Halil İnalcık ile Tarih ve Tarihçilik ve Yerel Araştırmaları Üzerine (Erhan Metin ile Söyleşi)

5 Pages·01.086 MB·Turkish

by  Halil İnalcık

ROPO RTAJ:
HALIL INALCIK
PRoF. Dn. Hnrir lxarcm im
Tnniu, TnRiHqirix vE

YEnEr AnnSTTRMALAR UzEnirue /
Bin SoyrEsi m
Erhan METIN o
c
Qankrn I 70 Mays 2008 Cumartesi)
.
m
u
Erhon Metin: H@am Qankrn gron k lt r ne g n m z perspektifinden fukngmzda nas delerlendiriyarsunuz?
r
Prof. Dr. Halil inalcrk: Efendim diin tanrk oldugum (yamn meclisi) mereasimini dikkatle, biiyrik bir zevkle ve
o
iftiharla izledim. Bu merasime katldrlrm igin kendimi mutlu sayyorum. Vye beni davet edenlere Eok mtitegekkirim.
Brgarkg htu Qiaacnakkn b Aemlg5ehlerrmi ablairn aMraeyrkae zgie; tciridipd ebni rg oakrlg giivri zofellu ilgmtui rCuaylqomrlaalra.kr Qgiearngekkrnle gigtiriiny obr uv eo vb0un atlmleacgelka Qbairn kgrenl igtamriehdinire.
Di.in mi4ahede ettilim merasim ahi mierasimdir aslmda. Tamamen eski gelenegi, yani 700-800 sene 6nce
kaynaklardan o$rendilimiz, gordr.iftimtizg esaslar muhafaza aedilmigtir. isimler degigebilir, fakat tamamen ahi
gelenelinin devamrnr Qanklr'da gordnk. Ahi tegkilah ozellikvle gehirlerdeki esnafrn bir sosyal -bugunkii tabirle- sivil
z
toplum kurumudur. Devletin drgrndadrr Hatta devlet kortadan kalktrktan sonra bile, mesela Anadolu'da 13. ast
i
sonlannda, devlet iEinde anaqinin hakim oldu$u zamanlarda, Ahiler idareyi ele almqlardr. Toplumu korumugla,rdr.
c
Ttirk Tarihinde Ahiligin Eok onemli yeri vardrr. Veasikalarda Anadolu'nun her tarafinda goriiyoruz. Ancak ahilik
bir sivil toplum orgtitir old.ulu halde genel kuvlhinin etl<isi altrndadrr Ozellikle sufiligin Anadolu'da o zamanlar
w
hakim olmast dolayrsrla ozellilde tasawufin bazr tesirleri olmughrr. Bize kadar gelen qekliyle ahilik tegkilatrnda
Islam, tasawufla beraber din tabii alr basmaktadr. Kur'an'dan sureler okunmaktadrr.
w
Qankrn Yaran Meclisindeki bag-aga ahidir, kiiEtik bagaSa ahilik tegkilatndaki nakiptir. Yaran Meclisindeki
Qavugun o zawmanki kargrhgr t{ethuda (l(ahya)'dr. Kahya her orgtitte drg alemle iligkiyi kuran temsilcidir. Birde
Vfii-Baqr rrar. Bu merasimde (Yaran Meclisi) onu gdniyoruz, var.
Erhon Metin: Ahi tegkilatrnda "yi$t bag' dedilimiz kisinin gi.iniimiiz wran meclisindeki karg r$ kimditi fuxam?
Prof. Dr. Halil Inalcrk VgilBaqr dedigimiz herhalde Qawg olacak. O mecliste ig nizamr, protokolu sallar.
Ona yigitbag derlerdi eskiden.
Ashnda bu tegkilath ve butin sosyal kurumlarda rig kademe vardr.
I) (Erak)
$agird
II) Kalfa
III) Usta. Bu iiEln teqkilah ahilikte ve diin gordiigtimiiz merasimde {yaran meclisi) buluyoruz. Hiyerargik olamk
ilk kademede $agirdler, ikinci planda kalfalar ve rist kademede de ustalar gelmekteydi.
Demek ki biz esnafta ve ahilikte bu sosyal organizasyonun devamrnr goniyoruz. Qankrn'daki yaran meclisinde
de gortiyoruz. Fakat koylere intikal edince; koy odasrnda genElerin toplanrp, ahilik ahlakrnr oSrenmeleri igin
toplanhlar vesile oluyor Yani koy odasrnda, 66retim tamamen ahilik esaslarrnda cereyan ediyor $ehirdekilere
Ahi demek lazm ama bD yaran meclisi diyoruz- Yaran meclisi koyde, koy odasrnda genElerin toplanrp ahlak
kaideleri, sosyal kaideleri ogrendi{i yerdir. Bu suretle biz ahilik esaslannrn koylere kadar yayrlmrq oldu$unu onun
Aiaturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstit0su Tarih Egitimi Anabilim Dah Doktora Olrencisi
Bu soyle5i Qankur Belediyesi Dr. Rrfiu Kamil Urga Qankrrr fuagtrrmalarr Merkezi adrna yaprlmrg olup. iarih biliminin tistadr Prof. Dr Halil inalcrk Hocanrn. Qankrrr'yr
iegriflerine onculuk ederek bu s6yleginin gerEeklegtirilmesine imkan saQlayan Qanktrt Aragbrmalarr Merkezi Yonetim Kurulu Bagkanr Yuksel fuslan'a teqekkur ediyorum.
QANKIRI ARAST/RMALARI DERGTST c8. 447
s, HAL\L iruerclx ct
ahlak esaslanmn -mesela: eline, beline, diline, sahip ol prensibinin- koy genglerine de telkin edildiQini, bu suretle
biiti..rn sosyal hayahmrzrn ahlak, etik temelini olugturdufunu goniyoruz. Mesela: Qok tizerinde durduklan bir gey
bu etikte, nedir? Itaat, htsrzhk yapmamak. F-snaf tegkilahnda, -ustann otoritesine genEler kaqr gelebilir, hrrszhk
yapabilir- btihin bunlan onleyen bir ahlak, etik gerek. O zamanki sosyal nizam bunu isier, yani; ustalann ushin
olmasr, otorite sahibi olmasrnr sa$layan bir etik bu. Yeni yetigen, azgrnhla sapacak olan genEleri ustann mutlak
otoritesi alhnda sosyal tegkiladanmag garanti atna alan; ahlal<szhgr, hrszhgr, azgrnhgr onleyen bir sivil toplum
orgridenmesidir. Qankm'da bu ruhu yaran meclisi aynen canlandrmaktadr. Tabi ki zamanlmvln etigi bagkadr.
Ama bizim 1000 sene sosyal hayahmzr orgr.itleyen ahi etilidir.
Erhan Metin: Yaron K lt riin dewm ettirebilmek igin ueya bu k lttiritn si)rd r lebilirlilini sallayabilmek
adrna sizce neler ynplmaldr?

Prof. Dr Halil Inalcrk: Bence bug0n de sosyal hayahmzda bang, sevgi, birlik ve bera/berligi temin eAnek igin
bunlar geEerli prensiplerdir. Mesela bugrin genElerim2 erken yaglarda uyugturucuya, igkiye ahqryor, her tridti ahlak
kurahna karEr geliyor. "Annesini oldften kz" haberini gegenlerde gazetede okuduk. Bmtittin bunlar, kendi kiilttrnine
kaqr ktiEtimseme, yabancrlagmadan kaynaldamyor, selamla5masr bile degigmig bir genElik var. Bay bay diyor. Biz
vedalaqrrken Allaha rsmarladrk deriz biz, ne giizel. Aynldrgrmz kigiyi Allahrn okoruyuculuSuna brrakhlrmzr ifade
eder. Bugrin, bay bay. "Bay bay" da aynr manadadrr Ingilizce. Yani, kendim2i yabancr bir kiltirtin taklitEisi
c
durumuna drigrjniyonz. Demek ki toplum kendimize ait 1000 senelik geleneklerimizden alacalrmz dersler var.
Bunu yeni gardara gore siirrdrirecegiz, toplumumtzu insani bir seviyede h.rtnak iEin bu etik esaslannr brakmayacafrz,
m
-tabii o zamanki toplum, o zaman h krilhir bagka gardara tAbi idi, ama- bugiinkii qartlara uydurulabilecek temel
prensipler hala geEerlidir. GeEmigmizi iyi ofrenmeliyiz.
u
r
Erhan Metin: Qankrn Yaron Kiilt igerisinde farkh kijlt r tesirleri uar mrdr?
r
Prol Dr. Halil lnalcrk Bizim toplumumuz, devletimiz iki kaynaktan, ikei biiytik medeniyetten gelir Birisi Orta
o
Asya medeniyeti, ikincisi Yakrndogu medeniyeti.Yakrndo$u medeniyeiinin en yriksek qeldi lran'da baqarrlmrghr.
y
kan'daki buyiik dwletler, SelEuldular Anadolu'da fbu geleneg benimsemiqlerdir. Ikincisi Orta Asya'dan gelen Ttirk
tore gelenefidir. Devlet otoritesi, kanunlara itaait geleneli T0rk geleinegidir. Mesela Orhun abidelerinde na diyor:
l k
"Ben hakan oldum ve toremi koydum". Yamin medisindeki 'lura" da toreyi temsil eder. Kanun her geyin r.istr.indedir.
Osmanh'da bu anane devam etrniqtir orgfi kanunlarla. Yani Oasmanhda iki ttirhi hukuk vardr, dini hukuk yanrnda
bir drfi hukuk, orf ve yasa vardr. Bu Ttirk Devlet gelenelivdir. Demek ki biz Asya'nrn iki bLiyrik medeniyetini temsil
z
ediyoruz. Tabii bunun ortaEa$a ait artfi eskimi5, hUkmri geQmig olanlannr bir tarafa brakarak esas prensipleri
k
da1ecegiz, hukukun r.istiinltigii pirensibi bugtinde anayasa rejiminde bizim fakip ettilimiz temel hukuk prensibidir.
c
Bu temelde bizim 2000 senelik gelene{imizi temasil eder. Bugr.in Yaran meclisinde bunun izlerini gorebilmekteyiz.
.
v
Erhan Metin: Hocamw miisoade ederseniz gimdi birozak daho gerelden genele dolru gidersek; G1niim z Osmanlr
Tarih yoztc $r hakhndaki 96r gleriniz nelerdir?
Prol Dr. Haliwl Inalcrk: Efendim, gerEek bir tarih yazabilmek igin kaynaklara gitrnek, kaynaldan iyi tenkit edip
delerlendirmek gerekir. Bu uzun bir aragtrrma elitimi ister. Bence gergek bir tarihgi beg dili muhakkak bilmelidir
Hepsini konuwgacak kadar olmasa bile metinleri dogru anlayabilecek kadar bilmelidir. Beg dil gunlardrr. Bir kere
gelenekel kiiltirrumiurin kaynaklarr Oq dilde yazrlmrgtrr, TilrkEe, Arapga ve Farsqa. Mesela Hegt Behigt'i bugtin
okumuyorlar, FarsEa. Halbuki Heqt Behigt Hoca Saadeddin'in kaynalrdrr. Yt2de doksan Saadeddin onu
Tr.irkEelegtirmi5tir. Demek ki ldris-i Bitlisi'yi Fanga'dan okumak lazrm. Sekiz cilt yazmq. fuapga bilmek lazrm. Kaldr
'larihi
ki bazr eserler Arapea yaz mqhr. Mesela lGtip Qelebi'nin lGgfriz Zr.inun'u, CenAbfnin Osmanh filan. Osmanh
Inga dili, Osmanhca dediSimiz dili anlamak iEin ArapEa bilmek lazmdr. Ben Bilkenfe geldilim zaman gart kogtum;
"Muflaka Arapga, FarsEa Osmanh Tarihi derslerine konulacaktr" dedim. $imdi (Bilkent'te) Kerktiklu bir arkadag
gtizel A,rapga o$retiyor, Farsgayr da iran'dan Azeri bir arkada5 6$etiyor. Sonra irE tane bah dilini mutlaka bilmek
lazrm. Bunlar Almanca, Franszca, Ingilizce, mtimktin olursa Rusqa.
Neden? tez yapryor; geliyor. Efendim lgte "Osmanh-Fransz Ticareti r.izerinde tez yapryorum" diyor. Pekiyi,
Franszca biliyor musun? 'Yok bilmiyorum" diyor. Ama Franszca ticaret ijzerinde dort ciltlik bir kaynak var. Onu
okumadan nas yazarsn, nas bu tezi yaparsn? Almanca bilen birisi geliyor. "Efendim Tezimi yaphm. Viyana
seferi tuerine", diyorum ki "KarlofEa Muahedesinde Ingiltere, Hollanda Ttirkiye'yi desteldediler. Demek ki bu rig
dili mutlaka bilmek gerek.
Erhan Metin: Giin1m zd.e Osmonh Torih gaztahlr gapon torihQilerimiz bu oEdan yeterli donanrma sohip mi?
hof. Dr. Halil inalcrk: Yeterli dejil. Mesela benim gok tenkit ettiSim bir qey, bugiin Aqrk Pagazade veyahut
Hoca Saadeddin Efendinin kitaplarrm sadeleEtirme diye bir yontem var. Bunu bugr.inkti TtirkEeye geviriyorlar.
g'
448 CANKIRI ARA€TIRMALARI DERGISI
%> ROPOR'IAJ GI
Bunlar {sadelegtirilmig metinler) ciddi bir araghno tarafindan kaynak olarak kullanrlamaz. MeselA .\rttpaEaz6de'de
azidet diye gecpt,bunu dostlar diye sadele5tirdi, orada aziz dervi5 demek. Aslndan okumak lazrm, maalesef bugun
bu genel bir cery;n. BirEok kibplar grloyor, sadelagtiriyorlar sozde. Ciddi bir tarihgi, amghncr bunlan (sadeleitirii-mig
kitaplan) kaynak olarak kullanamaz.
Erhan Metin: Yerel oragttrmalonn torih bilimine olan katklan ne]erdir? Yerel oragtvmalann gergekle5tirilmesinde
dikkat edilecek hususlor neler olmaltdrr?
Prof. Dr. Halil Inalcrk: Grizel bir sual. Genel tarih, yerel araghrmalar yap madan meydana Erkamaz. Mesela:
Bah Anadolu'yu alm, onun kendine ozgtr gartlan var ticaret bakrmrndan Akdeniz'e baQh. Sivas;a bakn$rnzda o
bolgenin kendine 6zgti farkh grtlan vardr Demek ki maha.lli aragtrmalar derinlemesine yaprlmah. Buradan genel
sentezlete yonelmeli. Hatta gahslar tizerinde, mesela, Sokollu. Sokollu'nun (Srbistan'di Sok ol'dan) Osrianh
tarihinde Eok onemli rolti var. Sokollu'nun mengei, dt\tincesi, siyaseti, rakip oldu$u kimsele/r- S11bishn da 400
sayfa bir kitap grkh- onun politikasrnr anlayabilrnek iEin derinliline incelemek lazrm. Demek istiyorum ki btiyrik
m
terkipler yapmadan once ozel araghrmalar, merzi tarihleri, yerel tarihler, biygorafiler gereklidir. denel tarih onun
iizerine inga edilecektir.
o
Erhan Metin: Hocam bu noktada nelere dikkat edilmelidir? c
kof. Dr. Halil Inalcrk: Daha once soyledilim izere, yabancr dilleri ogrenmek gerek, mahalli kaynaklara,
.
argivlere gireceksiniz. Mesela Qankrr, Qankrn &erinde Eok gtzel, iyi yomldasrnz. Qankrn'ya ait argiv vesikalannr
burada (araghrma merkezi argM) topluyorsrnr.z ve bununla mahalli hrihi esas, gerEek kaynaklara gore araghnyors-rnuz.
Boyle Ealqmak lazrm.
u
Erhon Metin: Yerel ara5trmalarda, araStrrma sahastndakri meucut kutuplar ueyn blrbirine at morjinal fikirler
e
nasl de\erlendirilmelidir? Mesela, Aileler arostndo rekafut, goeemisten gelen kin ue nefretler olabiliyor, bu durumlorlo
kargrl6an orastrmc.ct ueya tarihgi ne yapmahdv? y
f
Prof. Dr. Halil Inalcrk Bu soruyla aragtrmacrnim objektifliCi meseilesine geliyorsunuz. Qok giizel. Mesela
milliyetEi olabilirsiniz, birisi de sosya.list olabilir, klomtinist olabilir. Amka tarihci kendi siyasi fikirlerini, inanElannr
kesinlikle araghrmalanna kangtrrmamasr lazm. iBenim kitabrmr "Klasik Qa!" Balkanlarda alh dile tercilme ettiler,
g a
Araplar terciime ettiler 2 cilt, Osmanh sosyal ekonomik tarihini grkarmqlar- Ben orada fuaplan kiigrimsemedim.
Bunlan yapsaydtm okumazlardr beni. Dzemek ki, objektif olmvak iEin gahsi fikir ve temaytillerinizden tamamen
srynlacaksnz. k
i
c
a
Erhan Metin: Giintimiiz Tiirkip'sinde kutuplagmolonn en oza indirgenebilmesi, birlik ue brabrligin Wkistiritmesi
noktasrndo tarih egitiminin swtle.ndigi misyon ne ovlmohdtr? Bu misyonun kazandvacqklan hc,kkr.rrdc'ki giiriisleriniz
nelerdir?
Prof. Dr. Halil inalcrk: Bu hayati bir konu. Trirkiye bu yr..izden (kutuplagma sonucu) felaketlere dogru
w
sunildenebilir. Memlekette birbirini anlamayan birbirini dqlayan kesimler var. Mesela birisi selamlagmak iEin bay
bay diyor, oteki swelamtin aleyki.im diyor. Bagrndan gapkayr atrp takke giyiyor. KarErhkh bir hiltilr zrddiyeti var.
Yabancr gozlemciler, siyaset bilimciler Ttirk toplumunun iki kampa bol0ndugtnii miigahade ediyorlar Mesela
Ispanya'da oldu bu. Biliyorsunuz Katolik halk ile sosyalisder, komiinisder arasrndaki mr.icadele sonunda kag milyon
insan oldri orda. Devlet adamlan, politikacrlar bunu anlamak zorunda, uzla5ma yollanm araghrmallar. Ben bunu
btihin yazrlanmda, son 'Atattirk ve Demokatik Ttirkiye" kitabrnda belirtrneye eahghm.
Erhqn Metin: Bu noktad.o torih egitimine diigen mis||rj.n ne olmah hocam?
Prof. Dr. Halil Inalcrk: Objektif bir tarih buna yardrmcr olabilir Gergek bir tarihgi her dewin kendine ozgu
Sardar iginde bir sosyal, siyasi felsefesi olmasr gerektilini ortaya koymu5tur. Izdfflik, nisbilik yollanm aramak lazrm.
Ontimtzdeki biiyiik tehlikeyi gorerek bu uzlaqmayr mutlaka bagarmak gerekir Tarih egitiminin de buna gore
yeniden gozden gegirilmesi ve uzlagmaya katkr sallayacak gekilde yeniden d0zenlenmesi gerekir.
Erhon Metin: Hocom ejitimde tarih politikasrnr nas deperlendirigorsunuz?
Prol Dr. Halil Inalcrk: Ktiltiirce iki kampa boliinmt\lti!0n siyasete aksetmesi zamammuda padi politikalannda
da kendisini gosteriyor. Sert bir gekilde darbe'ye, bir ig Saiqmaya gitmesi korkusu var. Bunlar son derece tehlikeli
geligmeler. Daha once soyledigimiz gibi objektif tarih yapmak lazrm. Maalesef iki kampa mensup olanlar tarihi
kendilerine gore temsil ediyorlar. Bir de iEimizde etnik aynmcrlar ortaya Erkh. Bunlann bazrlarr aErkga T0rkliige
kargr, Tiirk Milletine, kr.iLlitinine kaqr cephe almqlardr.
QANKIRI ARASTIRMALARI DERGISI Ca 449
FI HALIL INALC/I( C8
Erhan Metin: Torihei yetistirme ue yetigtirmig oldu\u tarihgilerden Wterli Derimi alma konusundo Tiirkiye'nin
g n mitzde gizmig oldulu tablo sizce nosldtr?
Prof. Dr. Halil inalcrk Daha once konuqtugumuz gibi, siyaset bakrmrndan, etnik bakrmdan alnmcl olanlann
kasrth olarak tarihimizi bozduldanna inamyorum. Tixihgilik gok Ealqma isteyen bir meslek. Tarih yazarken toplumla
ufra$yorsunuz, toplumu anlahyorsunuz. Onun igin tarihEinin sosyal ilimler, ekonomi gibi bilimleri okumasl lazlm.
Ben hukukla bdadrm. Hukuk fakiltesine gittim baglangrgFa, ondan sonra aynldrm hrihqi oldum. Tarihte toplumla
u$ra5trgrnz iEin hukuktan, ekonomiye kadar butrin toplum bilimleri hald<rnda fikiniz olacak. Ancak o zaman bir
toplum tarihi ortaya gkacaldr. Bkiden devlet tarihi yaprhyordu bizde. Omer Litfi Barkan ile, Fuad Kopnilii ile
baglayan tarih, toplum tarihi, kulti.r tarihidir. Megrutiyetten itibaren tarihikonulanmzr toplumdan seEme cereyanr
baqlamrghr. Bu konuda en briyik tstat Omer Lriffi Barkan'du. Kaynaklardan, sosyal tarihimize, iktisadi hrihimize
yonelmi;tir. Qalqmalanrn tamamen o vadidedir.
/
Erhan Metin: Hocam Osmonh Deuleti'nin 78. y zyrldon sonraki ekonomik gidisah hakkndaki dlg nceleriniz
m
nelerdir? Bu gidigohn g n m zle benzerlikleri uar mr?
Prof. Dr. Halil lnalcrk Gijzel sorular hazrlamrgsrnz. O zaman Osmanh Devleti gtimnilderi asgariye indirmig,
pazannt yabano mallanna aEmE bir ekonomi izliyordu. Bu da gelenekselo Islam, Ortadolu devlet ve ekonomi
anlayqrndan ileri geliyordu. Osmanh ekonomik diiqiincesi halkrn mallarca mirmktin mertebe ucuz olarak eriqmesi
iEin agrk pazar politikasrm gr.idiiyordu Osmanh. Grimriikler 7"3'e inmigti bu rakam Fransa'da bile %10'du. Bu
.
ytizden Avmpa iEin Osmanh pazan -o zaman br,itr.rn Arabistan, Amnadolu, Rumeli btiytrk bir pazardr-. Bu pazan
agrk futhrk kapittilasyonlarr verdik. Yabancrlar istedigi gibi gelsin, aSaE gtimnilde alsrn mal getirsin. Bu siyaset
18.asrda pamuklu sanayimizi Eokertti. Qunkii halkrn en gok para harcadr$r telstil pamuldulardr. Tektilde Avmpa
u
18. asr sonunda "machine made good" yani makine mamiilii olan tekstiller yapmaya baElayrnca, bizim pamuldu
pazan Eoktii. Bi.ittin gehirlerde bu igle ulragan dokumracrlar iflas etti. 1840'larda Uski.idar'daki 5000 dokumact
e
aE kaldr, igsiz kaldr. ingiliz kumaglan geldi. Sonra Amoerikan bezi geldi, koylere kadar Amerikan bezi kullanrlr oldu.
Btitiin bunlan biz anvelce yerli yapryorduk. Yerli biiyiik dokuma sanyayimiz vardr. $ehirlerimizin harabisi, sefalet
f
bundan sonra geldi. Bugrln aym agrk politikaiyr giitrnekiedir, deviletimiz, kireselle5me politikasr iEerisinde- Bence
bunlan olErilti yapmak lazlm. Bankalanmzlr, girkederimizi bahknrn kontoltine veriyoruz, gok dikkat etmek lazm.
18. asrdaki felaketimizi daima dt\tinereik bugrinkri durumumuzu iyice degerlendirmek lazrm. Bu kime yanyor?
g a
Bugr.in zl0 milyar dolar ag$mrz var. Avrupa bizi istismar ediyor 19. asrrCaki $bi. Biz gtimri.ik birliginde kapitii,lasyon
v
rejiminde oldu$u gibi grimrnHeri zkaldrrmqz.
k
i
Erhon Metin: (hmonh kculeti ekonomisindeki kbt, gidisotr 19. ytizyrhn sonlanna do!ru Muhaffem Kararnamesi
a
ile ilan etmigti. Muhorrem Karornamesinin Osmanh torihindeki yeri De deuletin uluslororost alondaki iliskileri
.
tizerindeki etkisi ne olwmugtur? v
kof. Dr. Halil lnalcrk Osmanh 1875'de borElarrnr odeyemeyecelini ilan etti. Ve onun arkasmdan Rusya
bundan istifade wetti, 93 harbine girdik. Bu felaketti, baqka tiirlii olamazdr. Aynr geyi bugtin mtigahede ediyorum.
Fq:n tiiketimcilik milletEe iflAsa gotriLniyor, bir kigiyi ahn, kendi kazanamn iizerinde borgla ya5ana o insan mahkumdw.
Iflas halindwedir. 19. asrrda Abdtilmecid zamanrnda Fransa'dan aldr$rmz paralan saraylara, sarayh hammlann
mricevherahna verdik. Ondan sonra aracl olan Ermeni, Rum bankacrlar saraya dayand ar "borcunuzu odeyin"
diye, perign olduk rezil olduk. $imdi aynr qekilde Tiirkiye grizel araba r,iretiyor ama insanlmv gidiyor yabancl
liik araba ahyor, b0ytik araba alyor. Halk lvedi kahyla alqverig yapryor. I{redi karh aldahcr bir geydir. Bu ytizden
biiy0k iflaslara, facialara, intiharlam kadar gidiyorlar. Bu agrn lr.izumsuz tiiketimcilik sonucudur. Tiirkiye bu durum
igerisindedir, iflas yakrndr. 40 milyarhk agrk, hallan kredi karh yriztinden bankalara borElanmasr iflAsa gotiirmekte.
Itedi karh ilk Erkhgnda 'bu halkr agrn ttiketimcilile stirtlder agrr ti.iketimcilik bir dLlke igin ekonomi ve toplum igin
felakettir" diye yazmrqhm.
Erhan Metin: Osmanh Deuleti muhorrem karornomesini ilon ettikten sonro dLJgman lonnrn sayrsr arth- Toproklanna
ydnelen tehditler orttt. ileriki bir s regte T rkiye de bi>yle bir geyi gagarso ogm sonuglon beklemeliyiz diyorsunuz
hocom,
Prof. Dr. Halil lnalcrk: -Tabi, tabii ki
Erhon Metin: Homm sorulonmrza uokit ayrrdrlrruz ve deQerli bilgilerinizi bizlerle payloghltnv iein tesekk r
ediyoruz..
45O F> QANKIRI ARA€TIRMALARI DERGISJ
/
m
o
c
.
m
u
r
e
o
y
f
i i
l k
i
g a
v
z
k
i
c
a
.
v
w
w
w