İslam Dininden Ayrılan Cereyanlar: Nakşibendilik

108 Pages·1998·4.001 MB·Turkish

by  İsmet Zeki Eyuboğlu

Diz-gBia s-kYıa yımlayan:
YeniHgaübnAe jra nsı
BasvıenY ayınAc.ıŞl.ı k
Hazi1r9a9n8
İSLAM DİNİNDEN
CEREYANLAR:
AYRILAN
NAKŞİBENDİLİK
İSMEZTE KİE YUBOGLU
CumhuriyeGAtZ ETESİNİN
OKURLARIANRAM AÖANIDIR.

ÖNS ÖZ
Sevgoikluiy uockuu,y abcuaçğ aılnım şamsaa,bn aı­n
şınkdöap ükkalhüiv çee yraezkı blimarın şbı i,dr e neme,
biöry kdüe ğiDladhioarnd . ö yratş ınd(1a 39y9k)Ne ank ­
şibeTnedkik' engseii r neenr,d beüytsaüein l esbiünycüek,­
leridnıcşelb aunnakana ,rb şukı anr aonclaıbkkit lam eden,
anlamaaldtaıny- ıeyllee ,dt iöe pke bnik ri şignöirney rae­k
şadıklaarcıınstdıaantnıld,,ıa smıanğıtı anddaaör ğarke nen
izlenimklaeyrniankdleanBn umnıdyşaat kıırş.tu ıyr­ma,
durmdaüü,şr üdneün ebilaencbıei,skr a ybıikryl oakm­a
tuBru.n lyaarzıNa ank,ş ibTeenkdkie sŞie'ynShdü el ey­
manE fendiu'ynkiiunl açnliatreıl ikğoinnudşemkail arını,
öğütldeirnilneiçy oeskra eykı klaİmsıldşaitmnı iİrns.i­ ,
lamb'iıl endleeğbriiilgln,ei çri neanğlzeırdniidnna lne miş,
ancgaekr kçaeykn akklaarrşlıaln aedş eınynlacina ı ldığını,
saptırbıülydüıkğlıenörıği,rn ednİedsnil iğanima nçlarının
anlamadduayng,ue stakli lenömzeülneudrzelanek laştığı­
nık avramaacnıısçnıe nkım iBşutnilyraa.rz ına inc,ke a şı
gözbüo yaylaın,a kklraermiıln ics,ee sulziua,nk s akallı
"şeyhglöerrmü"üç dş ö,kr atd ıenvllae nmkeasrigşneıe­n ,
celerin"ihı1 "tç eekkkeerdeek geçeivrieunnğe,­ günlerce
ramayaarnk,a syıanğdmagunir db eid ikoydauğldaırr ılan
"ermtiaşn"ı mıştır._
Sevgoikluiyb uucnuly aarztıae nk,k keaypeaç noıcpu k­
largıençıinum niuntşiae nyk,ha ep ılaçnomcauykıle ka­rına
mekg etirymeeğyleek yaernı,s ının çoicçuiknl ara bakmak
5.
birigceiçakir ma oclıad ni kmiaşk inseastiantriea kkk eye
bağışlayans e"vTkgauinllsruiaı" y' ıNnlaıaknnş ibendiler­
lesö yleoşnmliadşre,ıl nib lieçlrıeil dıkrotnaucşamka ları­
nıd inlemiştir.
Sevgili yoikbnuueyn ulycaaurz,Fıa a nt,Ci ahm' inid e­
kiy azKmuar ans'altaaynre arkl,de erğienbreas simza ları­
nık oyaŞne,h zadCeabmaişiış' inmidn"i,Bk eil eZdai­ye
bıAtmai r"lnibeğa ikk aanp ısyıannıınn" dmaekşird uet­a"
negnö reyvelril erindçeanl ıçpBi ançkiaıllreÇıcrpaıi rl ­ar
şıysaın ında bisra t"aadnnitb niüiktM aüücns ılyüam anlar"
görmüYşniteüF ra.t' itgheö ,r aervk adagşüızkneaılrn ı sını
kandıgriazrlabikic,re lH,ia kctgceia d beöny,l "ehcied aye­
teer einm"a mtlaanrı mEısşkBtieı yro.Mğ ülfut üsü'nün ki­
taplığyıanzdmaaBkleiay raSıza,ıh taÇ flaarr'ş nıKdsaaır a­
denidzelğbiei,rlb iikrri, t apsçaıtyaTarün ae'keldM ehmed
Efendininş aErivaçipei" ğpnl deeOn semna,vn ulrıg unu,
İkiAnbcdiü lhtaumtikytua nzuaa,rr k adeadşilnamri ştir.
Neyssee,v ogkiulyiu scebunu,ir aydoar maybaellı­m,
leğbiunlia ndırbmuya ayzakalarıkç mı ,lg ıiğrçaiı pkd tiı­
yek uşkuslaalrmaa yalbıuçm a.l Şıişimmçdaaiiyçn ıı ;k , yü­
reğgienn gieşr,ç seeğvbiei nkr i moslea orkauks, e vgiler,
saygsıalngaaer,n i çs beenn giemç tyioğlilma gredçamne ,
sonbrean giimnb eid övüngeücceünkne g, ü leycüezkü n
kalır.
6
NAKŞİBENDİLİK
N k_aşje_!Jn�i]<i_"'-olı:ı�_Q_ ii!r!<:_\lğ_yizYi!L2lı;t�a_r�_ı_!vf_ �n� -_ ı
b�rrırrı_}3�a�a!_ı e_dNdaişkin_b.e nidrı� ' �!:_ye4s1:1ye_ği_J!1.11:1.ı�ı �
_
.E__Ş_!{��ir �.i:diişn_ı:ıitŞ1n a d_ınel<!_ı:ık.!ı::!ı:ıt!Lrı_!'l�11-�_ı:nıg!ie_ l:ş_ie ip,
�Jil�n�_ğ})lı�_ğ4ı ıı_l:ı�J<?_�_yııEt:_�l�iJş_�_._g})}iı;:r!:!m�ğJie:� 'l (l_I!l
Ji_!n!a!lş_2'.�uQ_J!_!:!{h!!k§�!a Il_B)uk urulnueoş ludnu ğunu,
gleşiimiyanlyimı,a saınnlıai mçaöiknn ck eu rucusunun
kimlikğiişniailry,iı ğnitnıbili alrgmıeeyrkl.e a k ir
MuhammBeadh aedadkişni1 b3Ne' 1ndB8deu hrdaao ­
laylaKraısAnrrdıia fa n adıyldao ğüdKnuil.mü i yörede
söylleegnröterie es,Zk eir diünşatn çblaayğrklıeısnnoa,n ­
radİasnl abmelnıiğmısb eiamrii lşçe,on cidunuğ Brua.h a­
eddçioncd uekn eycaeşrkdlY aaes eTvaikr ai'tanbı ağlandı,
özelAlhimkeYledse ei nv'idnü şüncöeğlreeNrnaidknişi.i ­
bend abdikırön yıün ,y ansösyıltetoyıleğdnıgulniğeıbur i ,,
bileyzüizgküe,kr, ld ıatknü rüsnüdtsea nk ıylapakarinım ­
sea nladmaıg ne.alA inrcbaukb iyro rduamo laibrBi.al ­
haedNdaiknş i'nbin eegn idbbiiör ğ regnöirmd aüçğıük ça
bilionrmdsiaaKy, u rahna,df ikısıt,ha ,s akvovnuufl arıyla.
yakınidlagni lbeukn odniauğrldiba,it rakaıçmım kallaar,
yorugmeldtaiirğçr iev,r etsoipnldaen baunnllyaaarrzııın ­
yag erçeirbeikr baikrtiıanğsreıöd ynlmeekt. edir
Bahaetdedkiknae çstiın1ki53t0 a'endns, o nkrean,d i­
nçie vretsoipnldaens aönyllraeerŞ mlivialeoş ern,l taarsaa v­
vufktaaynn akglöarnüaşanlç eırkilanaşimı aly,ao mlau na
girşmtBiiarah.� d'dniii !!nanç_glöarerevı rnyeaan rl amtıış-
-�� -
Jı r,'._' !gU.öy�9 e�'.n�Ö �-�-���deide��-a_l'._fÖc_I�a,ıÜ� _İ�a_�
' _
7
iS.�lJ�'ain_rğ�ayıiıs ıa_lga egr_La� �n.ecektj.y. _�eriatgerç��tİf
.l<_es.i11gcimiıL r;,y mtaükmM üslümiaçn�ilinanrs e,!_l1,i�J�_ö_�
J:.�':-:<!Lr:.J3aha'eidbndud i ünş üncyeelndeier ğii Yledsierv,i -
li"kta elınn mıOŞntuınr..15,k �oQnsuıunnd aokliu mdsüu�zü n­
�l_�rirıin.:d_}(az� _y�ı:_ır��ğµ_şıB_ ut<l _ci1ign�e?Ei �di����-ı,.1 :��-�
t:>,�_sıJu�1:!l1sZ.Y �1.e�t9�j�y -_�l!1_'!:�_: !!e_f. 'ci�. ..Y�L.1:1l.'.�2L.L ll...!�! � ..?
ay�ı_Y.:r�aı?l1'1_.,i<;?.� l5<?llü_i ya�_slı_(l]gr���k__el11!!1__v_'11:ı__<.!:ir.r. l!��-­
_ __ _
E!::i leNradkeş,i bke'dnidüniş lüyinaspeılis nıcneıl erken,
içerbdüitğüin gsöozrndug enelçaierrk itlierc.
MuhamBmaehda eNdadkişnid bibenan kdı myıen­dan
nib igrö rgüeşt irmeetmkaiilşst,iık nadladY eısğeıv ilik,
İruayng anreldıeğnıöi rytblüielİr üs lianma ynacyım ayı,
bu öAyrlaebcied sadt oağİnas'nl aİmrlkaıönğk aeb nialrni ­
lavme rmbeiyçiki,am z andyıerğmilaşeyİtmıri uaryn.g, ar-
_
lıbğaış laanngb ıekcreiın ndödizngbeüi" rk ülaltaüynraı ­"
ratmakta ögzeceildklikminoek nmluiesş ku,en ndduaiy n­e
gubni yros le çimrdi,aş htaaç ıkçabsaışu�kl au! sdla1'!;n,
_yabatnoceıl l:!:�-��ı:_��!l�Z�e�.-�d'!üi_şnktit nairnm amı�
_
-kutksiatl"a vAbeıs dtaaön"ğ rendgiöğriİemr,iiaz nnes anı
-------�---------·--------�-------'"-·-·-·----·------·--
�l��ıı���d�t_ ?!P��1:!11��.-?ğ�ı:�i�E .2!�E.J�.:!.�:n.�ele� r
__
�.®:!:ıt1ll?..�Y'.��iı���11Ai-!�i:�Q.nt.:� ��l.�.I.���-E����-E�l��a-
-!:1.!!!�_J!�!!!!IL! KŞonubyöayb ligerö zlbüakklıelB ıan-ca,
haedNdaiknş i'bibenugn edledneığşçiıkınna arİ arkaa,nn ­
layıaşkyııbnriaİır s ldaümş ünemaenylea.cş eığliı r
Buharoaç ,a ğrldTaaü rklyeorğiunn lrabışi btröı lk-l.a
geyedsibk,igi r en leeğbea ğlBıuyndeuınan. ç ıyka,yö grı­n
neİğtsiab nula'luıınnn ıdBşau,h daarbnai 'rTçüokrk'n gü el­
diğçionğiu,sn auvna şta söölydlgüeeğylüeennnü te ak­ler,
rihksaeyln akSlözagredlbıiurşg.İiü ts,nab nu'lnu,ö zellik­
lFea tiilhç edseiğniyişenir kl e"rBuihnaddraeagn 'e liesn-
8
ıanbul'aulnı nmaskıantaı larakd üşşeeheniv ti iyad(aenr ­
mişlerdesnö)z"e diolnilra.rg ıönm üldüklyeerdiek ru tssaal­
yılıErd.i rnepkıasMıa,l taE.y üpC,i balgii bdie ğişyiökr e­
lerdbeu t ürme zarlar �h'.eopkstdiue ry ,e şibloey anmıştır.
İlbk akıönşetmasi gzi bgiö rnüenb ug elcıuıyegku laması,
biirn ancın tutuynamyılamsasıı,b akımındöanne mlidkiir,­
miso rluarınn ydaılnatlmıasınday ararlıNdeırd.he enp" Bu­
.
ha"r?aS onnread "eBnu h'adrgaaen l eemni rlBeürt?ü"n
bunlMaurh ammBeadh aeNdadkişni beentdk'iisni nden
kaynakslöaynnltaeinol learbB iulriavrdu.ar gulgaen­ması
rekBeanh aeidnsda iPlnet'or lsm adığıdır.
Nakşibendilik kuruledtukkitsainy lseo,n ra, şeyhinin
kıssüar Beaddteaı ö,'z eldleiA knlaedd oollua ylya­arında
yılmbaayşalO ad döın.e mlAenraddeo Slüun'indniaa nçla­
reıg emeBnadhia.e Sdüdniönnri,t übsüürnüen İesrleıak m '
içinvduernm adneığni,ş teinrk moelynaoiyln ub nuul muş,
buk onuçdoabk a şaorlımlbuıişk r i msedir.
NakşibendİilY'kayl ıilğEmivanr eleri
�12 �J�i�Eiı:ı:_:��-�
Na �şi.__bai _�rı�l:'.��.!_!1gd1._r.ı:�<?_E.�: ! !' le­
� .
.!ikna ynKauğrıa ıgie'ldseainnm, g elöenı:şe�:iJmrid�şi �gr­.
laarnıl amdaenğıiynşo ilkvl aarrbdıuıy ro,li lnasrag nöınn­
-fı
foeT an'rnııı şnyı ğlgıai -r-eBb-uin l-eid-reş.-ne l-yeTh ainnO:
""' -· ·- --. ""'"
sablin ri teollimğagise ır eşkeiyTrha, n yrlıaa'n laymeat isi
daorl ainn saarna sbıinyrdo galö stebriıirşc ıild,du arku ­
mund.a.,I d�ıııbrnu .y rnkhlea��rrs ıaannnı l !?aa�zk�,a vra­
..Y�.'!l!a:T anrıb ibğluidnniud ies.nn�,1� 1:1E.�f.���lı1n ���
bulduksleaçrmoıinnşlı,ag röınnü lblierrtisanekezı gmi ler
'ğön<lefŞ;�ir:i.egçr e:rvlkü slmüanliı."büliTa.ra.yı:iıaü s,1b riT an-
�-·· ·--
9
.E:_�!�.l111: !e!_ğlJ?id�şteb u neNdaeknşliekb ue­ndi
..
ruluşunah egpisröiennncşelee,e yd rhiiinn l seömzel,e rini
eksiykesrigizen teia rlmıeş kaaşlnıalnıığrı.
Seydhü _şüüp.rceetmb eüzti,ün niJ:. �1:.s'fal.ı:ı aı:ı 'ı: �t<ı.°-.!.1_�
_g_i_yoalıluçrey,ev lsraiy naeyB aunr e. deşnelyçehe ievnsr in­
det oplaanarasnıblniadrtaklmra ayrıcbaell,ısi kerlzyiagerri­
tidseird,iü nş ündcaelygmeüa c Tüa,ny roıl utnadşak ınlık,
aşbıirkrıe ndignedçesmnıes k,ıd kü şglöerrym ael,Tn anı­z
raıd laarnım(nakzı ria )l ışkaunylgıauğmlıa lggaöirrb,üi n ­
tülienrs a(nşdeayç ehvisrnie ntdoep lananlarda) bir "başka­
lıuky"a nodulışrtıuBrru,un "rare. m ed"e nAirra,p ç"eav­da
liç"o,ğ ulu b"uae navlmldiayTdaaı"nür rs.ıt ün, sarsıcı bir
görünnittüe lgiöğziklnaedmreaia,ş nb t iıırşrd ıukr umunda
şeyghöinnl güienrrbe,u nduıa şnkt imgsöer emez, sezemez,
bunaun cşaekys hez tearş,k ıknalp,tııt iğlraıte rerr,l er.
Titremeo, lyatıie,yr idlcüeeşm üen üPleüyrgsaem ber
Muhammegdö'rdüöelz eeknll leirbdier.nNi idtierpkeiym­,
gamb"eBarnv aa hiyn diiğçiinbmdidettre ir egmöev,d em­
deb itre rl"se emzeedredmiim,bş ubt üitrİüsnlk aamy nak­
lar"ıanvhdyaii şnnii l"ieyl agçiılmkial laavradraBd uıt rü.r
öyküBlaehraie Ndadkişni bdeebn utl'utydeoa rhuazs,ı bü­
tüNna kşişbeeynhdlige örriünldidelü seğürüri ü dlaühra,.
songröar eiczNe.ağ kşdiibnleeindke knosyşeue riSaütnç­ı,
nAir aüpl kelpeertkiu ntduenı ea,nm yaygdaıent,kb ialş.ia -
rılAanraıdndıoag l öus'dtiBe.ur raAdn.aao dlnuu'bnü tünü
sözkodneuğisirsul,ö de zlgKiaşriai dkzeı lnyaırıbnukd ua­,
rulyuaşyd geığnsi olendl yilı iilç ienpdeyeya nbdualşm uş­
tuNra.k şilibkek,nu driucuöslmuüünnudnse onn( r19aI3 ),
Doğİus lüalmk elpeerykia nndbdeua lşda �lım.a�j}Ş�l�e..:.
��i11:�11:9-}���_1�Trıü� rt11:ko �plu<llr.u<lksl�a�n�<lJ�:ı.����-
10