Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları Prof. Dr. Selma YILMAZER Tibbi Biyoloji Anabilim Dalı Hücrelerarası iletişim(Sinyalleşme) Sinyal molekülleri: Protein,küçük peptid,amino asid, nukleotid,steroid,vit D3,retinoid,yağ asidi türevleri, çözünmüş gazlar (Nitrik oksid,CO ) Sinyalleşme Şekilleri 1-Salgılanan moleküller ile sinyal gönderme 2-Plazma membranına bağlı moleküller ile sinyal gönderme Kontakt (Temas yolu ile) etkileşim Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini sağlayan moleküller ( Kaderin,integrin) aracılığı ile sinyal iletimi Embryo gelişimi esnasında görülür Sinyalin alınması Ekstraselüler sinyal molekülleri hedef hücrelerin yüzeyindeki veya İçindeki özel reseptörler tarafından tanınır. Salgılanan moleküllerle sinyal iletme şekilleri: A-Parakrin B-Sinaptik C-Endokrin D-Otokrin PARAKRİN Hücrenin yakın çevresindeki hücreler etkilenir. SİNAPTİK Vücudun birbirinden çok uzaktaki kısımları arasında sinyal iletimi.(Sinir hücresi uzantısı ile hedef hücreye) ENDOKRİN Sinyal molekülleri (hormon) kan dolaşımına salınır (tüm vücuttaki hedef hücreler ) Otokrin sinyal Hücrenin kendi kendine sinyal göndermesi Bağışıklık sistemi hücrelerinde ( bazı T lenfosit tipleri kendi çoğalmasını uyaran büyüme faktörü sentezler) Erken gelişim evresinde “komünite etkisi” Kanser hücrelerinde görülür Erişkinde otokrin sinyalleşme; Eicosanoid ler • - yağ asidi türevleri - Arachidonic asitden yapılır - Erişkin memelilerde otokrin sinyal molekülleri Otokrin sinyal molekülleri (prostoglandinler, prostacyclin, tromboxan,lökotrien) Hızla yıkılırlar Eicosanoidlerin çeşitli biyolojik aktiviteleri Düz kas kontraksiyonunu etkileme (uterus kasında doğum sırasında-prostoglandin) Platelet agregasyonunu etkileme Ağrı, ateş İltihabi reaksiyon Doku hasarı eicosanoid sentezi (siklooksigenaz, lipoksigenaz) Aspirinin hedefi Gap junctionlar ile iletişim Sinyalin komşu hücreler arasında ortaklaşa kullanımı Küçük intraselüler sinyal molekülleri (intraselüler mediatörler) Ca+2 siklik AMP
Description: