Huwelijksdispensaties zuidelijk deel Kwartier van Nijmegen 1678-1805

28 Pages·2016·1.54 MB·Dutch

Huwelijksdispensaties zuidelijk deel Kwartier van
Nijmegen
(1678-1805)
Aan de totstandkoming van een lijst van plaatsnamen uit de collectie huwelijks·
dispensaties, gedeponeerd op het rijksarchief te Maastricht hebben meegewerkt
mevr. H. C. van Aalst· Venema, L. W.A. Berenbroek, G.J.M. Derks, N.A.
Hamers en J. W. van de Mond. Op het gebied betrekkinghebbende stukken,
doorgaans in het latijn gesteld, werden door J. W. van de Mond samengevat en
in een lijst verwerkt. Hij voorzag deze van een inleiding.
Het gedeelte van Gelderland ten zuiden van de Waal behoorde sinds 1559 tot het
toenmalige bisdom Roermond. Op 31 juli van dat jaar bekrachtigde paus Paulus IV het
besluit van het in mei daarvoor gehouden consistorie, de Nederlanden voor zover deze aan
Philips 11 onderhorig waren (dus niet het prins-bisdom Luik) te verdelen in drie kerkprovin
cies: de Waalse provincie Kamerrijk en de beide Nederlandse provincies Mechelen en
Utrecht. Bij de voorbereiding van deze indeling heeft Franciscus Sonnius, de eerste
bisschop van het nieuwe bisdom 's-Hertogenbosch, een zeer belangrijke rol gespeeld.
Hiermee was ook de stichting van het nieuwe bisdom Roermond als onderdeel van de
Nederlandse provincie Mechelen een feit. Van alle in Noord-Nederland opgerichte bisdom
men was Roermond een der kleinste en vermoedelijk in sociaal-economisch opzicht het
geringste. Het had ruim 140 parochies en was verdeeld in 9 dekenaten, waarvan het
dekenaat Nijmegen-Druten er een van was. De andere dekenaten waren Cuijk, Erkelenz
(Dld.), Geldern(Dld.), Kessel, Krickenbeek (Dld.), Montfoort of Roermond, Valkenburg
en Weert.
Het dekenaat Nijmegen-Druten omvatte bij de oprichting, volgens opgave van ROGIER, de
volgende parochies: Afferden-Deest, Beek, Beuningen-Winssen, Ewijk-Doddendaal,
Groesbeek, Hees, Hernen, Bergharen, Batenburg-Leur, Horssen, Leeuwen-Druten, Millin
gen, Neerbosch-Hatert, Niftrik, Nijmegen, Overasselt-Nederasselt, Puiflijk, Ubbergen,
Wamel en Wijchen. (Heumen en Malden, toen ook eigen parochies, ontbreken.) Tussen de
oprichting van het bisdom en de herindeling der bisdommen in 1805, hebben zich nogal wat
75
veranderingen voorgedaan. Allereerst tijdens de reformatie. Verschillende van deze paro
chies gingen met hun herder over tot de nieuwe religie, priesters werden verbannen en
parochiekerken kwamen in handen van de gereformeerden. Vanuit schuurkerken met
geestelijken veelal van buiten het gebied werden deze bediend; meer parochies werden
samengevoegd of onder een herder geplaatst (b.v. Hees en Hatert bij Neerbosch). In de
loop van de 18e eeuw kregen hoe langer hoe meer parochies weer een eigen pastoor. Na de
omwenteling in 1795 kwamen vele kerken weer in het bezit der katholieken en ook
ontstonden er nieuwe parochies (o.a. Altforst, Weurt en Malden). (Een globaal overzicht
van de parochies en voornaamste veranderingen geeft de Voorlopige lijst DTB-registers
Maas en Waal, zoals vermeld in een der vorige bijdragen in deze bundel).
Een bisdom (of diocees) is het kerkelijk rechtsgebied, dat door een bisschop wordt
bestuurd. Het wordt genoemd naar de plaats, waar de bisschoppelijke zetel gevestigd is. De
bisschop wordt in zijn bestuur van het bisdom terzijde gestaan door een college van
personen, de bisschoppelijke curie.
Tot deze curie behoren:
1 de vicaris-generaal, de helper en plaatsvervanger van de bisschop.
2 de officiaal en een aantal rechters, die de rechtsgedingen behandelt o.a. de huwelijkspro
cessen.
3 enige examinatores, voor wie eventuele examens moeten worden afgelegd en voor wie
rechtszaken in verband met een pastoorsbenoeming of -verplaatsing moeten worden
behandeld.
4 pastoor consultores, een adviescollege van de bisschop.
Het officialaat, waarvan aan het hoofd de officiaal staat, is dus een rechtscollege van het
bisdom, dat zich vooral bezighoudt met huwelijkskwesties en daardoor ook met huwelijks
dispensaties .
Onder huwelijksdispensatie wordt verstaan de vrijstelling van een kerkelijk huwelijksbelet
sel. Voor de Kerk is het huwelijk geldig, wanneer het gesloten wordt voor de pastoor of
voor een priester door die pastoor gemachtigd en voor twee getuigen én zonder enig
huwelijksbeletsel. Om het huwelijk te beschermen kent de Kerk vele huwelijksbeletselen.
Wij beperken ons in onze toelichting tot vier.
1 Allereerst het beletsel van bloedverwantschap.
Bloedverwantschap ontstaat tussen twee personen, wanneer de een van de ander (rechte
lijn) of beiden van eenzelfde stamvader (zijlijn) afstammen.
In de rechte lijn wordt door de Kerk nooit gedispenseerd.
De zijlijn is gelijk of ongelijk. Zij is gelijk, wanneer de bloedverwanten evenver van de
gemeenschappelijke stamvader afstaan, b.v. broer en zus. Zij is ongelijk, wanneer dat
niet het geval is, b.v. oom en nicht.
Voor de berekening der verwantschapsgraden kent de Kerk een eenvoudige formule.
a. In de rechte lijn. Twee personen staan evenveel graden van elkaar af als er generaties
zijn tussen die twee personen; óf er zijn evenveel graden als er personen zijn, die de
generaties verwekt hebben, min één. De stamvader wordt nl niet meegeteld. Vader en
zoon bestaan dus elkaar in de eerste graad; kleinzoon en grootvader in de tweede en
overgrootvader en achterkleinzoon in de derde.
b. In de zijlijn:
• Wanneer de beide reeksen evenlang zijn, zijn er evenveel graden als er generaties
zijn in éne reeks; óf evenveel graden staan de personen van elkaar af, als een
persoon afstaat van de gemeenschappelijke stamvader. Zo zijn broer en zus elkaar
verwant in de eerste graad, neef en nicht in de tweede graad, kinderen van neef en
nicht in de derde graad.
76
• Wanneer beide reeksen niet evenlang zijn, zijn er evenveel graden als er generaties
zijn in de langste reeks; evenveel graden staan dus twee personen van elkaar af als
de meestverwijderde afstaat van de gemeenschappelijke stamvader. Oom en nicht
bestaan dus elkaar in de tweede graad.
2 Het beletsel van aanverwantschap.
De aanverwantschap (of zwagerschap) is de betrekking, welke uit een geldig huwelijk
ontstaat tussen de ene echtgeno(o)t(e) en de bloedverwanten van de andere. De
berekening van de aanverwantschap geschiedt zo, dat degene, die bloedverwant zijn van
de man, in dezelfde lijn en in dezelfde graad aanverwant zijn met de vrouwen
omgekeerd.
3 Het beletsel van openbare eerbaarheid.
Dit beletsel ontstond in deze tijd uit een trouwbelofte of uit een niet voltooid huwelijk.
Tegenwoordig is dit begrip enigszins veranderd.
4 Het beletsel van geestelijke verwantschap.
Dit beletsel bestaat tussen de bedienaar van het doopsel en peter en meter enerzijds en
de dopeling anderzijds.
Behalve dispensaties in de vier genoemde beletselen werd er ook nog dispensatie gegeven in
de roepen of afkondigingen, in het latijn proclamationes, denuntiationes of bannae geheten.
De verplichting het huwelijk driemaal te roepen is al heel oud en was een middel om de
clandestiene huwelijken te voorkomen. De roepen gebeurden op drie achtereenvolgende
zondagen of verplichte feestdagen, meestal onder de H. Mis en in de moedertaal.
Heel vaak kwamen de beletselen dan ook op deze manier aan het licht, omdat alle
gelovigen, ook vrienden en bloedverwanten, verplicht waren de beletsels aan de pastoor
bekend te maken. 'Zij, die enig huwelijksbeletsel weten, zijn verplicht dit onverwijld aan de
pastoor bekend te maken'. Wie kent dit zinnetje niet van zijn jeugd na de huwelijksafkondi
ging? Dispensatie in de roepen werd meestal gevraagd om een schandaal te voorkomen, bv.
als de partners al samenwoonden, of om nog gelegenheid te hebben voor de 'gesloten' tijden
(advent en vastentijd) te trouwen.
De inhoud van een verzoek om dispensatie is over het algemeen hetzelfde:
1 naam en voornaam van de aanvragers;
2 tot welke parochie deze behoren;
3 het beletsel, waarin dispensatie wordt gevraagd. Bij bloed- en aanverwantschap wordt de
lijn aangegeven, alsook de graad. De pastoor voegt er een schema (genealogisch
overzichtje) aan toe. (Hij deed dit vaak op losse papiertjes, waarvan er vele verloren zijn
gegaan);
4 de reden( en) om dispensatie te geven;
5 de materiële omstandigheden van de aanvragers om aan te geven of ze de aan de
dispensatie verbonden kosten konden betalen.
Het archief van het bisdom Roermond is reeds lang ondergebracht in het rijksarchief te
Maastricht. Uit dit archief zijn alle aanvragen voor dispensatie gelicht en ook stukken die
hierop betrekking hebben. Het blijkt dat niet alle dispensaties bewaard zijn gebleven; een
groot aantal jaren ontbreekt en van verschillende jaren is maar een klein gedeelte aanwezig.
Blijkbaar werden de stukken per dekenaat opgeborgen.
Door H.I.M. Wolfs, destijds verbonden aan het rijksarchief, werden (nu totaal 25 dozen)
papieren met dispensaties doorgenomen en op jaartal geordend, echter niet op datum. Hier
en daar speelde het oud-schrift en het latijn hem parten, waardoor enige stukken niet bij het
goede jaartal werden ondergebracht (o.a. 1754-6 en 1761-19). Hij voegde bij elk jaar een
lijst van echtparen toe met verwijzing naar de door hem met potlood op de stukken
77
Een aanvrage door de pastoor te Dreumel uit 1795 met vermeldzng van het aanstaand paar en de graden van
verwantschap. HlerblJ zIJn twee schema's gegeven; daaronder de redenen o.a. het wonen lil een met-katholieke
streek, alsook de vermeldzng dat het arme lieden betreft dIe met handwerk de kost moeten verdienen. Met
toestemmzng der ouders.
78
aangebrachte nummering. Helaas werden verschillende namen verminkt en ook enige paren
vergeten, maar overigens alle lof voor deze eerste ordening.
Leden van bovengenoemde werkgroep hebben ten dele uit de gecopiëerde stukken op het
rijksarchief ten dele vanuit de originelen alle daarin genoemde plaatsnamen in de huidige
spelling genoteerd. Uit deze lijst van plaatsen zijn de stukken gezocht die op het dekenaat
Nijmegen-Druten betrekking hadden of daarmee verband hielden, zodat ook partners uit
dit dekenaat die elders dispensatie aanvroegen, eveneens in de hierna volgende lijst zijn
opgenomen (o.a. 1678-40 en 1723-8). Hoewel buiten het dekenaat gelegen, waren er
plaatsen waarvan wij meenden dat het eveneens van belang kon zijn deze in onderstaande
lijst op te nemen o.a. Kranenburg (1683-3), Huissen (1715-131), Grave (1719 [1729]-9),
Kekerdom (1740-63,1783-120), Geldern (1741-82), Roermond (1750-7), Megen (1767-
56,1768-92,1773-20) en Wyler (1794-20). Tussen de grote hoeveelheid dispensaties kunnen
nog stukken van plaatsen uit deze regio niet zijn opgenomen, vanwege het feit dat een
aantal geen plaatsnaam vermeldt, onleesbaar was of dat deze door de tand des tijds met het
vergane papier verdwenen is.
Bijzonderheden van kerkhistorische aard en van belang voor de lokale historie zijn over het
algemeen wel in onderstaande lijst opgenomen, zoals mededelingen over overleden pas
toors (o.a. 1720-5), verzending van paardehaar (1710-138, 1713-25), aanbeveling van een
jong priester (1786-27) enz. Soms kwamen pastoors ook met vragen tot de officiaal, waarbij
gefingeerde personen werden genoemd (1783-117) en ook enige antwoorden werden op
hetzelfde stuk genoteerd. Eveneens werd veelal op de aanvrage aangetekend wanneer
dispensatie werd verleend. In onderstaande lijst is dit gegeven niet opgenomen. Wanneer
dergelijke stukken geen dispensaties betroffen, is in de lijst hieronder de tekst tussen 0 ge
plaatst.
Het totaal aantal bewaard gebleven dispensatieaanvragen is groot. Voor het dekenaat
Nijmegen-Druten waren dit er een kleine 300. Hierin kwam naar voren dat de redenen, die
slechts in enkele gevallen zijn overgenomen, in het algemeen op hetzelfde neerkwamen. De
meest voorkomende reden die de pastoors in hun aanvrage vermelden, is het wonen onder
niet-katholieken of in een niet-katholieke streek met het gevaar een niet-katholiek te
trouwen. De reden die daarna het meest voorkomt, is dat de aanvrager/aanvraagster bijna
aan iedereen in de plaats op een of andere manier verwant is. Verder komen nog veelvuldig
voor: onwetendheid van het beletsel, de roepen zijn al geweest, het huwelijk is al gesloten,
het beletsel geldt niet bij niet-katholieken, weduwnaar/weduwe met kinderen, wettiging van
een kind, de bruid is al 'oud', het paar heeft al een huis gehuurd, en zo zijn er nog een tiental
variaties.
Omtrent de lijst in het algemeen dienen nog een paar zaken verduidelijkt te worden. Voor
1700 gold in deze streken nog de oude stijl, terwijl in Roermond de nieuwe was ingevoerd
hetgeen een verschil van 10 dagen opleverde dat dan ook tot uitdrukking komt.
Veelal werd de verwantschap vermeld. Dit was 85 maal het geval door middel van een
schema. Soms waren er meer schema's toegevoegd voor een echtpaar om de verschillende
verwantschappen aan te geven (o.a. 1753-150). Soms gaven pastoors omschrijvingen om de
verwantschap duidelijk te maken. De wijze van opstelling van de verwantschap was zeer
verschillend. In onderstaande lijst is slechts één overzichtelijke vorm toegepast.
Wat bij de schema's opvalt is het veelvuldig gebruik van patronymen vooral uit het Land
van Maas en Waal. Zowel in de schema's als in de tekst zijn een aantal afkortingen gebruikt.
Toevoegingen van de bewerker zijn tussen [ ] geplaatst.
Tenslotte zij opgemerkt dat alle stukken betreffende huwelijksdispensaties in het bisdom
Roermond via microfiches in het gemeentearchief te Nijmegen te raadplegen zijn.
79
Geraadpleegde literatuur:
J. HABETS, Geschiedenis van het bisdom Roermond, 3dln. Roermond. 1875.
H. VAN HEININGEN, Land van Maas en Waal, voorraadschuur van mensen, in Numaga XII
(1965), p.120 e.v.
L.J. ROGIER, Geschiedenis van het katholicisme in Noord-Nederland in de 16e en 17e eeuw,
Amsterdam, 1964.
L.H.C. SCHUTJES, Geschiedenis van het bisdom 's-Hertogenbosch, 4dln, St. Michielsgestel ,
1872.
F.A.M. VAN WELIE, Canoniek huwelijksrecht, Nijmegen, 1954.
Afkortingen
aanv. - aanverwantschap gem. - gemengde
acath. - niet-kath. gr. - graad
bloedv. - bloedverwantschap luth. - luthers
calv. - calvinist ongel. - ongelijke
disp. - dispensatie vr. - vrouw
dr. - dochter wed. - weduwe
enkelv. - enkelvoudig wedr. - weduwnaar
gel. - gelijke zn. - zoon
Lijst van aangevraagde dispensaties
1678
40 Franciscus Petrus Sonnaville (Venlo) en Anna Bernadine Ternee (Nijmegen). Disp. in de roepen.
Venlo, 13.4.1678
1682
10 van Bul en Gertrude Martini. 3e gr. bloedv. Nijmegen, 28.317.4.1682
27 Henricus Tennè en Theodora van der Riel. Disp. in de roepen. Nijmegen, 10/20.10.1682
37 Anna Maria Raesfelt. Disp. in de roepen. [Ondertekend door A van Hiler ... ] Nijmegen 11.11.1682
49 Matthias Gerissen en Sophia Grijts, beiden uit het land van Gulick. Verzoek om te mogen trouwen zonder de
drie roepen. Ze verwacht een kind rond Kerstmis en durft niet naar huis zonder eerst wettig getrouwd te zijn.
Nijmegen, 24.11/4.12.1682
60 J oannes Arnoldus Lintermans en J oanna Theresia Martini. Disp. in de roepen. Nijmegen, 23.6/3.7.1682
1683
3 Domicella Anna Sophia de Bunninckhausen huwde 7 jaar geleden een militair, die ze na een jaar getrouwd te
zijn geweest vanwege zijn slecht gedrag wegstuurde. Hij is weggegaan en niet meer verschenen. Vijf weken
geleden wilde zij trouwen met een andere soldaat, luthers. Zij wist niet, dat zij niet door haar eigen pastoor
getrouwd zou worden zonder een bewijs van de dood van haar vroegere man. Dat was voor haar niet
mogelijk. Haar zuster verklaart dat hij nog leeft. Ze probeert het dan bij de pastoors van het land van Cuijk.
Deze weigeren. Uiteindelijk komt ze bij de pastoor van Afferden, die haar trouwt. Kranenburg, 19.9.1683.
1685
61 Verzoek om disp. 3e gr. bloedv. Bruid is ca. 5 maanden in verwachting. [Namen en schema ontbreken].
Horssen, 24.5.1685
1689
47 Pater Mathias Agolla, augustijn, vraagt disp. voor de mensen die vóór de roepen trouwen, voor anderen die al
drie, zeven en tien jaar in concubinaat leven en kinderen hebben, soldaten die met hun 'Berta's' uit Duitsland
naar hier komen, van wie de officieren denken dat ze getrouwd zijn en zij durven het tegendeel niet bekennen,
[enz.]. Hij vraagt dus voor hen disp. in de roepen. Hijzelf is al in de zestig en verzoekt dit uit afschuw voor de
zonde en tot heil van de naaste. Nijmegen, 19.2.1689.
1698
3 Joannes Heinen en Gertrudis Richters, wed. Joannes Petri, van Niftrik. Joannes Heinen heeft eens het
peterschap aangenomen over een kind van Gertrudis. Verzoek disp. i.v.m. aangenomen geestelijke verwant
schap. Nijmegen, 11/1.4.1698
1705
9 (De deken schrijft geld ontvangen te hebben voor de heer Van de Pol en dat aan hem te hebben
doorgegeven). Nijmegen, 9.6.1705.
80
28 Assuerus Schatt, wedr. van Maria van Burick, uit Den Bosch, en Catharina van Burick. 2e gr. aanv. De vader
van Maria en de vader van Catharina waren broers. Er zijn kinderen uit het eerste huwelijk.
Nijmegen, 25.8.1705.
31 (Verzoek van de dominicaan Joannes van den Kerchove om zijn doodzieke vader te mogen bezoeken).
Neerbosch, 14.2.1705
35 Handelt over het niet kennen van de naam van een man, die disp. had gekregen in geestelijke verwantschap.
(Verder over een zilveren voorwerp in welk verband een heer Ulepas wordt genoemd en een zekere
Christophorus Hoftman). Nijmegen, 2.1.1705.
1706
22 Joannes Bouwens (Doddendaal) en Maria Dierix (Winssen). 3e gr. bloedv. Doddendaal,1O.5.1706
< Willem Dierix---> Jaxkske---> Maria Dierix
Jenneke Dierix---> Handerske---> Joannes Bouwens
39 Joannes Ariens en Joanna Linders, 3e!4e gem. gr. De bruidegom heeft altijd in Weurt gewoond en de bruid in
Ewijk; wonen beiden in Weurt. Nijmegen, 28.5.1706
Roelof---> Handerske-> Wilhemke-> Joanna Linders
< Henderske-> Grietie-> Joannes Ariens
1710
109 Florentius Gossuini en Maria Jansse. 3e gel. gr. bloedv. De moeder van de bruidegom is zeer oud en kan het
huishouden niet meer doen en hij wil thuis introuwen. Dreumel, 18.2.1710
Theodorus-> Gossuinus--> Florentius
Gerardus Coijmans<
Anna--> Joannes--> Maria
111 Jacobus Sebastian en Hendrina Thome. Inzake ongeoorloofd contact van de bruidegom met de zuster van de
bruid. Verzoek disp. om reden van aanverwantschap. Dreumel, 28.1.1710.
119 Aanvulling op eerder gevoerde correspondentie i.v.m. het sluiten van huwelijken om meer garantie te hebben
dat de kinderen katholiek opgevoed zullen worden. Nijmegen, 29.8.1710.
127 Verzoek om toestemming voor het sluiten van een huwelijk van een katholiek met een niet-katholiek. [Geen
namen]. Nijmegen, 21.8.1710
129 Joannes de Haerdt en Maria de Haerdt, beiden van Ewijk. 3e gel. gr. bloedv. Doddendaal,29.3.1710
< Joannes--> Cornelius-> Joannes de Haerdt
Walterus--> Cornelius--> Maria de Haerdt
Franciscus Willems (Ewijk) en Maria Jansen (Winssen). 3e/4e gr. bloedv. Doddendaal,29.12.1710
< Joannes--> Joanna--> Franciscus
Reijnera--> Hermannus--> Joannes--> Maria
138 Brief van de deken over het gratis verlenen van de disp. aan arme mensen, behorend bij de volgende brief.
(Vandaag 50 pond paardehaar per schip verzonden). Joannes Claesen en Maria Gossen, beiden van
Beuningen. 3e gel. gr. bloedv. Doddendaal,28.4.1710
< Lambertus Gosse---> Gosuinus-> Maria Gossen
Theodorus Gosse-> Nicolaus----> Joannes Claesen
161 Georgius Engelen en Maria Jansen Engelen, beiden van Appeltern. 3e!4e gem. gr. bloedv. Reeds drie jaar
getrouwd en in verwachting van het derde kind. Appeltern, 19.1.1710
Dirck J ansen-> Engel Dircks--> Georgius Engelen
Jan Dircks<
Engel Jansen-> Jan Engelen----> Elisabet Jan Engelen-> Maria Jansen Engelen
167 De deken van Nijmegen heeft via een bode contact gehad met alle priesters van zijn district over de vasten en
de militairen. Verder over de verleende disp. van Florentius Goswini en Maria Jansen, parochianen van de
deservitor in Dreumel: deze personen zijn hem onbekend, daarom heeft hij de disp. niet verstuurd noch aan
iemand gegeven, totdat hem de benodigde gegevens bekend zijn. [zie 1710-109] Nijmegen, 25.2.1710
1713
25 (50 Pond paardehaar per schip verzonden naar de bisschop. Hiervoor niet meer betaald dan 15 florijnen en
voor vervoer naar Mook niets). Nijmegen, 21.11.1713
38 Alan,lus Lamberti (wedr.) en Johanna Johannis, beiden van Dreumel. 3e!4e gr. bloedv. Dreumel, 15.7.1713
< Theodorus Gerardi-> Johannes--> Johannes--> Johanna
Anna Gerardi-> Lambertus--> Alardus
39 Martinus Vleischman, van Aschaffenburg, wonend in Nijmegen, en Joanna Christina Piep van Nijmegen. Ze
zien erg tegen de roepen op, omdat ze in de kerk van de niet-katholieken geschieden. Nijmegen, 28.2.1713
1715
85 Cornelius Roelants (Den Bosch) en Maria Elisabeth Sijde (Nijmegen). 3e gr. bloedv. Nijmegen, 28.6.1715
103 Theodorus Jans en Gertrudis Jans, wed. met 8 of 9 kinderen, beiden van Overasselt. 3e gel. gr. bloedv.
Overasselt,27.1.1715
TheodoruS--> Willebrorda-> Theodorus
Cornelius Derickx<
Joannes--> TheodoruS--> Gertrudis
81
131 Uit het doopboek van Huissen: Maria Elisabetha Dirckse, dr van Theodorus Hendrieks Dirckse en Willemina
Janse, ged. 5.4.1693. Huissen, 21.1.1715
1716
69 Joannes Baptista De Bois des Fiennes is 9 maanden geleden getrouwd met 'Domicella' Maria Anna
Magdalena de la Motte (haar moeder is overleden). Ze zijn niet in hun eigen parochie getrouwd, maar in een
ander diocees, omdat ze dachten als militair overal te kunnen trouwen. Verzoek disp. in de roepen; hebben
besloten in stilte opnieuw te trouwen. Nijmegen, 4.12.1716
78 Bartholomeus Janssen en Petronella Peeters, beiden van Neerbosch. Er is een beletsel van de 'openbare
eerbaarheid', onstaan uit de gedane belofte van een toekomstig huwelijk tussen de bruid en de broer van de
bruidegom, welke belofte niet publiekelijk is geschied, maar tussen hen beiden, en met wederzijds goedvinden
weer ongedaan gemaakt. Reeds twee roepen gehad; Verzoek disp . Neerbosch, 17.7.1716
98 Daniel Jacobs, wedr. met 2 kinderen, en Joanna Willems, beiden van Overasselt. 3e!4e gem. gr. bloedv.
Overasselt, 5.5.1716
Anna---> Hendrina---> Jacobus---> Daniel
Catharina<
Maria---> WiIheJmus---> Joanna
Nog een brief uit Nijmegen: 'De laatste dispensatie heb ik gisteren ontvangen. De andere, die de pastoor van
Overasselt heeft gevraagd, wordt met spoed verwacht vanwege 'dringende noodzaak'.
Nijmegen, 15.5.1716
109 Handelt over betaling van de disp. ten g\lnste van Bartholomaeus Janssen en Petronilla Peters, [zie 1716-78]
Nijmegen, 25.8.1716
[2e brief] Leonardus Wolters, wedr, en Antonia Peters, wed., van Nijmegen; geestelijke verwantschap vanuit
het doopsel; Leonardus heeft 3 kinderen, waarvan de jongste 7 of 8 maanden
121 Alardus Gerardi en Maria Joannis, beiden van Dreumel. 3e gel. gr. bloedv. De aanvrager woont bij
grootvader in als knecht en de aanvraagster bij dezelfde grootvader als dienstmaagd. Dreumel, 3.9.1716
Antonius Gerardi---> Gerardus Antonii---> Alardus Gerardi
< Anna Gerardi---> Joannes Nicolai---> Maria Joannis
131 Gerardus Engelen (kath.) en Maria Janssen (niet-kath.). 2e gr. bloedv. Ze wonen al vier jaar samen. [Geen
jaartal bij de ondertekening.] Hernen, 15.1.
1718
14 Hiermee zend ik de ontvangen zesendertig florijnen en tien 'asses' voor het verkrijgen van de dispensatie en
verzoek deze zo spoedig mogelijk te versturen . Neerbosch , 6.5.1718
15 Cornelis Theunissen en Maria Diricks, beiden van Neerbosch. 2e gr. aanv. uit een ongeoorloofde verbintenis.
Antonius Hermes heeft een zoon Cornelis Theunissen, de bruidegom. Ida Hermes (halfzuster) heeft ook een
zoon Martinus Peeters. Deze heeft jaren geleden Maria Diricks misbruikt, met wie Cornelis Theunissen wil
trouwen. Neerbosch, mei 1718
23 Michael Wellen en Gertrudis Jansen, beiden van Nijmegen. 3e ongel. gr. aanv.
Nicolaus van Wousick Hansken---> Jan Wellen---> MichaeI Wellen
x <
Thiesken Thiessen Janneken---> WiIIern Pauwels (over!. echtg. van Gertrudis J.)
(Zij heeft twee niet kath. minnaars gehad.) Nijmegen, 9.12.1718
25 Theunis Jacobs en GrieUen Derickx, die verleden jaar met de drie voorafgaande gewone roepen gehuwd zijn
en een kind hebben, willen voor hun eigen pastoor trouwen, waartegen als beletsel een 2e gel. gr. aanv.
bestaat. Nijmegen, 4.3.1718
Coen Jacobs Jacob Coenen---> Driesken Jacobs (over!., geh. gew. met Theunis Jacobs)
x <
Grietten Jansen Derick Coenen---> Grielten Derickx
1719
9 Joannes van Dijck (Neerloon) en Arnolda Jans in de oliemeulen (Niftrik). 3e gel. gr. aanv. Zij heeft als wed.
geen inkomen meer om haar kinderen te voeden vanwege veesterfte . Grave, 3.11.1729
[abusievelijk ondergebracht bij 1719]
Jan Heijne---> Margaretha H.---> Jan Engele de Kleijn
Henricus Heijne< (over!. echtg. van Arnolda Jans in de Oliemeulen)
alto Heijne---> Catharina H.---> Jan van Dijck
Verder handelt het nog over een contract tussen de pastoor van Overasselt en de boeren.
11 Namens de pastoor van Hernen verzoekt de deken disp. voor Joannes Diericks en Catharina Tielens. 4e gel.
gr. bloedv. Nijmegen, 3.11.1719
83 Petrus van Heel en Henrica Peters, beiden van Leeuwen. 2e!3e gem. gr. bloedv. Zij is al 6 à 7 maanden
zwanger en ze wonen in hetzelfde huis. De vader van de bruidegom was de broer van de grootmoeder van de
bruid. Wamel, 11.2.1719
'Wij onderschreven verklaeren, als dat Petrus van Heel ende Henrica Peters waerelijck arm zijn, ende met
malkanderen bloet verwanten sijn in den 2 en 3 graet gemengelt' [ondertekend] Petrus (?) Brants en
Anselmus Schilman. Getuigen: Joes Hendrickx en Anselmus Dirickx.
82
100 Matheus Paulussen en Anna Hubers, beiden uit Overasselt. 4e gel. gr. bloedv. Overasselt, 2.1.1719
Gerardus---> Aldegunda---> Hubertus---> Anna
Matheus Crijnen<
Quirinus---> Maria-> Margarita-> Matheus
116 Brief inzake disp. [zonder namen met schema ook zonder namen]. Overasselt, 22.4.1719
1720
5 Rudolphus Genen en Maria Genen, van Nijmegen. 3e gr. bloedv. (Pater Reinerus Tenderlo, deservitor in
Puiflijk, is op de derde Paasdag vroom in de Heer overleden). Nijmegen, [geen daL]
12 Gerardus Henrix en Henrina Teunisen, beiden van Groesbeek. 3e gel. gr. bloedv. Ze hebben al een kind en
hebben een paar jaar in Gennep gewoond. Groesbeek, 18.3.1720
Hubertus Geurts---> Henricus Huijbers---> Gerardus Henrix
Godefridus<
Henrina Geurls---> Antonius Jansen-> Henrina Teunisen
43 Titius en Caja, beiden van Groesbeek. 2e ongel. gr. aanv. Reden o.a. het wettigen van de kinderen.
Groesbeek, 5.11.1720
Titius, die met Caja wil trouwen, die een ongeoorloofde verhouding had met Winandus.
Helena<
Emerentia-> Winandus
1721
4 Inzake een brief, die de deken van Nijmegen van de deservitor van Puiflijk heeft ontvangen. Deze biedt hierin
zijn excuus aan en zegt de roepen te goeder trouw te hebben laten doorgaan en dringt met redenen omkleed
aan disp. te verlenen, hetwelk de deken bereid is te geven. [Geen namen]. Nijmegen, 17.6.1721
1723
5 Adrianus Claesens en Joanna Jansens, beiden van Dreumel. 3e/4e gem. gr. bloedv. Ze hebben al een huwelijk
gesloten voor de niet-kath. predikant. Dreumel, 7.6.1723
Wilhelmus-> Hildegundis---> Joanna Jansens
Lambertus<
Nicolaus-> Anna-> NicolauS---> Adrianus Claessens
8 Joannes Wilhelmus van Swanenborgh (Nijmegen) en Maria Barbara de Wagen ar (Roermond). Disp. in de
roepen. Roermond, 6.6.1723
14 Disp. van Gerardus Sweers en Joanna Vos, beiden van Ewijk, is eindelijk afgewerkt; (ik heb 12 florijnen
gekregen en 12 'asses' en zo gauw de gelegenheid zich voordoet, zal ik ze per schip verzenden).
Nijmegen, 7.5.1723
1724
17 Gijsbertus Dirricksen, zn. van Dirrick Dirricksen, uit Alphen, en Petronella van den Acker, wed. Conrardus
Artsen, met 3 kinderen. 3e gr. (zijde van bruid)/4e gr. (zijde van bruidegom).
TeeffelenenAlphen, 13.11.1724
1728
12 Cornelius Antonii en Sophia van Empel, beiden van Dreumel. 4e gel. gr. bloedv. Dreumel, 23.2.1728
Thomas---> Cornelius-> Anna-> Cornelius
Cornelius<
Ava---> Gosuinus---> Arnolda---> Sophia
20 Joanna Heijsen ~n Stephanus Hevers. 3e gr.; de grootvaders van beiden waren broers. Nijmegen, 18.4.1728
1729
6 Wilhelmus Hendrix en Godefrida Leners, beiden van Puiflijk. 3e gr. aanv. Puiflijk, 9.6.1729
Jelis Jansen---> Joanna-> Godefrida
Joannes Willemsen<
Maria Jansen-> Getrudis---> Willemina (over!. vr. van Wilhelmus)
34 Cornelius Claessen en Mechtildis Teunisse de Jongh, beiden van Dreumel. 3e gel. gr. bloedv.
Dreumel, 30.5.1729
67 Nicolaus Willems van Osch en Maria Jansen, beiden van Dreumel. 3e gel. gr. bloedv. Dreumel, 1.4.1729
94 Joannes, wedr, en Gerete Peeters. Haar moeder is de zuster van Jacobus Henderix. Deze is de vader van de
overl. vrouw van Joannes. 2e gr. aanv.; twee kinderen uit het eerste huwelijk. [Bij de ondertekening staat
duidelijk 1728]. Heumen, 25.4(of 8).1728
1730
16 Guert Jansen en Grittie Girrits, beiden van Neerbosch. 3e gel. gr. bloedv. Neerbosch, 19.3.173C
Jeneke Girrits---> Jantie Evers-> Guert Jansen
Girret Jansen<
Grittie Girrits-> Girret J ansen-> Grittie Girrits
22 Christianus Jans en Petronella Hendrix, beiden van Wijchen. 3e/4e gem. gr. bloedv. De grootvader van
Christianus en de overgrootvader van Petronella waren broers. Wijchen, 7.4.1730
37 Jacobus Peeters en Tijske Wilms, beiden van Doddendaal. 4e gel. gr. bloedv. Doddendaal, 13 .8.1730
83
47 Joannes Cornelissen en Getrudis Claesen, van Druten. 4e gr. bloedv. Puiflijk,2.1.1730
Daem Rutiens---> Truijke Damen---> Aeltie---> Joannes Cornelissen
Ruth<
Aldert RutienS---> Ruth Aldersen--> Claes Rutiens---> Getruij Claesen
Michael Jansen en Margarita Willems, beiden van Druten. 4e gr. bloedv. Puiflijk,6.1.1730
Henricus van Eruele-> MichaeI Hendriks---> Neeltie Michiels---> Michael J.
Michael<
Joannes van Eruele---> Elisabetha Jansen---> Wilhelmus Geridts---> Margarita W.
93 Tijske Henderickx (Doddendaal) al enige jaren getr. met Theodorus Janssen, wedr. Geestelijke verwant-
schap. Zij was peettante van zijn kind. Doddendaal, 6.4.1730
1735
41 Joannes de Wuest (uit Oijen, reeds bijna een jaar in Dreumel) en Aldegondis van der Dijck (Dreumel). 3e
gel. gr. bloedv.
Theodorus--> Maria---> Aldegondis
Antonius<
Sybilla--> Gertrudis---> Joannes
Verder een rechtzetting van een reden om disp. verleend aan Gerardus Claessens en Petronilla Theodori van
Wichen. (Voorts een verzoek de eerwaarde heer Van Eck aan te stellen). Dreumel, 3.4.1735
59 De pastoorin Oijen, aan wie de deken de zorg heeft gegeven in Alphen (omdat de niet-katholieke bestuurders
daar geen andere deservitor willen aanvaarden na de verbanning van pater Jan van Gassel), verzoekt disp. in
de 1e/2e gem. gr. aanv. Het echte beletsel is waarschijnlijk verborgen en een biechtgeheim. [Geen namen].
(P.S. Velen verwonderen zich hier erover, dat er geen 'jubileum' is i.v.m. het verkrijgen van de vrede, zoals ze
dat hebben gevierd in Brabant en in de provincie van Keulen). Hernen, 5.12.1735
60 Wilhelmus Crielen en Elisabetha, wed. Joannes Febast. 2e gr. aanv. vanwege de lichamelijke verhouding,
welke de bruid gedwongen heeft gehad met de oom van de bruidegom. Oijen, 5.12.1735
78 Egidius Leners en Gisberta Albers, beiden van Druten. 3e gel. gr. bloedv. Puiflijk en Druten, 16.4.1735
Egidius J ansen--> J oanna--> Egidius
Joannes<
Wilhelmus Jansen---> Margarita---> Gisberta
83 Henricus J acobs en Maria Anthonie, beiden van Wijchen. 3e/4e gem. gr. bloedv. Wijchen, 29.3.1735
Mattheus Hendrix en Christina Jans over de betaling van hun disp. van 31.12.1734.
102 Gerardus Hendrix en Huberta Gerits, jonge wed. met enkele kinderen van Antonius Jansen. Ze zijn al 4
maanden getrouwd. 3e gem. gr. bloedv.!3e gr. aanv. Groesbeek, [geen dat.]
104 Wernerus Jansen en Gertrudis Linssen, beiden van Groesbeek. 4e gel. gr. bloedv. Groesbeek, [geen dat.]
148 Gerardus Claessens en Petronilla Theodori van Wichen, beiden van Dreumel. 3e gel. gr. bloedv. [zie 1735-41]
Dreumel, 21.3.1735
Anna---> NicolauS---> Gerardus
Nicolaus<
Petrus---> Aleijdis---> Petronilla
84