ilköğretim matematik dersinde yaratıcı drama uygulamalarının öğrencilerin problem çözme ...

249 Pages·2011·9.95 MB·Turkish

T.C.
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM PROGRAMI
DOKTORA TEZİ

İLKÖĞRETİM MATEMATİK DERSİNDE
YARATICI DRAMA UYGULAMALARININ
ÖĞRENCİLERİN PROBLEM ÇÖZME STRATEJİLERİ,
BAŞARI, BENLİK KAVRAMI VE ETKİLEŞİM
ÖRÜNTÜLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Emel Nalân ŞENOL (ÖZYİĞİT)

İzmir
2011
T.C.
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM PROGRAMI
DOKTORA TEZİ

İLKÖĞRETİM MATEMATİK DERSİNDE
YARATICI DRAMA UYGULAMALARININ
ÖĞRENCİLERİN PROBLEM ÇÖZME STRATEJİLERİ,
BAŞARI, BENLİK KAVRAMI VE ETKİLEŞİM
ÖRÜNTÜLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Emel Nalân ŞENOL (ÖZYİĞİT)

Danışman
Yrd. Doç. Dr. Vesile YILDIZ DEMİRTAŞ

İzmir
2011
i
ii 

DEĞERLENDİRME KURULU ÜYELERİ
iii 

YÜKSEK ÖĞRETİM KURULU DÖKÜMANTASYON MERKEZİ
TEZ VERİ FORMU
iv 

ÖNSÖZ

Oğlumun, daha 10 aylıkken o küçücük parmaklarıyla, halının üzerinde sanki
birşeyler varmış gibi, yiyecek toplayıp, sonrada ağzından yemek yeme sesleride
çıkartarak, o topladıklarını oyuncak tırtılına yediriyormuş gibi yaptığını gördüğümde,
yaratıcı dramanın çocukların öğrenme sürecine, ne kadarda uyduğu düşüncesi,
aklımda bir kez daha beliriverdi. Sonrada Kamile hocamızın “Çocuklar kendi
öğrenmelerini kendileri düzenlerler ve ilk doğdukları andan itibaren öğrenmekten
çok zevk alırlar.” ifadeleri kulaklarımda çınladı.

Matematiği anlayan, tanıyan ve seven insanların bir kısmı, diğerlerininde
matematiği anlayıp, sevebilmesi için uğraş verir. Öğrencilerimize matematiği
sevdirmek ve matematik öğrenmekten zevk almalarını sağlamanın yolu, öğrenme ve
öğretme sürecinde matematiği eğlenceli kılmaktan, öğrenciyi daha etkin bir katımcı
olarak sürece dahil etmekten ve gerçekte matematiğin günlük hayatla olan yakın
ilişkisini onlara göstermekten geçmektedir. Yaratıcı dramanın bu duruma bir çözüm
olacağı ve matematik öğretimine olumlu bir katkı sağlayacağı düşünülerek, böyle bir
araştırma gerçekleştirilmiştir.

Bu araştırma, birçok kişinin verdiği emekle ve getirdiği katkıyla
gerçekleştirilebilmiştir. Öncelikle okumaya verdiği değer ile, daima bir adım daha
ileri gidebilmem için gereken destek ve yardımı veren, annem Halide Özyiğit’e,
sıkıntılı anlarımda, bana olumlu bir bakış açısı sunarak atlatmamı sağlayan, babam 1.
Sınıf Emniyet Müdürü Alim Nihat Özyiğit’e, uykusuz ve bilgisayar başında geçen
gecelerimde ve her an çıkan büyük küçük sorunlarımda bana her zaman yardımcı
olup, yanımda olan eşim Cüneyt Şenol’a ve bu araştırmanın bitmesi için bana bir
sebep veren oğlum, Yiğit Mert Şenol ve yeğenlerim Duru Zeynep Özyiğit ve Alim
Emir Özyiğit’e sevgilerimi ve teşekkürlerimi sunarım.

Araştırmamın her adımında, yardım ve desteğini esirgemeyen, beni yaratıcı
dramayla tanıştıran ve öğretmenlikte bana farklı bir bakış açısı sunan sevgili hocam
Yrd. Doç. Dr. Vesile Yıldız Demirtaş’a özel teşekkürlerimi sunarım.
v 

Beni lisansüstü eğitime yönlendirip, herzaman destek veren hocam Yrd. Doç.
Dr. Halim Akgöl’e, ne zaman başım sıkışsa bana zaman ayıran hocam Yrd. Doç. Dr.
Uğur Altunay’a, araştırmanın şekillenmesinde yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr.
Elif Türnüklü’ye, literatür taraması ve istatistiki çözümlemelerde yardımlarını
esirgemeyen, Dr. Özlem Bayat, Arş. Gör. Tarık Totan, Arş. Gör. Dr. Hale Sucuoğlu,
Dr. Eli İsrael, Dr. Ümit Demir ve Onur Yücel Tutuman’a, kaynaklara ulaşmamda ve
bilgisayarla ilgi takıldığım konularda destek veren Tayfun Bulut, Hamit Çınar,
Mehmet Sinan Keskin ve Özlem Akın Gün’e çok teşekkür ederim. Araştırmamı
gerçekleştirebilmem için yardımlarını esirgemeyen idarecilerim Latif Susuz ve
Güneş Yürekli’ye ve zor anlarımda bana destek veren öğretmen arkadaşım Naime
İçyer Toptancı’ya teşekkürlerimi sunarım. Araştırmaya katılan tüm öğrencilere,
gösterdikleri sabır, gayret ve iyi niyet için ayrıca teşekkür etmek isterim.

Araştırmanın alana, matematik dersi öğretimine ve yaratıcı drama
uygulamalarının kullanımının yaygınlaştırılmasına olumlu bir katkı getirmesi
dileğiyle.

İzmir 2011
Emel Nalan ŞENOL (ÖZYİĞİT)
vi 

İÇİNDEKİLER

Sayfa No
Yemin Metni i
Değerlendirme Kurulu Üyeleri ii
YÖK Dokümantasyon Merkezi Tez Veri Giriş Formu iii
Önsöz iv
İçindekiler vi
Tablo Listesi ix
Şekil Listesi xi
Özet xii
Abstract xiv

BÖLÜM I
GİRİŞ
1.1. Problem Durumu 1
1.2. Yaratıcı Drama 1
1.2.1. Yaratıcı Dramanın Yararları 4
1.2.2. Uzman Rolü Yaklaşımı 7
1.3. Matematik Öğretimi 10
1.4. Matematik Öğretimi ve Yaratıcı Drama 16
1.5. Problem Çözme Stratejileri 22
1.6. Benlik Kavramı 30
1.7. Küçük Gruplarda Etkileşim 37
1.8. Araştırmanın Amacı ve Önemi 42
1.9. Problem Cümlesi 45
1.10. Alt Problemler 46
1.11. Sayıltılar 46
1.12. Sınırlılıklar 46
1.13. Tanımlar 46
1.14. Kısaltmalar 47
vii 

BÖLÜM II
İLGİLİ YAYIN VE ARAŞTIRMALAR
2.1. Yaratıcı Drama İle İlgili Yayın ve Araştırmalar 48
2.1.1. Matematik Öğretiminde Yaratıcı Drama
Kullanımı İle İlgili Araştırmalar 48
2.1.2. Yaratıcı Drama İle İlgili Diğer Araştırmalar 55
2.2. Matematik Öğretimi İle İlgili Araştırmalar 61
2.3. Problem Çözme Stratejileri İle İlgili Yayın ve Araştırmalar 65
2. 3. Benlik Kavramı İle İlgili Yayın ve Araştırmalar 72

BÖLÜM III
YÖNTEM
3.1. Araştırmanın Modeli 77
3.2. Deney Deseni 78
3.3. Katılımcılar 79
3.4. Ölçme Araçları 80
3.4.1. Derinlemesine Görüşme Protokolü 80
3.4.2. Matematik Dersi Başarı Testi 87
3.4.3. Matematik Dersine Yönelik Benlik Kavramı Ölçeği 90
3.4.4. Etkileşim Örüntüleri 96
3.5. İşlem Yolu 98
3.6. Denel İşlemler 99
3.7. Veri Çözümleme Teknikleri 103

BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUMLAR
4.1. Yaratıcı Drama Destekli Matematik Öğretiminin
Öğrencilerin Problem Çözme Stratejileri Üzerindeki Etkileri 104
4.2. Yaratıcı Drama Destekli Matematik Öğretim Programının
Öğrencilerin Matematik Ders Başarısı Üzerindeki Etkisi 116
viii 

4.3. Yaratıcı Drama Destekli Matematik Öğretim Programının Öğrencilerin
Matematik Dersine Yönelik Akademik Benlik Kavramı Üzerindeki Etkileri 119
4.3.1. Yaratıcı Drama Destekli Matematik Öğretim Programının
Öğrencilerin Matematik Dersine Yönelik Akademik Benlik
Kavramının Bilişsel Alt Alanı Üzerindeki Etkileri 122
4.3.2. Yaratıcı Drama Destekli Matematik Öğretim Programının
Öğrencilerin Matematik Dersine Yönelik Akademik Benlik
Kavramının Duyuşsal Alanı Üzerindeki Etkileri 125
4.4. Yaratıcı Drama Destekli Matematik Öğretim Programının
Öğrencilerin Etkileşim Örüntüleri Üzerindeki Etkileri 128

BÖLÜM V
SONUÇ TARTIŞMA VE ÖNERİLER
5.1. Sonuçlar 134
5.2. Tartışma 137
5.2. Öneriler 139

KAYNAKÇA 141
EKLER 168