İdeolojik bir alan olarak kamu spotu ve iktidar

139 Pages·2017·1.11 MB·Turkish

İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
KÜLTÜREL İNCELEMELER YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

İDEOLOJİK BİR ALAN OLARAK KAMU SPOTU VE İKTİDAR

Cenk Çakar
112611044

Doç. Dr. Erkan Saka

İSTANBUL
2017
i
ii
Anneme ve Hilal‟e

iii
TEŞEKKÜRLER

Yerine getirilen bütün öğrenci sorumlulukları arasında her halde inanılarak yapılanların
ayrı bir yeri vardır. Sanırım bu güzel duyguyu inandığımız şeyleri hayatımızın ortasına
koymamıza borçluyuz. Bu yolda attığım bir adım olan bu çalışmada desteğini aldığım
Mimar Cem Çakar ve ekibine, Yadigar Can Ercan ve Pelin Ateş‟e. Bana sabreden,
cesaretlendiren ve gece gündüz cevap veren danışmanım Doç. Dr. Erkan Saka‟ya, hep
yanımda hissettiğim Ebru Şirin‟e ve son olarak olmasa olmazdı diyeceğim Hilal Çakı‟ya
teşekkür ederim.

iv
İÇİNDEKİLER

ÖZET……………………………………………………………………………………. viii
ABSTRACT……………………………………………………………………………… ix
GİRİŞ……………………………………………………………………………………….1
LİTERATÜR TARAMASI………………………………………………………………...8
YÖNTEM………………………………………………………………………………… 10
I .İKTİDAR………………………………………………………………………………. 11
1.1. İktidarın Kendisi …...………………………………………………………... 11
1.2. Geleneksel İktidar …………………………………………………………… 23
1.3. Modern İktidar ………………………………………………………………. 25
1.3.1.Normalleştiren İktidar …………………………………………….. 31
1.3.1.1 Disiplinci iktidar ………………………………………… 32
1.3.1.2 Biyoiktidar ……………………………………………….. 34
1.3.2. Olumlu Bir Kavram olarak iktidar ………………………………… 37
1.3.3. Hegemonya ………………………………………………………... 41
1.4. İktidar ve Bilgi………………………………………………………………. 51
II. TELEVİZYON ……………………………………………………………………….. 57
2.1. İdeolojik Aygıtlar …………………………………………………………….57
2.2. Frankfurt Okulu ………………………………………………………………63
v
2.3. Bourdieu…………………………………………………………………….. 68
2.4. Baudrillard……………………………………………………………………69
III. KAMU SPOTU………………………………………………………………………. 71
3.1. Kamu Spotunun Kökeni………………………………………………………72
3.2. Mesaj Kaynağı Olarak Devlet ………………………………………………. 76
3.3. Televizyonda Eğitim………………………………………………………… 77
3.4. Kamu Spotunun Tarihi………………………………...…………………….. 79
3.4.1 İngiltere ……………………………………………………………. 79
3.4.2. Amerika Birleşik devletleri………………………………………... 80
3.4.3. Türkiye ……………………………………………………………. 82
3.5. Kamu Spotuna Eleştirel Olmayan Yaklaşımlar ……………………………... 83
3.5.1. Sosyal Pazarlama ………………………………………………….. 83
3.5.2. Sağlık İletişimi …………………………………………………….. 87
3.6. Kamu Spotlarına Eleştirel Yaklaşım ………………………………………... 88
3.6.1. İdeoloji …………………………………………………………….. 90
3.6.2 Propaganda ………………………………………………………… 92
3.6.2.1. Propaganda‟nın Tarihi …………………………………... 96
3.6.2.2. Modern Propaganda …………………………………….. 97
3.7. Söylem Analizi……………………………………………………………..... 98
vi
3.7.1. Söylem Analizi ve Eleştirel Söylem Analizi ……………………... 98
3.7.2 Güvenilir Bir Firma Adlı Kamu Spotu …………………………… 100
3.7.2.1 Kamu Spotunun Çekim-Konuşma- Ses Detayları ..…….. 100
3.7.2.1. Analiz ………………………………………………….. 102
3.7.3. Tersane Adlı Kamu Spotu ……………………………………….. 104
3.7.3. 1. Kamu Spotunun Çekim-Konuşma ve Ses Detayları……104
3.7. 3. 2. Analiz………………………………………………….. 105
3.8 Yapılmamış ya da Yayımlanmamış Kamu Spotları………………………… 108
3.8.1. Otomotiv …………………………………………………………. 109
3.8.1.1. Kirlilik Sığınağı Hipotezi ………………………………. 111
3.8.2. Kamu Spotu ve Kanser …………………………………………... 112
SONUÇ…………………………………………………………………………………. 114
KAYNAKÇA…………………………………………………………………………… 117

vii
KISALTMALAR DİZİNİ

Kısaltma Açıklama

DİA Devletin İdeolojik Aygıtları
DİSK Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu
KESK Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu
KİA Kitle İletişim Araçları
STK Sivil Toplum Kuruluşları
TMMOB Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
TTB Türk Tabipleri Birliği

viii
ÖZET
İdeolojik Bir Alan Olarak Kamu Spotu ve İktidar
Bu çalışmada ne olduğu ve sınırları tartışmalı bir kavram olan iktidarın, modernleşen
toplumda yaşadığı evrim ve ürettiği biyoiktidar, hegemonya gibikavramlar bağlamında
kamu spotu mecrası ele alınmıştır. Kamu spotuna ev sahipliği yapan televizyon bir
ideolojik aygıt olarak kabul edilmiş ve eleştirel düşüncelerle tartışılmıştır. Genel kanı kamu
spotlarının siyasal yada ideolojik bir mesaj taşımadığı, sadece toplum faydasına olduğu
yönünde olsa da, en başarılı anına ulaşmış ve görünmezleşmiş olan ideolojinin varlığı
hissedilmektedir. Bu ideolojik iletileri tespit edebilmek için egemen ve bağımlı sınıf
arasındaki ilişkinin belirgin bir şekilde göze çarptığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca yaptırılmış “iş güvenliği” konulu iki kamu spotu söylem analizi yöntemiyle
okunmaya çalışılmıştır.Ayrıca kamu spotu alanını etraflıca kavrayabilmek adına, spotların
kaçındıkları sorun teşkil eden konular ve spotların bugünün iktidarı olan sermayeye ters
düşmemek adına kaçındıkları çözümler araştırılmıştır.
Anahtar kelimeler: Kamu Spotu, İktidar, Televizyon, Hegemonya, İş Güvenliği.

ix
ABSTRACT
As an İdeological Field Public İnformation Films And The Power
İn this study controversial concept of power -with the evolution of it- and Public
İnformation films (PİF) has been discussed on the context of new concepts such as
biopower, hegemony that created by it. İnformation films, has been regarded as an
ideological device and has been critically discussed. Although public opinion does not
attach a political or ideological message to PİF, it is only for the benefit of the society, the
ideology of the most successful - that is why invisible- is felt. In order to identify these
ideological communities, two PİFs on the topic of "work safety", which was designed by
the Ministry of Labor and Social Security, were analyzed by means of analysis of
discourse, which clearly showed the relationship between the ruling and dependent classes.
In addition, in order to comprehend the public information film area in detail, the solutions
they have tried to avoid in order not to contradict to the current capital of the issues and the
solutions in which the films have escaped to suggest.
Key words:Public İnformation Film, The Power, Television, Hegemony, Work Safety.
x