IRIS MURDOCH 1919'da İrlanda'da doğan İngiliz romancı, oyun yazarı, şair, denemeci, felsefeci ve ...

16 Pages·2013·0.1 MB·Turkish

IRIS MURDOCH
1919’da İrlanda’da doğan İngiliz romancı, oyun yazarı, şair, denemeci, felsefeci ve senaryo
yazarı.
Murdoch hemen her yıl hacimli birer roman yazmış olmasının yanında, Sartre, Romantic
Rationalist (1953) [Sartre: Yazarlığı ve Felsefesi, Çev. S. Hilav, Yazko Yay., 1981]; The Fire
and The Sun (1977) [Ateş ve Güneş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1992]; The Sovere-
ignty of Good (1971) (İyinin Egemenliği) ve Metaphysics as a Guide to Morals (1992) (Bir
Değerler Kılavuzu Olarak Metafizik) gibi felsefi çalışmalarıyla da tanınır. Bir süre Oxford
Üniversitesi’nde felsefe dersleri vermiştir. Felsefeci geçmişi, genellikle karmaşık ahlaki,
dini ve etik mesellerle uğraşan kurmaca yapıtlarında hissedilir ölçüde etkindir. Roman-
ları zekice bir mizah duygusunu içermeleri, dolambaçlı olay örgüleri ve ayrıntı zengin-
likleriyle dikkati çeker. Murdoch, Kara Prens (1973) romanıyla James Tait Black Anma
Ödülü’nü ve The sea, The Sea (1978) ile de Booker Mc Connel Ödülü’nü kazanmıştır.
Murdoch’ın ilk romanı Under The Net (1954) [Ağ, Çev. Nihal Yeğinobalı, Ayrıntı Yay.,
1993] en iyi yapıtlarından biri olarak görülür ve ahlaki meseleleri işlemesi bakımından
yazarın tipik yapıtlarındandır.
Murdoch’ın bazı romanları ısırgan komediler, bazıları ise ironik trajediler olarak sınıflan-
dırılmıştır. Yazarın başlıca konusu genellikle sevgi ilişkilerinin içerdiği çeşitli çatışmalar
ve romanlarında sık sık görülen karmaşık aşk üçgenleridir. Murdoch’ın romanlarının bir-
çoğu, modern çağda geçmelerine karşılık büyü ve gizem öğeleri, olay örgüsündeki ani,
acayip kaymalar, on sekizinci ve on dokuzuncu yüzyılın gotik romanlarını çağrıştırır.
Murdoch’ın romanlarında çoğunlukla The Flight From the Enchanter’daki (1956) Mischa
Fox, A. Severed Head'deki (1961) [Kesik Bir Baş, Çev. S. R. Kırkoğlu, Ayrıntı Yay., 1988]
psikolog ya da Philosopher’s Pupil'deki (1983) (Filozofun Öğrencisi) felsefeci gibi, günü-
müze özgü “cazibeli” biri, diğer kişilerin davranışlarını etkiler ve olayları yönlendirir.
Murdoch’ın imgeci düzyazı üslubu, yapıtlarında fantastik, simgesel bir boyut yaratmasına
yardımcı olur. Yazar kendisiyle yapılan bir söyleşide şöyle demiştir: “Gerçek hayatta fan-
tastik olan ile sıradan olan, sade olan ile simgesel olan genellikle çözülmez biçimde iç içe
geçmiştir. Bence en iyi romanlar da hayatı, bunları birbirinden koparmaksızın araştırıp
gözler önüne serenlerdir.” Murdoch’ın yapıtları hayranı olduğu on dokuzuncu yüzyıl Rus
romanlarıyla, özellikle de Dostoyevski’yle karşılaştırılmıştır; zira yazar genellikle, Anglo-
Amerikan edebiyatında daha yaygın olarak görüldüğü gibi bir ya da iki ana karakterin
bakış açısına odaklanmaktansa karmaşık ilişkiler içindeki çok sayıda kişiyi içeren hacimli
metinler yazmıştır.
Diğer önemli romanları şunlardır: The Bell (1958) [Çan, Çev. H. Özdemir, İmge Kitabevi,
1992]; The Unicorn (1963) [Tek Boynuzlu At, Çev. T. Nutku, Can Yay., 1983]; The Red
and The Green (1965) (Kırmızılar ve Yeşiller); The Time of The Angels (1966) [Melekler
Zamanı, Çev. N. Yeğinobalı, Ayrıntı Yay., 1995], Bruno’s Dream (1969); Nuns and Soldiers
(1980) (Rahibeler ve Askerler) ve The Good Apprentice (1986) (İyi Çırak).
Ayrıntı: 292
Edebiyat Dizisi: 99
Kara Prens
Iris Murdoch
Kitabın Özgün Adı
The Black Prince
İngilizce'den Çeviren
Aysun Babacan
Yayıma Hazırlayan
Erdal Alova
Son Okuma
Mehmet Celep
Penguin Books/1973
basımından çevrilmiştir.
© Kesim Ajans
Bu kitabın Türkçe yayım hakları
Ayrıntı Yayınları'na aittir.
Kapak Tasarımı
Arslan Kahraman
Kapak İllüstrasyonu
Sevinç Altan
Kapak Düzeni
Gökçe Alper
Dizgi
Esin Tapan Yetiş
Baskı
Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti
Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No.: 244 Topkapı/İst.
Tel.: [phone]
Sertifika No.: 12156
Birinci Basım 2000
İkinci Basım 2013
Baskı Adedi 2000
ISBN 978-975-539-278-3
Sertifika No: 10704
AYRINTI YAYINLARI
Basım Dağıtım Tic. San. ve Ltd. Şti.
Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Cağaloğlu – İstanbul
Tel.: [phone] Faks: (0212) 512 15 11
www.ayrintiyayinlari.com.tr & [email protected]
Iris Murdoch
Kara Prens
EDEBİYAT DİZİSİ
GÜNDELİK MUTLULUĞA ALIŞMA/Anja Meulenbelt Ë MURPHY/Samuel Beckett Ë MASAL MASAL
İÇİNDE/Khimaira/John Barth Ë ZEN VE MOTOSİKLET BAKIM SANATI/Robert M. Pirsig Ë PARFÜMÜN
DANSI/Tom Robbins Ë SINIRSIZ RÜYALAR DİYARI/J. G. Ballard Ë FRANSIZ TEĞMENİN KADINI/John
Fowles Ë BEYAZ OTEL/D.M. Thomas Ë MYRA/Gore Vidal Ë DALGALAR/Virginia Woolf Ë ATLANTİK
ÖTESİ/Witold Gombrowicz Ë HAYRANLIK/Anja Meulenbelt Ë FERDYDURKE/Witold Gombrowicz Ë
MELEKLER ZAMANI/Iris Murdoch Ë PAULINA 1880/Pierre Jean Jouve Ë EŞEKARISI FABRİKASI/Iain
Banks Ë ROCK LANETİ/Iain Banks Ë KAYIP ZAMAN/Anja Meulenbelt Ë SENİ İÇİME GÖMDÜM/
Andrew Jolly Ë BAŞTAN ÇIKARICININ GÜNLÜĞÜ/Søren Kierkegaard Ë KONFIDENZ/Ariel Dorfman Ë
ALTIN DAMLA/Michel Tournier Ë BİR GARİP VAKA: MATMAZEL P./Brian O'Doherty Ë NIETZSCHE
AĞLADIĞINDA/Irvin D. Yalom Ë KIZILAĞAÇLAR KRALI/Michel Tournier Ë AİLEDE BİR ÖLÜM/James
Agee Ë KUTSAL BÖLGE/Carlos Fuentes Ë KALPSİZ AMANDA/Jurek Becker Ë 62-MAKET SETİ/Julio
Cortázar Ë ÇARPIŞMA/J.G. Ballard Ë ÜÇLEME-Molloy-Malone Ölüyor-Adlandırılamayan/Samuel Beckett
Ë DUR BİR MOLA VER/Tom Robbins Ë HIRSIZIN GÜNLÜĞÜ/Jean Genet Ë KÜÇÜK DEĞİŞİMLER/
Marge Piercy Ë LILA/Robert M. Pirsig Ë ERGİNLİK YAŞI/Michel Leiris Ë AŞKSIZ İLİŞKİLER/Samuel Beckett
Ë ESİRGEYEN GÖKYÜZÜ/Paul Bowles Ë YALANCI JAKOB/Jurek Becker Ë DİVAN/Irvin D. Yalom Ë
PORNOGRAFİ/Witold Gombrowicz Ë MERCIER İLE CAMIER/Samuel Beckett Ë BİR ERKEĞE NASIL
TECAVÜZ EDİLİR?/Märta Tikkanen Ë BENDENİZ VE MARCO POLO/Paul Griffiths Ë DOĞMAMIŞ
KRİSTOF/Carlos Fuentes Ë RÜYA SAKİNLERİ/Iris Murdoch Ë HİÇ İÇİN METİNLER ve Uzun Öyküler/
Samuel Beckett Ë DUYGU YOLCULUĞU/Laurence Sterne Ë BETTY BLUE/Philippe Djian Ë AĞAÇKAKAN/
Tom Robbins Ë ANARŞİST/Tristan Hawkins Ë BAKAKAİ/Witold Gombrowicz Ë PORTNOY'UN FERYADI/
Philip Roth Ë 101/2 BÖLÜMDE DÜNYA TARİHİ/Julian Barnes Ë SUNİ TENEFFÜS/Ricardo Piglia Ë
MANŞ ÖTESİ/Julian Barnes Ë ADA/Aldous Huxley Ë GÜLÜN MUCİZESİ/Jean Genet Ë MÖSYÖ/
Jean-Philippe Toussaint Ë ÇİÇEKLERİN MERYEM ANASI/Jean Genet Ë BAŞUCU OĞLANI/Alison Fell
Ë YARATIK/John Fowles Ë SENİ SEVMİYORUM/Julian Barnes Ë ZENCİLER/Jean Genet Ë TÜNEL/
Ernesto Sábato Ë KARA PRENS/Iris Murdoch Ë KARNINDAN KONUŞANIN ÖYKÜSÜ/Pauline Melville
Ë TANRI'NIN AĞZINDAN EVRENİN HİKÂYESİ/Franco Ferrucci Ë HAYATIN VE AŞKIN YASALARI/
Connie Palmen Ë KAHRAMANLAR VE MEZARLAR/Ernesto Sabato Ë KAYNAK VE ÇALI/Michel Tournier
Ë CENNETE BİR KOŞU/J.G. Ballard Ë DİŞİ ADAM/Joanna Russ Ë FLAUBERT'İN PAPAĞANI/Julian
Barnes Ë ALDATMA/Philip Roth Ë KOKAİN GECELERİ/J.G. Ballard Ë ACABA NASIL?/Samuel Beckett
Ë MANTISSA/John Fowles Ë KOLEKSİYONCU/John Fowles Ë BENJAMIN: DAR GEÇİTTEKİ AYDIN/Jay
Parini Ë METEORLAR/Michel Tournier Ë ARKADAŞLIK/Connie Palmen Ë AŞK VESAİRE/Julian Barnes Ë
SİRİUS'TAN GELEN KURBAĞA/Tom Robbins Ë BAYAN GULLIVER CÜCELER ÜLKESİNDE/Alison Fell Ë
GELECEKTEN ANILAR/William Morris Ë BENİMLE TANIŞMADAN ÖNCE/Julian Barnes Ë İNGİLTERE
İNGİLTERE'YE KARŞI/Julian Barnes Ë İYİ İŞ/David Lodge Ë YİTİK RUHLAR IRMAĞI/Connie Palmen Ë
TERAPİ/David Lodge Ë ÖLÜRKEN/Jim Crace Ë GÜZELLİK HIRSIZLARI/Pascal Bruckner Ë SÜPER KENT/
J.G. Ballard Ë SISKA BACAKLAR/Tom Robbins Ë BETON ADA/J.G. Ballard Ë İLK AŞK, SON TÖRENLER/
Ian McEwan Ë GILLES İLE JEANNE/Michel Tournier Ë BİR KOMÜNİSTLE EVLENDİM/Philip Roth Ë
KIZILDERİLİNİN ŞARKISI/James Welc Ë SİNEMA MÜDAVİMİ/Walker Percy Ë KARANLIKLARIN
EFENDİSİ/Ernesto Sabato Ë METROLAND/Julian Barnes Ë BİZİ NEDEN TERK ETTİN SAYIN BAŞKAN?/
François Vigouroux Ë DÜŞÜNCE BALONLARI/David Lodge Ë MİLENYUM İNSANLARI/J.G. Ballard
Ë MÜNECCİM KRALLAR/M. Tournier Ë BEYAZDAKİ KARA/Maggie Gee Ë KAYBOLUŞ/G. Perec Ë
HINÇ AYLARI/P. Bruckner Ë LİMON MASASI/J. Barnes Ë BÜYÜCÜ/J. Fowles Ë GÜNDOĞUMUNA
YOLCULUK/J. Barnes Ë OKLUKİRPİ/J. Barnes Ë FISKADORO/D. Johnson Ë HAYALETLERİN GÖÇÜ/P.
Melville Ë ÖLEN HAYVAN/P. Roth Ë SICAK ÜLKELERDEN DÖNEN VAHŞİ SAKATLAR/Tom Robbins Ë
PASTORAL AMERİKA/P. Roth Ë ABANOZ KULE/J. Fowles Ë ARTHUR VE GEORGE/J. Barnes Ë VAHŞET
SERGİSİ/J. G. Ballard Ë VİLLA MEÇHUL/Tom Robbins Ë ASKER GRAMAFONU NASIL TAMİR EDER?/
Sa˘sa Stani˘si´c Ë FARMAKON/Dirk Wittenborn Ë NE KADAR İLERİ GİDEBİLİRSİN/D. Lodge Ë GERİYE
UÇAN YABAN ÖRDEKLERİ/T. Robbins Ë BİR SAHTEKÂR OLARAK HAYATIM/P. Carey Ë İNTERNETTE
BALIK AVLAMAK/Nasreen AKHTAR Ë LANCELOT/Walker Percy Ë ÖLÜ BİR DİLDE AŞK/Lee Siegel Ë
VAHŞİ İNSANLAR/Dirk Wittenborn Ë GÜNEŞİ DURDURACAĞIZ/F. Bouillot Ë SHYLOCK OPERASYONU/
Philip Roth Ë KAYBEDENLERİN BELLEĞİ/Michel Ragon Ë SAVAŞ ARTIĞI/Ha Jin Ë YAZAR, YAZAR/D.
Lodge Ë B, BİRA/Tom Robbins Ë EVE YÜZMEK/Rolf Lappert Ë HAFIZ DİVANI/Hafız-ı ŞiraziË KUZEYE
GÖÇ MEVSİMİ/Tayeb Salih Ë OEGSTGEEST'E DÖNÜŞ/Jan Wolkers Ë TURİNG'İN HEZEYANI/Edmunda
Paz Soldán Ë KOVBOY KIZLAR DA HÜZÜNLENİR/Tom Robbins Ë NABIZ/Julian Barnes
Ernesto de Marchi'ye...

İçindekiler
— Editör'ün Önsözü .................................................................................9
— Bradley Pearson'ın Önsözü ...............................................................11
Kara Prens
Bir Aşk Kutlaması
Birinci Bölüm ............................................................................................25
İkinci Bölüm ............................................................................................245
Üçüncü Bölüm .........................................................................................361
Bradley Pearson'ın Sonsözü ...................................................................448
Oyunun Karakterleri'nden Dört Sonsöz ...............................................464
Christian'ın Sonsözü ...............................................................................464
Francis'in Sonsözü ...............................................................................469
Rachel'ın Sonsözü ................................................................................476
Julian'ın Sonsözü .................................................................................484
Editör'ün Sonsözü ................................................................................489

Editör'ün Önsözü
Elinizdeki eserden pek çok yönden ben sorumluyum. Ese-
rin yazarı olan dostum Bradley Pearson yayımlanmaya
hazır olması için kitabı bana teslim etti. Mekanik açıdan baka-
cak olursak bu sayfaların okurların eline geçmesine benim
ajansım aracılık etmiş oldu. Ayrıca kitapta "aziz dost" (ve ben-
zeri) sıfatlarıyla gönderme yapılan ve zaman zaman hitap edi-
len kişi de benim. Fakat Pearson'ın dramındaki aktörlerden
biri değilim. Bradley Pearson'la dostluğum, burada anlatılan
olaylardan daha sonraki bir zamanda başlamıştır. İkimizin de
iyi şeylere ihtiyacı olduğu ve birbirimizde dostluğun güzelliği-
ni bulduğumuz bir zamandı. Bradley'ye verdiğim cesaret ve
9
gösterdiğim anlayış olmasaydı bu öykü anlatılamadan kalırdı.
Bunu güvenle söyleyebilirim. Kayıtsız bir dünyaya karşı gerçe-
ği haykıran insanlar genellikle bir süre sonra yorgun düşer,
sesi çıkamaz olur ya da kendi akıllarından kuşku duymaya
başlarlar. Benim yardımım olmasaydı, Bradley'nin başına ge-
lecek olan da buydu. Onun kendisine inanacağı, inanç duya-
cağı birine ihtiyacı vardı. Tam ihtiyacı olduğu sırada beni,
öteki ben'ini buldu.
Olan bitenin özü ve ana hatları bir aşk öyküsüne dayanı-
yor. Yani derinlemesine de yüzeysel olarak da olan biten bu.
Erkeğin yaratıcı mücadelesi, gerçek ve sağduyu arayışı bir aşk
öyküsüdür. Sonrası da muğlak ve bazen hile katılarak anlatılır.
Erkeğin arayışları ve mücadeleleri belli belirsiz bir biçimde ve
gizliden gizliye yürütülür. Bu karanlık ışıkla yaşayanlar bu du-
rumu anlayacaklardır. Hem, bir aşk öyküsünden daha basit ve
daha çekici ne olabilir? Sanatın korkunç şeylere bir çekicilik
kazandırması, onun zaferi de olabilir, laneti de. Sanat bir yok
oluştur. Bradley Pearson'ın yok oluşu olmuştur. Oldukça fark-
lı bir bakımdan da benim de yok oluşum oldu.
Editör olarak yaptığım iş oldukça basitti. Belki de kendimi
başka bir şey olarak tanımlamalıyım ... ama ne? Bir tür impre-
sario mu? Perdenin önünde gösteri yapan ve sonra da ciddi bir
ifadeyle perdeyi kapatan bir soytarı ya da palyaço mu? Son
sözü, son değerlendirmeyi ya da hepsinin özetini kendime
sakladım. Fakat kendi isteğimle, Bradley'nin yargıcı olarak gö-
rünmektense soytarısı olarak görünüyorum. Bir bakıma ikisi
de olabilirim. Bu öykünün anlatılmasının gerekliliği, birden
fazla yönüyle, öykünün kendi içinde ortaya çıkacaktır. Fakat
işin içinde sır yok. Her sanatçı mutsuz bir âşıktır ... ve mutsuz
âşıklar öykülerini anlatmak ister.
P.A. Loxias
Editör
10