hitit kültüründe yer alan taş kabartmaların günümüz türk yağlı boya resmine yansımaları

126 Pages·2011·10.45 MB·Turkish

by  Mithat Batı

T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANADİLİM DALI
RESİM - İŞ ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

HİTİT KÜLTÜRÜNDE YER ALAN TAŞ
KABARTMALARIN GÜNÜMÜZ TÜRK YAĞLI
BOYA RESMİNE YANSIMALARI

DANIŞMAN
Yrd. Doç. Dr. Nihat ŞİRİN
HAZIRLAYAN
Fatma TEKKE
074217021002
KONYA - 2011
i

Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü
ii
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü
iii

ÖNSÖZ
Anadolu'da hüküm sürmüş tarihe ışık tutan Hitit kültürünün sanatsal bir
anlayışla incelenip sunulmasında bilgi ve tecrübesiyle beni aydınlatan ve
yardımlarını esirgemeyen değerli hocam Doç. Dr. Alaybey Karaoğlu'na
teşekkürlerimi sunarım.
Araştırmamın planlaması, uygulanması, değerlendirilmesi ve bitiş
aşamalarında desteği ile bana yol gösteren, Danışmanım Yrd. Doç. Dr. Nihat
Şirin'e teşekkürü bir borç bilirim.
Fatma TEKKE
Konya/Mayıs-2011
iv
ÖZET
M.Ö 2000-1800 yıllarında Orta Anadolu'ya yerleşen Hititler 1100 yıl
Anadolu'da Hüküm sürmüşler ve kendilerinden önceki Anadolu kültürlerinin
mirasçısı olmuşlardır. (Şahin, 2002:23)
Hitit sanatı diğer tüm Eski çağ doğu toplumlarında olduğu gibi dini nitelik
taşır. Hititler çok tanrılı bir dine inanmışlar ve tanrılarını insan gibi tasvir
etmişlerdir. Bu nedenle yapılan kazılarda ele geçen heykel ve taş
kabartmalarda tanrı figürlerine sıkça rastlanmaktadır.
Hititler çağdaş Mısır ve Mezopotamya da olduğu gibi kabarmalardaki
insan figürlerini gözleri ile gördükleri gibi değil kafalarında düşledikleri gibi tasvir
etmişlerdir.
Hitit kültüründe önemli bir yere sahip olan, Hitit sanatının bir anlamda
anlaşılmasını sağlayan günümüzde inceleme fırsatı bulduğumuz heykel ve taş
kabartmalardaki insan şekilleri tasvir edilen tanrı figürleri birçok alanda kullanılmış
ve etkisini göstermişti. Özellikle günümüz resim ve heykel sanatçılarına Hitit kültürü
esin kaynağı olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Hitit, Kültür, Tanrı, Kabartma, Heykel
v

SUMMARY
Hittite civilizations established in Middle Anatolia between B.C 2000-1800
years reigned during 1100 years and they became heir of Anatolia culture preceeding
them.
Hittite art has göt religious characteristic like in the other East community
of old Age. Hittites belief in religion has many deities and they depicted their deities
like human. So, deity figures are usually found at sculptures and stone reliefs which
were götten at digs.
Hittites portrayed human figures at reliefs as they imagined in their mind,
not as they saw.
Deity figures which is portrayed as human on the structures and stone
reliefs examined by us in today's life-that has an important position in Hittite culture
and provides understanding of Hittite art-are used in many sreas and they influenced.
Especially Hittite art inspired to artists of picture and structure of today.

Key Words: Hittite, Culture, Good, Sculpture ,Relief
vi
İÇİNDEKİLER

Bilimsel Etik Sayfası...................................................................................................i
Tez Kabul Formu........................................................................................................ii
ÖNSÖZ..............................................................................................................................iii
ÖZET.................................................................................................................................iv
SUMMARY...........................................................................................................................v
İÇİNDEKİLER..................................................................................................vi
RESİMLER LİSTESİ........................................................................................ix
I. BÖLÜM
l. GÎRÎŞ....................................................................................................l
1.1. Araştırmanın Konusu.........................................................................3
1.2. Araştırmanın Amacı...........................................................................3
1.3. Araştırmanın Sınırı............................................................................3
1.4. Araştırmanın Yöntemi............................................................................4
1.5. Önem.....................................................................................................4
1.6. Varsayımlar (sayıtlılar).....................................................................4
1.7. Tanımlar..............................................................................................5

II. BÖLÜM
2.1.Hititlerin Keşfi...........................................................................7
2.2. Atatürk ve Hitit Kültürü...................................................................8
2.3. Hitit Kültürünün Doğuşu....................................................................10
2.3.1. Hitit Tarihine Yön Veren Önemli Krallar............................14
2.3.2 Hititlerde Kraliçe ..............................................................16
vii
III. BÖLÜM
3.1. Hitit Sembolleri................................................................................18
3.1.1. Güneş Sembolü....................................................................................................18
3.1.2. Boğa Sembolü.....................................................................18
3.1.3. Arslan Sembolü...................................................................19
3.1.4. Çift Başlı Kartal Sembolü.................................................20

3.2. Hitit Tanrıları......................................................................................20
3.3. Hitit Heykel ve Kabartmaları..............................................................21
3.4. Hitit Heykel ve Kabartma Örnekleri...................................................24
3.5.Anadolu’da Tanrı ve Tanrıça Anlayışı…………………………….53
3.5.1. Tanrıça .........................................................................................55
3.6. Türk Yağlı Boya Resim Sanatında Yer Alan Hitit Figürleri...........56
3.7. Konuyla İlgili Örnek Ressamlar................................................................57
3.7.1. Cemal TOLLU....................................................................................57
3.7.2. İhsan ÇAKICI........................................................................64
3.7.3.Hülya KAROĞLU..................................................................66
3.7.4.Aygün ARSLAN.....................................................................67
3.7.5. İbrahim BALABAN..............................................................68
3.7.6. Nurullah BERK......................................................................69
3.7.7. Can GÖKNİL.........................................................................71
3.7.8. Tomur ATAGÖK...................................................................73
3.7.9. Süleyman Saim TEKCAN.....................................................75
3.7.10. Nevra BOZOK.....................................................................76
3.7.11. Berna TÜREMEN................................................................77
3.7.12. Zühtü MÜRİDOĞLU..........................................................78
3.7.13. İlhan KOMAN.....................................................................80
3.7.14. Hüseyin Anka ÖZKAN.......................................................82
3.7.15. Nuri ABAÇ..........................................................................83
3.7.16. Nusret SUMAN...................................................................83
3.7.17. Mevlüt AKYILDIZ..............................................................84
3.7.18. Turgut ZAİM.......................................................................85
viii
3.7.19. Mustafa PİLEVNELİ...........................................................88
3.7.20. Bedri Rahmi EYÜBOĞLU..................................................92
3.7.21. Eren EYÜBOĞLU...............................................................93
3.7.22. Maide AREL........................................................................94
3.7.23. Halil DİKMEN....................................................................95
3.7.24. Mustafa ASLIER.................................................................97
3.7.25. Nuri İYEM...........................................................................99
3.7.26.Erdinç BAKLA…………………………………………….100
3.7.27.Mehmet AKSOY…………………………………………..101
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME.................................................................102
KAYNAKÇA ....................................................................... 103
ÖZGEÇMİŞ........................................................................................ 108
ix
RESİMLER LİSTESİ
Resim:1 (http://img209.imageshack.us/img209/9850/hititleras4.jpg)..........................7
Resim:2 Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal,Milli Eğitim Bakanı
Dr. Reşit Galip ile Ankara Ahlatlıbel’de arkeoloji çalışmalarını
izlerken(5 Mayıs 1993).....................................................................................8
Resim:3 Atatürk, İstanbul Arkeoloji Müzesi Merdivenlerinde....................................9
Resim:4 (http://www.novohatti.com/images/mapTudhaliyaII.jpg)............................10
Resim:5 Hititlerin ilk başkenti Kussava idi. Hattuşaş’ın başkent oluşu
İ.Ö. 1600 yıllarına rastlar(Turani, Adnan, 2003,109-114)..............................12
Resim:6 Ramses II. Mumyası Kahire Müzesi (Güner, 1995)...................................15
Resim:7 Kadeş Andlaşması Eski Şark Eserleri Müzesi İstanbul (Güner, 1995).......15
Resim:8 http://www.arleolojidunyasi.com/Anadolu_uygarliklari/hititler_3.html......15
Resim:9 Çocuklu Ana Tanrıça Heykelciği. Pişmiş Toprak Yük. 8.3 cm.
Hacılar İ.Ö.6. binyıl ortaları (A. M. Müzesi, 1921: 32)..................................16
Resim:10 http://www.siirakademisi.com/forum/showthread.php?p=54931).............18
Resim:11 Büyükkale’de bulunmuş iki kült kabı. Olasılıkla Hava Tanrısı
Teşub’un boğaları. Huri ve Şerri (M.Ö. 14. yy. Seeher; 2001: 177)..............18
Resim:12 (Seeher, 2001: 52).....................................................................................19
Resim:13 (http://www.siirakademisi.com/forum/showthread.php?p=54931,
2010)...............................................................................................................20
Resim:14 İvriz Kabartmaları Konya (Ereğli) Yöresindedir. Genç Hitit
dönemine (M.Ö. XII-VII yy.) aittir. Alçak kabartma olarak işlenmiştir
(ŞAHİN, 2002: s.28)........................................................................................20
Resim:15 Tanrıça heykelciliği Siyah taş Çatalhöyük İ.Ö. 6. binyıl ilk yarısı
(A.M.Müzesi; 1921:30)yarısı ..................................................................21