Table Of Content

HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ KATOLICKI UNIWERSYTET LUBELSKI WYDZIAŁ FILOZOFII Giovanni Reale HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ T. I: Od początków do Sokratesa T. II: Platon i Arystoteles T. III: Systemy epoki hellenistycznej T. IV: Szkoły epoki Cesarstwa T. V: Słownik, indeksy i bibliografia KUL GIOVANNI REÁLE HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ I. OD POCZĄTKÓW DO SOKRATESA Przełożył Edward Iwo Zieliński WYDAWNICTWO KUL LUBLIN 2005 $r 3 3 59 4 2 Giovanni Reale. STORIA DELLA FILOSOFIA ANTICA. I. DALLE ORIGINI A SOCRATE Quinta edizione. Vita e Pensiero. Pubblicazioni della Università Cattolica. Milano 1989. Opracowanie redakcyjne Lucyna Górna Cytaty greckie przełożył Marcin Podbielski © 1976 Vita e Pensiero - Largo Gemelli 1-20123 Milano ISBN 88-343-2571-0 (do wyd. włoskiego) © Copyright for the Polish édition by KUL ISBN 83-7363-235-2 (do wyd. polskiego) dodruk uzupełniający WYDAWNICTWO KUL ul. Zbożowa 61, 20-827 Lublin tel. (0-81) 740-93-40, fax (0-81) 740-93-50 e-mail: [email protected] Druk i oprawa: „GAUDIUM” ul. Ogrodowa 12, 20-075 Lublin tel. (0-81) 442-19-19. fax (0-81) 442-19-16 «Seiv ydp jieęl aura ev yś rt tout<dv biaitpa^aoOai, f] |iał>eiv ójtt] £%£i fj ei>i)Eiv fj, £t rauta a6uvatov, róv yovv pśkri<JTOv twv dvftę>ciMuva)v kóycov Xapóvra zai buoe§£XeyxTÓTaTOv, EJti rourou Ó“/oij|ievov ó5o?t£q eju a/fóiaę xiv6uveuovra biankeuoai róv piov, ei pf| rię 6uvairo óto<paXEOt£QOv zai dziv6vvótEpov cni PePaio- rśpou óyrmaroę, lóyou dciou tivóg, 6tanoQEvftf|vai». «W tych sprawach bowiem jednej przecież z owych rzeczy dokonać należy: albo poznać, jak się one mają, albo wpaść na to, albo jeśli to niemożliwe, wziąwszy najlepszą z ludzkich racji i najbardziej niepodważalną, i unosząc się na tym jak na tratwie, przepłynąć wśród niebezpie czeństw życie, jeśli ktoś nie byłby w stanie przeprawiać się bezpieczniej i w mniejszym zagrożeniu, na okręcie trwalszym - na jakiejś boskiej myśli». Platon, Fedon, 85 c-d SPIS TREŚCI UWAGI WSTĘPNE ............................................................................. 19 PRZEDMOWA .................................................................................... 25 OD POCZĄTKÓW DO SOKRATESA WPROWADZENIE: POWSTANIE, NATURA ORAZ ROZWÓJ FILOZOFII I SPEKULATYWNYCH PROBLEMÓW STAROŻYTNOŚCI 33 I. POWSTANIE FILOZOFII W GRECJI ..................................... 35 1. Filozofia jako twór geniuszu greckiego (35); 2. Bezpodstawność tezy o domniemanym pochodzeniu filozofii ze Wschodu (36); 3. Specyficzne przekształcenie teoretyczne wiedzy egipskiej i chaldejskiej pod wpływem ducha greckiego (41); 4. Wnioski (42) II. FORMY ŻYCIA DUCHOWEGO GREKÓW, KTÓRE PRZYGOTOWAŁY POWSTANIE FILOZOFII .................... 44 1. Poematy Homera (44); 2. Bogowie religii publicznej i ich relacja do filozofii (45); 3. Religia misteriów: wpływ orfizmu na ukształ towanie się problematyki filozofii starożytnej (48); 4. Warunki polityczne, społeczne i ekonomiczne, które sprzyjały powstaniu filozofii u Greków (51) III. NATURA I PROBLEMY FILOZOFII STAROŻYTNEJ .... 53 1. Cechy charakterystyczne filozofii starożytnej (53); 2. Problemy filozofii starożytnej (57) IV. OKRESY FILOZOFII STAROŻYTNEJ .................................. 61 8 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ PIERWSZA: JOŃSCY I ITALSCY FILOZOFOWIE PRZYRODY PROBLEMATYKA PHYSIS, BYTU I KOSMOSU ................ 65 SEKCJA PIERWSZA: ZAPOWIEDŹ PROBLEMATYKI KOSMOLOGICZNEJ ............ 67 I. MITY TEOGONICZNE I KOSMOGONICZNE .................... 69 SEKCJA DRUGA: MILEZYJCZYCY I HERAKLIT ....................................................... 73 I. TALES ............................................................................................ 75 1. Filozoficzne twierdzenia przypisywane Talesowi (75); 2. Zna czenie terminu «zasada» (76); 3. Zasadą jest woda (77); 4. Inne twierdzenia Talesa (79) II. ANAKSYMANDER ..................................................................... 81 1. Bezkres jako zasada i jego cechy (81); 2. Powstanie wszystkich rzeczy z bezkresu (84); 3. Nieskończona liczba światów i powsta nie naszego świata (86) III. ANAKSYMENES ......................................................................... 89 1. Zasada pojęta jako powietrze (89); 2. Powstawanie rzeczy z powietrza (91); 3. Stosunek Anaksymenesa do jego poprzedni ków (92) IV. HERAKLIT Z EFEZU................................................................. 93 1. Wieczna zmienność wszystkiego (93); 2. Stawanie się jako walka przeciwieństw oraz ich ukryta harmonia (synteza przeciwieństw) (95); 3. Ogień jako zasada wszystkiego (98); 4. Dusza (101) SEKCJA TRZECIA: PITAGOREIZM ................................................................................ 103 I. DLACZEGO MÓWIMY OGÓLNIE O PITAGOREJCZY- KACH, A NIE O POSZCZEGÓLNYCH PITAGOREJCZY- KACH - CECHY SZKOŁY PITAGOREJSKIEJ .................. 105