Hindi Telugu Kosh

878 Pages·1999·43 MB·Telugu

by  Velaga Ramakotayya Choudary

వెలగా రామకోటయ్య బౌదరి, ఎంఏ,
హిందీ లెక్టరర్‌, లయోలా కాలేజి, మద్రాను.
Ph :4 2 58 85
V.G.S. PUBUSHENRS
B.0. 11-63-6, BRAHMIN ST., VIJAYAWADA -520 001.
Copy Right] [Price : Rs. 81-00
Latest Edition - 1999
Copy Rights Reserved by Publishers ర్మ]
౨
ఖో
Price Rs. 81-00
Copies can be had from :
VG.S. Publishers
D.No. 11-63-6, Brahmin Street,
VIJAYAWADA - 520 001.
Ph : 422748, 425885.
SRI RAJESWARI BOOK STALL
D.No. 15-1-66, Siddiamber Bazar,
HYDERABAD - 500 012.
Ph : 4731972, 592570.
4+ మునము+
ఏ భాషాధ్యయనమునకైననూ నిఘంటువు కల్చతరువు లాంటిది. హిందీ
మన రాష్ట్ర భాష. ప్రజాదరణ పొంది దినదినాభివ్యద్ధి గాంచుతున్న హిందీకి ప్రతి
ప్రాంతీయ భాషలోను నిఘంటువులుండుట అత్యవసరము, అనివార్యము
కూడా. హింటి భాషాభ్యాసకులకు, విద్యార్థులకు తోడ్డడుటయే ప్రస్తుత హింటీ
తెలుగు నిఘంటు నిర్మాణ ముఖ్యోద్దేశ్యం.
విద్యార్ధులు ఆధునిక కవిత్వ పఠనంతోపాటు ప్రాచీన కవిత్వం కూడ
పఠించవలసి యుంటుంది. కనుక గత 15 సంవత్సరాలుగా హిందీ లెక్టరర్‌గా
నాకుగల అనుభవాన్ని పురస్కరించుకొని ఖడీబోలీ, శబ్దములకే కాకుండా
ప్రాబీన కవితలోని అతిముఖ్యమైన ఉర్దూ, అరబీ, పారసీ, అవధి, రాజస్థానీ,
బుందేల్‌ ఖండీ, వ్రజిభాషాది శబ్దములకు కూడా అర్థము అందివ్వబడినవి.
హిందీ సాహిత్య క్షేత్రము మిక్కిలి వ్యాపకమైనది. రాష్ట్ర భాషయైన తదుపరి
హిందీ ప్రాముఖ్యత మినుమిక్కిలిగా పెరిగినది. అనంతవ్మాప్తి జెందిన హిందీకి
ప్రామాణికమైన హిందీ తెలుగు నిఘంటు రచన నిర్వహించటం అసాధారణమైన
పని,
ప్రస్తుత నిఘంటువును అత్ముత్తమముగాను, ప్రామాణికమైనదిగాను
రచించుటకు శక్తికొలది యత్షించినాను. స్వల్హానుభవంతో యత్నించిన నా
యీ కృషిలో దొసగులు దాొర్లుట సంభవమే. మిత్రులు వాటిని సూచించి తగు
సలవాలిచ్చి తోడ్డడినయెడల రెండవ ముద్రణలో వాటినిస వరించయత్తించెదను.
నిఘంటువును సర్వాంగ సుందరంగా ముద్రించిన శ్రీ శివాజీ ప్రెస్‌
వారికి ఫ్రూఫ్‌లు సరిచూచిన శ్రీచ ంద్రశేఖర శాస్త్రిగారికి కూడా నా కృతజ్ఞతలు.
మద్రాసు యిట్లు విధేయుడు
వ్‌
ది. 6-5 - 1969 ఎెలగా రామకోటయ్య బౌదరి
_ న. +t
. జల త్య వంటిలో +
శం
[| ఇ ||
ta (కాళి - ఇలా ఇగ!
జ్యోతి హింది = తెలుగు కోష్‌
Jyothi Hindi - Telugu Dictionary
af Hera
37, రాం గుర్తు; ఒడి ఆంకె; మార్కు raqife, శాం ఒడి; ఆలింగ
. (దక్క; అంకము అక్షరము emf, } నము; దాది
కశక, భాగ్గిం దాది; ఆలింగనము
కాకా రం లెక్క(వాయువాడు; గణిత
శాస్త్రజ్ఞుడు ఇక్ళాగ్గాళా రం ఆలింగనము; శోభ
కణ, రాం ఆట లలో మధ్యవరి; ఇఇాగా?నాఖాగ ఇం చిన్నమాల; ఆలింగ
నము; కంఠాభరణము
Umpire
anf, రాం గణిత శాస్త్రము; సంఖ్యా Fm, రం అంకురము; రాతిముక్క
గణిత ము; Numerology Fఇఇఖ ాmళళ ి | గో రాతిముక రా ౫; కంకర
ఆషా రాం రాతి ముక్క CEE
కక ఇం కొకెంమ్ము బాణష్మ tmnt, To ఆలింగనము వక్ష
ములుకు; రాతి ముక్కా స్థలము; కుడి
CE రం (వ్రాయట; గుర్తు వేయుట; Fm, గం గ్యాం కౌగిలించుకొనుట
లెక్కి.ంచుట; ము[ద్రించుట Far, లగ్గం ఓడీ గ
ఇఇాన్గా గం గ్గం అంచనావేయుట; గుర్తు ఇఖగ్యా? శాగ్గిం గణీతశాస్త్రము
"పెట్టుట; లెక్కించుట 0 fo కోక భాగం ఉజ్ఞాయింపు; అంచనా
గురుతు వేయబడుట; లెక్కింపబడుట FIT, ఇం₹్‌ 0 మూల్యము నిర్ణయిం
ఖోజాగా రాం లేబులు; తపాలాబిళ్ల మొ చుట అంచనా వేయించుట్క వరీకీంవ
నవి జేయుట
374 aff
తోకా[ఇ, రం ఉజ్ణాయింపు అంచనా 3, ర్దుం దేహము; అవయవము; అం
తగ గాం లెక్కిం పాడిన; గుర్తవేయ
శము; ఆరుసంఖ్య; ఉపాయము; అంగ
బడిన దేశము ( భాగిల్‌పూర్‌ చుట్టుపట్ల
ఆశ[, రాం చిన్ననగారా, మృదంగము
(ప్రాంతము)
తక్టాక్ట7 రం ఉక్కుములిక్కి కొ క్కైము'
af, రాం అవయవము; శరీరము
. శక, శ్యాం చిన్నకొక్కెము; నాగటి
tara, ర్తం కుమారు డు; చెమట; మన్మ
దుంప ధుడు; ₹ళాం దేహమునుండి బుట్టిన
శా, ర్తం మొలక మొన; కొ న్య ప్పండు
aFTa ng7 (భాగం కుమార్తె; ఇ~ బ
మానుట సంతతి; మొగ్గ
కాకా, రాం పకుల గూడు; గుహ
ఇళశ్రాళగళ్త ర్త్తం విరిగిన సామాను;
tea వం (లాం మొల కెత్తుట్య “ఇం విరిగిన; మిగిలిన
ఇత్తా[1గ౧ ౨మ ొలచుట
ఈగ, ₹!0 ఆవులింత; ఒడలువిమపు
_ఇత్చుగ్భూ [షం మొలకెత్తిన; క్షార
FTE, ఇం క్షం ఒడలువిర్నచుట [ము
ఇోళ్తుక్లా రం అంకుశము
Farr, కం అంగరకా; కవచము; వసo్g తg్t ర"
శా, ఇం అంకుశము, కొక గ్రాము FT, fro
tt, [శాం అంకుశముచేబట్టిన; అఆంకు న) న్‌ా
శముచే వశపరచుకొనువాడు
xm, రాం ఆ వయవ విచ్చేదము;
కాల, ర్భాం అంకుశము; కశ్డా౫ సాం వికలాంగుడు
శక, రం ఒకవిధమైన లంగరు (చల్లి PTT, ఇఅగ్గిం హావభావము
కభత్లాగ్భా రాం లంచము; కానుక ఒడి;
Fra, రాం చొక్కా; అంగరథా
Fer, గం ఒడి; ఆలింగనము . FT, రాం నిప్పురవ్వ; ఎద్దులకాళ్ళణ ణు
ఇళళి, ₹|0 కన్ను; చూప్ప
Fr, ర్తం పారాణి; గంధాదులపూత
Fam, రం కీచురాయి; మిడుత;
FT ₹గ[0 కవచము గోళ
గొల్లభామ
FT రాం ఆంగ్లేయుడు
Par, ₹f[0 దాగుడుమూతలాట FRITT, fo HR, శాం
Ffean, fo కన్ను; చెక్కడపు ఆంగ్లే యుల వేవభాషల వైఖరి; ఆంగే
సాధనము యుల నడవడిక; పాళ్చాత్యపోకడ గ
అగిన అగా ఆంగ్ల భాష; జ్ఞా ఆంగ్లే
a {go షై ఆక్టా
యి లకు సంబంధించిన
గ్‌
FT fy
Free, రం శరీర సౌష్టవము జల, ఇం (వేలు; తొండము చివర,
జళళగగ ఇం చం అంగీకరించుట; అంగుళము పొడవు
సహించుట FT, శాగిం (వేలు, శ
Fran, ర్త చేలుదున్నుటలో పరస్పర ఆబ ఇన, గాం చెడు పేరుగల, ౫277
సహాయము; (గామమందలి కొంత శక రాగ చెడుపేరు అవ
భాగమునకు యజమాని కీర్తి, Tm
FTEIT, ర్వ; అవయవముల కదలిక; జశకాచ, శాగిం ఉంగరము, కోతే?
నృత్యము [థుడు TTT, రం కోట్టుపనివారి (వేలి
ఆ, క్యా వికలాంగుడు; రెం మన్మ యినుప టోపీ
FT, రం అంగరథా; FT ఇర, క్పం బొటనవేలు, ఖొగ్గాల?
¥Tx, రం నిప్పు; బొగ్గు, అంగారక జగన, భాగం నాగటికట్టు; కంసాలి
గహము నిప్పు వూదెడుగొటము
ల
wT, ర్తెం మం దుచున్న బొగ్గు; నిప్పు; అళ్షర॥, ర్తెం వొటన్మ వేలు, ఖాత
సా నిస్పువలె యెజ్జనైన
SE] ₹౫[ ఉంగరము, {ad .
ఇ, అగ్గిం నివ్వరవ్వ; పాలుకాచు MTT, Fo (దాక్ష; పుండు మానునప్పడు
కుంపటి కా సూర్యునివల్ల వేడెక్కి
కన్చంచు ఎజక౦డ
నది (అ)
sri, (గా _దాక్షతో తయారుచేనిన;
mfr, లేత ఆకుపచ్చరంగు గల; ర్య లేత
|₹ ౫ రవిక; చొక్కాయ
fia,
ఆకుపచ్చరంగు
fy, ర్థ్హం (పాణి; (పధానరసము; ముఖ్య
77 గం (ఈం ఓర్చుకొనుట; అంగీ
ప్యాతలేక నాయకుడు; (జా అవయవ వ,
=)
కరించుట
" ములు గలది; ముఖ్యము
అబల ర్తం సెద్దకుంవటి, ఖో?
ఇళ, do )క ుంపటి; కొలిమి
ఖళాల్‌!, ₹జిగం కుంపటి ఖల్‌
#77, రం అంగుళము; |వే లు F771, గం [గం తువాలుతో దేహము
తుడుచుకొనుట
ఖజ్ు‌ నే లు ల శ్లో
ఇళళి, Yeo ( Ff far, కొం తువాలు; రుమాలు; ఆంగ
వస్త్రము
ఇల, కం (వేలు; అంగుళము
sfexqr శాగిం . ఒకరకమైన చీమ; FATT, 70 గం సహించుటు అంగీక
(వేలు; తొండము చివర రించుట
ఇశగగా
నాం
Tet కన్న అం దోవ: ఇఇ
AT, కం తువాలు అంగవస్తుము
ఇఇ, రం ఆంగ్లేయుడు; ఇగ్నో జగ, [70 ముకుశితహస్తుడైన,
గ, ఆగం పెర పోకడ
ఆంగ్లేయుల వేషభా షలి వైఖరి కశC,RE Eఅ ం దోనిలిః ఇక
భఇఖశషకఇ్గ,,ర , ఇ ,రఆగం గఈం ం గప ాబ పుఆదమ్ంసధుిగిం;ల్డే ిలనజిభె;ఇ రా్తషస ె ిలడిఃవఇ ింలగచే్ినలనిీ్ షనుజ ెల్లడ జఇఖశళఇకణ1,గ, ు ళరెగుంం ! "పకధపాం్న ప్ుకయ ామటుు దకిఅ నము్సపముెలుటు్ టిబంజచాలురటేు క
ఇక, సం శెలిపిలేమి; బుద్ధిలేమి ం సమాప్తి; ఫలితము
At, Wo
xa, }క్షం నీరెకెంగ్వుః అంచు Ff, కం ఆతి పండు లేక చెట్టు? fig
ఇల,
ఇఇఖం శం చీరెకొంగు; గుడ్డఅంచు; కజశ,, గం ఆనగకం్ షత్సరమభు ల సమగిాతగి ; గోష్టి;
చన్ను
ఆశా రం ఆచమనము, ఇ సంస్ధ
సభాసదుడు
Fal, ₹ంగోం ఆచమన ముచే యుట్కః Cu IT, Yo
faప,ుక ్క[ిళలింం చపుటూ జింపబడిన; [వఅంంకదరమగ ైనఐ; EqఇEనfాRణ ! e- a దోనిలి; శాల!
sfకక.ననుు బబొొమfమలoలు ుగరలగదలంి ధస్నరశసీ్ ంపు వలఅి ందవంమగైినన FaITn, To ఇవంె లుగతుంరు ; దగీపామ ువవెెలలిుగతిురం[ుచశగుు టర;అ ు
సమకూర్చుట
ఇశఇళqశశ్కళఇేqక, జతక ,ేర,్యర తుం,ం క ర్నమకత ళాలfంిటమ కlుయాుకనoశటః,ు ుక కంరవ;్ఇ గెయ ాంంతళ్క[ధరస ాిడ; ుట ుురవకక(ిమలరద ాా్న ;రపువల [ ్్యజలరనమినలసు ు మాపుంు అమలుF#నaఅు TంTTIగ,ఈ,?, గ క ంఈక 0కiా ాన oెంకలత చవంిుెగ ;లలవ ు ెతనఉను్ామనరదుెాుల;డగ ;ుల ;టలక ;ాో ంపతరిమ్,నుత ిం ం “డ[వెుకలటంు;
శ(,ణా అటువరికట్తుం; కాసవ్లటుివనైంపజురలమ;ు (చుఇటం్ట ు adeశం, గంT o ఇమువడ్్యచర్ుథట ;ప లానవింమపుుటః గ
అసంబద్ధమైన
[పక్ష గ్రైంలి