hasan âli yücel klasikler dizisi

499 Pages·2015·1.62 MB·Turkish

by  Lev Nikolayeviç Tolstoy

HASAN ÂLİ YÜCEL KLASİKLER DİZİSİ

LEV NİKOLAYEVİÇ TOLSTOY
DİRİLİŞ

rusça aslından çeviren
AYŞE HACIHASANOĞLU

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
© türkiye iş bankası kültür yayınları, 2009
editör
ALİ ALKAN İNAL
görsel yönetmen
BİROL BAYRAM
düzelti
MÜGE KARALOM
grafik tasarım ve uygulama
TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI
Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır.
Tanıtım amacıyla, kaynak göstermek şartıyla yapılacak kısa alıntılar dışında gerek metin, gerek görsel malzeme
yayınevinden izin alınmadan hiçbir yolla çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.
TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI
istiklal caddesi, no: 144/4 beyoğlu 34430 istanbul
Tel. [phone]
Fax. [phone]
www.iskultur.com.tr
Genel Yayın: 1738
Hümanizma ruhunun ilk anlayış ve duyuş merhalesi, insan varlığının en müşahhas şekilde ifadesi
olan sanat eserlerinin benimsenmesiyle başlar. Sanat şubeleri içinde edebiyat, bu ifadenin zihin
unsurları en zengin olanıdır. Bunun içindir ki bir milletin, diğer milletler edebiyatını kendi dilinde,
daha doğrusu kendi idrakinde tekrar etmesi; zekâ ve anlama kudretini o eserler nispetinde artırması,
canlandırması ve yeniden yaratmasıdır. İşte tercüme faaliyetini, biz, bu bakımdan ehemmiyetli ve
medeniyet dâvamız için müessir bellemekteyiz. Zekâsının her cephesini bu türlü eserlerin her
türlüsüne tevcih edebilmiş milletlerde düşüncenin en silinmez vasıtası olan yazı ve onun mimarisi
demek olan edebiyat, bütün kütlenin ruhuna kadar işliyen ve sinen bir tesire sahiptir. Bu tesirdeki fert
ve cemiyet ittisali, zamanda ve mekânda bütün hudutları delip aşacak bir sağlamlık ve yaygınlığı
gösterir. Hangi milletin kütüpanesi bu yönden zenginse o millet, medeniyet âleminde daha yüksek bir
idrak seviyesinde demektir. Bu itibarla tercüme hareketini sistemli ve dikkatli bir surette idare etmek,
Türk irfanının en önemli bir cephesini kuvvetlendirmek, onun genişlemesine, ilerlemesine hizmet
etmektir. Bu yolda bilgi ve emeklerini esirgemiyen Türk münevverlerine şükranla duyguluyum.
Onların himmetleri ile beş sene içinde, hiç değilse, devlet eli ile yüz ciltlik, hususi teşebbüslerin
gayreti ve gene devletin yardımı ile, onun dört beş misli fazla olmak üzere zengin bir tercüme
kütüpanemiz olacaktır. Bilhassa Türk dilinin, bu emeklerden elde edeceği büyük faydayı düşünüp de
şimdiden tercüme faaliyetine yakın ilgi ve sevgi duymamak, hiçbir Türk okuru için mümkün
olamıyacaktır.
23 Haziran 1941
Maarif Vekili
Hasan Âli Yücel
BÖLÜM I
Matta. Bap XVIII, Âyet 21. O zaman Petrus gelip İsa’ya dedi: Ya Rab! Kardeşim bana karşı kaç
defa günah işlerse, ben onu bağışlayayım? Yedi kereye kadar mı?
Âyet 22. İsa ona dedi: Sana yedi kereye kadar değil, fakat yetmiş kere yediye kadar, diyorum.
Matta. BapVII, Âyet 3. Ve niçin kardeşinin gözündeki çöpü görürsün de kendi gözündeki merteği
seçmezsin?
Yuhanna. Bap VIII, Âyet 7. ... kadının üzerine sizden günahsız olan önce taş atsın.
Luka. Bap VI, Âyet 40. Şakirt (öğrenci) mualliminden (öğretmen) üstün değildir; fakat kemale eren
her şakirt muallimi gibi olur.[1]
I
Küçük bir yerde birkaç yüz bini bir araya gelmiş insanlar, üzerinde toplandıkları toprağı ne kadar
bozmaya çalışmış, hiçbir şey yetişmesin diye taşlarla doldurmuş, taşların arasından uç veren otları
yolmuş, ortalığı kömür ve petrol dumanına boğmuş, ağaçların orasını burasını kesmiş, tüm hayvanları
ve kuşları kaçırmış olsalar da bahar, kentte bile yine bahardı. Güneş ısıtıyordu. Kökünden
sökülmemiş otlar, yalnızca bulvarlardaki çimenliklerde değil, kaldırım taşlarının arasında da
canlanarak büyüyor ve yeşeriyordu, akağaçlar, kavaklar, kuşkirazları yapışkan ve kokulu yapraklarını
çıkarıyordu, ıhlamurların tomurcukları patlamak üzereydi; alacakargalar, serçeler ve güvercinler,
bahar sevinciyle yuvalarını kurmuşlardı. Karasinekler güneşin ısıttığı duvarların önünde
vızıldıyorlardı. Bitkiler de, kuşlar da, böcekler de, çocuklar da neşeliydi. Fakat insanlar, büyük,
yetişkin insanlar, kendilerini ve birbirlerini aldatmaktan vazgeçmiyorlardı. İnsanlar, bu ilkbahar
sabahını, tüm canlıların iyiliği için yaratılmış olan dünyanın bu güzelliğini, barış, dirlik düzenlik ve
sevgi çağrıları yapan bu güzelliği değil, birbirlerine üstün gelmek için kendi uydurdukları şeyleri
kutsal ve önemli sayıyorlardı.
İl hapishanesinin kalem odasında da aynı şekilde, baharın bütün hayvanlara ve insanlara verdiği
duygusallık ve sevinç değil, hapishanede tutuklu bulunan ikisi kadın, biri erkek üç sanığın, bugün,
yani 28 Nisan günü, sabah saat dokuzdan önce götürülmeleriyle ilgili bir gün önce alınmış olan
numaralı, mühürlü, başlıklı bir kâğıt kutsal ve önemli sayılıyordu. Bu kadınlardan biri, çok önemli bir
suçlu olarak tek başına götürülecekti. Başgardiyan, 28 Nisan günü, sabahın sekizinde hapishanenin
kadınlar bölümünün leş gibi kokan, karanlık koridoruna işte bu emir uyarınca girmişti. Başgardiyanın
ardından koridora, yorgun suratlı, kıvırcık, kır saçlı bir kadın girdi. Kadının sırtında, beli mavi
kenarlı bir kemerle büzülmüş, kol uçları şeritli bir gömlek vardı. Kadınlar bölümünün gardiyanı olan
bu kadın, nöbetçi gardiyanla birlikte koridora açılan koğuş kapılarından birine yaklaşırken
başgardiyana:
“Maslova için mi geldiniz?” diye sordu.
Nöbetçi gardiyan, demiri gümbürdeterek kilidi açtıktan sonra koridordakinden de pis kokan bir
havanın hızla dışarı taştığı koğuş kapısını açıp:
“Maslova, duruşmaya!” diye bağırdı ve kapıyı kapatarak bekledi.
Hapishane avlusunda bile rüzgârın tarlalardan kente getirdiği taptaze, cana can katan bir hava vardı.
Fakat koridordaki hava, dışkı, katran ve çürük kokularına doymuş, buraya yeni gelen her insanı
anında bezginliğe ve kedere sürükleyen ezici bir hastalık havasıydı. Dışardan gelmiş olan kadın
gardiyan da, bu fena havaya alışkın olduğu halde, aynı şeyi hissetmişti. Koridora girer girmez üzerine
bir yorgunluk çökmüş, uyuma isteği bastırmıştı.
Koğuştan kadın sesleri ve çıplak ayakların oraya buraya koşuşmaları duyuluyordu.
“Sana söylüyorum Maslova, kımılda biraz,” diye bağırdı başgardiyan koğuş kapısına doğru.
İki dakika kadar sonra, beyaz etek ve beyaz bluz üzerine gri hapishane önlüğü giymiş kısa boylu,
çok iri göğüslü genç bir kadın çevik adımlarla kapıdan çıktı, hızla dönüp gardiyanın yanında durdu.
Kadının ayaklarında pamuklu çoraplar, çorapların üstünde hapishane ayakkabıları vardı, başına üç
köşeli beyaz bir örtü bağlamıştı. Örtünün altından kıvırcık kara saçlarını salıvermişti. Galiba bunu
mahsus yapmıştı. Kadının yüzü, uzun süre hapiste kalmış insanların yüzünde görülen ve ambarda
kalmış patateslerin filizlerini andıran beyazlıktaydı. Küçük, ama geniş elleriyle önlüğün geniş
yakasından görünen dolgun boynu da aynı beyazlıktaydı. Bu yüzde, özellikle bu yüzün donuk
beyazlığında, pırıl pırıl parlayan, biri biraz şehla, biraz şiş fakat çok canlı kapkara gözler insanı
hayran bırakıyordu. İri göğsünü ileri çıkararak dimdik duruyordu. Koridora çıkarken başını hafifçe
geri atmış, dosdoğru gardiyanın gözlerinin içine bakmıştı, kendisinden istenecek her şeyi yapmaya
hazır bir halde bekliyordu. Gardiyan kapıyı tam kapatmak üzereyken, içerden başı açık, kır saçlı,
yaşlı bir kadının solgun, ciddi ve buruşuk suratı göründü. Yaşlı kadın Maslova’ya bir şeyler
söylemeye başlamıştı ki gardiyan kapıyı yaşlı kadının yüzüne doğru itti ve yüz kayboldu. Koğuşta bir
kadın kahkahalarla gülmeye başladı. Maslova da gülümsedi ve kapıdaki kafesli küçük pencereye
doğru döndü. Yaşlı kadın öbür yandan pencereye yaklaşmış, hırıltılı sesiyle şöyle diyordu:
“Lüzumsuz konuşayım deme sakın, tek bir şey söyle ve sus.”
“Artık tek bir şey söylesem ne olacak, bundan daha kötüsü olamaz ya,” dedi Maslova, başını
sallayarak.
“Biliyorsun ya, tek bir şey, iki şey değil,” dedi başgardiyan, yaptığı espriyle gururlanarak. “Beni
takip et, marş marş!”
Yaşlı kadının kapıdaki küçük pencereden görünen gözü kayboldu, Maslova ise koridorun ortasına
kadar gidip, başgardiyanın peşinden küçük, hızlı adımlarla yürümeye başladı. Taş merdivenden aşağı
indiler, kadın koğuşlarından daha da pis kokan, daha da gürültülü olan, her yanda, kapılardaki
gözetleme pencerelerine dayanmış gözlerin arkalarından izlediği erkek koğuşlarının yanından geçtiler
ve silahlı iki muhafız erin dikilmekte olduğu hapishane kalemine girdiler. Burada masa başında
oturan yazıcı, muhafız erlerden birine buram buram sigara kokan bir kâğıt uzattı ve tutukluyu
göstererek:
“Al,” dedi.
Nijegorod’un köylerinden olan kırmızı, çiçek bozuğu suratlı er, kâğıdı kaputunun kol kapağının
arasına soktu, gülümseyerek ve tutukluyu işaret ederek, Çuvaşyalı, iri elmacık kemikli arkadaşına göz
kırptı. Erler, tutukluyla birlikte merdivenden inip ana çıkış kapısına doğru yürüdüler.
Ana çıkış kapısındaki küçük kapı açıldı, erler, tutukluyla birlikte eşikten avluya geçip, hapishane
duvarının dışına çıkarak kentin parke taşlı sokaklarında yürümeye başladılar.
Arabacılar, dükkân sahipleri, aşçı kadınlar, işçiler, memurlar durup, merakla tutuklu kadına
bakıyorlardı; bazıları kafa sallıyor ve “Bizim gibi davranmaz, kötü şeyler yaparsan işte sonun böyle
olur,” diye geçiriyorlardı içlerinden. Çocuklar, bu suçlu kadına korkuyla bakıyorlar, ancak kadının
peşinden iki askerin geldiğini, bu yüzden artık hiçbir kötülük yapamayacağını görerek rahatlıyorlardı.
Kömürünü sattıktan sonra handa çayını içmiş olan bir köylü, kadına yaklaşıp haç çıkardı ve eline bir
kapiklik tutuşturdu. Tutuklu kadın kıpkırmızı oldu, başını eğip bir şeyler mırıldandı.
Bakışların üzerine çevrildiğini hisseden kadın, kendisine bakanlara, fark ettirmeden, başını
döndürmeden, yan gözle bakıyordu. Üzerine çevrilen bakışlar onu neşelendirmiş, hapishanedekinden
kat kat temiz ilkbahar havasını içine çekerek keyişenmişti. Fakat rahatsız hapishane ayakkabıları
içindeki, yürümeyi unutmuş ayaklarla parke taşlarının üzerinde yürürken canı yanıyordu. Yere
bakıyor, olabildiğince rahat yürümeye çalışıyordu. Hiç kimsenin kovalamadığı güvercinlerin iki yana
salınarak dolaştığı uncu dükkânının önünden geçerken neredeyse birinin üstüne basıyordu; güvercin
havalandı ve kanatlarını çırparak kadının kulağının dibinden uçup, yüzüne doğru bir esinti yarattı.
Kadın gülümsedi, sonra içinde bulunduğu durumu anımsayıp derin bir iç çekti.