Hindistan'a Bir Geçit - E. M. Forster

468 Pages·2013·1.54 MB·Turkish

by  E. M. Forster

HİNDİSTAN'A BİR GEÇİT
E. M. Forster
(1924)
BİRİNCİ BÖLÜM
CAMİ
I
Marabar Mağaraları da olmasa — onlar da otuz
kilometre ötededir — Çandapur kentinin olağanüstü bir
yanı yoktur. Ganj Irmağı kentin içinden değil de, sanki
yanından geçer. Kent, ırmak yatağı boyunca birkaç
kilometre uzar gider, suyun bol bol biriktirdiği süprüntü
ve pislikten farksız gibidir. Suya girmek için basamaklar
yoktur, Ganj burada kutsal sayılmaz; ırmak önü
denilebilecek bir yeri de yoktur; suyun sürüp giden
görünümünü çarşı pazar kapatır. Sokaklar biçimsiz,
sıkıntılı, tapınaklar gösterişsiz, siliktir. Gerçi birkaç güzel
ev yok değildir ama, bunlar da bahçelerde, patikaların
ardında gizlidir; çeri çöpü, çağrılı konuklar dışında,
herkesi ürkütür, geri çevirir. Çandapur ne büyük, ne de
güzel bir kent olmuştur, ama iki yüzyıl önce, o zamanlar
başat olan yukarı Hindistan ile deniz arasındaki yol
üzerindeydi, şimdiki güzel evler de o dönemden
kalmadır. Süsleme özeni, on sekizinci yüzyılda sona
ermiştir; gerçi bu özen hiçbir zaman demokratik bir
yaygınlığa ulaşamamıştı. Pazarlarda resim yoktur, oyma
işlerine de tek tük rastlanır. Tahtalar sanki çamurdan
yapılmış gibidir; halk yürüyen çamurları andırır. Gözün
görebildiği her şey öylesine alçalmış, öylesine
tekdüzedir ki, Ganj akıp geçerken, bir kabuk gibi, pisliği,
artıkları süpürüp toprağa sindirecek sanılır. Evler çöker,
insanlar boğulur, çürür, ama kentin ana çizgileri hep yerli
yerindedir, orada burada yükselir, alçalır. alçalmış, ama
bir türlü yok edilmeyen bir yaşam biçimini andırır.
İçerilerde durum biraz değişiktir. Yumurta biçiminde bir
alan, bir de uzun, soluk bir hastane vardır. Avrupalı ve
Hintli karması melezlerin evleri tren istasyonu
yakınındaki yüksekçe yerdedir. Irmağa koşut uzanan
tren yolunun ötesinde toprak alçalır, sonra gene oldukça
dik, yükselir. İkinci tepeye küçük yönetim merkezi
kurulmuştur, buradan bakınca Çandapur’un bambaşka
bir görünümü vardır. Bağlık, bahçelik bir kenttir. Kent de
değildir, içine tek tük kulübe serpişmiş bir ormandır.
Soylu bir ırmağın yıkayıp arındırdığı bir şenlik ve
eğlence yeridir. Pazar yerinin ardında gizlenen
palmiyeler, margosa ağaçlan. ekmek ağaçlan ve pepul
burada ortaya çıkmıştır; bu kez onlar çarşıyı arkalarında
gizlerler. Eski sarnıçlarla beslendiklerinden, bahçelerde
serpilmişler, boğucu kenar mahallelerden ve gözden
düşmüş tapınaklardan fırlayıvermişlerdir. Işık ve havaya
kavuşmak için alt katmanlardan yükselir, dallarıyla, dost
yapraklarıyla selamlaşır, kuşlara koskoca bir kent
kurarlar. Özellikle yağmurlardan sonra, aşağılarda olup
bitenlerin üstünü bir perde gibi örterler ama gene de her
zaman, kupkuru ve yapraksız kalınca da. tepede oturan
İngilizler için kente onur katarlar; yeni gelenler bu kentin
söylendiği kadar cılız ve verimsiz olduğuna bir türlü
inanamazlar, aşağılara inip görmek isterler, o zaman da
düş kırıldığına uğrarlar. Yönetim merkezine gelince,
burası insanda hiçbir duygu uyandırmaz. Göze ne hoş
görünür, ne de çirkin. Akıllıca planlanmıştır. Ucunda,
kırmızı tuğladan bir kulüp binası vardır, daha gerilerde
bir bakkal, bir de mezarlık. Ufacık evler, birbirini dikine
kesen yollara dizilmiştir. Göze batan bir biçimsizliği
yoktur, güzel olan tek şey de, doğanın görünümüdür. Bu
yörenin kentle tek ortak yanı, tümünün üstünü örten
koca gökyüzüdür.
Gökyüzünde de farklılık vardır, ama yeşillik ve ırmakta
olduğu kadar göze batmaz. Kimi zaman göğü bulutlar
biçimlendirir; bu daha çok, renk karışımından bir
kubbedir; temel renk mavidir. Gündüzleri, mavi solar,
solar, toprağın akına değdiği yerlerde ağarır,
günbatımından sonra yepyeni bir çehre edinir,
turuncudur, sonra erir, erir, morların en tatlısına karışır;
ama asıl çekirdeği maviliktir, gece bile. Geceleri,
yıldızlar uçsuz bucaksız bir kubbeden sallanan lambalar
gibi asılıdırlar. Bu kubbeyle aralarındaki uzaklık, ta
gerilerdeki dünyayla aralarındaki uzaklığın yanında
kalmıştır, artık mavilikten kurtulmuştur.
Her şeyi gök kararlaştırır —yalnız iklim ve mevsimleri
değil, yeryüzünün ne zaman güzelleşeceğini
kararlaştırır. Toprak tek başına pek bir şey yapamaz—
çok çok, üç beş çiçek çıkarır. Oysa göğün canı diledi mi,
Çandapur çarşılarına görkem yağar, ya da çevrenden
çevrene bir ongunluk yayılır. Gök böylesine güçlü,
böylesine görkemli olduğu için bunu yapabilir. Gücünü,
Tanrının günü göğün içinde doğan güneşten,
büyüklüğünü yerlere kapanmış topraktan alır. Bu
kubbeyi çevreleyen, oyalayan dağlar yoktur. Toprak göz
alabildiğine uzanır, biraz kabarır, sonra gene düzlenir.
Yalnız güneyde, birkaç yumruk, birkaç parmağın
topraktan fırladığı yerde, bu sonsuz uzanış bölünür. Bu
yumrular, parmacıklar Marabar Tepeleri'dir, o eşsiz
mağaralar da, işte buradadır.
II
Genç adam, uşağın yakalamasına vakit kalmadan,
düşen bisikletini bırakıp, ön balkona fırladı. Kabına
sığamıyordu. «Hamdullah. Hamdullah; geç mi kaldım?»
diye seslendi.
Ev sahibi, «Özür dileme,» dedi. «Sen hep gecikirsin.»
«Ne olur, sorumu yanıtla. Geç mi kaldım? Mahmut Ali
yemekleri yiyip bitirdi mi? öyleyse, başka yere giderim.
Bay Mahmut Ali, nasılsınız?»
«İyiyim, teşekkür ederim Dr. Aziz, ölmek üzereyim.»
«Yemekten önce ölmek ha? Vah zavallı Mahmut Ali.»
«Hamdullah çoktan öldü. Sen bisikletinle gelirken,
ruhunu teslim etti.»
Mahmut Ali, «Doğru,» dedi. «Düşün bak, ikimiz de
sana, başka ve daha mutlu bir dünyadan sesleniyoruz.»
«Sizin o başka ve mutlu dünyanızda nargile var mı?»
«Aziz, gevezeliği bırak, biz çok hazin bir söyleşi
sürdürüyoruz.»
Nargile bu dost evinde her zamanki gibi sımsıkı
hazırlanmıştı, hırçın hırçın fokurduyordu. Aziz, tütünü
biraz kurcaladı, sonunda tütün gevşeyince, dumanı
ciğerlerine, burun deliklerine doldu, pazardan geçerken
genzine sinen yanmış tezek dumanını temizledi. Nefisti.
Sanki kendini kaybetmiş, esrimişti, duygu
dünyasındaydı, ama sağlıklıydı, bu dünyada, iki adamın
söyleşisi hiç hazin gelmiyordu. —Bir Ingiliz'le dost
olunup olunamayacağını konuşuyorlardı. Mahmut Ali
olanaksızlığını savunuyordu. Hamdullah karşı
görüşteydi, ama öylesine kesinlikten uzak, ve
çekingenlikle tartışıyorlardı ki aralarında çekişme yoktu.
Bir yanda uşaklar yemek hazırlarken, ay tam önünde
doğarken, dertsiz, tasasız, koca balkonda uzanıp
yatmak gerçekten güzeldi.
«Bu sabah benim başıma gelene bir bak.»
Hamdullah, «Hiç olmazsa Ingiltere'de olası» ya
demekle yetindi. Hamdullah dokuz yüz on iki akınından
önce İngiltere’ye gitmiş ve Cambridge’de candan
karşılanmıştı.
«Burada olanaksız. Aziz! Şu havuç burunlu oğlan
mahkemede gene beni aşağıladı. Ayıplamam doğrusu.
Beni aşağılaması için uyarılmıştır. Yakın zamana kadar
çok efendi bir çocuktu ama öbürleri ona da diş
geçirdiler.»
«Evet, burada başka çıkar yol yok, bana sorarsan
böyle. Efendice davranmak isteğiyle buraya geliyorlar,
sonra bunun sökmeyeceği söyleniyor onlara Lesley’i al
örneğin, Blakiston’u ele al, şimdi de sıra senin havuç
burunlu çocukta. Çok geçmez Fielding’e de sıra gelir. Ya
da, şu Turton’un ilk geldiği günleri anımsarım da...
Eyaletin başka bir yanındaydı. Şimdi inanmayacaksınız
bana ama ben Turtonla birlikte kendi arabasında
gezmiştim... Turton’la!
Evet, pek dosttuk. Bana pul koleksiyonunu
göstermişti.»
«Şimdi pul koleksiyonunu aşırırsın diye düşünür! Ama
şu havuç burunlu çocuk Turton’a da taş çıkartacak!»
«Sanmam, tümü bir örnek olurlar, ne daha fena, ne de
daha iyi. Ben her İngiliz’e iki yıl süre tanırım. İster Turton
olsun, ister Burton, ancak bir harftir aradaki fark,
kadınlarına da altı ay. Tümü bir örnektir. Sen aynı
görüşte değil misin?»
Mahmut Ali, «Değilim,» dedi. Bu hazin alaya o da
katılmıştı, ağızdan çıkan her sözcükle hem içi sızlıyor,
hem de eğleniyordu. «Bana sorarsan efendilerimizin
herbirinin arasında büyük farklar vardır. Havuç-burun
kekeler, Turton çok açık seçik konuşur, Mrs. Turton
rüşvet alır, Mts Havuç-burun diye biri yoktur.»
«Rüşvet mİ?»
«Bilmiyor musunuz, bir Kanal Projesi için Orta
Hindistan’a geçici olarak gittiklerinde, bir Raca ya da
başka biri, su kendi toprağından geçsin diye Mrs.
Turton'a som altından bir dikiş makinesi varmış»