Handbuch Historische Authentizität

593 Pages·2022·4.467 MB·German

by  Martin Sabrow, Achim Saupe (eds.)

Handbuch Historische Authentizität
WERT DER VERGANGENHEIT
Herausgegeben von
Martin Sabrow und Achim Saupe
Handbuch
Historische Authentizität
Herausgegeben von
Martin Sabrow und Achim Saupe
WALLSTEIN VERLAG
Eine Publikation des Leibniz-Forschungsverbunds Historische Authentizität / Wert der Vergangenheit
Verbundpartner:
Deutsches Bergbau-Museum – Leibniz-Forschungsmuseum für Georessourcen (DBM), Bochum •
Deutsches Museum (DM), München • Deutsches Schifffahrtsmuseum – Leibniz-Institut für Maritime
Geschichte (DSM), Bremerhaven •Leibniz-Institut für Bildungsmedien | Georg-Eckert-Institut (GEI),
Braunschweig • Germanisches Nationalmuseum – Leibniz-Forschungsmuseum für Kultur geschichte (GNM),
Nürnberg • Herder-Institut für historische Ostmittele uropaforschung – Institut der Leibniz-Gemeinschaft
(HI), Marburg • Institut für Zeitgeschichte (IfZ), München-Berlin • Leibniz-Institut für Deutsche Sprache
(IDS), Mannheim • Leibniz-Institut für Europäische Geschichte Mainz (IEG) • Leibniz-Institut für Geschichte
und Kultur des östlichen Europa (GWZO), Leipzig • Leibniz-Institut für jüdische Geschichte und Kultur –
Simon Dubnow (DI), Leipzig • Leibniz-Institut Hessische Stiftung Friedens- und Konfliktforschung (HSFK),
Frankfurt • Leibniz-Institut für Medienforschung – Hans-Bredow-Institut (HBI), Hamburg • Leibniz-Institut
für Raumbezogene Sozialforschung (IRS), Erkner • Leibniz-Institut für Wissensmedien (IWM), Tübingen •
Leibniz-Institut zur Analyse des Biodiversitätswandels (LIB), Bonn-Hamburg • Leibniz-Zentrum für Literatur-
und Kulturforschung (ZfL), Berlin • Leibniz-Zentrum Moderner Orient (ZMO), Berlin • Leibniz-Zentrum
für Zeithistorische Forschung Potsdam (ZZF) • Museum für Naturkunde – Leibniz-Institut für Evolutions-
und Biodiversitäts forschung (MfN), Berlin • Römisch-Germanisches Zentralmuseum – Leibniz- Forschungs-
institut für Archäologie (RGZM), Mainz • Senckenberg Gesellschaft für Naturforschung (SGN)
Bibliografische Information der Deutschen Nationalbibliothek
Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet diese Publikation in der
Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten
sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar.
© Wallstein Verlag, Göttingen 2022
www.wallstein-verlag.de
Vom Verlag gesetzt aus der Adobe Garamond und der Raleway
Umschlaggestaltung: Susanne Gerhards, Düsseldorf
Umschlagbild: © Markus Willeke, Mix Tape 2019, www.markuswilleke.de
Lithographie: SchwabScantechnik, Göttingen
ISBN (Print) 978-3-8353-3911-8
ISBN (E-Book, pdf) 978-3-8353-4795-3
Inhalt
Einleitung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
(cid:50)(cid:567)(cid:512)(cid:523)(cid:516)(cid:548)(cid:3)(cid:8)(cid:567)(cid:528)(cid:512)(cid:552)(cid:533)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:38)(cid:537)(cid:570)(cid:516)(cid:547)(cid:3)(cid:8)(cid:567)(cid:526)(cid:568)(cid:519)
Architektur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
(cid:38)(cid:548)(cid:562)(cid:512)(cid:519)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:53)(cid:526)(cid:523)(cid:541)
Archiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
(cid:39)(cid:519)(cid:512)(cid:548)(cid:570)(cid:567)(cid:512)(cid:562)(cid:3)(cid:44)(cid:512)(cid:567)(cid:526)
Aura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
(cid:48)(cid:567)(cid:523)(cid:532)(cid:567)(cid:3)(cid:8)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:535)(cid:567)
Ausstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
(cid:48)(cid:567)(cid:523)(cid:512)(cid:516)(cid:548)(cid:3)(cid:53)(cid:516)(cid:519)(cid:568)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:47)(cid:552)(cid:567)(cid:537)(cid:570)(cid:516)(cid:547)(cid:3)(cid:39)(cid:567)(cid:526)(cid:512)
Autochthonie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:3)(cid:48)(cid:552)(cid:570)(cid:540)
Autorschaft und Autorisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
(cid:50)(cid:516)(cid:537)(cid:570)(cid:567)(cid:519)(cid:540)(cid:3)(cid:59)(cid:519)(cid:523)(cid:541)(cid:519)(cid:540)
Bergung und Befund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
(cid:57)(cid:512)(cid:515)(cid:526)(cid:540)(cid:567)(cid:3)(cid:59)(cid:567)(cid:512)(cid:548)(cid:535)(cid:519)
Bibliothek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
(cid:53)(cid:519)(cid:523)(cid:512)(cid:567)(cid:3)(cid:43)(cid:519)(cid:526)(cid:519)(cid:512)(cid:515)(cid:523)(cid:519)(cid:516)(cid:548)(cid:18)(cid:45)(cid:519)(cid:512)(cid:541)(cid:3)
Charisma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
(cid:38)(cid:537)(cid:570)(cid:516)(cid:547)(cid:3)(cid:8)(cid:567)(cid:526)(cid:568)(cid:519)
Citizen Science . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
(cid:50)(cid:567)(cid:516)(cid:535)(cid:519)(cid:3)(cid:59)(cid:519)(cid:516)ß(cid:568)(cid:551)(cid:540)(cid:526)(cid:556)
(cid:41)(cid:73)(cid:82)(cid:79)(cid:81)(cid:69)(cid:80)(cid:84)(cid:508)(cid:73)(cid:75)(cid:73)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
(cid:46)(cid:548)(cid:556)(cid:512)(cid:516)(cid:562)(cid:3)(cid:8)(cid:537)(cid:570)(cid:519)(cid:526)(cid:512)(cid:547)(cid:567)(cid:548)(cid:548)
Digitalität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
(cid:38)(cid:548)(cid:562)(cid:512)(cid:519)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:43)(cid:516)(cid:537)(cid:535)(cid:519)(cid:512)(cid:515)
Diversität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
(cid:44)(cid:519)(cid:552)(cid:512)(cid:556)(cid:3)(cid:56)(cid:552)(cid:519)(cid:568)(cid:551)(cid:519)(cid:512)
Eigentlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
(cid:48)(cid:567)(cid:523)(cid:532)(cid:567)(cid:3)(cid:8)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:535)(cid:567)
Erbe, Kulturerbe, Heritage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
(cid:42)(cid:515)(cid:541)(cid:523)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:44)(cid:567)(cid:548)(cid:523)(cid:548)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:45)(cid:519)(cid:516)(cid:562)(cid:516)(cid:3)(cid:45)(cid:519)(cid:516)(cid:548)(cid:18)(cid:48)(cid:516)(cid:512)(cid:537)(cid:570)(cid:519)(cid:512)
(cid:42)(cid:86)(cid:94)(cid:174)(cid:76)(cid:80)(cid:73)(cid:82)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:56)(cid:73)(cid:92)(cid:88)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
(cid:38)(cid:548)(cid:523)(cid:552)(cid:548)(cid:516)(cid:526)(cid:515)(cid:3)(cid:59)(cid:519)(cid:516)(cid:536)(cid:540)(cid:519)(cid:512)
(cid:43)(cid:69)(cid:79)(cid:73)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
(cid:50)(cid:567)(cid:512)(cid:523)(cid:516)(cid:548)(cid:3)(cid:41)(cid:552)(cid:540)(cid:540)
5
(cid:43)(cid:174)(cid:80)(cid:87)(cid:71)(cid:76)(cid:89)(cid:82)(cid:75)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
(cid:56)(cid:570)(cid:552)(cid:547)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:42)(cid:515)(cid:519)(cid:512)
(cid:43)(cid:83)(cid:88)(cid:83)(cid:75)(cid:86)(cid:69)(cid:507)(cid:73)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
(cid:38)(cid:548)(cid:548)(cid:519)(cid:523)(cid:523)(cid:519)(cid:3)(cid:58)(cid:552)(cid:533)(cid:516)(cid:548)(cid:537)(cid:535)(cid:519)(cid:540)
(cid:44)(cid:73)(cid:72)(cid:73)(cid:82)(cid:79)(cid:87)(cid:88)(cid:174)(cid:88)(cid:88)(cid:73)(cid:82)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
(cid:56)(cid:570)(cid:552)(cid:547)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:8)(cid:537)(cid:570)(cid:567)(cid:567)(cid:512)(cid:515)(cid:537)(cid:570)(cid:547)(cid:516)(cid:562)(cid:523)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:46)(cid:512)(cid:547)(cid:556)(cid:567)(cid:512)(cid:562)(cid:3)(cid:62)(cid:199)(cid:548)(cid:562)(cid:552)(cid:512)(cid:551)
(cid:44)(cid:73)(cid:87)(cid:71)(cid:76)(cid:77)(cid:71)(cid:76)(cid:88)(cid:87)(cid:88)(cid:83)(cid:89)(cid:86)(cid:77)(cid:87)(cid:81)(cid:89)(cid:87)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
(cid:45)(cid:567)(cid:548)(cid:548)(cid:552)(cid:3)(cid:45)(cid:552)(cid:537)(cid:570)(cid:547)(cid:526)(cid:523)(cid:570)
(cid:44)(cid:80)(cid:69)(cid:89)(cid:70)(cid:91)(cid:199)(cid:86)(cid:72)(cid:77)(cid:75)(cid:79)(cid:73)(cid:77)(cid:88)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
(cid:48)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:516)(cid:548)(cid:3)(cid:50)(cid:519)(cid:516)ß(cid:548)(cid:519)(cid:512)
(cid:45)(cid:73)(cid:77)(cid:81)(cid:69)(cid:88)(cid:3)(cid:89)(cid:82)(cid:72)(cid:3)(cid:43)(cid:86)(cid:73)(cid:81)(cid:72)(cid:73)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
(cid:50)(cid:567)(cid:512)(cid:519)(cid:548)(cid:3)(cid:50)(cid:193)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:548)(cid:556)
Historische Erfahrung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
(cid:8)(cid:567)(cid:528)(cid:516)(cid:548)(cid:519)(cid:3)(cid:50)(cid:552)(cid:540)(cid:540)(cid:519)(cid:512)
History Marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
(cid:50)(cid:567)(cid:548)(cid:551)(cid:512)(cid:519)(cid:562)(cid:3)(cid:44)(cid:512)(cid:516)(cid:519)(cid:556)(cid:519)(cid:512)
Identität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
(cid:38)(cid:537)(cid:570)(cid:516)(cid:547)(cid:3)(cid:8)(cid:567)(cid:526)(cid:568)(cid:519)
Immaterielles Kulturerbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
(cid:45)(cid:519)(cid:540)(cid:547)(cid:526)(cid:523)(cid:3)(cid:44)(cid:512)(cid:552)(cid:515)(cid:537)(cid:570)(cid:533)(cid:516)(cid:523)(cid:541)
Industriekultur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
(cid:56)(cid:552)(cid:512)(cid:515)(cid:523)(cid:519)(cid:548)(cid:3)(cid:50)(cid:519)(cid:538)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:50)(cid:516)(cid:537)(cid:570)(cid:567)(cid:519)(cid:540)(cid:3)(cid:43)(cid:567)(cid:512)(cid:512)(cid:519)(cid:548)(cid:535)(cid:552)(cid:568)(cid:551)
Ironie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:3)(cid:55)(cid:567)(cid:526)(cid:519)(cid:548)
Kanon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:58)(cid:552)(cid:516)(cid:556)(cid:523)(cid:18)(cid:44)(cid:552)(cid:538)
Karten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
(cid:53)(cid:519)(cid:523)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:45)(cid:567)(cid:515)(cid:540)(cid:516)(cid:548)(cid:556)(cid:519)(cid:512)
(cid:48)(cid:193)(cid:86)(cid:84)(cid:73)(cid:86)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
(cid:38)(cid:548)(cid:548)(cid:519)(cid:540)(cid:516)(cid:519)(cid:3)(cid:55)(cid:567)(cid:547)(cid:515)(cid:528)(cid:512)(cid:552)(cid:537)(cid:535)
(cid:48)(cid:89)(cid:80)(cid:88)(cid:89)(cid:86)(cid:18)(cid:3)(cid:89)(cid:82)(cid:72)(cid:3)(cid:51)(cid:69)(cid:88)(cid:89)(cid:86)(cid:73)(cid:86)(cid:70)(cid:73)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
(cid:38)(cid:548)(cid:562)(cid:512)(cid:519)(cid:567)(cid:3)(cid:55)(cid:519)(cid:570)(cid:540)(cid:516)(cid:548)(cid:556)
Literatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:3)(cid:62)(cid:519)(cid:540)(cid:540)(cid:519)(cid:512)
Materialität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
(cid:38)(cid:548)(cid:562)(cid:512)(cid:519)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:49)(cid:526)(cid:562)(cid:533)(cid:516)(cid:556)
Medialität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:3)(cid:40)(cid:540)(cid:567)(cid:515)(cid:515)(cid:519)(cid:548)
Meisterwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
(cid:45)(cid:519)(cid:516)(cid:535)(cid:519)(cid:3)(cid:62)(cid:519)(cid:537)(cid:570)
6
Museum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
(cid:56)(cid:570)(cid:552)(cid:547)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:56)(cid:570)(cid:516)(cid:519)(cid:547)(cid:519)(cid:538)(cid:519)(cid:512)
(cid:51)(cid:83)(cid:87)(cid:88)(cid:69)(cid:80)(cid:75)(cid:77)(cid:73)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
(cid:56)(cid:552)(cid:528)(cid:516)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:39)(cid:519)(cid:537)(cid:535)(cid:519)(cid:512)
(cid:52)(cid:86)(cid:77)(cid:75)(cid:77)(cid:82)(cid:69)(cid:80)(cid:99)(cid:435)(cid:3)(cid:48)(cid:83)(cid:84)(cid:77)(cid:73)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328
(cid:59)(cid:552)(cid:540)(cid:551)(cid:556)(cid:567)(cid:548)(cid:556)(cid:3)(cid:38)(cid:526)(cid:556)(cid:526)(cid:515)(cid:523)(cid:538)(cid:548)
(cid:53)(cid:69)(cid:88)(cid:77)(cid:82)(cid:69)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
(cid:52)(cid:540)(cid:516)(cid:530)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:50)(cid:567)(cid:537)(cid:535)
(cid:53)(cid:83)(cid:80)(cid:77)(cid:88)(cid:77)(cid:87)(cid:71)(cid:76)(cid:73)(cid:86)(cid:3)(cid:50)(cid:93)(cid:88)(cid:76)(cid:83)(cid:87)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
(cid:47)(cid:567)(cid:548)(cid:3)(cid:39)(cid:526)(cid:512)(cid:535)(cid:567)(cid:547)(cid:568)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:56)(cid:516)(cid:540)(cid:547)(cid:567)(cid:548)(cid:548)(cid:3)(cid:8)(cid:516)(cid:519)(cid:528)(cid:519)(cid:548)(cid:519)(cid:516)(cid:537)(cid:570)(cid:548)(cid:519)(cid:512)
(cid:53)(cid:83)(cid:84)(cid:89)(cid:80)(cid:77)(cid:87)(cid:81)(cid:89)(cid:87)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349
(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:3)(cid:48)(cid:552)(cid:570)(cid:540)
(cid:53)(cid:83)(cid:87)(cid:88)(cid:79)(cid:83)(cid:80)(cid:83)(cid:82)(cid:77)(cid:69)(cid:80)(cid:77)(cid:87)(cid:81)(cid:89)(cid:87)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
(cid:39)(cid:567)(cid:512)(cid:528)(cid:567)(cid:512)(cid:567)(cid:3)(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:519)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:45)(cid:519)(cid:516)(cid:535)(cid:519)(cid:3)(cid:49)(cid:516)(cid:519)(cid:528)(cid:567)(cid:526)
(cid:53)(cid:86)(cid:83)(cid:90)(cid:73)(cid:82)(cid:77)(cid:73)(cid:82)(cid:94)(cid:74)(cid:83)(cid:86)(cid:87)(cid:71)(cid:76)(cid:89)(cid:82)(cid:75)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
(cid:57)(cid:540)(cid:512)(cid:516)(cid:535)(cid:519)(cid:3)(cid:8)(cid:537)(cid:570)(cid:547)(cid:516)(cid:519)(cid:556)(cid:519)(cid:540)(cid:523)(cid:18)(cid:55)(cid:516)(cid:519)(cid:523)(cid:516)(cid:556)
Quelle, Dokument, Urkunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
(cid:8)(cid:523)(cid:519)(cid:551)(cid:567)(cid:548)(cid:3)(cid:47)(cid:552)(cid:512)(cid:562)(cid:567)(cid:548)
(cid:55)(cid:73)(cid:73)(cid:82)(cid:69)(cid:71)(cid:88)(cid:81)(cid:73)(cid:82)(cid:88)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
(cid:8)(cid:523)(cid:519)(cid:551)(cid:567)(cid:548)(cid:516)(cid:519)(cid:3)(cid:8)(cid:567)(cid:547)(cid:516)(cid:562)(cid:567)
(cid:3)(cid:55)(cid:73)(cid:79)(cid:83)(cid:82)(cid:87)(cid:88)(cid:86)(cid:89)(cid:79)(cid:88)(cid:77)(cid:83)(cid:82)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
(cid:38)(cid:512)(cid:548)(cid:552)(cid:540)(cid:562)(cid:3)(cid:39)(cid:567)(cid:512)(cid:523)(cid:519)(cid:523)(cid:541)(cid:535)(cid:538)
(cid:55)(cid:73)(cid:80)(cid:77)(cid:79)(cid:88)(cid:3)(cid:89)(cid:82)(cid:72)(cid:3)(cid:55)(cid:73)(cid:80)(cid:77)(cid:85)(cid:89)(cid:77)(cid:73)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
(cid:50)(cid:567)(cid:512)(cid:523)(cid:516)(cid:548)(cid:3)(cid:8)(cid:567)(cid:528)(cid:512)(cid:552)(cid:533)
(cid:55)(cid:73)(cid:84)(cid:86)(cid:174)(cid:87)(cid:73)(cid:82)(cid:88)(cid:69)(cid:88)(cid:77)(cid:83)(cid:82)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
(cid:56)(cid:570)(cid:552)(cid:547)(cid:567)(cid:515)(cid:3)(cid:59)(cid:519)(cid:512)(cid:548)(cid:519)(cid:535)(cid:519)
(cid:55)(cid:73)(cid:87)(cid:88)(cid:69)(cid:89)(cid:86)(cid:77)(cid:73)(cid:86)(cid:89)(cid:82)(cid:75)(cid:87)(cid:73)(cid:88)(cid:76)(cid:77)(cid:79)(cid:3)(cid:3). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415
(cid:8)(cid:523)(cid:519)(cid:551)(cid:567)(cid:548)(cid:3)(cid:39)(cid:512)(cid:199)(cid:556)(cid:556)(cid:519)(cid:512)(cid:570)(cid:552)(cid:551)(cid:551)
(cid:55)(cid:77)(cid:88)(cid:89)(cid:69)(cid:80)(cid:73)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
(cid:45)(cid:567)(cid:512)(cid:567)(cid:540)(cid:562)(cid:3)(cid:8)(cid:537)(cid:570)(cid:547)(cid:516)(cid:562)
Sakralisierung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
(cid:47)(cid:552)(cid:570)(cid:567)(cid:548)(cid:548)(cid:519)(cid:515)(cid:3)(cid:53)(cid:567)(cid:526)(cid:540)(cid:547)(cid:567)(cid:548)(cid:548)
Sammlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
(cid:46)(cid:548)(cid:567)(cid:3)(cid:45)(cid:519)(cid:526)(cid:547)(cid:567)(cid:548)(cid:548)
Selbst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
(cid:51)(cid:516)(cid:535)(cid:552)(cid:540)(cid:567)(cid:526)(cid:515)(cid:3)(cid:39)(cid:526)(cid:515)(cid:537)(cid:570)(cid:547)(cid:567)(cid:548)(cid:548)
Simulation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464
(cid:50)(cid:567)(cid:512)(cid:535)(cid:526)(cid:515)(cid:3)(cid:59)(cid:567)(cid:540)(cid:541)
Sprache und Diskurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471
(cid:45)(cid:519)(cid:516)(cid:562)(cid:512)(cid:526)(cid:548)(cid:3)(cid:48)(cid:174)(cid:547)(cid:568)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:55)(cid:567)(cid:516)(cid:548)(cid:519)(cid:512)(cid:3)(cid:53)(cid:519)(cid:512)(cid:535)(cid:526)(cid:570)(cid:548)
7
Stadt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482
(cid:40)(cid:570)(cid:512)(cid:516)(cid:515)(cid:523)(cid:552)(cid:568)(cid:570)(cid:3)(cid:39)(cid:519)(cid:512)(cid:548)(cid:570)(cid:567)(cid:512)(cid:562)(cid:523)
Substitut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
(cid:50)(cid:567)(cid:512)(cid:535)(cid:526)(cid:515)(cid:3)(cid:59)(cid:567)(cid:540)(cid:541)
(cid:56)(cid:86)(cid:69)(cid:72)(cid:77)(cid:88)(cid:77)(cid:83)(cid:82)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499
(cid:8)(cid:526)(cid:515)(cid:567)(cid:548)(cid:548)(cid:519)(cid:3)(cid:48)(cid:540)(cid:516)(cid:519)(cid:548)
(cid:56)(cid:93)(cid:84)(cid:73)(cid:82)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
(cid:59)(cid:516)(cid:540)(cid:540)(cid:516)(cid:3)(cid:42)(cid:19)(cid:3)(cid:55)(cid:19)(cid:3)(cid:60)(cid:538)(cid:540)(cid:567)(cid:548)(cid:562)(cid:519)(cid:512)
(cid:57)(cid:86)(cid:87)(cid:84)(cid:86)(cid:89)(cid:82)(cid:75)(cid:17)(cid:3)(cid:57)(cid:86)(cid:87)(cid:84)(cid:86)(cid:199)(cid:82)(cid:75)(cid:80)(cid:77)(cid:71)(cid:76)(cid:79)(cid:73)(cid:77)(cid:88)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
(cid:45)(cid:519)(cid:540)(cid:547)(cid:526)(cid:523)(cid:3)(cid:44)(cid:512)(cid:552)(cid:515)(cid:537)(cid:570)(cid:533)(cid:516)(cid:523)(cid:541)
(cid:58)(cid:73)(cid:86)(cid:81)(cid:77)(cid:88)(cid:88)(cid:80)(cid:89)(cid:82)(cid:75)(cid:3)(cid:3)(cid:3). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521
(cid:41)(cid:552)(cid:547)(cid:516)(cid:548)(cid:516)(cid:535)(cid:3)(cid:48)(cid:516)(cid:547)(cid:547)(cid:519)(cid:540)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:8)(cid:523)(cid:519)(cid:568)(cid:570)(cid:567)(cid:548)(cid:3)(cid:8)(cid:537)(cid:570)(cid:533)(cid:567)(cid:548)
(cid:58)(cid:77)(cid:79)(cid:88)(cid:77)(cid:81)(cid:77)(cid:87)(cid:77)(cid:73)(cid:86)(cid:89)(cid:82)(cid:75)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530
(cid:57)(cid:540)(cid:512)(cid:516)(cid:535)(cid:519)(cid:3)(cid:47)(cid:526)(cid:512)(cid:519)(cid:516)(cid:523)
(cid:58)(cid:77)(cid:86)(cid:88)(cid:89)(cid:73)(cid:80)(cid:80)(cid:73)(cid:3)(cid:55)(cid:73)(cid:69)(cid:80)(cid:77)(cid:88)(cid:174)(cid:88)(cid:73)(cid:82)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536
(cid:8)(cid:523)(cid:519)(cid:568)(cid:570)(cid:567)(cid:548)(cid:3)(cid:8)(cid:537)(cid:570)(cid:533)(cid:567)(cid:548)
(cid:62)(cid:73)(cid:77)(cid:88)(cid:87)(cid:71)(cid:76)(cid:77)(cid:71)(cid:76)(cid:88)(cid:73)(cid:82)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
(cid:38)(cid:537)(cid:570)(cid:516)(cid:547)(cid:3)(cid:49)(cid:567)(cid:548)(cid:562)(cid:533)(cid:519)(cid:570)(cid:512)
(cid:62)(cid:73)(cid:77)(cid:88)(cid:94)(cid:73)(cid:89)(cid:75)(cid:73)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553
(cid:50)(cid:567)(cid:512)(cid:523)(cid:516)(cid:548)(cid:3)(cid:8)(cid:567)(cid:528)(cid:512)(cid:552)(cid:533)
(cid:62)(cid:73)(cid:89)(cid:75)(cid:82)(cid:77)(cid:87)(cid:3)(cid:3)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563
(cid:8)(cid:567)(cid:512)(cid:567)(cid:3)(cid:47)(cid:552)(cid:548)(cid:519)(cid:515)
(cid:62)(cid:89)(cid:75)(cid:73)(cid:76)(cid:193)(cid:86)(cid:77)(cid:75)(cid:79)(cid:73)(cid:77)(cid:88)(cid:3)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
(cid:8)(cid:526)(cid:515)(cid:567)(cid:548)(cid:548)(cid:567)(cid:570)(cid:3)(cid:42)(cid:537)(cid:535)(cid:519)(cid:512)(cid:515)(cid:540)(cid:519)(cid:538)
Autor:innen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583
(cid:46)(cid:82)(cid:72)(cid:73)(cid:92)(cid:3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587
8
Einleitung lässt sich als Ausdruck eines neuen Historis-
Martin Sabrow / Achim Saupe mus verstehen, der durch Erlebnis und Er-
Authentizität ist eine Pathosformel der Ge- fahrung, antiquarische Akkuratesse und nach-
genwart. Sie umschließt den Anspruch auf schöpfende Aneignung ebenso wie durch
Wahrheit und Glaubwürdigkeit, sie zielt auf kritische Reflexion bestimmt ist. Wie auch
ein nichtentfremdetes Leben und den ehr- in anderen Bereichen des gesellschaftlichen
lichen Umgang miteinander; sie steht für Lebens wird das Authen tische dabei ebenso
den Anspruch auf das Ursprüngliche und oft bemüht wie als Illu sion entlarvt und ver-
Unverstellte. Ihre Botschaft heißt Echtheit, worfen.
und im Blick auf die Vergangenheit verlangt In den unterschiedlichen Feldern des
sie nach Unmittelbarkeit und Originalität. Authentizitätsbegriffs, der eine subjektorien-
Die Rede vom Authentischen befördert tierte ebenso wie eine objektbezogene Dimen-
im Sinne Aby Warburgs einen Gefühlsaus- sion besitzt (Saupe 2015), konzentriert das
druck von universaler Gültigkeit und stellt Handbuch sich auf seine geschichtskulturel-
doch zuallererst immer eine Vermutung dar. le Verwendung, und damit auf das Verhält-
Sie formuliert Wunsch, Sehnsucht und Ver- nis von Authentizität und Vergangen heit.
sprechen, und sie ist Projek tion, Frage und Die Frage, ob und wie die Authentizität von
Behauptung zugleich. Authentizität hat da- Dingen im Lauf der Zeit verloren geht und
bei eine dingl iche, materielle und raumzeit- wiederherstellbar ist, stellt heute den wohl
liche Dimens ion, doch fassen lässt sie sich am heftigsten diskutierten Streitgegenstand
kaum. Weit gehend medial und diskursiv in der Denkmalpflege wie in der Städte-
erzeugt, ist sie eine Zuschreibung der Ge- planung der Gegenwart dar. Wenn in
genwart an die Hinterlassenschaften der Deutschland im Zweiten Weltkrieg oder in
Vergangenheit. Zu gesprochen werden kann der Nachkriegszeit zerstörte Schlösser und
Authentizität nicht nur Dingen und Orten, Kirchen oder wie in Frankfurt am Main und
sondern auch Personen, ihren Aussagen und Potsdam ganze Stadtquartiere in historischer
Erzählungen. Zudem ist sie eine Reflexions- An mutung wiederaufgebaut werden, steckt
kategorie, um die vermutete Nähe einer darin die Überzeugung einer gewahrten oder
Aussage, Darstellung oder Aufführung zu Hoffnung auf eine wiedererweckbare Authen-
einer vergangenen Wirk lichkeit zu beurteilen, tizität, deren Resultat Kritiker wiederum als
die sich der Erfahrung weitgehend entzieht. kitschige Nachbauten im Stile von Disney-
Der Umgang mit der Vergangenheit wird land ansehen. Als dem Authentizitätsanspruch
seit jeher durch einen Diskurs der Authenti- eindrucksvoll genügend oder ihn hoffnungs-
zität geprägt. Jedoch sprach man lange Zeit los verfehlend werden aber nicht nur mög-
nicht von Authentizität, sondern vom Ech- lichst detail- und originalgetreue Rekonstruk-
ten, Originalen, vom historisch Erhabenen, tionen und ihre Vorgängerbauten bewertet,
Monumentalen oder lokal wie national oder sondern ebenso archäologische Stätten, durch
auch global Bedeutsamen. Im Zuge des an- die Zeit gegangene Industrielandschaften oder
haltenden Geschichtsbooms der letzten vier historische Stadtensembles mit Zeitschichten
Jahrzehnte hat der Authen tizitätsbegriff zu- unterschiedlicher Epochen. Die Schaffung
erst im Feld der Kultur wissenschaften und und Bewahrung »authentischer Orte« stellen
dann im Bereich der Geschichts- und Erin- nicht weniger in der Gedenkstättenpraxis
nerungskultur eine steile Karriere erlebt. Er die entscheidende Richtschnur des geschichts-
(cid:519)(cid:516)(cid:548)(cid:540)(cid:519)(cid:516)(cid:523)(cid:526)(cid:548)(cid:556) 9
https://doi.org/10.5771/9783835347953