Hayvanlar Nasıl Düşünür Insanlar Ne Görür? PDF
Preview Hayvanlar Nasıl Düşünür Insanlar Ne Görür?
iyi ki k it a p lar v a r . . Tİ MA$ YAYINLARI İstanbul 2022 timas.com.tr HAYVANLAR NASIL DÜSÜNÜR, İNSAN NE GÖRÜR? Löic Bollache TIMAS TAYINLARI I 5569 Popüler Bilim İ 15 PROJE EDITC/R0 Ayşe Tuba Ayman YARDIMCI EDDY» Gizem Olcay SON OKUMA Dilruba Aydın KAPAK TASARIMI Alper Zeki Iç TASARIM Nur Kayaalp 1. BASKI Haziran 2022, İstanbul 9 8 4 9 ii8N60b 10510316-611 TİMAS TAYINIAIU Cag. aloglu, Alemdar Mahallesi, Alayköşkü Caddesi, No: 5, Fatih/İstanbul Telefon: (0212) 511 24 24 timas.com.tr [email protected] O C) timasyayingrubu Kültür Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 45587 BASK1VE CILT Mega Basım Cihangir Malı. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi Avcılar / İstanbul Telefon: (0212) 412 17 00 Matbaa Sertifika No: 44452 TAYIN HAICLAR1 Copyright Humensciences/Humensis,2020 (L) Comment Perısent Les Animator? orijinal adıyla yayımlanan bu kitabın Türkiye'deki tüm yayın hakları anlaşmalı olarak Tımaş Basım Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketine aittir. Tanıtım amacıyla yapılacak alınular dışında hiçbir şekilde kopya edilemez, çogalolarnaz, yayunlanamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Hayvanlar Nasıl Düşünür • nsan Ne Görür? LOİC BOLLACHE ~ Trti ull Fransızca Aslından Çeviren: Seda Sevinç LOTC BOLLACHE Lok Bollache, Bourgogne-Franche-Comt Üniversitesi'ndeki CNRS Chronoenvironnement laboratuvarında ekoloji profesörüdür. Biyoloji ve ekoloji üzerine pek çok makalesi mevcuttur. Hayvanlar Nasıl Düşünür, İnsan Ne Görür? adlı kitabı 2020 yılında yayımlanmış ve 2021'de Fransız Akademisi Jacques Lacroix Ödülü'ne layık görülmüştür. SEDA SEVINÇ 1992'de Izmir'de dünyaya geldi. İngilizce öğrenim yapan bir Anadolu lisesinden mezun olduktan sonra Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünü tercih etti ve 2015'te mezun oldu. Aynı sene yayıncılık dünyasına telif hakları alanı üzerinden giriş yaptıktan sonra Marmara Üniversitesi Yayıncılık Yönetimi Bölümü'ndelci yüksek lisansmı "Türkiye'de Çeviri Yayıncılığı ve Telif Hakları" konulu teziyle bitirdi. Pek çok kitabın Fransızca ve İngilizce çeviri editörlüğünü üstlendi, telif haldarmı sattı. Fransızca ve İngilizceden çeviriler yaptı. Şimdilerde içerik editörlüğü yapıyor, Fransızca kitap çevirileri üzerine çalışıyor. IÇINDEKILER GİRİŞ 7 Birinci Bölüm: Güzel Şeyleri Hatırlamak: Zekânın Ana Katmanı Olarak Hafıza 21 İkinci Bölüm: Hayvanlar Konuşur 41 Üçüncü Bölüm: Hayvan Kültürüyle Bir Karşılaşma 65 Dördüncü Bölüm: Hayvanların Sosyal Hayatı 85 Beşinci Bölüm: Duygusal Zekâyı Unutmayalım 111 Sonuç Yerine: Birey Değil Zekâ 131 tienne Klein'ın Sonsözü 141 Notlar 145 Teşekkür 158 GİRİŞ YUNUSLAR VE İNSANLAR Güney Brezilya'da küçük bir sahil kasabası olan Lagu- na, yunuslarla ve özellikle bu balıkların yıllar içinde yerel balıkçılarla kurduğu ilişkiyle ünlenmiştir. Her sonbahar, ilginç bir oyun oynanır: Yunuslar ve balıkçılar favori balıkları olan tekini yakalamak için iş birliği yaparlar. Balıkçılar serpme ağ denilen bir ağ ile avlanırlar ve bu ağır balıkçı ağı, keskin bir hareketle öne doğru tam bir çember çizecek şekilde denize atılması için omuz üzerinde taşınır. Tecrübeli balıkçılar, yunuslarm kıyıya gelişini sabırla bekler. Yunusların yokluğun- da balık tutmaya çalışmanın hiçbir anlamı yoktur çünkü insan gözü bu bulanık suda balıkları fark edemez, dolayısıyla tüm çabaları boşa gidecektir. Yalnızca çeşitli fark etme mekanizma- lanyla donanmış bu memeli deniz hayvanları, alüvyonlu suda av balıkların' fark etmek konusunda hassastır. Yunuslar, bir tekir sürüsünü fark ettikleri zaman, balıkları kıyıya yani balıkçılara doğru itmeye başlarlar. Tekirler kıyıya yeterince yakınlaştıldarın- da yunuslar kafaların' ya da kuyruklarını yüzeye doğru çarpar- larken, balıkçılar da ağlarını eşsiz bir hareketle denize sallarlar. Balıklar kendilerini bu koca deniz memelileri ve kıyı boyunca atılmış ağ ile insan ve hayvan arasında oluşan iş birliği arasında sıkışmış ve yakalanmış olarak bulurlar. İşte iki ayrı tür arasındaki ilişkiye muhteşem bir örnek. 8 I LOİC BOLLACHE Laguna kasabasında gördüğümüz, eşi benzeri olmayan bir olay değil. Balıkçılar ve yunuslar arasında böyle bir iş birliği hikayesini ilk kez Yaşlı Plinius'un' (MS 23-79) MS 77 yılında yayımlanan Histoire Naturelle (Doğa Tarihi) kitabının doku- zuncu cildinde görmüştük. Betimlediği sahne, Brezilyalı balık- çıların yaşadıklanyla oldukça benzer görünüyordu. Bu hikaye, Narbonne şehrindeki Latera (şimdiki Lattes) Gölü'nün yakın- larında geçmektedir. Yılın belirli zamanlarında, tekirler —evet yine onlar!— gölün dar ağzına doğru hücum ederler. Bu balık sürülerini fark eden insanlar, haykırarak yunusları çağırmaya başlar. Nihayetinde insanların kendilerine ihtiyaçları olduğunu duyan yunuslar, geçiş yolunda toplanarak tekirlerin açık deniz- lere doğru yol almasını engeller. Bu hareketle birlikte balıkçılar ağlarını yan yana yol oluşturacak şekilde atarlar ki av bereketli olsun. Yaşlı Plinius'un tam o anda bir kez daha ayın sonuna gelindiğini belirtse de yunuslar, karşılığında hiçbir şey almamak için çok fazla şey yaptıklarını hisseder ve gitmek için sadece balık değil, biraz da şarapla ıslatılmış ekmek bekler. Laguna kasabası ve Yaşlı Plinius'un anlattığı hikayeler bilim- sel olarak birbirlerine oldukça benzerler; her ikisinde de aynı sahneler yaşanır ya da dünyanın iki farklı bölgesinde de aynı durum birbirini tekrarlar. Moritanya'nın Imraguen2 kabilesinin balıkçılar' ve üç yunus türü arasında (bir tanesi Brezilya'dakiyle aynı olan Tursiops truncatus, diğeri kısa kuyruklu yaygın bir tür olan Delphinus delphis ve son olarak da liman yavruları olarak da bilinen Phocoena phoceana) ve Burma'daki yerel balıkçılar- la Irrawady Nehri yunusları (Orcaella brevirostris) arasında da bunu görebiliriz. Yunus uzmanı Rene-Guy Busnel (1914-2017) 1(cid:9) Gaius Plinius Secundus Maior (Büyük Plinius ya da Yaşlı Plinius olarak da bilinir), Roma düşünürü, yazarı, doğa bilimcisi ve komutanı. (çn) 2(cid:9) Moritanya ve Batı Sahralla yaşayan etnik kökenli bir grup. (çn)
The list of books you might like
