Informatiekrant voor beeldende kunst in Nederland

40 Pages·2012·10.35 MB·Dutch

ZESTIENDE JAARGANG NUMMER 6
KunstKrant NOVEMBER /DECEMBER 2012
M
E
E
N
!
e
e
m
Informatiekrant voor beeldende kunst in Nederland
www.kunstkrant.com
A
D
O

i
n

C
O
Nieuwe elementen D
bij Evert Thielen
A
Het mysterie
van Jan van Eyck
In dit nummer o.a.
• CODA Apeldoorn: ADO speelgoed geïnspireerd op Rietveld en Mondriaan
• Wild & dromerig: Jan Mensinga in Museum Henriette Polak in Zutphen
• Morren Galleries in Utrecht: o.a. Eddy Stevens en Ger Doornink
• De poortwachtersfunctie van galerie Doornik in Groningen
Galerie Jan van Hoof
• De Canto in Kunstruimte Rudy Lanjouw
20 jaar onderscheidend
• Word abonnee van de KunstKrant en win een giclée van Rein Pol
pagina 2 kunstkrant november/december 2012
Nieuw in Nederland
Kunst in Heerde
Eindejaarskunst
27-31 december 2012
van 11.00 - 17.00 uur.
in beeldenpark ‘het Veen’
Info! landgoedhetveen.nl
Veenweg 12,
8181 NL Heerde
landgoedhetveen.nl
06-5530 2635 (Joop)
06-1002 9884 (Lizette)
Het beeldenpark is elke woensdag t/m zaterdag van 13.00-17.00 uur en iedere
1e en 3e zondag van de maand van 13.00-17.00 uur vrij toegankelijk voor publiek.
kunstkrant november/december 2012 pagina 3
Programma 28 oktober 2012 tot 6 januari 2013
O-68
O-68 is een galerie voor moderne en hedendaagse kunst in Velp, bij
Arnhem, die ruimte biedt aan (inter)nationale gevestigde kunste-
naars. Daarnaast brengt de galerie startende talentvolle kunstenaars
onder de aandacht. De galerie is voor iedereen die zich wil laten
raken door de schoonheid van kunst.
Van 28 oktober tot en met 25 november hebben wij “Aboriginal Art”
van kunstenaars uit de woestijn van midden Australië:
Edward Blitner, Maringka Burton, Mary Charles, Millre Coulthard,
Nellie Coulthard, Barbara Derose, Aaron Hayden, Pansy Hicks,
Neta Knapp, Michael Mongoo, Rito Rolley, Emma Singer,
Rene Sundown, Doris Teamay, Beryl Walsh, Kaylene Whiskey,
Karen Whiskey
Dali: Dante: Paradijs, canto 2, strofe 52-57
Deze kunstenaars wonen en werken in het woestijn-
gebied van Western Australia, Northern Territory en Zij glimlachte welwillend voor zich heen
South Australia. Oospronkelijk werden deze werken En zei:”De mens vergist zich in die zaken
in zand en op rotsen gemaakt. Het zijn communica- Waarvoor geen zintuig ooit de sleutel scheen,
tiemiddelen, taal om elkaar te vertellen over rotsen En daarom moet je niet verwonderd raken:
en reizen, familiebanden en het landschap, sterk Je ziet nu dat het menselijk brein,
geabstraheerd, “dreamings”, ceremonies, verhalen Door ’t oog geleid, geen hoge vlucht kan maken.
vergankelijk in het zand. Pas sinds de jaren 70 van de
vorige eeuw is men door toedoen van kunstdocent Kunstkenners merken op dat Dali’s belangstelling
Geoffrey Bardon vergelijkbare werken gaan maken voor dit project literair, artistiek en spiritueel was,
met acrylverf op doek. en niet zozeer financieel. Dali:
Veel musea en particulieren kochten werken en som-
migen uit de aboriginal gemeenschap verweten de Jan Pater: Allegro, onyx, 97 cm
kunstenaars dat ze geheimen bloot gaven in hun
schilderijen.
Kerstreceptie van O-68 op 16 december
van 15.00 tot 18.00 uur
We luiden de expositie in van beelden van Jan Pa-
ter uit Castricum. De expositie is te zien tot en met
6 januari. Deze beelden worden gecombineerd met
houtsnedes die Salvador Dali (1951-1960) maakte bij
de “Divina Commedia”, de goddelijke komedie van
Dante Alighieri (1321) ter ere van de 700ste geboor-
tedag van Dante.
Beeldhouwer Jan Pater woont in Castricum waar
hij een atelier heeft in de duinen, maar meestal is
hij te vinden in Italië in Pietrasanta, waar veel be-
faamde kunstenaars uit verschillende landen wer-
ken. Pater maakt torsen, van de ene kant abstract,
maar ook heel herkenbaar als menselijk lichaam. Hij
moet een grote kennis, respect en liefde hebben voor
het menselijk lichaam, en kunde, de kunde om die
menselijke vorm uit de steen te halen, of uit hout, Dante: Paradijs, canto 15, strofe 31-35
Aaron Hayden (Njakinjaki): Gathering maar altijd zorgvuldig gekozen op zich al heel mooi
uitgangsmateriaal. In september op de Open Art Fair
was er veel belangstelling voor de beelden van Jan Zo sprak het licht en zweeg. Toen keek ik weer,
De opening van de tentoonstelling van Aboriginal Pater in O-68, en via de app van ArtPotentials. Verwonderd door zijn woorden, naar mijn vrouwe,
Art in O-68 zal plaatsvinden op 28 oktober van 15.00 En zij verbaasde mij al evenzeer.
tot 18.00 uur. De expositie zal duren tot en met 25 Alle 101 illustraties van Salvador Dali voor de Divina Haar ogen lachten vurig als flambouwen;
november. Taalkundige Prof. Dr. John de John zal de Commedia van Dante Alighieri zijn te koop: hel, va- Het was mij of ik aan de hemelboog
expositie openen om 15.30 uur. gevuur en paradijs. O-68 is verheugd deze authentie- Mijn glorie en genade mocht aanschouwen.
ke werken met BFK Rives watermerk aan te kunnen
bieden. Ter inzage zijn van enkele werken ook alle
aparte 35 decomposities aanwezig, die gebruikt zijn
voor een gravure.
Dali maakte de
waterverfwer-
ken, en Ray- Gallery O-68
mond Jacquet
de houtgravures.
Oranjestraat 68 • 6881 SG Velp, GLD
Dit medium is
gekozen om de
Open: di-vr 2-5 / op afspraak
subtiele water-
verf en delicate
T: 026-3612036
belijning te
behouden.
M: 06-12594329
E: [email protected]
W:www.gallery-O-68.com
Karen Wright: Family dreaming
kunstkrant november/december 2012 pagina 4
K N S T N W S ‘De weg naar van Eyck’ in Museum Boijmans Van Beuningen
Het mysterie van Jan van Eyck
Thema ZomerExpo 2013
Het thema van de ZomerExpo 2013 is Op zich al een unieke prestatie: negentig werken uit de periode
‘Aarde’. De aarde vormt al eeuwenlang
een vruchtbare inspiratiebron voor kunste- rond 1400 heeft Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam
naars. ZomerExpo staat inmiddels jaarlijks
open voor zowel gevestigde als niet-geves- bij elkaar weten te krijgen. Daaronder zijn zo’n vijftig schilderijen,
tigde kunstenaars. Zij kunnen zich aanmel-
den voor de voorrondes die komend jaar in bijna allemaal op paneel en zeer kwetsbaar. Ook zijn er beelden
Eindhoven (23 maart), Rotterdam (6 april)
en Amsterdam (20 april) worden gehouden. van hout, ivoor of albast, goudsmeedwerk, met miniaturen
Uiteindelijk zal een twaalfkoppige jury een
selectie maken voor een zomertentoonstel- verluchte manuscripten, en tekeningen. Vijf schilderijen en twee
ling in het Haags Gemeentemuseum.
miniaturen zijn van Jan van Eyck zelf. De tentoonstelling moet het
Stedelijk Museum
beeld van Van Eyck als solistisch wonder nuanceren.
Alkmaar verbouwd
Door Aernout HAgen
Op 6 oktober is het Stedelijk Museum in
Alkmaar heropend nadat het grondig is
verbouwd. Onder meer de gevel is aange-
pakt, de entree is heringericht en er zijn Glimlachend nadert de engel Maria, die met devote
twee nieuwe museumzalen gerealiseerd. gezichtsuitdrukking haar handen heft, terwijl de
Daar zijn permanent de exposities Victo- duif van de heilige geest in gouden stralen op haar
rie en De gouden eeuw van Alkmaar te zien, neerdaalt. De achtergrond wordt gevormd door een
met schilderijen van onder anderen Saen- diagonale blik in een hoge kerkruimte. Wie deze An-
redam, Van Honthorst en Van Everdingen. nunciatie van Jan van Eyck uit de National Gallery in Jan van Eyck, Baudouin de Lannoy, ca. 1435, Gemäldegal-
Washington bekijkt, kan niet anders dan zich afvra- erie, Berlijn
gen hoe de kunstenaar de voorstelling zo levensecht
Kunstvlaai in lyceum
heeft kunnen maken. Kijk eens naar die mantel van
de engel, het gouddraad en de parels waarmee die leestafel met een boek waarvan je de bladzijden
De Kunstvlaai verlaat de vaste locatie, de versierd is! Alsof je de zachte stof kunt voelen en bijna kunt tellen. Onder de huidskleur van de gezich-
Westergasfabriek in Amsterdam en strijkt de versieringen kunt beetpakken. Licht sprankelt ten en handen schemert het wit van de ondergrond.
dit jaar neer in een leegstaand schoolge- over de parels, opgebouwd uit minuscule witte De kleuren lijken sinds 1430 nog niets van hun hel-
bouwencomplex aan de Zuidas, het zaken- verfstipjes. Daartegenover staan de donkere schadu- derheid te hebben verloren.
district van Amsterdam. Het festival stimu- wpartijen onder het bankje vooraan en onder de
leert al meer dan tien jaar onafhankelijk golvende, gouden rand van de diep blauwe mantel Vernieuwingen
denken en vernieuwende samenwerking van Maria. Die mantel valt in zware plooien over een Jan van Eyck (Maaseik? ca. 1390 – Brugge, 1441) werd
in de beeldende kunst en toont werk van in zijn eigen tijd al bewonderd tot ver buiten de Ne-
unieke (inter)nationale kunstenaarsinitia- derlanden. Het grote altaarstuk Het Lam Gods in de
tieven en kunstopleidingen. De curatoren Sint Baafskathedraal in Gent dat Jan samen met zijn
Natasha Ginwala en Fleur van Muiswinkel broer Hubert (al in 1426 overleden) had gemaakt,
kozen voor de titel Inexactly THIS, gebaseerd werd toen al beschouwd als het grootste wonder. Die
op wiskundige formules die het experi- bewondering is sindsdien niet minder geworden. De
ment de ruimte geven. Kunstvlaai 2012 is kunstenaarsbiograaf Carel van Mander liet in zijn
van 23 november tot 2 december in het Schilder-Boeck van 1604 de geschiedenis van de Ne-
voormalige Sint Nicolaas Lyceum. Meer in- derlandse schilderkunst zelfs beginnen bij Jan van
formatie op www.kunstvlaai.nl Eyck. In Italië werd hij gezien als de uitvinder van
de olieverf.
Visuele Poëzie in Tilburg
Tot op de dag van vandaag staat hij te boek als de
kunstenaar die met olieverf de werkelijkheid zo
Van 9 t/m 25 november vindt in Goretti aan nauwkeurig kon weergeven als niemand ooit voor
het Wilhelminapark in Tilburg de unieke hem had gedaan. Het beeld van de kunstenaar die
expositie Visuele Poëzie plaats. De tentoon- vrijwel uit het niets alle belangrijke vernieuwingen
stelling is uniek voor Nederland, omdat het tot stand heeft gebracht, wordt in de tentoonstelling
de eerste keer is dat een expositie uitslui- genuanceerd. Van Eyck moet een voedingsbodem
tend werk van visuele dichters laat zien. hebben gehad in de kunst uit de periode 1370–1430.
Het gaat hierbij om reeds gevestigde na- Het idee voor het onderzoek en de tentoonstelling
men, maar ook om aanstormend talent uit kwam van Friso Lammertse, conservator van Mu-
Nederland en Vlaanderen. Meer informatie seum Boijmans Van Beuningen, die bij deze zoek-
over de expositie en nevenactiviteiten als tocht samenwerkte met zijn collega bij de Berlijnse
workshops en performances is te vinden op Gemäldegalerie, Stephan Kemperdick. Zij namen
www.facebook.com/visuelepoezie daarmee een moeilijke klus op hun schouders. Er
zijn namelijk zo weinig schilderijen uit die periode
over, slechts een fractie van wat er ooit geweest moet
Galerie Waalkens in
zijn. Als je dertig Nederlandse schilderijen kunt vin-
den, dan is het veel. Naast de tand van de tijd heb-
Finsterwolde heropend
ben de Beeldenstorm en oorlogen hun verwoesten-
de werk gedaan. Voor deze tentoonstelling zijn de
In september is in Finsterwolde galerie schildercentra in Parijs, Bourgondië en het westelijk
Waalkens heropend. Begin jaren zestig deel van Duitsland erbij getrokken, ook omdat daar
begon de Groninger boer Albert Waalkens zoveel kunstenaars uit de Nederlanden werkzaam
(1920-2007) een galerie in zijn koeienstal. waren.
Die groeide al snel uit tot een van de ex-
perimenteelste plekken van Nederland. Illusionistisch
Onder anderen Karl Pelgrom streek er neer Naast Van Eycks bijna fotografisch realisme zijn er
met zijn Instituut voor Creatief werk en nog andere kenmerken die opvallen in zijn schil-
Dennis Oppenheim maakte er een land art- derijen. Het uitgestrekte landschap bijvoorbeeld, op
project in een belendende akker. Afgelopen de achtergrond van Drie Maria’s aan het graf (uit de
maanden was er een groepstentoonstelling eigen collectie en onlangs gerestaureerd). Via heu-
waarin ook hun kunst aan bod kwam. vels met wandelaars en de torens van de stad Jeruza-
Het karakteristieke woonhuis wordt tegen- lem wordt het oog de diepte in gevoerd naar atmos-
woordig bewoond door de kleindochter van ferisch blauwe bergen, soms zelfs met besneeuwde
‘boer’ Waalkens, Merel Waalkens, en haar toppen. Ook in het weergeven van emoties was hij
partner Boudewijn Rosman. Uitgaande van zeer bedreven, zoals te zien bij Maria en Johannes op
de rijke geschiedenis van deze plek willen De kruisiging uit de Gemäldegalerie’. Je ziet het grote
zij er tweemaal per jaar een expositie or- verdriet aan hun verkrampte gebaren en aan hun
ganiseren. De volgende tentoonstelling is ogen die rood zijn van het huilen. Bovendien zitten
naar verwachting in het komende voorjaar. er soms illusionistische grapjes in zijn werk, zoals
bij de geportretteerde hoveling Baudouin de Lannoy
Jan van Eyck, Annunciatie, ca. 1430, National Gallery of Art, wiens geschilderde hand lijkt te rusten op de echte
Washington schilderijlijst.
kunstkrant november/december 2012 pagina 5
Zuid-Nederlands, Christus, Maria en heiligen (‘Norfolktriptiek’), Brugge (?), Drieluik met de balseming van het lijk van Christus, ca.1415, particuliere verzameling
ca. 1415, Museum Boijmans Van Beuningen
Tekening ontdekt
uit ‘atelier Van Eyck’
Door onze verslaggever
In de aanloop naar de tentoonstelling De weg
naar Van Eyck is een tekening ontdekt die
wordt toegeschreven aan het atelier van Jan
van Eyck. De tekening is eigendom van een
particulier, die het kunstwerk in 1971 kocht
tijdens een boedelveiling van de Fraeyle-
maborg in Slochteren. De eigenaar schafte
de prent indertijd aan voor tien gulden, van-
wege de lijst. Bij nadere beschouwing van de
tekening zelf ontstond wel een vermoeden,
dat het toch om een bijzonder kunstwerk zou
kunnen gaan. Doch het Rijksprentenkabinet
in Amsterdam vond in een eerste reactie dat
het een kopie uit de 19de eeuw moest zijn.
“Er zijn weinig tekeningen bewaard ge-
bleven van rond 1400. Dus vond men het vast
onwaarschijnlijk dat dit uit de 15de eeuw
kwam,” verklaart Sjarel Ex, directeur van Mu-
seum Boijmans Van Beuningen.
De tekening is voorzien van een laklaag. Dat
is zeer ongebruikelijk, en kan zelfs schadelijk
Jan van Eyck, Drie Maria’s aan het graf, ca. 1430, Museum Boijmans Van Beuningen. De blauw-witte pot is volgens recent zijn voor een kunstwerk op papier, weet Ex.
onderzoek herkend als Syrisch aardewerk. Daarmee is dit de vroegste afbeelding van Arabisch aardewerk in de Noord- “De eigenaar vertelde dat de tekening in de
Europese schilderkunst. dienstbodekamer hing, in het volle daglicht.
In dit geval heeft de lak de tekening dus juist
beschermd en zijn allerlei details goed be-
Inderdaad blijken dergelijke typisch ‘Eykiaanse’ op Van Eycks Annunciatie. Bij een groepje vrouwelijke waard gebleven.”
kenmerken al eerder voor te komen. Op een schitte- heiligen links hangt de blauwe mantel van de heilige De voorstelling is terug te voeren op een schil-
rend fris gebleven drieluikje uit omstreeks 1415 Agnes een stukje over het kader, als een bescheiden derij van Van Eyck, dat zich in het Metropoli-
met Christus, Maria en rijen van heiligen (het zoge- illusionistisch grapje. tan Museum in New York bevindt. Er staat een
noemde Norfolktriptiek) is nog volgens de traditie echt kruisiging van Christus op afgebeeld. “De Bij-
goud gebruikt als hemelse achtergrond, zonder ge- Overtuigend belse voorstelling is geplaatst in de eigen tijd.
schilderde diepte. Maar rondom de figuren zijn de- Ook de mantel van Maria op Madonna met engelen en De mensen op het tafereel, het omringende
len van een bouwwerk geschilderd, zoals zuilen, bo- vlinders uit omstreeks 1410, toegeschreven aan de in landschap en een stadsgezicht in de achter-
gen en gewelven, in principe net als de kerkruimte Frankrijk werkzame Vlaamse meester Johan Mael- grond zijn geïnspireerd op de directe omge-
wael, overspeelt een kader. Maar wat hier vooral op- ving van de kunstenaar. Dat volkse karakter
valt, is de overtuigende weergave van de lichamen is kenmerkend voor Van Eyck. Er staat zelfs
met licht en schaduw, onder de golvende plooien een poepend paard op.”
van de kleding. De engelen hebben vlezige wangen, Technisch onderzoek bevestigt dat de teke-
van het Christuskind is het puntje van de tong zicht- ning weldegelijk uit die periode stamt. “Het
baar tussen de babylippen, terwijl hij reikt naar een papier, de inkt en zelfs de vernis komen uit de
kers en met zijn andere handje twee vingers van zijn eerste helft van de 15de eeuw.” Daarnaast zijn
moeder omklemt. enkele eeuwen later de namen ‘Huybrecht
Op het pas ontdekte drieluik met De balseming van van Eyck’ en ‘Van Eik, Uitvinder van Olijverf’
het lijk van Christus, waarschijnlijk omstreeks 1415 achterop de tekening geschreven. “Huybrecht
vervaardigd in Brugge, zie je een bergachtig land- zou de broer van Jan van Eyck zijn. Maar die
schap op de achtergrond dat evenwel abrupt botst naam kennen we alleen van een opschrift op
op een platte, gouden hemel. Door het eigenaardige het altaarstuk Het Lam Gods in Gent. Er zijn
perspectief lijken de hagedissen daar op reusachtige dus veel verwijzingen naar Jan van Eyck en
monsters. De heiligen op de zijluiken schuilen onder zijn omgeving.”
kapelletjes. Op de voorgrond van de centrale voorstel-
ling liggen voorwerpen die er al echt als materiële
‘dingen’ uitzien. Alleen de schaduwen ontbreken
daar. Maar bij de treurende figuren rond Maria, die
voor de laatste keer haar zoon kust, kun je duidelijk
de emoties van hun gezichten aflezen.
Van Eyck was dus een kind van zijn tijd. Maar toch
hoeft die kennis de bewondering voor zijn vernieu-
wende prestaties niet in de weg te staan. Nergens
wordt zijn vakkundigheid in het schilderen van
diepte en materie immers overtroffen. Hoe hij het
gedaan heeft? Het blijft nog steeds een mysterie.
■ De weg naar Van Eyck, t/m 10 februari,
Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam,
open di-zo 11-17. www.boijmans.nl
Johan Maelwael, Madonna met engelen en vlinders, ca.
1410, Gemäldegalerie, Berlijn
pagina 6 kunstkrant november/december 2012
adv_Tobeen_Flehite_190x126mm 10-10-2012 09:50 Pagina 1
Tobeen
Ids
Poëtisch realist uit
Wiersma de Aquitaine
Sierd
Monet
Geertsma
&
Van Gogh
van
Friesland
10 november
2012
>
10 maart
2013
Museumplein 2
9203 DD Drachten
[t] (0512) 51 56 47
[e] [email protected] i.s.m. Musée des Beaux-Arts, Bordeaux
www.museumdrachten.nl
Museum Flehite Amersfoort
openingstijden
hoofdsponsor
di t/m za 11-17 uur
zon- en feestdagen 11-17 uur 18.11.2012 – 17.2.2013
maandag gesloten
kunstkrant november/december 2012 pagina 7
Andere tijden – andere strategieën
Galerie Jan van Hoof koestert relaties
Twintig jaar geleden begon Galerie Jan van Hoof in Den Bosch als een Feestelijk
Niet alleen de relatiedagen maken Galerie Jan van
‘gewone’ galerie. Evenals dat bij collega-galeriehouders het geval Hoof onderscheidend. Ook het in eigen beheer uit-
geven van monografi eën behoort tot de kernactivi-
was, lag de focus op het opbouwen van een eigen stal, op het maken teiten van de galerie. Elk jaar verschijnen enkele
nieuwe boeken die feestelijk ten doop worden ge-
van mooie tentoonstellingen en deelname aan kunstbeurzen. Maar houden in de galerie. Omdat het aantal kernkun-
stenaars te groot is om elke kunstenaar met enige
de tijden zijn veranderd. De economische crisis en de malaise in de regelmaat een solo-expositie in de galerie te kun-
nen garanderen, stellen Jan van Will van Hoof
kunstwereld vereisen onorthodoxe strategieën en een klantgerichte groepstentoonstellingen samen op basis brede
thema’s als Zinderende zomer en Terugblik/vooruitblik.
aanpak. Daarnaast neemt de galerie elk jaar deel aan enkele
toonaangevende kunstbeurzen. In 2013 zijn dat RAW
in Rotterdam, de Realisme beurs in Amsterdam en de
Door Wim vAn Der Beek KunstRAI (voorheen Art Amsterdam).
Will en Jan van Hoof Onder de noemer Mastering Art is t/m 4 november
een ontmoeting gerealiseerd tussen werk van (voor-
malige) docenten en oud-studenten van de kunstaca-
maar het elan waarmee zij en haar man Galerie Jan demie in Den Bosch die dit jaar haar 200-jarig be-
van Hoof runnen, heeft niet te lijden gehad onder de staan viert. Zodra deze thema-expositie is afgelopen
recessie. Het positieve nieuws is dat de crisis inven- volgen twee groepstentoonstellingen waarin alle
tief maakt. Zelfgenoegzaam achteroverleunen om- kunstenaars van de galerie vertegenwoordigd zijn.
dat de klanten toch wel komen, is er niet meer bij. Werk van kunstenaars van het eerste uur (onder
Bakens moeten verzet worden, bestaande structuren wie Wim Biewenga, Warffemius en Gerard Höweler)
moeten tegen het licht worden gehouden en waar worden gepresenteerd in spannende en verfrissende
nodig worden doorbroken. De crisis biedt nieuwe combinaties met werk van jongere collega’s als Arjan
kansen voor iedereen die het lef heeft om ‘out of the van Arendonk, Hjalmar Riemersma, Anke Roder en
box’ te denken. Alleen degenen die niet verkrampt Hieke Luik. In onderlinge samenhang brengen zij het
reageren op de gegeven omstandigheden kunnen beeld naar buiten van een galerie waar de begrippen
een boost geven aan de beleving van kunst. ‘inzet’ en ‘inspiratie’ met hoofdletters geschreven
“In deze moeilijke tijden besteden we extra aandacht worden.
aan onze kunstenaars,” legt Will van Hoof uit. “Vaak
gaat het om kleine attenties. We hebben de één op
één relatie met de 28 kunstenaars die tot de kern-
groep van onze galerie behoren zo mogelijk nog
verder versterkt. We begrijpen dat ze zware tijden
doormaken en geven daar blijk van door hen een
extra steun in de rug te geven en door in nauw over-
Jeroen Allart, kokmeeuwen leg met hen mogelijke overlevingsstrategieën te
ontwikkelen.”
Van Hoof bevestigt dat kunstkopers voorzichtiger zijn
Het pamperen van kunstliefhebbers is niet langer geworden. “Daarom focussen wij niet uitsluitend op
taboe. Sterker nog: trouwe galeriebezoekers worden de verkoop van kunst, maar ook op het ontmoeten,
gekoesterd. Het samenstellen van mooie exposities het delen en verspreiden van kennis en ervaring.
is nog steeds belangrijk, maar er is meer nodig om Onze galerie is een ontmoetingsplek voor gelijkgez-
klanten te binden. Zij moeten het gevoel krijgen dat inden, voor mensen die van mooie dingen houden
ze deel uitmaken van een community. “En ze moeten en die hun kennis over beeldende kunst graag wil-
af en toe even van de aarde getild worden,” vult Will len uitbreiden. Voor hen hebben wij relatiedagen
van Hoof aan. Haar ideeën en opvattingen zijn op en relatiebijeenkomsten opgezet. We organiseren
een aangename manier complementair aan die van excursies en atelierbezoeken. Met geïnteresseerden
haar echtgenoot met wie ze nog even enthousiast als bezoeken we de glasblazerij van Bernard Heesen en
twintig jaar geleden de galerie runt. bronsgieterij Kemner in Cuijk waar onder meer de
beelden van Nicolas Dings en Erik Buijs worden gego-
Inventief ten. Klanten en kunstliefhebbers kunnen daar met
Crisis? Hoezo crisis? Will van Hoof ontkent niet dat eigen ogen zien hoe een kunstwerk ambachtelijk
beeldende kunstenaars moeilijke tijden beleven, wordt vervaardigd. Ook de atelierbezoeken zijn be-
doeld om hen dichter bij het scheppingsproces te
brengen. Dat levert fascine-rende ontmoetingen en Marjolijn Mandersloot, Stamgasten
gesprekken op.”
Taakverdeling
Will van Hoof onderstreept dat haar insteek en die Jubileumtentoonstellingen
van haar man in zekere zin complementair zijn: Galerie Jan van Hoof aan de Vughtenweg 58-60 in
“Voor Jan is het maken van mooie exposities en het Den Bosch viert haar 20-jarig bestaan met twee jubi-
ontdekken van nieuw talent nog steeds de belang- leumtentoonstellingen met telkens 14 kunstenaars:
rijkste uitdaging. Ik vind het vooral belangrijk om 25 nov t/m 23 dec Jeroen Allart, Manu Baeyens, Warf-
mensen een goed gevoel te geven, te laten genieten. femius e.a. 13 jan t/m 10 feb Arjan van Arendonk,
Als mensen genieten, wordt het werken voor ons ook Simone van Bakel, Jeroen Vrijsen e.a.
prettiger. Houden van kunst gaat veel verder dan het Meer informatie: www.janvanhoofgalerie.nl
kopen en verkopen van kunstwerken.”
Terwijl Will van Hoof zich vooral richt op klanten-
binding, houdt haar echtgenoot zich voornamelijk
Anke Roder, Zee lente bezig met de artistieke inhoud en kwaliteit. Hoewel
de galerie momenteel werkt met 28 vaste kunste-
naars, blijft er ruimte bestaan voor nieuwe gezich-
ten. Jan van Hoof begeleidt en coacht jonge talenten
van wie hij veel verwacht. Hij scout hen tijdens zijn
bezoeken aan manifestaties of eindexamententoon-
stellingen. Daarbij gaat hij niet volgens vaste criteria
te werk. Verwondering speelt steeds een belangrijke
rol bij het maken van keuzes. Het bewaken van het
niveau en het sturen op kwaliteit worden bepaald
door de intuïtie van de galeriehouder.
Jan en Will van Hoof komen beiden uit het bedrijfs-
leven. Voordat hij de galerie opstartte, verzamelde Jurriaan Molenaar, Foyer
Jan van Hoof kunst. Daarbij liet hij zich leiden door
zijn fi ngerspitzengefühl. Will van Hoof maakte
vanuit het bedrijfsleven een ongebruikelijke switch
door later alsnog een opleiding aan de kunstaca-
demie te volgen. Na voltooiing van die opleiding
manifesteerde ze zich zes jaar lang als autonoom
beeldend kunstenaar, voordat ze met Jan het ga-
Galerie Jan van Hoof in Den Bosch lerieavontuur aanging.
kunstkrant november/december 2012 pagina 8
K N S T N W S Evert Thielen - Een gelaagde werkelijkheid
Laveren tussen vrijheid en gebondenheid
Steenbergen Stipendium
Op 25 september ontving Ola Lanko in
het Fotomuseum in Rotterdam het Steen- Evert Thielen (Venlo, 1954) maakt realistische werken met een
bergen Stipendium, dé prijs voor jonge
fotografen in Nederland. Volgens het ju- symbolische lading. Zijn techniek voert terug naar de 15de-eeuwse
ryrapport onderzocht Lanko in het project
Required reading op wetenschappelijke en schilderkunst. Maar zijn blik is eigentijds. Slot Zeist toont nu een
artistiek verfrissende wijze hoe mensen
beelden lezen. Aan het stipendium is een overzicht van de tegenwoordig in Brugge woonachtige kunstenaar,
bedrag van € 5.000,- verbonden. De pu-
blieksprijs ging naar Dominique Princen. met vooral nieuwe schilderijen, waarin nieuwe elementen zijn te
ontdekken.
Amsterdam Art Weekend
Door Wim vAn Der Beek
In het weekend van vrijdag 30 november,
zaterdag 1 en zondag 2 december vindt de
eerste editie van Amsterdam Art Weekend
plaats, een internationaal georiënteerde
kunstmanifestatie. Amsterdam staat dan Eén van de meest opmerkelijke schilderijen die Evert
in het teken van eigentijdse, beeldende Thielen exposeert in Slot Zeist, is ongetwijfeld Om-
kunst. Liefhebbers kunnen kiezen uit een helzing uit 2011. Hoewel het niet de bedoeling is om
uitgebreid programma, variërend van spe- zijn publiek in verwarring te brengen, laat de schil-
ciale tentoonstellingen in 26 vooraanstaan- der menigeen in het ongewisse over de vraag wat jecteerd. In het veelluik Bellenhof sublimeerde de
de galeries, in culturele instellingen en in er precies gebeurt in het onstuimige tafereel in een schilder deze werkwijze. De fragmentarische weer-
musea tot open studio’s in de bekende, in- arcadische setting. In één oogopslag wordt duidelijk gave ondersteunt de gelaagde werkelijkheid van de
ternationale kunstinstituten. Gezamenlijk dat dit schilderij een keerpunt in de carrière van voorstelling. De traditionele beeldmiddelen, die de
laten zij zien wat Amsterdam op het vlak Thielen markeert. schilder in al zijn werk revitaliseert, zijn tegenwoor-
van eigentijdse kunst aan bezieling en ta- Omhelzing is om een aantal redenen bijzonder. Nieuw dig meer dan ooit verbonden met het streven om
lent te bieden heeft. Meer informatie op zijn de ongekende bewegingsdimensies. We worden in de schilderijen een eigentijdse uitstraling te ver-
www.capitala.nl als kijker geconfronteerd met een innige, bijna tur- ankeren. Techniek, werkwijze, verfbehandeling en
bulente omhelzing van twee geliefden. De kluwen schildertrant dragen bij aan de ervaring van bewe-
van lichamen doet in eerste instantie denken aan ging en aan dynamische beeldvormingsprocessen.
Noorderlicht 2013
een groep uitbundige jongeren die elkaar begroeten De tentoonstelling in Zeist omvat een selectie van
in het park. Pas bij nadere bestudering wordt duide- bijna vijftig schilderijen die een beeld schetsen
stelt crisis centraal
lijk dat het om twee geliefden gaat. Ze zijn in ver- van de wijze waarop de kunstenaar uit het Bel-
schillende stadia van de ontmoeting weergegeven. gische Brugge laveert tussen vrijheid en gebonden-
Fotomanifestatie Noorderlicht staat vol- Eerst lopen ze in slow motion naar elkaar toe. Van heid. Niet alleen Omhelzing is nieuw. Ook het schil-
gend jaar in het teken van de wereldwijde links en van rechts betreden ze het schilderij. Ver- derij Overzicht was nog niet eerder te zien. Thielen
economische crisis. De twintigste editie is volgens werkt de schilder naar een climax toe. Pas voltooide het eerder dit jaar. De hang naar vrijheid
in Groningen en zal bestaan uit meerdere in het centrum van de compositie vindt een volledig wordt hier gesymboliseerd door een vrouw in roze
thematische tentoonstellingen. Een van de versmelting van het verliefde stel plaats. jurk die op een schapenwolkje boven een moderne
thema’s heeft de werktitel To have and to stadswijk zweeft. Het vogelvluchtperspectief en de
have not, waarvoor fotografen tot 11 janu- Verstrengeling uiterst gedetailleerde weergave van de nieuwbouw-
ari hun voorstellen kunnen inzenden. Zie Het tafereel zoomt in op het moderne levensgevoel. wijken maken dit schilderij tot een bijzondere erva-
www.noorderlicht.com Kleding en haardracht onderstrepen het eigentijdse ring. Nieuw is ook een zelfportret van de kunstenaar
karakter. Opvallend is dat het landschap meedoet in met een naakte reuzin. Thielen neemt zichzelf en
de beweging van de twee magnetische krachten die zijn fixatie voor vrouwelijk naakt grotesk op de hak.
Actie Carmiggelt terug
op elkaar inwerken. Het gaat hier niet alleen om een Dat levert een aangenaam relativerende situatie op
hartstochtelijke, figuurlijke verstrengeling, maar waarbij de kunstenaar overschaduwd wordt door
op De Steeg
ook om een schilderkunstige synthese van figuratie het model dat hem in alle opzichten overvleugelt.
en abstractie. De ‘botsing’ van beide lichamen levert
Op 23 januari een wonderlijk abstract mozaïek op in het epicen- Bezinning
werden de beel- trum van het schilderij, dat daardoor als een magne- Voor Evert Thielen stond de afgelopen periode in
den van Simon tisch veld functioneert. Vrijheid en ongebondenheid het teken van bezinning, reflectie en heroriëntatie.
en Tiny Carmig- zijn de sleutelbegrippen die toegang verschaffen tot Hij probeerde zijn positie opnieuw te bepalen en
gelt gestolen. dit dynamische tafereel vol schilderkunstig spek- ontwikkelingen in een andere richting te sturen.
Een lege bank takel. Dit is een onmiskenbaar nieuw element in het Het creëren van meer vrijheid en onafhankelijkheid
bleef achter in werk van Evert Thielen. was daarbij hoofddoel. Hij zocht een balans tussen
het Gelderse Gelaagde voorstellingen komen ook voor in ouder het schilderen in opdracht en het maken van vrij
De Steeg. De werk van de schilder. Regelmatig worden verschil- werk. De tentoonstelling in Slot Zeist brengt beide
dieven zijn ge- lende thema’s gedeeltelijk over elkaar heen gepro- elementen samen. Naast recent werk dat de schilder
pakt, maar van in volledige vrijheid en ongebondenheid voltooide,
de beelden, gemaakt door Wim Kuijl, zijn zijn schilderijen te zien die hij in opdracht maakte.
alleen nog brokstukken over. Voor het her- Thielen vindt zijn inspiratie onder meer in de schil-
stel is € 30.000 nodig. De Stichting Carmig- derkunst van vroegere eeuwen. Hij vertaalt zijn
gelt terug Op Steeg zamelt nu geld in om fascinatie voor de Vlaamse Primitieven in het alge-
de beelden te herstellen en hun vertrouw- meen en Jan van Eyck in het bijzonder, Johannes
de plekje terug te geven. De Carmiggelts Vermeer, Gabriël Metsu en andere oude meesters in
beschouwden De Steeg als hun ‘tweede eigentijdse schilderkunst. De schilder maakt gebruik
thuis’. Hier – vaak gezeten op het bankje van eeuwenoude schildertechnieken om natuur,
aan de Hoofdstraat, uitkijkend over IJssel mensen, interieurs en voorwerpen zo levensecht mo-
– schreef Carmiggelt veel van zijn beroem- gelijk weer te geven. Zijn werkwijze verraadt een ex-
de ‘Kronkels’. Op 30 november verschijnt treem gevoel voor perfectionisme, liefde voor het re-
een uitgebreide heruitgave van het boek vitaliseren van oude ambachtelijke vaardigheden en
De Steeg en Carmiggelt Een deel van de op- onvoorwaardelijke overgave aan het vakmanschap.
brengst gaat ook naar de stichting. Bij het Hij combineert deze toewijding met een sterke fas-
ter perse gaan van de KunstKrant stond de cinatie voor verrassend actuele taferelen, portretten
teller op ruim 10.000 euro. en stillevens. Met zijn imposante veelluiken en realis-
Zie www.carmiggeltterugopsteeg.nl tische stijl groeide hij uit tot een bijzonder fenomeen
in de kunstwereld.
Het werk van Evert Thielen wordt doorgaans
gedefinieerd als ‘realistische schilderkunst’. Daar-
Giclée voor abonnee
door wordt vaak voorbijgegaan aan de ongebrui-
kelijke context en de buitengewone situaties die
De giclée van Marius van Dokkum is deze keer gewon- zich met name in zijn vrije werk voordoen. Daar-
nen door J.H. Ramaker uit Den Haag. Gefeliciteerd! in openbaart zich een gelaagde werkelijkheid vol
Ook kans maken op een giclée? Wordt abonnee en u metaforen, dubbele betekenissen en subtiele ver-
wijzingen. Die zorgen ervoor dat de voorstellingen
krijgt de KunstKrant thuisgestuurd. Iedere twee maanden
boven de alledaagse of voorspelbare werkelijkheid
wordt een andere giclée verloot onder de nieuwe abon-
uitstijgen. Een deel van het vrije werk weerspiegelt
nees. Deze keer gaat het om een werk van Rein Pol.
persoonlijke gemoedstoestanden en worstelingen,
Zie de bon in deze krant.
een sterke hang naar vrijheid en de behoefte van de
kunstenaar om ideeën uit te werken die zich soms al
jaren geleden in zijn hoofd nestelden.
kunstkrant november/december 2012 pagina 9
column

kleine kunstirritAties
Megalomane ego’s
Eindelijk! Het Stedelijk Museum in Amsterdam is weer open.
Artistieke Amsterdammers hebben hun ontmoetingsplek terug
en toeristen kunnen zich vergapen aan veel extravagantie,
waaronder de nieuwe aanbouw van het museum.
Zoals wethouder Caroline Gehrels stelt, is de bouw ‘niet zonder
slag of stoot’ verlopen. In de acht jaar dat het duurde, was er
een wisseling van architecten, een aannemer die failliet ging
en kosten die de pan uitrezen. Nu zijn er in Nederland vaak
problemen met de bouw van openbare gebouwen, omdat
iedereen zich ermee bemoeit, maar hier ging het mis door de
grootheidswaan van de gemeente.
Alvaro Siza’s terughoudende plannen om paviljoens toe te
voegen, werden in 2003 afgekeurd, omdat ze een te gesloten
karakter zouden hebben en te duur zouden zijn. Waarschijnlijk
echter oogden de plannen van Siza niet spectaculair genoeg
voor de gemeente die het museum wilde laten concurreren
met grote Europese musea. Daarom mochten Benthem
Crouwel Architecten een ‘geval’ van kunststof ontwerpen.
Omdat zij wisten dat Amsterdammers nieuwe gebouwen
bijnamen gaven, noemden zij het alvast ‘de badkuip’.
‘De badkuip’ steekt plastic-wit af tegen de oude bakstenen
en draagt bij tot de rommeligheid van het Museumplein. Maar
opvallen doet het wel. Deze Duchamp-achtige ‘sculptuur’ moet
wel moderne kunst huisvesten! Gemeente blij, architecten blij,
maar inmiddels in een tijd van crisis, waarin er steeds minder
geld is voor kunst en architectuur. Hopelijk is ‘de badkuip’
dan ook een laatste stuiptrekking van de uit de hand gelopen
museumarchitectuur.
Musea die vanaf de 18de eeuw werden gebouwd, zoals het
British Museum, hadden de vorm van klassieke tempels voor
de viering van de nieuwe ‘kunst-religie’. Architecten deden er
niet zoveel toe. In de 20ste eeuw kwam daar verandering in.
Voor het Guggenheim Museum (1959) in New York had Frank
Lloyd Wright de vorm van een gestroomlijnde slakkenhuis
bedacht. Nog steeds zag men dit gebouw als een ‘tempel
voor de geest’, maar diens functie veranderde. In plaats van
dienstbaar te zijn aan het bewaren en tentoonstellen van
kunst, kreeg het gebouw zelf een signaalfunctie. Het moest de
vooruitstrevende image van de moderne kunst en die van de
sterarchitect uitstralen.
In snel tempo namen de megalomane museumgebouwen
toe met als hoogtepunt het Guggenheim Museum in Bilbao
(1997)van Frank Gehry. Deze gigantische sculptuur is met geen
mogelijkheid meer een tempel te noemen. Kenners prezen het
als een ‘signaalmoment in de architecturale cultuur’. Wil men
moderne kunst zien in Bilbao, dan hoeft men het museum niet
eens binnen te gaan, het gebouw aanschouwen is genoeg.
Maar tijden veranderen. Door de financiële crisis moeten nu
zowel opdrachtgevers als architecten hun ego’s beteugelen.
De Architectuurbiënnale van 2012 laat zien dat architecten van
‘de spektakelarchitectuur’ af willen; zij doen een stapje terug
en slaan aan het verbouwen. Het is jammer dat de gemeente
al voor de crisis aan het Stedelijk begon. Anders had men het
Post CS gebouw tot een centrum voor de 21ste eeuw kunnen
verbouwen en het Stedelijk kunnen restaureren om de 20ste-
eeuwse kunst te herbergen. Niet alleen waren kosten en
bouwtijd dan waarschijnlijk afgenomen, maar de functies van
conserveren en het nieuwe tonen, waren beter verdeeld.
Mijn grootste zorg is namelijk dat de 21ste-eeuwse kunst
ondergesneeuwd raakt in een museum waarvan de directeur
De afgelopen jaren kantelde het kunstenaarschap zich zo overvloedig aan dat het onmogelijk is om ze
van Evert Thielen. In recent werk komt hij dich- op korte termijn allemaal uit te werken. Sinds 2005 zo’n duidelijke voorkeur heeft voor de 20ste-eeuwse kunst.
ter bij zichzelf dan ooit tevoren. Zowel subtiele heb ik ruim vijftig ingevingen vertaald in autonome Binnen het Post CS, dat nu afgebroken is, had men allerlei
details als uitbundige ensceneringen wijzen op schilderijen, maar mijn hoofd is nog lang niet leeg.” instituutjes voor hedendaagse kunst kunnen onderbrengen,
vrijheidsdrang en een onafhankelijke opstelling. De zonder last te hebben van de megalomanie van wethouders,
beelden zijn indringend en roepen vragen op over Thielen pakt de thema’s die hem bezighouden al-
architecten en museumdirecteuren. Maar zo 21ste-eeuws zijn
hun herkomst. Thielen vertaalt de onbekende en tijd grondig aan. Schilderkunstige, atmosferische en
we kennelijk nog steeds niet.
onderbelichte kanten van zichzelf in metaforen. Hij stilistische uitdagingen, levensvragen en persoon-
spreekt in beelden en symbolen, in vergelijkingen en lijke dilemma’s sporen hem aan tot het schilderen
gelijkenissen. In zijn schilderijen duiken onder meer van actuele situaties waarin een hechte relatie met Katalin Herzog
een cactus en een kist op. Het zijn geen willekeurig het verleden nooit ver weg is. Naast de persoonlijke
gekozen attributen. Ze hebben een diepere beteke- component manifesteert zich ook een algemene
nis. Hetzelfde geldt voor het gordeldier en voor de zoektocht naar de identiteit en worstelingen en van
euforische en zinnenprikkelende omhelzingen die de moderne mens. Deze combinatie van factoren is
hij schildert. Ze vertellen iets over het leven dat zich de beste garantie voor authentieke schilderkunst en
aan hem opdringt of over gebeurtenissen die zich in blijft Thielens handelsmerk bij uitstek. Nieuw ele-
Katalin Herzog heeft naast haar weblog
zijn directe omgeving voltrokken. ment is dat hij de herwonnen artistieke vrijheid let-
terlijk en figuurlijk, innig en uitbundig omhelst. http://kunstzaken.blogspot.com ook de weblog
Evert Thielen is een perfectionist. Elk schilderij be- Beautifulworld, katalinherzog.tumblr.com met foto’s en
gint met een idee dat intuïtief ontstaat en vervolgens ■ Evert Thielen – Een gelaagde werkelijkheid, korte teksten.
verder wordt uitgewerkt. De kunstenaar besteedt t/m 30 december in Slot Zeist.
veel tijd en aandacht aan het vinden van voorwerpen Informatie: www.slotzeist.com.
die overeenkomen met de beelden in zijn hoofd. Zelf
zegt hij daarover: “Om mijn ideeën vast te houden,
kleine kunstirritAties
noteer ik ze in schriftjes met uitgebreide aantekenin-
gen over de gewenste uitvoering. De ideeën dienen
pagina 10 kunstkrant november/december 2012
MEER DAN MAATWERK
KUNSTGIETWERK IN:
Noorderstraat 370 Tel: +31 (0) 598 - 39 29 97 [email protected]
BRONS - ALUMINIUM - RVS EN GIETIJZER 9611 AV Sappemeer Fax: +31 (0) 598 - 39 62 20 www.gieterijborcherts.nl