iller bankası anonim şirketi su iletim hatlarının dere, akarsu vb. üstünden geçişleri için alternatiflerin

105 Pages·2017·4.59 MB·Turkish

İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ

SU İLETİM HATLARININ DERE, AKARSU VB. ÜSTÜNDEN GEÇİŞLERİ
İÇİN ALTERNATİFLERİN ARAŞTIRILMASI

Harun SUNGUR

UZMANLIK TEZİ

NİSAN 2017

İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ

SU İLETİM HATLARININ DERE, AKARSU VB. ÜSTÜNDEN GEÇİŞLERİ
İÇİN ALTERNATİFLERİN ARAŞTIRILMASI

Harun SUNGUR

UZMANLIK TEZİ

Tez Danışmanı (Kurum) Tez Danışmanı (Üniversite)
Umut KARADAĞ Prof. Dr. Özgür ANIL
ETİK BEYAN

“İLLER BANKASI ANONİM ŞİRKETİ Uzmanlık Tezi Yazım Kuralları” na
uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında; tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve
dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, tüm bilgi, belge,
değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu, tez
çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi,
kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, bu tezde sunduğum çalışmanın
özgün olduğunu bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını
kabullendiğimi beyan ederim.

Harun SUNGUR
4 Nisan 2017
Su İletim Hatlarının Dere, Akarsu vb. Üstünden Geçişleri İçin Alternatiflerin Araştırılması

(Uzmanlık Tezi)

Harun SUNGUR

İLLER BANKASI A. Ş.

Nisan 2017

ÖZET
Su, canlılar için hayati önem taşımaktadır. Yeryüzünde elde edilen su, iletim hattı ile
insanların yaşadığı ortamlara iletilmektedir. İletim hattı güzergahında dere, akarsu gibi
engellerle karşılaşılmaktadır. Engeller üstünden geçişlerde çoğunlukla mevcut köprüye
askı yöntemi kullanılmaktadır. Bu çalışmada çoğunlukla kullanılan yöntemlere alternatif
bir geçiş yöntemi ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında iletim hattı
geçişlerine yönelik tasarım hususları belirlenmiştir. Sık tercih edilen geçiş yöntemleri ve
benzer bir sektör olan doğalgaz iletim hatlarının özel geçiş yöntemleri irdelenmiştir. İller
Bankası içmesuyu projelerinin birkaçında iletim hatlarının engel üstünden nasıl geçildiğine
dair örnekler gösterilmiştir. Bu bilgiler ışığında içmesuyu iletim hatlarının dere, akarsu vb.
üstünden geçiş için yeni köprü yapımı önerilmiştir. Seçilen bir İller Bankası içmesuyu
projesine alternatif olarak bilgisayar programı ile çelik kafesten oluşan köprü tasarımı
yapılmıştır. Tasarım sonucunda yeni köprü yapımı, mevcut köprüye askı yöntemi, yatay
delgi yönteminin maliyeti hesaplanarak yöntemlerin birbirine göre kıyaslaması yapılmıştır.
Yapılan kıyaslamada, geçiş için yeni köprü yapımı, mevcut köprüye askı yöntemine göre
altı kat maliyetli olduğu anlaşılmıştır. Yatay delgi yöntemine göre ise birbirine yakın ancak
daha az maliyetli olduğu anlaşılmıştır. Buna bağlı olarak araştırma sonucunda, küçük ve
orta açıklıklı akarsulardan geçişlerde yeni köprü yapımının tercih edilebilir olduğu ortaya
konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca bir başka örnek olan Los Angeles şehrinde, 25 m açıklık
için çapraz kemer boru köprüsü yapılarak basit bir teknik ve şık bir görünümle hiçbir
yapıya zarar vermeden akarsu geçişinin sağlanabildiği görülmüştür. Çalışma kapsamında
ele alınan geçiş sistemlerinin avantaj ve dezavantajlarının İller Bankası teknik
personellerine ışık tutması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler : Su İletim Hattı, Dere Geçişi, Nehir Geçişi, Irmak Geçişi
Sayfa Adedi : 89
Umut KARADAĞ (Kurum)
Tez Danışmanı :
Prof. Dr. Özgür ANIL (Üniversite)

i
Research of Alternatives For Crossing Of Water Pipeline Over Stream, River etc.

(Expertise Thesis)

Harun SUNGUR

İLLER BANKASI A. Ş.

April 2017

ABSTRACT
Water has a vital importance for living beings. The water taken from earth is delivered by
pipeline systems. At these pipeline systems there may be some obstacle while applying the
system such as passing streams and rivers. For most cases to tackle these problems it is
used sling system. In tfis work it is aimed alternative solutions to avaliable sling systems.
Within the scope of this work also defined particulars oriented the design. Common sliging
systems and like this the natural gas piping systems are evaluated. It is shown that some
examples related slinging sytems taken place at İlbank drinking water pipeline projects. At
the light of these datas it is suggested building a new bridge to sling over the streams and
rivers etc. As a alternative solution for a choosen İlbank Project by using PC programme it
has designed of bridge made by steel case. At concequnce of this desing work, the cost of
building new bridge, slinging the avaliable bridge and horizontal boring method are
calculated respectively and compared to each other. From this comparison it is understood
that building a new bridge method is far more expensible than the slinging avaliable bridge
method. Besides another example of Los Angeles, it is seen that with a simple and clever
method without any side effetsby making of cross vault pipe bridge, for a gap of 25 m
stream. İt aimed wit this work that ilbank tecnical staff can hold a view about this subject
by learning advantages and disadvantages of crossing systems.

Key Words : Water Pipeline, Stream Crossing, River Crossing
Page Number : 89
Umut KARADAĞ (Corporate)
Supervisor :
Prof. Dr. Özgür ANIL (University)

ii
TEŞEKKÜR
Tez çalışma sürecinde bana destek olan danışman hocam Prof. Dr. Özgür ANIL’a,
danışmanım Tek. Uzm. İnş. Müh. Umut KARADAĞ’a, İller Bankası A.Ş. Sivas Bölge
Müdürü Sayın Harun CESUR’a, Yapım Uygulamaları Müdürü Mustafa İLTER’e, Proje ve
Mekansal Planlama Müdürü Zeynel ÖZKAN’a, mesai arkadaşlarım Özal CAN’a, Mehmet
Akif ÇELİMLİ’ye, Mustafa EROL’a ve Seda EĞDEMİR’e çalışmalarım sırasında yardım
ve desteğini esirgemeyen sevgili eşim Esra’ya, hayatıma yeni giren ve umut kaynağı olan
canım oğlum Berat’a, kardeşim Mevlüt’e, aileme ve en önemlisi ülkeme teşekkürü bir borç
bilirim.

iii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET .............................................................................................................................. i
ABSTRACT .................................................................................................................... ii
TEŞEKKÜR .................................................................................................................... iii
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... iv
ÇİZELGELERİN LİSTESİ ............................................................................................. vi
ŞEKİLLERİN LİSTESİ .................................................................................................. vii
RESİMLERİN LİSTESİ ................................................................................................. ix
SİMGELER VE KISALTMALAR................................................................................. x
GİRİŞ ........................................................................................................... 1
1. LİTERATÜR TARAMASI ..................................................................... 3
2. SU İLETİM HATLARI VE ÖZEL GEÇİŞ YÖNTEMLERİ ................. 5
2.1. Su Temini ............................................................................................................ 5
2.1.1. Yamaç Membaları ..................................................................................... 5
2.1.2. Tabaka Membaları .................................................................................... 6
2.1.3. Savak Membaları ...................................................................................... 6
2.1.4. Suyun Yeryüzüne Çıkarılması .................................................................. 7
2.2. Su İletim Hatları .................................................................................................. 7
2.3. Boru Hattı Geçişleri İçin Tasarım Hususları ....................................................... 9
2.3.1. İlgili yönetmelik ve şartnameler................................................................ 10
2.3.2. Özel yapım koşulları ................................................................................. 12
2.3.3. Jeolojik araştırma ...................................................................................... 13
2.3.4. Cazibeli ve terfili akımın karşılaştırılması ................................................ 14
2.3.5. Boru malzemesi seçimi ............................................................................. 14
2.3.6. Kılıflı ve kılıfsız boru hattı ........................................................................ 17
2.4. Geçiş Yöntemleri ................................................................................................ 18
2.4.1. Kazıklar üstünde geçiş yöntemi ................................................................ 18
2.4.2. Açık kazı ile geçiş yöntemi ....................................................................... 19
2.4.3. Yatay delgi ile geçiş yöntemi .................................................................... 20
2.4.4. Mevcut köprüye askı yöntemi ................................................................... 26
2.5. Benzer Sektörlerde İletim Hatları ve Özel Geçiş Yöntemleri ............................. 28
3. AKARSU GEÇİŞLERİNİN İLLER BANKASINDA ÖRNEKLERİ .... 35
3.1. Zara (Sivas) İçmesuyu Kesin Projesinde Açık Kazı ile Akarsu Geçişi Örneği .. 35
3.2. İmranlı (Sivas) İçmesuyu Kesin Projesinde Mevcut Köprüye Askı Yöntemi
ile Akarsu Geçişi Örneği ..................................................................................... 37
3.3. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu Kesin Projesinde Mevcut Köprüye Askı Yöntemi
ile Akarsu Geçişi Örneği ..................................................................................... 39
iv
3.4. Hisarcık (Kütahya) İçmesuyu Kesin Projesinde Mevcut Su Kanalına Askı ile
Dere Geçişi Örneği .............................................................................................. 44
4. GEÇİŞ İÇİN ÖZEL KÖPRÜ YAPIMI ALTERNATİFLERİ ................ 49
4.1. Köprülerin Kullanım Amaçlarına Göre Sınıflandırılması ................................... 49
4.2. Köprülerin Yapısal Sistemine Dayalı Olarak Sınıflandırılması .......................... 49
4.2.1. Kemer köprüler ......................................................................................... 49
4.2.2. Kirişli köprüler / Kafes sistemli kirişli köprüler ....................................... 50
4.2.3. Konsol köprüler ......................................................................................... 50
4.2.4. Asma köprüler ........................................................................................... 51
4.2.5. Kablolu köprüler ....................................................................................... 52
4.3. İçmesuyu İletim Hattı İçin Yeni Köprü Tasarım Hususları ................................ 52
4.3.1. Yerinde döküm temel üzerinde öndökümlü betonarme kirişli köprü ....... 52
4.3.2. Yerinde döküm temel üzerine yerinde döküm betonarme kirişli köprü ... 52
4.3.3. Kendini taşıyan çelik boru ile geçiş .......................................................... 53
4.3.4. Prefabrik çelik köprü ................................................................................. 54
4.3.5. Asma köprü ............................................................................................... 56
4.3.6. Çapraz kemer boru köprüsü ...................................................................... 57
4.4. SAP2000 Programı ile Çelik Kafes Sistemli Geçiş Alternatifinin
Modellenmesi ...................................................................................................... 60
5. GEÇİŞ YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .......................... 77
5.1. Maliyet Açısından Karşılaştırma ......................................................................... 77
5.2. Fiziki Uygulanabilirlik Açsısından Karşılaştırma ............................................... 79
SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................ 81
KAYNAKLAR ............................................................................................................... 85
EKLER ............................................................................................................................ 87
EK-1. Halatlı asma köprü ile boru hattının dere üzerinden geçişi .................................. 88
EK-2. Çelik konstrüksiyon köprü ile boru hattının akarsu üzerinden geçişi .................. 89
ÖZGEÇMİŞ .................................................................................................................... 90

v
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge Sayfa

Çizelge 2.1. TANAP projesi akarsu geçişinde tasarım hususları ................................... 33
Çizelge 3.1. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu projesinde akarsu geçişi hesabı için malzeme
bilgilerinin saptanması ............................................................................... 41
Çizelge 3.2. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu projesinde akarsu geçişi hesabı için yük
hesaplamalarının yapılması ........................................................................ 41
Çizelge 3.3. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu projesinde boru gerilme tahkikinin yapılması .. 42
Çizelge 3.4. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu projesinde köprü geçişi kaynak bilgileri .......... 42
Çizelge 3.5. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu projesinde çelik çubuk bağlantılarının
kaynak tahkiki ............................................................................................ 43
Çizelge 3.6. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu projesinde dübel tahkikinin yapılması ............. 43
Çizelge 3.7. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu Kesin Projesinde Askıda Geçiş Maliyeti ......... 44
Çizelge 3.8. Hisarcık (Kütahya) İçmesuyu projesinde kanal geçişi hesabı için
malzeme bilgilerinin saptanması ................................................................ 46
Çizelge 3.9. Hisarcık (Kütahya) İçmesuyu projesinde kanal geçişi hesabı için yük
hesaplamalarının yapılması ........................................................................ 46
Çizelge 3.10. Hisarcık (Kütahya) İçmesuyu Projesi kanal geçişinin statik hesabının
yapılması .................................................................................................. 47
Çizelge 3.11. Hisarcık (Kütahya) İçmesuyu Projesi kanal geçişinin sehim hesabının
yapılması .................................................................................................. 48
Çizelge 4.1. Çelik kafes kirişe etkiyen hareketli yüklerin hesaplanması ........................ 61
Çizelge 4.2. Kafes kirişli köprüyü oluşturan profillerin metrajı ..................................... 74
Çizelge 4.3. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu Borusu İçin Yeni Köprü Yapımı Keşfi ............ 75
Çizelge 5.1. Şarkışla (Sivas) İçmesuyu Projesinde akarsuyu geçişinin yatay delgi
maliyeti ....................................................................................................... 78

vi