazıyla ifade etmiş usta bir sanatçıdır.

Yöresinin türkülerini derlemesi ve yorumlamasının yanıısıra sanatkâr
kişiliğiyle birçok önemli ezgiye de imza atmıştır. Bu halk sanatçısının hayatı, sanatçı
kişiliği ve sanatını icra etmek için verdiği mücadeleler birçok şahidin diliyle tarihin
unutulan sayfalarından çıkartılarak söz konusu olan bu tezin sayfaları arasına
girmiştir.

Bu tez, bir yönüyle de; 09 şubat 1987 yılında hayata gözlerini kapatan Ahmet
Gazi Ayhan’a ait dünün bilgi ve belegelerini gelecek nesillere taşımayı amaçlayan
bir hayat öyküsüdür.

ix