i İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İNŞAAT AİLE ŞİRKETLERİNDE ...

177 Pages·2007·1.19 MB·Turkish

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

İNŞAAT AİLE ŞİRKETLERİNDE

KURUMSALLAŞMA

YÜKSEK LİSANS TEZİ
İnş. Müh. Gülşah KABA

Anabilim Dalı: İnşaat Mühendisliği

Programı: Yapı İşletmesi

ŞUBAT 2007

i
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

İNŞAAT AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLAŞMA

YÜKSEK LİSANS TEZİ

İnş. Müh. Gülşah KABA
501041049

Tezin Enstitüye Verildiği Tarih : 25 Aralık 2006
Tezin Savunulduğu Tarih : 2 Şubat 2007

Tez Danışmanı: Dr. Murat KURUOĞLU
Diğer Jüri Üyeleri Prof. Dr. Ülkü UZUNÇARŞILI (M.Ü)
Yrd. Doç. Dr. Uğur MÜNGEN (İ.T.Ü)

ŞUBAT 2007

0
ÖNSÖZ
Bu çalışma, inşaat aile şirketleri için kurumsallaşma yol haritasını çizerek, bu çizilen
yolun bir inşaat aile şirketinde adım adım uygulanarak değerlendirilmesi ve bu
süreçte yaşanan tıkanma ve zorlukların nasıl aşılacağına çözüm önerileri getirilmiştir.
Çalışmanın ana fikrinin oluşturulmasında danışmanım Dr. Murat Kuruoğlu’na, tezin
toparlanıp son halini almasında yardımcı olan Yeşim Kuruoğlu’na, proje yönetim
sistem çalışmalarında yardımcı olan İnş. Müh. Ozan Ali Kuyupınar, İnş. Yük. Müh.
Volkan Ezcan’a, çalışma boyunca yardımını ve güvenini sonsuz hissettiren başta
şirket sahipleri Levent Güçlü ve Bülent Güçlü’ ye, hazırlığı aşamasında her zaman
destek veren aileme ve iş arkadaşlarıma çok teşekkür ederim.

1
ii
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ……………………………………………………………………………....ii
ŞEKİLLER LİSTESİ……………………………………………………………..viii
TABLOLAR LİSTESİ……………………………………………………………..ix
ÖZET…………………………………………………………………...……..……..x
SUMMARY…………………………………………………………………………xi
1. GİRİŞ……………………………………………………………...………………1
2. AİLE ŞİRKETLERİ…………………………………………...…………………3
2.1. Aile Şirketi Kavramı Nedir?..............................................................................3
2.2. Aile Şirketlerinin Ülke Ekonomisindeki Önemi………………………………3
2.3. Aile Şirketlerinin Temel Karakteristik Özellikleri………………...………….4
2.3.1. Aile Şirketlerinin Avantajları…………………………………………..5
2.3.2. Aile Şirketlerinin Dezavantajları………………………...…………….5
2.4. Aile Şirketlerinin Gelişim Süreci (Kurumsallaşma İhtiyacı)………………….6
2.4.1. Girişimcinin Sahip olduğu Aile Şirketleri…………………………….6
2.4.2. Gelişen ve Büyüyen Aile Şirketleri…………………………...……….7
2.4.3 Kompleks Aile Şirketleri( Kuzenlerin Yönettiği İkinci ve Üçüncü
Nesil)……………………………………...……………...............................10
2.4.4.Sürekli Olmayı Başaran Aile Şirketleri…………………...…………..12
2.5. Aile Şirketlerinde Yönetim…………..………………………………………14
2.5.1.Merkeziyetçi Yönetim…………………………………………………15
2.5.2.Katılımcı Yönetim……………………………………………………..15
2.5.3.Profesyonel Yönetim…………………………………………………..16
2.6. Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma…………….……………………………...16
2.6.1.Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma Neden Önemlidir?..........................16

2
iii
2.6.2. İşletme Açısından Kurumsallaşma Nedir?............................................18
2.6.2.1. Şirketin Kurumsallaşması….………………...…………………..20
2.6.2.1.1. Stratejik Yönetim ve Özellikleri…….…………..…….………21
2.6.2.1.2. Aile Şirketlerinde Stratejik Yönetim ve Planlama Neden
Önemlidir?..................................................................................................................23
2.6. 2.1.3.Aile Şirketlerinde Stratejik Yönetim Süreci………….……….24
2.6.2.1.4. Aile Şirketlerinde Stratejik Planlama Sürecinde Atılması
Gereken Adımlar………………………………………………………....……31
2.6.2.1.5. Aile Şirketlerinde Stratejik Plan Oluşturulurken Yapısından
Kaynaklı Dikkate Alınması Gereken Hususlar Nelerdir?...................................33
2.6.3. Aile İlişkilerinin Kurumsallaşması……......………...…………………..38
2.6.3.1.Aile Meclisi……………………………….………………………....41
2.6.3.2. Devir Planlaması (Varis ve Emeklilik Planı)…..…………………...41
2.6.3.3. Yönetici Adayları Seçimi …..………………………….…………...43
2.6.3.4. Yönetici Adayları Seçim Yöntemleri………………….……………45
2.6.3.5. Yönetici Yetiştirme Yöntemleri………….………….…………...…45
2.6.3.5.1. İşbaşı Eğitiminde Temel Aşamalar…………….…………49
2.6.3.5.2. İşdışı Eğitim Yöntemleri………...…………….…………49
2.6.3.6. Acil Durum Planı (Stratejik Durumsallık-Kriz Planı)..…………….50
2.6.3.7.Çatışma Yönetimi………………...…………………………………50
2.6.4. Performans Değerleme...…….……...………….………………………..54
2.6.4.1. Testler..…………......……………………………………………….55
2.6.5. Yönetim Kurulu…………………………………………………………56

3. KURUMSALLAŞMAYLA İLGİLİ AİLE ŞİRKETLERİNİN İZLEDİKLERİ
YOL HARİTALARI………………………………………………..……………..58
3.1. A Firması Tarafından İzlenen Yol…………………….…………………..58

3
iv
3.2. B Firması Tarafından İzlenen Yol…………………….…………………..59
3.3. C Firması Tarafından İzlenen Yol…………………….…………………..60
3.4. D Firması Tarafından İzlenen Yol………………….……………………..61
3.5. E Firması Tarafından İzlenen Yol………………….……………………..61
3.6. F Firması Tarafından İzlenen Yol………………….……………………..62
3.7. Değerlendirme…………………..………………….……………………..62
4. İNŞAAT AİLE ŞİRKETLERİNİ DİĞER AİLE ŞİRKETLERİNDEN
AYIRAN ÖZELLİKLER VE PROJE YÖNETİM SİSTEMATİĞİ……………63
4.1. İnşaat İşletmeleri……..…………...……...……………………………….63
4.1.1. İnşaat Üretiminin Özellikleri ………..…………...…………………..63
4.1.2. İnşaat Yatırımının Özellikleri ……...…………..……………..….…..65
4.1.3. İnşaat İşletmelerinin Özellikleri…………………………………...….66
4.2. Proje Yönetim Sistemi……………………....…………………………….67
4.2.1. Proje Yönetimin Tanımı………………………………………..…….67
4.2.2. Proje Yönetim Safhaları………………………………………...…….68
4.3. Proje Yönetim Sisteminin Kurulma Çalışmaları…………….…………….70
4.3.1. Üst Yönetim ve Çalışanların Yönetim Kültürünün Belirlenmesi…….71
4.3.2. Proje Yönetim Sistemine Geçilmesi……………………………….....73
4.3.3. Planlama Departmanının Kurulması………………………………….74
4.3.4. Yönetsel Kültür Değişimi…………………………………...………..75
5. ÖRNEK BİR İNŞAAT AİLE ŞİRKETİNDE YAPILAN
KURUMSALLAŞMA ÇALIŞMALARI...………………………………………..76
5.1.Araştırma Yöntemi………………………….…………………………...………76
5.1.1.Durum Tespit Çalışması.……………………………………...………76
5.1.2. Swot Analizi……………….…………………………………………77
5.1.3. Şirket Bulgularının Değerlendirilmesi…………….………………….77
4
v
5.1.4.Liderlik Yetkinliklerinin Belirlenmesi……………………...…………..….78
5.1.4.1. İş Tanımlarının Oluşturulması………………………………....…...79
5.1.4.2.Yetkinlikler Sözlüğü….…………………………………………..…79
5.1.4.3. Her Bir İş Grubu İçin Gerekli Yetkinliklerin Tanımlanması…….…79
5.1.4.4. Kişilik Analizlerinin Yapılması……………….………………...….79
5.1.4.5. Performans Yönetimi…………………….………………………....79
5.1.5. Aile Anayasasının Oluşturulması…….…………………………………....80
5.1.6.Üst Yönetim ve Çalışanların Yönetim Kültürünün Belirlenmesi…………..81
5.1.7.Proje Yönetim Sistemine Geçilmesi……………….…………………….…85
5.1.8.Planlama Departmanının Kurulması……………….…………………….....86
5.1.9.Yönetsel Kültür Değişimi……………….…………………………..……...88
5.1.10.Mevcut Organizasyon Yapısının Tespiti ve Organizasyon Yapısının
Düzenlenmesi………………………………………………………….….….…..89
5.1.11.Görev Tanımlarının Oluşturulması………………………...….………..…93
5.1.12. Yetki ve Sorumlulukların Belirlenmesi……………………….….....……93
5.1.13.Çalışanların Kişilik Analizlerinin Revize Edilmesi…………..…………..93
5.1.14.Kurum Kültürünün Oluşturulması……………...…………………………93
5.1.15. Aile Anayasasının Hazırlanmasına Devam Edilmesi….………..………..94
5.1.16.Çalışanların Kariyer Haritalarının Oluşturulması…….…………………..95
5.1.17.Stratejik Yönetim Uygulamalarının Yapılması…………………...…...….95
5.1.17.1. Yönetim Kurulu Başkanının Önderliğinde Şirkette Her Birimden Üst
Düzey Sorumlu Saptanarak Temsilciler Ekibi ve Stratejik Planlama Ekibi
Olmak Üzere İki Ekip Oluşturulmal……….…………………….…………..95
5.1.17.2. Kuruluşun Geçmişini ve Önemli Başarılarının
Değerlendirilmesi………………………………………………………..…..96
5.1.17.3. Şirketin Hali Hazırdaki Durumunun Değerlendirilmesi….…….....96
5.1.17.4. Firmanın SWOT Analizinin Yapılması………….……………….96

5
vi
5.1.17.5. Stratejik Planlama Veri Kitabının Hazırlanması…………………..96
5.1.17.6.Vizyonun Oluşturulması……….…………………...…………..….97
5.1.17.7. Vizyon, Misyon ve Strateji Belirleme Süreçleri…….………..…..97
5.1.17.7.1. Değerlerin Tanımlanması……………………………......98
5.1.17.7.2. İşletme Misyonunun ve Hedeflerin Oluşturulması……...98
5.1.17.7.3. Stratejik Amaçlar ve Hedeflerin Oluşturulması………....98
5.1.17.7.4. Faaliyetler ve Planların Oluşturulması…………….…….98
5.18. Performans Değerlendirme Sisteminin Uygulamaya Geçilmesi……….......98
6. SONUÇ……………………………………………………………………...….100
KAYNAKÇA……………………………………………………………………...106
EKLER……………………………………………………………………………111
ÖZGEÇMİŞ ……………………………………………………………………...165

6
vii
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 2.1– Geleneksel Stratejik Kontrol Süreci……... ………………………..29
Şekil 2.2 – Stratejik kontrollerde Küresel ve Çağdaş Yaklaşım ……..…………..…29
Şekil 4.1– Planlama Departmanı Bilgi Akış Şeması…….……………………….....75
Şekil 5.1– İnsan Kaynakları Uygulamaları Entegrasyonu… ………………..78
Şekil 5.2– Aile Anayasasında Olması Gerekenler… ………………………..80
Şekil 5.3– Aile Anayasasının Oluşturulmasında İzlenecek Adımlar…...…………..94
Şekil 5.4– Şirketteki Stratejik Yönetim ve Departman İlişkileri…………… ...96

7v iii
TABLO LİSTESİ
Tablo 2.1– Stratejik Yönetimin Süreci ……... ………………………………..25
Tablo 5.1. Yönetim Kurulu Üyeleri Kültür Değerlendirme Sonuçları…………..…81
Tablo 5.2. Orta Kademe Yönetici Çalışanları Kültür Değerlendirme Sonuçları...…82
Tablo 5.3. İdari Alt Kadro Çalışanları Kültür Değerlendirme Sonuçları……...……83
Tablo 5.4. Teknik Kadro Çalışanları Kültür Değerlendirme Sonuçları……………83
Tablo 5.5. Şirket Genelinde Tüm Çalışanların Kültür Değerlendirme Sonuçları….84
Tablo 5.6.– Proje Yönetim Sistemi Uygulama Değerlendirmesi…………… ...85

ix
8