İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Siyaset

117 Pages·2013·0.86 MB·Turkish

İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı
Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı

BALKANLAR’DA MİLLİYETÇİLİK VE KOSOVA’NIN BAĞIMSIZLIK
SÜRECİ

Fuat CAN

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ender AKYOL

İnönü Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliği’nin
SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER BİLİM DALI İçin Öngördüğü YÜKSEK
LİSANS TEZİ Olarak Hazırlanmıştır.

MALATYA
2013
BALKANLAR’DA MİLLİYETÇİLİK VE KOSOVA’NIN BAĞIMSIZLIK
SÜRECİ

Fuat CAN

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
SİYASET BİLİMİ VE KAMU YÖNETİMİ ANABİLİM DALI
SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER BİLİM DALI

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ender AKYOL

İnönü Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmeliği’nin
SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER BİLİM DALI İçin Öngördüğü YÜKSEK
LİSANS TEZİ Olarak Hazırlanmıştır.

MALATYA
2013
i

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE
Onay Sayfası

İnönü Üniversitesi Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı Yüksek Lisans
Öğrencisi Fuat Can’ın hazırladığı “Balkanlar’da Milliyetçilik Ve Kosova’nın
Bağımsızlık Süreci” başlıklı tez, aşağıda imzaları bulunan biz jüri üyelerince oy
birliği/oy çokluğu ile başarılı bulunmuştur.

BAŞKAN………………………………………………………….

ÜYE……………………………………………………………….

ÜYE……………………………………………………………….

ONAY
Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım.

….. / ….. / 2013

Prof. Dr. Mehmet KARAGÖZ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü
ii

ONUR SÖZÜ

Onur Sözü
Yüksek lisans tezi olarak sunduğum “Balkanlar’da Milliyetçilik Ve
Kosova’nın Bağımszılık Süreci” başlıklı bu çalışmanın, bilimsel ahlak ve
geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın tarafımdan yazıldığını ve
yararlandığım bütün yapıtların metin içi ve kaynakçada yöntemine uygun olarak
gösterilenlerden oluştuğunu belirtip, onaylarım.

….. / ….. / 2013

Fuat Can
iii

ÖNSÖZ
Kosova sorunu bulunduğumuz zaman dilimi içerisinde meydana gelmemiştir.
Kosova sorununun temelinde yüzyıllar boyunca oluşan etnik, dinsel ve politik
sebeplerin yattığını söyleyebiliriz. Kosova sorunu esas olarak bölgeden Osmanlı
Devleti’nin çekilmesi ile patlak vermiştir. Osmanlı Devleti’nin Balkanlardan
çekilmesi bölgede otorite boşluğu yaratmış ve bölgesel ve büyük güçlerin bu fırsattan
yararlanmak istemesi ile Kosova hep bir paylaşım malzemesi olarak kalmıştır. Bir
bakıma Kosova’nın kaderi büyük güçlerin insafına bırakılmıştır. Kosova’da
çoğunluktan olan Arnavut halk bu durumdan sıyrılıp kendi kaderini belirlemek için
hep bir mücadele içerisinde bulunmuştur. Diğer taraftan Sırplar ise egemenliği
altında tuttukları Kosova’yı kaybetmemek için Kosova’da iskan politikası gibi çeşitli
yöntemlerle Kosova’nın demografik yapısını değiştirmeye çalışmışlardır. Sırplar,
Kosovalı Arnavutlara uyguladıkları baskı ve şiddet politikalarıyla onları sindirmeye
ve göçe zorlamışlardır. Kosovalı Arnavutların Osmanlı idaresi altında Osmanlı’ya
bağlılığı ve İslam dinine mensup olmaları Sırp milliyetçilerin hedefi haline
gelmelerine de neden olmuştur.
Arnavutlar Kosova’nın Yugoslavya Federal Sosyalist Cumhuriyeti içerisinde
Sırbistan Cumhuriyeti’ne bağlı özerk bir bölge olarak kalması zaman zaman isyan ve
protestolara neden olsa da hallerinden çok şikayetçi olmamışlardır. Ancak soğuk
savaşın bitimiyle yeni oluşan dünya düzeninde Yugoslavya’nın parçalanarak
içerisindeki cumhuriyetlerin bağımsızlıklarını ilan etmeleri Kosovalı Arnavutları da
harekete geçirerek bağımsız Kosova’yı yaratmak için mücadelelerini giderek
artırmışlardır.
Kosova’nın bağımsızlık yolunda kuşkusuz milliyetçilik çok önemli bir rol
oynamıştır. Kitleleri arkasından sürükleyecek, bağımsızlık sürecinde her ferdin
mücadeleye katılmasını teşvik edecek güç, milliyetçilik duygusunun harekete
geçirilmesi ile gerçekleşecekti. Bunun karşı kutbu olan Sırp milliyetçiliği de
körükleneceğinden iki etnik toplum yoğun bir çatışma içerisine girecektir ve bu süreç
Kosova’nın bağımsızlığı ile sonuçlanacaktır.
Bu tezimi yazmamda katkısı olan herkese teşekkür ediyorum.
iv

ÖZET
CAN, Fuat. Balkanlar’da Milliyetçilik Ve Kosova’nın Bağımsızlık Süreci, İnönü
Üniversitesi Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Malatya,
2013.
Sırbistan, Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte Bosna ve Kosova’da etnik
Boşnaklara ve Arnavutlara baskı yaparak göçe zorladı ve oradaki Sırp etnik nüfusun
oranını artırarak yeni düzene olabildiğince karlı girmenin hesapları içersine girmişti.
Yugoslav Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nden Slovenya, Hırvatistan, Makedonya
bağımsızlıklarını kazanırken Bosna-Hersek de kanlı birşekilde de olsa bağımsızlığını
elde etmişti. Geriye kalan Sırbistan ve Karadağ birlikte Yugoslavya Federal
Cumhuriyeti adı altında gevşek bir federal devlet kurmuşlardı. 1974 Anayasası ile
Sırbistan’a bağlı olarak özerkliğini elde etmiş olan Kosova, bu statusü ile
Yugoslavya içersindeki altı cumhuriyetle aynı haklara sahip olmuş fakat Yugoslavya
içersindeki bu cumhuriyetlerinin sahip olduğu ayrılma hakkı Kosova’ya
tanınmamıştı. Kosova özerk statüye sahip olmakla yetinmemiş Yugoslavya
içersindeki cumhuriyetler ile aynı seviyede cumhuriyet statüne yükseltilmesini talep
etmiştir. Bu talepleri dile getirirken zaman zaman Kosova’da şiddet olayları
yaşanmıştır. Sırbistan’ın başına Miloşeviç’in gelmesiyle Kosova’da yaşayan etnik
Arnavutlara karşı Sırpların sindirme politikaları başlamıştı. Sırbistan’ın baskısı
Arnavut direncine karşı gittikçe artmış, Arnavutların direnci de bunun parelelinde
artarak devam etmiştir. Şiddet olayları böylelikle birbirini besleyerek milliyetçi ruhu
ortaya çıkartmıştır. Sırplar Arnavutlara karşı ultranasyonelist tavır takınması karşıt
kutbu olan Arnavut milliyetçiliğine güç vermiştir. Olayların artmasıyla birlikte 1989
yılında Sırbistan Kosova’nın özerkliğini kaldırmıştır. Bu gelişme Kosova’nın
bağımsızlık sürecine olumlu katkıyı yapan en önemli olaylardan biri olmuştur ve
artık şiddet hiç dinmeyip, artarak devam etmiştir. Ezilen toplumun üyeleri, Arnavut
milliyetçiliğine gönül vererek intikam duygusu ile silahlı direniş hareketi için UÇK
(Kosova Kurtuluş Ordusu)’yı kurdular. Bu safhadan sonra artık toplu katliamlar,
göçler ve insan hakları ihlalleri tüm bölgeyi tehdit eder hal alınca NATO 1999’da
Yugoslavya’ya müdahale etmiştir. Yugoslav ordusu Kosova’dan çekilmiş ve şiddet
durdurulmuştur. Kosova’da BM denetiminde geçici yönetim kurulmuş ve sonra
v

Kosova’da yeniden inşa süreci başlamıştır. Kosova’nın nihai statüsü ile ilgili olarak
görüşmelerin sonuç vermemesiden dolayı Kosova 2008 yılında tek taraflı olarak
bağımsızlığını ilan etmiştir. Ancak mesele tam anlamıyla çözülememiştir. Sırbistan
Kosova’yı hala kendisine bağlı olarak görmektedir ve Kosova’nın kuzey
bölgelerinde ağırlıklı olarak yaşayan Sırplar ile Arnavutlar arasında çatışmalar ara
ara devam etmektedir. Bu bölgede yaşayan Sırplar Kosova hükümetini tanımayıp
Sırbistan’ın da desteği ile paralel kendi kurumlarını kurup yönetmeye devam
etmektedir.

Anahtar Sözcükler:
Kosova Sorunu, Sırbistan, Kosova’nın Bağımsızlığı, Arnavut Milliyetçiliği, Sırp
Milliyetçiliği
vi

ABSTRACT

Having been ceased the cold war, Serbia conceived to either annex Bosnia
and Kosovo’s territories or maintain status quo by repressing and forcing Bosnian
and Kosovar to emigrate from their own ground, and so ethnic Serbian population
percentage would have rose in the region. While Slovenia, Croatia, Macedonia, get
their own independence from Yugoslavia, Bosnia-Herzegovina also get her
independence from Yugoslavia, despite bloody. Remaining Republic from
Yugoslavia, Montenegro and Serbia established loose federal state under the name of
Federal Republic of Yugoslavia. Kosovo which got right of autonomous
administration by linking to Serbia with 1974 constitution had same right as six
republic of Yugoslavia, but Kosovo hadn’t got the right of taking apart from
Yugoslavia Although Republics of Yugoslavia had partition right. Kosovo demanded
to be enhanced her status to republic as other republics in Yugoslavia. It was
experienced sometimes violence events in Kosovo as putting into action this demand.
Once Miloşeviç took office in Serbia, It was started repressing policies against ethnic
Albanian living in Kosovo. Albanians resisted to this situation by being not silence.
While Serbian’s pressure increasingly went up against Albanian resistance in
Kosovo, Albanian resistance carried on parallel with Serbian pressure. Violent
incidence and conflicts that fed with each other between ethnic Albanian and Serbian
came out nationalistic soul. Humanity crime committed against ethnic Albanians by
Serbians conducting ultranationalist manner gave power to Albanian nationalism as
their own opposite polar. Because of the fact that conflicts increased, Serbia
removed Kosovo’s autonomous. This development was one of the most important
occurrences that made positive contribution to Kosovo’s independence process.
Violence didn’t fade away any longer, but increasingly continued. Oppressed
member of the community established UÇK (Kosovo’s Liberation Army) for armed
resistance action by desiring Albanian nationalism and by feeding revenge sentiment.
After that phase, when slaughters, emigration, violation of human rights threaded to
spread all around the Balkan region, NATO interfered to Yugoslavia in 1999.
Yugoslavian army retracted from Kosovo and massacre was halted. Interim
administration was established, and then reconstruction process was commenced in
vii

Kosovo. Because Negotiations with regard to final status of Kosovo resulted in
fruitless, Kosovo declared unilaterally independence in 2008. However, Kosovo
question wasn’t solved completely. Serbia has seen Kosovo as attached to Serbia and
clashes between Albanians and Serbians living Northern Kosovo sporadically have
continued. Serbians living in this region haven’t recognized Kosovo government and
they have established and continued to run their own institution with contributions of
the Serbian government.

Key Words:
Kosovo Question, Serbia, Independence of Kosovo, Albanian Nationalism, Serbian
Nationalism

İçindekiler
viii

İÇİNDEKİLER

ONAY SAYFASI ......................................................................................................... i
ONUR SÖZÜ ............................................................................................................... ii
ÖNSÖZ ....................................................................................................................... iii
ÖZET........................................................................................................................... iv
ABSTRACT ................................................................................................................ vi
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................... viii
KISALTMALAR DİZELGESİ .................................................................................... x
1. GİRİŞ ....................................................................................................................... 1
1.1. ARAŞTIRMANIN KONUSU VE ÖNEMİ .......................................................... 5
1.2.ARAŞTIRMANIN AMACI ................................................................................... 6
1.3. ARAŞTIRMANIN DENENCELERİ ................................................................... 6
1.4. YÖNTEM .............................................................................................................. 6
2. MİLLİYETÇİLİK .................................................................................................... 7
2.1. MİLLİYETÇİLİK İDEOLOJİSİ ........................................................................... 7
2.1.1. Millet ve Milliyetçilik ................................................................................. 7
2.1.2. Etnisite ...................................................................................................... 13
2.1.3. Vatanseverlik, Etniklik ve Irkçılık ............................................................ 14
2.2. MİLLİYETÇİLİĞİN TARİHSEL OLARAK GELİŞİMİ .................................. 16
2.2.1. Milliyetçiliğin Doğuşuna Neden Olan Düşünceler ................................... 16
2.2.2. Milliyetçiliğin Doğuşu ve Ulus-Devletlerin Oluşumu.............................. 18
2.2.3. Kapitalizm ve Milliyetçilik ....................................................................... 20
2.2.4. Milliyetçiliğin Çeşitliliği .......................................................................... 21
2.3. MİLLİYETÇİLİK KURAMLARI ...................................................................... 25
2.3.1. İlkçi, Modernist ve Etno-sembolcü Yaklaşım .......................................... 25
2.3.2. Liberal Küreselleşme Yaklaşımı ve Ulus-devletlerin Aşınması ............... 26
2.3.3. Marksizm ve Milliyetçilik ........................................................................ 29
2.4. BALKANLAR’DA MİLLİYETÇİLİK .............................................................. 30
2.4.1. Arnavut Milliyetçiliği ............................................................................... 35
2.4.2. Sırp Milliyetçiliği ...................................................................................... 41