İstanbul Komünist Grubu'ndan (Aydınlık Çevresi) Türkiye Komünist Partisi'ne 1916-1926 - Cilt 3 (Almanya'daki Türk Spartakistleri'nden Mayıs 1926 TKP Viyana Konferansı'na)

250 Pages·3.16 MB·Turkish

by  Erden Akbulut, Mete Tunçay

İSTANBUL KOMÜNİST GRUBU'NDAN
(AYDINLIK ÇEVRESİ)
TÜRKİYE KOMÜNİST PARTİSİ'NE
1919-1926
Almanya'daki Türk Spartakistleri'nden
Mayıs 1926 TKP Viyana Konferansı'na
3. Cilt Mart 1925 Mayıs 1926
-
Erden Akbulut - Mete Tunçay
t
ts
YAL
TARİH
YAYINLARI
Sosyal Tarih Yayınları
Belge-Araştırma Dizisi no: 20
©TÜSTAV İktisadi İşletmesi
Bu yapıtın telif hakları TÜSTAV İktisadi İşletmesine aittir,
izin alınmadan kullanılamaz.
Kapak fotoğrafı:
Ayaktakiler (soldan sağa): Dr. Şefik Hüsnü (Değmer) [Ferdi] - Şevket Süreyya (Aydemir).
Oturanlar (soldan sağa): Hasan Ali (Ediz) [Halim] -Elektrikçi Nuri [Nihat]
Baskıya
hazırlık:
Hüseyin Vatan
Ad dizini:
Ersin Tosun
l.Baskı İstanbul, Mayıs 2013
ISBN 978-605-4513-14-7 (3.c)
ISBN 978-605-4513 10-9 (Tk)
Sertifika No: 12588
TÜSTAV İktisadi İşletmesi
Kocatepe Mah. Feridiye Cad. No: 20 Taksim - İstanbul
Tel.: [phone] •Faks: 0212 237 98 99
http://ww.wtustav.org •e -posta: [email protected]
Baskı cilt:
ve
Pasifik Ofset
Cihangir Mah. Güvercin Cad. No:3
Baha İş merkezi A Blok Avcılar/İSTANBUL
Tel: [phone]
Sertifika No: 12027
Düzeltme:
il. Cildin dış ve iç kapağında kitabın adındaki tarih
Mart 1926 olarak çıkmıştır; doğrusu
Mart 1925 olmalıdır.
Düzeltir, özür dileriz.
İSTANBUL KOMÜNİST GRUBU'NDAN
(AYDINLIK ÇEVRESİ)
TÜRKİYE KOMÜNİST PARTİSİ'NE
1919-1926
Almanya'daki Türk Spartakistleri'nden
Mayıs 1926 TKP Viyana Konferansı'na
3. Cilt Mart 1925 Mayıs 1926
-
Erden Akbulut - Mete Tunçay
+stYAL
TARİH
YAYINLARI

İÇİNDEKİLER
1. T AKRİR-İ SÜKÜN, TUTUKLAMALAR VE YARGILAMA . . . 11
....... .......... ... ...
il. TKP'nin TOPARLANMA ÇABALARI ....................................................4 1
111. YENİ FAALİYET PROGRAMI HAZIRLIKLARI 117
....................................
iV. DOGU SEKSİYONU KARARI VE GENİŞLETİLMİŞ KEYK TOPLANTISI 135
.
V. 1926 YILI VE VİYANA KONFERANSI HAZIRLIKLARI 165
..........................
VI. TKGB FAALİYETLERİ 187
.....................................................................
VII. KUTV [Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi] 197
..................................
VIII. İŞÇİ TEŞKİLATLARI: AMELE TEALİ VE TÜTÜN AMELELERİ 205
...........
EKLER
EK 1 ORAK ÇEKİÇ 7. SAYI . 215
- .................................. .............................
EK 2 SEYDAHMEDOV'un TKP TARİHİ'nden . 233
- ...................................... .
EK 3 KOMİNTERN Mart 1925 Mayıs 1926 ......................................... 235
- -
EK 4 KRONOLOJİ Mart 1925 Mayıs 1926 ........................................... 237
- -
AD DİZİNİ 241
....................................... ..................................................
TEŞEKKÜR
RGASPI' deki belgelerin bulunması ve TOSTAV ' a kazandırılması çalışmaları konusunda
Bilal Şen ve Atilla Balcıoğlu 'na
Osmanlıca belgelerin okunması konusunda
Yücel Demirel, Banu İşlet, Meral Bayülgen, Emel Seyhan Atasoy, Cemile Moralıoğlu
Kesim, Şeyda Oğuz, Baha Coşkun ve Serkan Erdal'a,
Rusça ve Bulgarca belgelerin çevrilmesi konusunda
Bilal Şen ve Rüstem Aziz'e,
Almanca belgelerin çevrilmesi konusunda
İoanna Kuçuradi, Rüstem Aziz ve Cemil Fuat Hendek'e,
Kimi belgelere dikkatimizi çeken ve kullanmamıza olanak sağlayan
Tarık Zafer Tunaya ve Erol Ülker'e,
Ad dizininin hazırlanması konusunda
Ersin Tosun'a ,
Baskıya hazırlama konusunda
Hüseyin Vatan'a,
TOSTAV İktisadi İşletmesi yayın çalışmalarını eşgüdümlü kılan
·
Berdan Dere'ye
teşekkür ederiz.
Erden Akbulut - Mete Tunçay
İKG'den TKP'ye Mart 1925 - Mayıs 1926 • 7
Sunu
Mart 1925'te Takrir-i Sükun Kanunu'ndan Mayıs 1926'da Viyana
Konferansı'na kadar geçen dönemi ele aldığımız Cilt ile ilgili öne çıkan kimi
111.
hususları şöyle sıralayabiliriz:
1. Önce Tıbbiyeliler'in, ardından 1 Mayıs Nedir? broşürüyle ilgili başlayan
ve giderek genişleyen tevkifatın başlarında hiç kimse ceza, hele ağır hapis cezaları
beklemiyordu. Nitekim muhakeme sonundaki cezaların böylesine ağır olması Şev­
ket Süreyya'nın yaptığı komünizmi öven savunmadan kaynaklandığı görüşü TKP
yönetici çevrelerindeki baskın görüş olmuştur.
2. Mayıs 1925 'ten itibaren TKP yönetimi üç başlı gibidir. Elbette tüm sü­
reci yönetmeye ve çalışmaları eşgüdümlü kılmaya çalışan Berlin 'de Fahri [Baytar
Cevdet] ile birlikte bulunan Dr. Şefik Hüsnü' dür. Mayıs ile Ekim ortaları arasında
Berlin'de bulunan Dr. Şefik Hüsnü buradan bir yandan memlekette Vedat Nedim
ve onun çevresinde oluşturmaya çalıştığı yeni merkezi, diğer yandan Moskova'da
bulunan Doğu Seksiyonu ve Halim'i [Hasan Ali] karşılıklı bilgilendiren ve yön­
lendiren bir çalışma yürütmeye çalışıyor. Vedat Nedim, özellikle Elektrikçi Nuri,
Şevket Süreyya ve Sadrettin Celal'in tevkif edildiği koşullarda, ağırlıklı olarak genç­
likten kadrolarla desteklenen bir yeni çekirdekle geride kalan teşkilatlı unsurları bir
arada tutma ve çalışmaya sevk etme çabasını yürütüyor. Dr. Şefik Hüsnü' den ve
Doğu Seksiyonu'ndan gelen neşriyat çıkarma, açık ajitasyon yürütme direktifleri­
ni, memleket koşullarına uygun olmadığı gerekçesiyle püskürtmeye gayret ediyor.
Moskova' da bulunan Halim, bir yandan sekreteri olduğu TKGB faaliyetini yeniden
ayağa kaldırmaya çalışırken, diğer yandan Dr. Şefik Hüsnü' den gelen görüşleri
Doğu Seksiyonu ile paylaşmak, memleketten gelen mektupları, değerlendirdikten
sonra Dr. Şefik Hüsnü'ye, dolayısıyla Fahri'ye iletmek, Nazım'ın Moskova'ya gel­
mesinin ardından onunla birlikte yeni teşkilatlanma modellerini Doğu Seksiyonu ile
birlikte biçimlendirmek ve nihayet bu süreçte boy veren, başını Süleyman Nuri ile
Roland'ın çektiği ve KUTV'daki Türk grubunun bölünmesine yol açan muhalefetle
bir biçimde baş etmek üzere faaliyet yürütüyor. Doğu Seksiyonu ise, Türkiye'deki
gelişmelerden hareket etmekten çok o sıralar Komintern içinde ortaya çıkan Stalin