Her Yönüyle Dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim Cilt II PDF
Preview Her Yönüyle Dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim Cilt II
(1) 1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BASIMEVİ. ANKARA- 1980 PROF. DR. DOGAN AKSAN HER YÖNÜYLE DİL (ANA ÇİZGİLERİYLE DİLBİLİM) il. Cilt TÜRK DİL KURUMU YAYINLARI tl" R K D İ L K R Y A Y 1 N L A R 1 : 439-2 T U UMU HER YÖNÜYLE DİL (Ana Çizgileriyle Dilbilim) Cilt il. Sayfa Cildin Önsözü 7 il. BÖLÜM: DİLİN İNCELENMESİ, ARAŞTIRMALAR, 111. İNCELEMELER .. .. . .. .. .. . .. . . . .. . .. . .. . .. . . .. .. . . 11 . 1. SESBİLİM, DALLARI, KONULARI 11 a) Akustik Sesbilim ............................ 14 . b) Fizyolojik Sesbilim ........................... . 17 Söyleyiş Sesbilimi ............................ 24 c) . ç) Dil Seslerinde Değişmeler ve Gelişmeli Sesbilim .. 48 d) Dinleyiş Sesbilimi 58 e) Görevsel Sesbilim 63 f) Biçimsel Sesbilim 79 2. BİÇİMBİLİM .. . . .. . .. . . . . . . . . . .. . .. .. . ... .. .. .. .. 83 . a) Eski Çalışmalar ..... ... . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 b) Yeni Çalışmalar .. . . . .. .. .. . .. . .. . . .. . .. . . .. .. 11 O 3. DİZİMBİLİM .. . .. . . . . . .. .. . .. ... .. .. ... . . ... . ... . . 123 a) Eski Çalışmalar .. . .. .. . .. . .. .. .. .. .. .. .. . . . .. . 123 b) Yeni Çalışmalar .. .. . ... . . .. ... .. .. .. .. .. .. .. . 128 DİZİNLER . . . . .. . . .. . . . . .. . .. .. . .. .. . . .. . .. . .. . . . . .. 153 . / II. CİLDİN ÖNSÖZÜ Dille ilgilenenlere, dilseverlere, dilbilim öğrenimi görenlere ve hu alanda uzmanlaşma yolunda ilk adımları atacaklara yararlı olmak ama· cıyla hazırlanan kitabımızın I. cildi Dil ve Yeryüzündeki Diller bölüm· lerinden oluşmakta, hu cilt, Dilin İncelenmesi - Araştırmalar konu il. suna ayrılmış bulunmaktadır. Seshilimin çeşitli dallarıyla hiçimhilim ve dizimhilime değindiğimiz hu ciltte, önceden, anlambilime de yer ve· rilmesi düşünülmüşken sonradan, basım işlerinin genellikle uzaması ve konuya gösterilen ilgi nedeniyle, bu alanla birlikte sözcükbilim, adbilim, anlatımbilim ve öteki alanların III. cilde bırakılması gerekmiştir. İlkinde olduğu gibi, bu ciltte de ele alınan konular için yararlanılan kaynaklarla daha geniş bilgi almak üzere baş vurulabilecek kaynaklar her bölümün sonundaki kaynakçalarda verilmiş, sık geçen çalışmalar için kullanılan kısaltmalar da yine orada gösterilmiştir. Konuların işlenmesi sırasında Türkçeye gereken önemin verilerek elden geldiğince Türkçeden örneklerin gösterilmesi, çeşitli yöntemlerin dilimize uygulanması, ayrıca, değişik alanlarda yurdumuzda yapılan çalışmaların tamtılması, özellikle öğretim ve Türkoloji çalışmaları açı sından yararlı görülmüştür. Her geçen gün yeni kavı·amların belirdiği dilbilim alanındı;ı, bütün dünyada bir terim bolluğu, bunun yanında - bir ölçüde de olsa - terim kargaşasının bulunduğu söylenebilir. Birçok dilbilim kavramına yeni yeni karşılık bulunan yurdumuzda bu durum daha da ileri evrededir: aynı kavram için 2-3 ayrı Türkçe terim ku11anı1dığına rastlanmakta, kimi kez bunların yabancıları yeğlenmekte, kimi kez de batı dillerinden biriyle öğrenim görenlerce, o dildeki karşılığın benimsenmesi olağan sayılmaktadır. İşte biz, bu durumu göz önünde tutarak konulan işlerken I. ciltte olduğu gibi, genelleşmiş olan, yeğledimiz Türkçe terimin yanında, sırasıyla Fransızca, İngilizce 've Almanca terimleri de göstermeyi, bütün bu terimlere, kitabın arkasındaki dizinde yer vermeyi uygun gördük. Ancak hemen belirtelim ki, fizyolojik sesbilim ve geleneksel dilbilim kav ramlarında, Türkçelerinin yanında Latince terimleri göstermek bize daha doğru göründü. DOGAN AKSAN 8 Dilhilgisi kavram ve sorunları, günümüze gelinceye değin ve günü· müzde, her zaman dilbiliminkilerle İç içe ve çoğu kez aynı olmuştur. Bu nedenle biz, kitabımızın seshilim, biçimbilim ve dizimbilim konula· nnın geleneksel ve modern çalışmaları da İçerecek yolda işlendiği hu cildinde dilbilgisine ayrı bir yer verip konuları dilhilgisi çerçevesi içinde işlemektense dilbilim konularını incelerken geleneksel dilhilgisi kavram· larını da ele almayı uygun bulduk. Böylelikle, dünyada bugüne değin dil çalışmalarında büyük yer tutan dilhilgisine de gereğince yer vermeye çalıştık. Hiç kuşku yok ki, pek çok eksiğimiz kaldı. Ancak okuyuculanmı· zın, hunların çoğunu, konuları ana çizgileriyle verme, gereksiz ayrıntı· lara inmeme konusundaki kaygımıza bağışlayacaklarını umuyoruz. Titiz bir inceleme sonucunda bize uyanlarıyla yararlı olan değerli meslektaşımız Prof. Dr. Özcan Başkan'a, hasım için gerekli çizimleri yapan dostumuz Orhan İşgüven'e, teknik yardımları için arkadaşımız Orhan Parlar'a, Ankara Üniversitesi Basımevi İşletme Şefi Faruk Çınar'la değerli iş arkadaşlarına olan gönül borcumuzu burada özellikle dile getirmek istiyoruz. Ankara, Aralık 1979 KISALTMALAR (Kaynak kısaltmaları ıçın, her bölümün sonundaki kaynakçalara bakınız!) a.a. aynı anlamda Alın. Almanca Ar. Arapça a.y. aynı yer hkz. bakınız Far. Farsça Fr. Fransızca İng. İngilizce I.ö. İsadan önce İ.s. İsadan sonra İtalyanca İt. krş. karşılaştırınız Lat. Latince örn. örneğin sayfa 8. s.g.y. sözü geçen yer Yun. Yunanca yz. yüzyıl vh. ve başkaları
The list of books you might like
