CEP IJNiVERSITESI • Insan Hakları JACQUMEOSU RGEON 2.8ASKI İletişim Ya• yPnRıElSaSrUENıSI VERS/TADTERF ERSA NCE CATVLLVS C E P 0 M1 r E B S 1 T E S 1 İnsan Haklan Les droidetsl 'homme JACQUES MOURGEON ToulouseSosya l 8ilimltr Ünivtısiıcsl ProfesOrO Çevirenler AYŞENE KMEKÇ·İALE V T0RKER fletişlmY ayınlım• PRESSESU NIVERSITAJRES DEF RANCE CATVLLVS ll1t#Ylllm)l llllllrı•PRUENSISJIEESR SITADIEFR REASN CE CEP ONirERBITEBI lıetYItJtIlIllIlı .l,Aı.•lı l l11l11 1111M:u rat Belge ...., YIYIY•ltıt tıHtll: FaliArria l YIJIYIl 11tı1111E:r kaKna yılı YayıD•• •ı,.Auhım:e ltn sel ,.,.. .. ,.,.: FahArrla Mlu,r aBte lgTea,n Bıolr aM,u raGtO iteklngll, Ahmeltn seElr,k iKna yıOlmıl,Kt ı vanç, TuOrPuaıp oOiMue,t Teu nçay. llnal TaOamniK•tı: v anç DIJnI Illyfl DIA1IH:o snAob b-asl amAablbla s .. kıŞ:e fMtakt ba(aIs1çıS) e clMaa tba(aksaıp ak) IJIIıtHıOr• :BO aasOıınAt .ıŞm. lıetYiaıyiımn Ac.ıŞ·l C.ı ekÜ pn iv2e r·s 9Ii7St5Se-N4 s7i0- 075·3 1.B ası-ml ıeıY�amy ınKlaasrı1ım990, 2O.cB aa1ks9 ı.9Ibm 0la estllYiıaşsyçiıım1en M141alvanary rı1iıs9,l 9 1m iŞtir. \9 Oues als-Pjree?s,sU ensl versılei tFarlarne1cs9e 7.8 108B,o uıevSaaridn t·Ge7r5m0a0Pl6an,r, is-France C IletYiaşyiımn cılık A.Ş., 1991 KlodtCaardeI.rl etHiaşniN.mo :374 400 CaQaiOOiu-ITSeTt5A 1N622B U L60,· 6 1· 6 2 YAZARlDNI GEERS ERI Lesf ibeprtuebst/ q(uJe-sTP h.e ralnlb ei rliPkUtFe",)M ,e menTthoe mls"', 1970. Öns öz Günümübzidlbegi yira ndeannö nemdleiQ hearl gineel irken diQyearn ddaaan r tbaihnrı zgleal işçieyşoirt,lA emnaki ayto·r . lanabrüaykü ybeinlü grie timyianrdaernl öaznemlaglküi,nk ·l e delyiakş akma ygılbaarsıkanılıstnıı znodral,a Hşeışrye oyre. raQmbeinl guilyaeşç maab asını siüçrdideniü mrkeannllearr pefka zdleaQ il. Ayrıca,T üörzkegiliylübeili kk leelb eikrrod neuk dean dgien·i liştyiard mase ıkmr efr akgıindıe rmek içbiiknro nhueyruh angi öQrenmek işsatneçsyoıaek zn Ü.ln eirvienr sittoeplleurmium·i z, muzuyne tibşökliünmk üantekb ıudlau nimçagiken r eikmlkia n· lardyaonk sun. CepÜ niverksiittaiepşslbtiaue or lıu mosrutza medval,e rinde kendiyleetriişntoiit rombeüvksa,tp eu,rt drae,nh daer caznaa·n mandkaenn diiçlyieanrr ia rliasntmeaykse unnluelrümeza ekr e · hazırlandı. 20y.ü zFyrıalnk süılhzta üyra teınön nıenmü lriü nleorliannd,e n bugüyna kl3a0ş0ık0ki tadpelbvıi dkri ozliu şt"uQrusaean i s· je("N eB iliyodriuzmiI?sl)ie ntYiia şyiımn ları Türkçe'ye kazan· dırıiyloert.iC şeipÜm n'iivne rbsubi ütyedsüiikz, i sdeeçni lmiş, ' Türkoikyuerliliça öirzn e lilliçgkeilk oeil caib ielseecreylkae ·r in nısAıvrrau,p baa'şnykıaany ınevbleenrzbieiçnrrei rnç eyvaede yımlakdiıt�aıdp ali açreır iyor. Ayrıca, Türkiye'ninh asyiaytiaılskygeolit·al, i kültür, ekonomi nulaörzdeoall abruadk i Izçiyi anz ıtlemelısfşef r "lüenri versi· te"n'i'nö Orpernoigmr atmaımnaım"l ayacak. CeÜpn ivershietkrei staial'banıni önın ndıeng beilurez nm anı tarafyıanzdıaKlnid tıa.hp elmak ro,n uiylkake ezO ilen kişilere hemd eb ilgisini idsetreiynseleneslşietarinereb mbikapeirkl ecek samv ed erinBliilkgtien.iv nea nyleatşeırllıtire mkoeıllsm ası, taCse.Üp n iverksi1ttaeplsliiavs reeı nüıniövQerresniyctaierl eri dımdceırk si toalbaıkr ualkl anaöbOirleetcm()eeOknr;le üetiyrme, levreai r aştırbmuka ictıalpaklraa rydnoaalnka yraarka rlanabi· lecgeakz;e tyeocOiiulştnee rm pioçsiuçn adbebu ikl giilhe·o me tiyaçCleaÜprn ıinvıe rs�esi'ndeçna lkımaşertsşılıQelıka yabilecek; dalıbnidlagg iesliinşiit sitremeyevekin n,d ep,r okgernadmil aya· bilebcimereO sil eeokiiit mikma .knaıvnuaş aaycraıkhc;ea r,h angi binre dehnelreh angi mbeirrea dkke onn uhykeuor lkoaekysu ,· nurk,o ltaayş ıuncıubrzi,k r a ynCaeOpÜı n iversitteesi'nden mine debilecek. CepÜ niverksiittaespsılaikar raıl ıykalyaırmllaa bnednıkça, zerbsiigrze nkeül« küirt aoplluışOtıu irnascHaaankk .l arı'ndan GenetKiak�'re',dO erntP aakz aArl'kao,l iKzamp'idteanl izm'e, istatiCsitniske'kldaledinuak zr'a en gaenn biişbr i laglia nında hemz ahmehtesmvi ezr ibmiglrei z iinçitidine "amle kaCne"p, Üniversitesi. lletişim Yayınlan Içindekiler · Glrl' 7 .................................................................................................................... InsHaanld aSreımnaınnt iğ.i 8 insHaankS loarruın ..s........a...l.........ı..... ................................................1.. 6 InsHaankP loalri.ı..t.. ..i.......k.........a......s......ı.... .............................. .2.4 ............................................................................ BIRINCI KlSlM HakT aleb..i . 26 ............................................................................................... .. 1B. ÖLÜM ItiraEzlddEaetn m eye ..... ................................. ..... ............ . ................29 HaTka lOelbaiyK leanrGdıöinsnıtine . rmesi. 30 HaTka lebini.n. ..G..e..r.......e........k...........l..........e.........r........i............. . 3. .8... . .. ............... ........ llB,Ö LÜM PersonalKiozlmldeeknt .ivi.zm.e. . . 45 .................................................... i i � �����n1��i�JO;iI··:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::�:: llBÖlL.Ü M OoruNko ktasıÇnödkaünş e. . 55 HakGiearnenk çel...a.......n...:..d.. ......i.........r.....i.........l........m........e......s...... 5i.5 . ................................ Hakların K.....o....ş.........u... lları . 61 .................................................................................... IliMCiliSIM HaklarÖırgnü tlen.m.e.si . . 67 ....................................................................... 1B. ÖLÜM HaklaTraınnı nması 70 HakOinaanynt .....a......n.....m.......a....s........ı....... ........................................ 70 HaklarıGn.ü.. .H..ç....aP.. ....lo....it....na......dn.......es....... i......y.V......ea......lr....... o.......l. 8m4 aları ................................... llB.Ö LÜM HaklaDreınne tle.nmesi . . ...9 1 .................................................................... HerkKeosriunn ması . 91 TeTkeH ke rIkl.e...g..s...i.i.M.l. ..e.e....v...n......z.d........u.i.....ar....t..e.... .n..... ................1.....0 .0 ........................................... .. llBlÖ,L ÜM HIaGçkü lvBaareğanıG emül.e...v.ı.l..le...e..ı.n..kr..i. .i...l.....n.....m.... ..e.....z......l......i.......ğ....i.... ....... .11...0171 UluslGaürvaernAaezse.l..ıl..ı.... e...ğ...r.ı..i.... ......n...... .........................1 . 17 ........................................................ Sonuç 126 .............................................................................................................. Bibliyografya . 129 .................................................................................................. "Yöaz güyra şamya daö !Um" (Fransız Devrimi, Cumhuriyıey.tı 'il1nı7 ,9 2-1.7 93) • GİRİŞ "İnsan ödzogğüdvrue h ery erdzei ncivrueru l muşb ir duruJm.d-aRJ.o."u sseauT'onupnl umsal Sözleşme'islbiknö ilnü münbüanş lancgüımçl esini oluştubruaü nnl aüç ıklagmüan ümüzidnes ahna k larıinlai şbküitnüd nü şünceblaeşrıinnyd eara lma lıdİılrbk.a ştian sanöızng üdrog duiJyuad aö zgür olmaikç idonğ dukğeus inlsiakvluen ulaTmaamz . tersianpea,ç ıyka,d sınamaz gerçeklik önümüzde duruyoDrü:n yanhıenry erinidnes aenn k atıksız kölelgiöğmeü lmdüuşr umdYau.m uşayka d aa cı masıazç,ı yka d as insbie,d esnaik atıayyaad na binleşreckei ldeg eomvn uar an, bileidnecnie yok kadaerğ ibpü kevne v aroluşelnia nnc keı vnmlan nak adabre lirlkeöyleenl ik. O haldien sahna klakno nusunuzund a uzuyno rumlayra pmayçaa lışmaankl amsdıezğ miil ?B ir çokb aşköaz ellibğiiryllikekö tlee lsiığmirns ızhğını, çeşitlio]rjtğakiyonayi m ayke tedrelğimi il? H ert a rafthaa,k laryıonko luşiul aend ildiği, üzüntüyle anıldvıekğ ıın andığı zamand,o ğabvsueıng leann leceğdianiekr o nuşatceakbk i sre sd uyulmadığına görhea,k lılbıağşıknsaıe ssizlikalleabrnid sree ns sizluiykg uonl mamzı ?B u küçükki tahbiaç bir araştırmsaınğımna yavceab ğuyı ü zdeinn sahna k- 7 }arıinlai şbküitnü dnü şüncelbeukr iitna bsıınn ırla rıi çinbdaeş arısıazdlaıyoğ lad uğiud diabsaıh ane edilmmeiz?A ncakb,u k onuddaü şünmevka zgeçil ırtöenze mdedvierç ağdakşö lelibğoiynu tlialne orantbıilrıa cilityaeştı maktaİdnısra.n ıkne ndi haklairçıim nü cadelesyianndkiee ,n diseimnaen et edilmeünc adeleteençr eitni nianrdael ıküsrıezt tigi umutv eb iliçnaçb asına katkıdai çbibunul unmak işgei rişilmelidir. Haklagre rçekvleif ki iliyaçtotksa pne külasyon vey anılsamdaayiaor l dukliaçniy ni nbeu nuann lamszı olduğsuö yleneceFketlisre,.f d eicnibilimci, ideolog, saohslyaokylçaodı ga ,h ukukçtua rafından yapılaarna ştıvrems ao ruşturmkaollaaryt caas ar lanan fnaakdaitr beunl unakne,s ionl maktçaonk öyle olmasıv eda inlceankkee sni nlbiakzlşıee yler dend urmaksıkzaıçnı npmaah asısnüar ekbliiirl er lemetyeiş Veidke bihlaeknl asrolnau çlanırlar. Sözkonuhsauk ianand landırılsmaelmaarnı,t ik biçimlbeirlie , hukçuekşsiatli emeılneurğilna klaş tırdbıeğlıi rsizilçiekrBliöeryr.l eicnes ahna klasroı runssaaldıedc aeh ak armaşhıakl gee lıoılıuiBrşu. nunlbae raboenru a çıklkıağvau şturgmearke kir, çünkbüu s orunsianls ahna klarpıonlıi tikkaanlın binİek, tidialkrei şiil işkilmeerrikneiznyi enrel eşti rirb;u y olla, hpaoiklltairk aysaıntnio ıp,l umdaki insanlamruıhnt,e mehla klakna rşısıntduatkuim larıbneıl irler. I.İ nsaHna klannSıenm antilfi "İnsahna klarkıa"v ramnıe k adasrı kk ullanıl- · mışsoak adaerndeorl araaçkı klanmıştır. ı.İ nsasnö,zc üğeünnj enerainkl amınidnas ani varldıekm ektİiçvr .eu luslarhaurkausbkıe lgeleri nino nus ık sbıikrv arlıkklaatre gorisine indirgen- 8 mişo lartaaks arldaodğrıuğdıu Yru:r ttkaaşd,ı çno, cuki,ş çyia,b anmcüıl,t evcbiA. y ncab,u nlbaarz en tek btierke ylereo lddeuğkigllia,bne i l ael ınan top luluklara idleirşnkeik(nlpdeoirlr ip;ta ritki sleenr), dikalveam re slenkiit elbiakştketa o plul.u.kF.la ar katş uy ad ab ui nsakna tegorihsaikniiannö nzag ü güçlükgleenreo ll arianks avnair lıhğaıknl atna ra fnıdaonr taya ksoonrauannr ldatne melfdarek ldıe ğildYiirn.de e b us onuncu kkaivmrkiae mzö zei liş kink,i mkie zg eçibciibr e lirsiiçzilnkidaker anlıkta kalmgıişbg iö rünüyor. İlk olianrsaa(kni, n svaanril sııksk)ı bk irekyale nştıyroırhİ:n sasnaıd ecfiez yolojiinsdiinreg eyen antropoalnoljaiyOkıy şs.ah ,a klbaerd ekna darru h lad ai lgilviekd aidre rlheerrzi a man düşüncelere bağlıOd ıhra.l ddea,h ad oğroul duğiuç iinn,s anı hemb edehne md eb iliannçl amınkdiaoş,li a rdaük şünmetke rceidhi lmelidir. Ancabku t ercdieeh n c idgdüiç lüoğrüt adkaanl dıramıyKoirş:i ntiönzo, l aroanka i şlveevh atta nesnsea ğlamüazke rteo plumoslaaln d(avne dola yısıyploal,io tliakn dmaınt )ü reidniiğyno,k stao p lumsoalla nbıanş lanngoıkçt avseı dolayöızsnıeyla � mii o lduğuynaud naİ ktidari-lkiişişkiçi isnikd ie, şinİiknt idarö'ndcmaein s onrmaıg eldiğbiinliinn mesiB.u s oruyvaer ileycaemktb aa ğloıl ar"aikn sanh aklafrorım"ü loük adafrar klhıa,t tzaı atn lamlars ovneu çolratra kyoay acakktiın,ro mina lizmdbeanş kbai şre yaei otl maybaunk ategorinin tutarssıazvlunıuğlıa caktır. İkinoclia rhaukk,u ksöağlr etvielr eerj imilnesra niv arlıgğeıçni ci tanımı koknuessuibnnid ra , daha deyişhlaek,i akninş yia şarnmbaa ğlanmkaosnıu sunddae ğişigkölsitke riyÖolrmlüavşre d. a hdao ğ marinoşl ainn sanhlaakrl arydaarna rlammdıa?r Birinciillieşrokeli anr çaok,ke skgiö rünoelnu m- 9 lub iyra nıstıs kı kka rşımçıızkaı yKoarb:i ro_nvuen korunması bhuankoukr ıt aya koyuyotrı;b bedenin biv ed eneyksuelll anırnlyaarnıırnsaıy ına kılirnza nig erektkiraerna r gbiedbein,pi ons mto rte(mö lümden sonraki) durveurmmuhena ak kdkıaa rar bunbai örrn ektir. İkincilere gelainnack ea,r nısnodrvauaknri,l ı ğınb,ü tüdni nsyeald aa hlabkuiy rkulardıınş ında, sadebcier kguerraeloğ lia rbaikyr a şahrna kkından yararlyaanrıapr lanmadbıiğlıinnımne sEirnbdriir. yonh alinidteinb abrie"rnb ilinvcairnl"ıd ğoığmr u lamayiaz ivne regnü ncel atrıabşbtiı rmkaalraşrıan hukukyia nıotl umsuzBduunru.sn o nucugnedbae li ğignö nülollüa rsaokn ear dirilrniezsiinn evç eorke n sayıydaas oar taçyıak ayra;d ah amibliekr a dının öldürüldmuersuim unçdoac ukka tslöiz konoulsu mazB.i rya şahrna kkıbme lirbtiiçki midleae nd en kuralpleaknr a dirdir. inAsvarhnua pkal asnö zleş mesbiu ndasnö zedi(ymoard d2e)f ,a kabtu m adde ninb azüıy ed evlettalrera fı(nödzaenl likle Federal AlmanyvaeA vusturAynaa yaMsaah kemeleri) ya pılyaonr umdua s,a deycaeş ayabhialliddreo ğabni reyl ehitnaen ınmış bir khoankuksoıuln d usğöuz nud üşünmeiyzei vne rmekteAdrnierr.i kianns an hakları sözbluhe aşkmkeı"snyi a staa rafınvde an geneoll argaekb eliikttiebna kroernu nma,gesrıe k" tiğiinliae nd er(emka dd4e)d ahai legriit mgiöşr ü nürf;ak atb um addeem briyohnauknl artıanmım a yane yaJyeats alannçdıakna rtılYmaılşntıızrc.a , uluslarahruaksuık t(am edevnei polhiatkilka ra ilişukliuns larsaörzalseışm maed,d 5e- 6i)çh, u kuk ta( eskiFdreann sam'addad,e1 7c,e zyaa sasyıe)r alahna, milbeikr a dınölaü mk arauryıg luamyaa sağıdnaa yanılbaurnaukn tiedrdsieiad ilmbeuz ; yasatke kb aşıynaaş ahma kksıo runuanşua nne denlearçlıek lanabilir. lO