HASAN-ÂLİ YÜCEL'in TBMM KOKUŞMALARI ve İLGİLİ GÖRÜŞMELER 1. CİLT 1939

559 Pages·1610·14.35 MB·Turkish

TBMM KÜLTÜR, SANAT VE YAYIN KURULU YAYINLARI NO : 87
HASAN-ÂLİ YÜCEL’in
T.B.M.M. KOKUŞMALARI
ve
İLGİLİ GÖRÜŞMELER
1. CİLT
1939 1943
-
DERLEYEN:
Canan YÜCEL ERONAT
I S B N : 975-7479-72-1 (Tk. No.)
I S B N : 975-7479-73-X (1. Cilt)
SUNUŞ
Haşan-Âli YÜCEL 1935 yılında V. Dönem İzmir Saylav’ı
olarak TBMM’ne girdi. 1950 seçimlerine kadar 4 Dönem,
(1939-1943) VI., (1943-1946) VII., (1946-1950) VIII. Dönem
İzmir Milletvekili olarak Mecliste bulundu.
1938 yılının son haftası Maarif Vekili oldu. Elinizdeki bu
iki cilt, YÜCEL’in “yedi yıl, yedi ay, yedi gün” diye ünlü Millî
Eğitim Bakanlığı sırasında TBMM’de yaptığı konuşmaların ve
bu konuşmalarla ilgili görüşmelerin tümünü içeriyor.
V. Dönemde bir kez, (29.5.1937) çok kısa bir konuşma­
sı olmuş, verdiği önerge onaylanmış, 1946’da Bakanlıktan
ayrıldıktan sonra da üç kez söz almıştır.
YÜCEL’in açıklamalarının boşlukta kalmaması için, Mil­
letvekillerinin bu açıklamalara neden olan sorularını ve öne­
rilerini de derlemeye katmayı uygun gördük.
Tümünü TBMM Tutanak Dergisi’nden aktardığımızı dü­
şünerek, imlasında ve dilinde değişiklik yapmamayı zorunlu
bulduk.
YÜCEL’in gerçekleştirdiği I. Neşriyat Kongresi, I. ve II.
Millî Eğitim Şûraları, I. Coğrafya Kongresi, Tercüme ve An­
siklopedi Bürolarında ve benzeri toplantılarda ülkenin, konu­
larla ilgili ve bilgili aydınları biraraya gelerek, özgür bir or­
tamda düşünüp tartışarak özü öze, sözü söze katarak, asır­
lardır beklemedeki eğitim ve kültür sorunlarına çözümler
aradılar.
Erek, ezilmeyen göçmeyen bir Türk vatandaşı, 15 yılda
okuma yazma bilmeyeni kalmamış bir Türkiyeydi. Yaratıcı,
çağdaş, üretken, YENİ İNSAN’ı yaratacak ortamın oluşma-
sıydı.
III
Köylüsü, kentlisiyle bir ulusal bütünlük içerisinde mil­
letçe kalkınmamız, aydınlanmamız sözkonusuydu.
YÜCEL, aydınlanmanın cansuyu kitapla, kitap seferber­
liğiyle işe başladı. Bir ulusal kitaplığımız olmalı, kitap azık
çantalarına girmeli, ekin tarlalarına karışmalıydı.
İlk kez bir Millî Eğitim Planı yapıldı.
Alman kararlar TBMM’de de alışılagelmişten çok farklı
bir ilgi ve coşku ile tartışıldı ve yasalaştı.
Yasalar hızla hayata geçti.
Elinizdeki iki cilt, bir eğitim kültür destanının,
- Planlama,
- Yasalaşma,
- Gerçekleşme
Evrelerinden yasalaşma aşamasının öyküsü. İleri ku­
şaklara hem bilgi, hem de övünç ve hız kaynağı olsun diye
derlendi.
Bu çalışmanın yayımlanmasında değerli katkılarını
esirgemeyen TBMM Başkam Sayın Hikmet ÇETİN’e, TBMM
Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Başkanı ve Üyelerine, hazırlan­
ması ve yayımlanması aşamalarında özenli, özverili gayretle­
rinden ötürü TBMM Kütüphanesi, TBMM Basımevi Müdürlü­
ğü ile TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu çalışanlarına
teşekkürü borç biliyorum.
Canan YÜCEL ERONAT
IV
Ö N S Ö Z
Tarihimizi, çok eskilere uzanan şanlı geçmişimizi, dünya
tarihi içinde ele alıp bilimsel verilere dayanarak yansız bir gö­
rüşle incelememiz, 1923 Cumhuriyet Devriminin bir öğretisidir.
Bu bilince de, Atatürk devrimlerinin kazandırdığı özgür düşün­
ce ile ulaştık.
Cumhuriyetimizin siyasal tarihine ışık tutan en sağlıklı
belgelerin başında, kuşkusuz TBMM Tutanak Dergileri geliyor.
Her bölümünde yakın geçmişimizin bir kesiti aydınlanıyor.
Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu ile Parlamento Tarihi Araş­
tırma Grubu’nun yayınları da yakın tarihimizi somut örnekler­
le günümüze taşıma görevini en iyi biçimde yerine getirmekte­
dir.
Kurulumuz; Devletimizin ve Cumhuriyetimizin kuru­
cusu, Büyük Önder ATATİJRK’ün Meclis açış konuşmala­
rını, O’nun en yakın dava arkadaşı ve II. Cumhurbaşkanımız
İsmet İNÖNÜ’nün Meclis konuşmalarını yayınlayarak büyük
bir hizmette bulunmuştur.
Geçmişimizin sağlam belgelere dayanarak doğru değer­
lendirilmesi, elbetteki geleceğimizin yapılanmasında sağlam
temeller oluşturacaktır.
1998 yılında da Kültür, Sanat ve Yayın Kurulumuz, bü­
yük eğitimcimiz, düşünür, yazar ve devlet adamı Hasan-Âli
YÜCEL’in TBMM'de yaptığı konuşmaları ve bu konuşmalarla
ilgili görüşmeleri de kitap haline getirme kararı almıştır.
UNESCO’nun 1997'yi, doğumunun 100. yılında, bütün
dünyada Hasan-Âli YÜCEL yılı olarak duyurduğu düşünülür­
se, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu'nun bu kararının öne­
mi daha da artıyor.
V
UNESCO, gerekçesinde Hasan-Âli YÜCEL'in;
- Türk Millî Eğitiminde önemli reformlar gerçekleştirdiğini,
- Köy Enstitülerinin kurucusu olduğunu,
- Dünya klâsiklerinden çeviriler programının öncüsü oldu­
ğunu,
UNESCO Kuruluş Sözleşmesini imzalayan Millî Eğitim
-
Bakanlarından olup,
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’nun kurulmasını sağla­
dığını vurguluyordu.
Türk Millî Eğitimine, kültür hayatımıza üstün değerler
-
kazandıran Hasan-Âli YÜCEL, kuşkusuz ülkemizin yetiştirdi­
ği önemli ve büyük devlet adamlarımızdan biridir.
- Yaptığı hizmetler, bize çağdaş dünyanın kapılarım aç­
mıştır; onunla övünüyoruz.
- Bu yapıtta YÜCEL’in TBMM’de yaptığı konuşmalar ya­
yınlanmaktadır.
Bu çalışmayı gerçekleştiren Kültür, Sanat ve Yayın Kuru-
lu’na, konuşmaları derleyen Canan YÜCEL ERONAT’a ve eme­
ği geçen herkese teşekkür ediyorum. Ve KuruVun, seriyi bdşa-
rıyla sürdürüp, böyle olumlu gayretlerle diğer devlet adamları­
mızın konuşmalarını da günyüzüne çıkarmasını diliyorum.
Hikmet ÇETİN
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanı
VI
İÇİNDEKİLER
Konu Başlıkları Sayfa
- Eski Harflerle Basılmış Kitapların, Etüt Kitabı Olarak Kitaplıklara Ko­
nulmasının 1353 Sayılı Yasaya Aykırı Olup Olmadığının Görüşülmesi.........1
- Maarif Vekâleti 1939 Yılı Bütçesi Görüşmeleri....................................................11
- Yurtta Katil Olaylarının Azaltılması İçin Maarif Vekâletinin Ne Önlem­
ler Aldığının Sorulması Üzerine Açıklaması .......................................................75
- Köylerde Açılan Eğitmen Kursları ve Köy Öğretmen Okulları’nın İda­
resine Dair Kanun Görüşülürken ............................................................................ 79
- Hatay Vilayetinin Kurulmasına Dair Kanun Görüşülürken Hasan-Âli
Yücel’in Sözleri......................................................................................................... 83
- Erzincan Depreminde Zarar Görenlere Yardım Görüşülürken Hasan-Âli
Yücel’in Açıklamaları ..................................................................................................87
- Hasan-Âli Yücel’in Köy Enstitülerinin Teşkili Hakkında Kanunun Mu­
vakkat Bir Encümende Görüşülmesi Teklifi ........................................................91
- Köy Enstitüleri Kanunu Görüşmeleri .......................................................................95
- Köy Enstitüleri Kanunu’na Verilen Reylerin Listesi ...................................... 137
- Devlet Konservatuvarı Kanunu Görüşmeleri ..................................................... 145
- Devlet Konservatuvarı Hakkında Kanun Maddelerinin Görüşülmesi ...... 175
- Devlet Memurları Aylıklarının Tevhid ve Teadülüne Dair Yasa Görüş­
meleri (1 No’lu Cetvelin Değiştirilmesi Hakkında) .......................................209
- Devlet Konservatuvarı ve Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası Tem­
sil ve Konserlerine Giriş Hakkında Yasa Görüşmeleri ..................................227
- Memurların Tahsil Müesseselerinde Öğrenci Olamayacaklarına Dair
Yasa .................................................................................................................................239
- Maarif Vekâleti 1941 Yılı Bütçe Görüşmeleri ..................................................265
- Vakıflar Umum Müdürlüğü 1941 Malî Yılı Bütçe Kanunu Görüşülür­
ken Hasan-Âli Yücel’in Açıklamaları............................................................... 297
VII
Savfa
- İstanbul Yüksek Mühendis Okulu ve Teknik Okulun Maarif Vekâleti­
ne Devri Görüşmeleri..............................................................................................303
- Maarif Vekâleti Merkez Teşkilâtı ve Vazifeleri Hakkındaki Kanuna Ek
Kanun Münasebetiyle................................................................................................313
- Devlet Memurları Aylıklarının Tevhit ve Teadülüne Dair Olan Kanunla­
ra Bağlı Kadro Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına ve 1941 Malî Yılı
Muvazene-i Umumiye Kanununun (L ve D) Cetvellerinin Tadiline Dair
Kanun Münasebetiyle ................................................................................................319
- Kamp Masraflarında Yapılan Tenzil Üzerine Görüşmeler............................325
- Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ne Bağlı Bir «Türk İnkılap Tarihi
Enstitüsü» Kurulması Hakkında Kanun Görüşmeleri.....................................331
- Köy Okulları ve Enstitülerini Teşkilâtlandırma Kanununun Muvakkat
Bir Encümende Müzakeresinin Karara Bağlanması .......................................357
- Maarif Vekâleti 1942 Yılı Bütçesi Görüşmeleri............................................. 365
- Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü 1942 Yılı Bütçe Kanunu Görüşme­
leri ....................................................................................................................................401
- Köy Okulları ve Enstitülerini Teşkilâtlandırma Kanunu Görüşmeleri......411
- Köy Okullarını ve Enstitülerini Teşkilâtlandırma Kanunu Görüşmeleri .... 435
- Köy Okullarını ve Enstitülerini Teşkilâtlandırma Kanunu Görüşmeleri.....495
- Köy Okulları ve Enstitülerini Teşkilâtlandırma Kanununun Kabulünde
Hasan-Âli Yücel’in Konuşması ve Verilen Reyler.........................................521
- Meslekî Teknik Okullar Açılması ve Mevcutlarının Büyütülmesi Hak­
kında Kanun Görüşmeleri ........................................................................................531
- Sözlük ............................................................................................................................539
VIII
KISALTMALAR ve TANIMLAR
i İnikad
c Celse
B Birleşim
0 Oturum
E Encümen (Komisyon)
E.M.M. Encümen Mazbata Muharriri (Komisyon Kâtibi)
DÖNEM Yasama dönemi
TARİH Yasama dönemi süresi
REİS Oturum Başkanı
BAŞKAN Oturum Başkanı
VEKİL Bakan
İÇTİMÂ Toplantı
İNİKAD Birleşim
BİRLEŞİM Genel Kurulun belli bir gününde açılan toplantısı
CELSE Oturum
OTURUM Bir birleşimin ara ile bölünen kısımlarından her b
TBMM Tutanak Dergisi
C : Cilt
s: Sayfa
IX