Hak ve Adalet Platformu

487 Pages·2017·12.6 MB·Turkish

by  Bayram Eren

Hak ve Adalet Platformu
Hak ve Adalet Platformu

15 TEMMUZ 2016 SONRASI
“OHAL” DE YAŞANAN TOPLUMSAL
SORUNLAR ve HAK İHLALLERİNİN
SOSYAL BOYUTLARI

HAK ve ADALET PLATFORMU
(RAPOR)

Aralık -2017
Hak ve Adalet Platformu

ARAŞTIRMANIN KİMLİK ÖZETİ

Yöntemi: Araştırmada nitel ve nicel karma araştırma yöntemlerini içeren
internet üzerinden on-line araştırma tekniği kullanılmıştır.
Yapılış Tarihleri: Araştırma 24 Eylül 2017- 1 Aralık 2017 tarihleri arasında
yapılmıştır.
Araştırmanın Yapıldığı Yerler: Araştırma, Türkiye’nin 82 ilinden 2029
kişi ve dünyanın 40 ülkesinden 144 kişinin katılımı ile yapılmıştır.
Örneklem Büyüklüğü: 2173 kişidir.
Yapıldığı Yer: İnternet, On-line, (Küresel katılıma açık)
Güvenilirlik Derecesi ve Hata Payı: Araştırma %95 güvenilirlik
derecesinde ve ±%2,10 hata payı aralığında analiz edilmiştir.
Cronbach's Alpha (Güvenilirlik) oranı: %96,5’dır (Mükemmel
araştırma oranı).
KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) (Örnek Yeterlilik) Oranı: %94,9’dir
(Mükemmel araştırma oranı).
Bartlett's Test of Sphericity (Sayısal Analiz Edilebilirlik
/Genellenebilirlik) Oranı: Sig= 0.000 (Mükemmel araştırma
oranı).
Hak ve Adalet Platformu

SUNUM

Bu çalışma 15 Temmuz 2016 menfur darbe girişimi ve OHAL ilanı sonrasında ortaya çıkan
toplumsal ve bireysel mağduriyetler ile OHAL kapsamında yaşanan, baskı ve hak ihlallerinin sosyal
boyutlarını araştırmak üzere “Hak ve Adalet Platformu” tarafından tasarlanmış ve yürütülmüş sosyal
bir araştırmadır.
Araştırmanın, toplumdaki tüm kesimlerin sosyal problem ve algılarını içerebilmesi için, tüm
toplumsal kesimleri kapsayabilecek şekilde bir çerçeve belirlenmiştir.
Belirtilen çerçevede, araştırmamıza;
 OHAL ve/veya KHK mağdurları
 OHAL ve/veya KHK mağduru yakınları
 DOĞRUDAN mağduriyeti olmayan bireyler;
kategorilerinde olmak üzere tüm toplumsal kesimlerin dâhil edilmesi hedeflenmiştir. Böylece,
belirlenen, üç kategorideki katılımcıların OHAL’de yaşanan olaylar, durumlar ve hak ihlalleriyle
ilgili sosyal deneyimleri, sosyal algıları ve yargıları arasında istatistiksel olarak anlamlı sayılabilecek
farklılıkların olup almadığının da ölçümlenmesi amaçlanmıştır.
Yukarıda belirtilen amaca uygun olarak, her gruba kendi statülerine uygun soruların
sorulması yanında, “Toplumsal algılar/yargılar” bölümünde Likert soru tekniği kullanılarak, farklı
katılımcı kategorileri arasındaki algı/yargı farklarının tespit ve ölçümünü sağlayacak çok sayıda
müşterek sorular da sorulmuştur. Bu şekilde OHAL ve KHK’larla yapılan uygulamaların toplumun
tamamının farklı kesimlerinde nasıl algılandığının da ölçümlenebilmesi hedeflenmiştir.
Araştırmada yüz-yüze, telefon, posta yolu ile vs. araştırma teknikleri kullanmak yerine,
on-line (çevrimiçi) araştırma tekniğinin kullanılmasının temel nedeni, çok küçük maliyetlerle
“Mümkün olan, en fazla sayıda katılımcıya ulaşma olanağı sağlamasıdır. Bunun yanında;
katılımcılara kendilerini güvende hissedebilecekleri bir ortamda, gizlilik standartlarına uygun ve
“anonim” bir biçimde kendi deneyim ve algılarını rahatça ifade edebilme imkânını sağlamasıdır.
Öte yandan, online-araştırmaların sağladığı güven ve gizlilik fırsatının kötüye kullanılarak,
araştırmamızın bilimsel güvenilirlik ve geçerliliğine zarar verebilecek girişimlerin önlenebilmesi
için, araştırmamıza katılanlar veya katılmayanlar tarafından da çok sayıda şikayetin yapılmasına
i
Hak ve Adalet Platformu
sebep olan, oldukça fazla detay bilgi sorulması ve birbirinin tekrarı gibi görülen bazı çaprazlama soru
tekniklerinin fazlaca kullanması zorunluluğu doğmuştur. Araştırmamıza katılanlardan, aşırı
detaycılık ve çapraz sorularımız hususunda verdiğimiz rahatsızlıktan dolayı özür dilemekle birlikte,
kendilerini temin ederiz ki bu uygulamamız sayesinde araştırmamızın bilimsel geçerlilik ve
güvenilirliği oldukça yüksek tutulabilmiştir. Bu hususta bir örnek vermek gerekirse; detaycılığımız
sayesinde, mağdur veya mağdur yakını katılımcıların bazen sehven yaptıkları veri giriş hataları dahi,
ayrıntılı bilgiler ve bu bilgileri kullanarak yaptığımız çapraz analizlerimiz sayesinde kolayca tespit
edilerek düzeltilebilmiştir. Ayrıca, çok eksik, yetersiz, hatalı, tutarsız veya hileli davranış sergilediği
belirlenen katılımcıların verileri de analiz dışı bırakılarak araştırmanın bilimsel güvenilirlik ve
geçerlilik kalitesi korunmuştur.
Araştırma sorularını OHAL sürecinin yarattığı tüm sosyal sorunları kapsayacak şekilde
kapsamlı tutmaya çalıştık. Ancak farkındayız ki, gözden kaçırdığımız veya bilinçli olarak araştırma
kapsamı dışı bıraktığımız bazı konular da bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle, çok fazla sayıda olduğu
şikâyetlerine konu olan bunca soruya rağmen, araştırmamızın, OHAL’in bireylere/topluma yaşattığı
travmaları tamamen kapsayıcı olamadığının da farkındayız. Ancak OHAL sorunlarını araştırma
çalışmalarımız çerçevesinde ve imkânlarımız nispetinde şimdilik ihmal ettiğimiz konuları da sırası
geldiğinde araştırmaya gayret edeceğimizi bildirmek isteriz.
En son olarak; çalışmamıza katılıp, araştırmamız için zaman ve emek sarf eden tüm
katılıcılara teşekkürü bir borç biliriz. Ayrıca, araştırmamızın, OHAL ve KHK mağdurlarının yaşadığı
tahammülü oldukça güç olan sıkıntılar ve hak ihlallerine ulusal, uluslararası düzeyde farkındalık
yaratmasını ve de mağdurların çektikleri sıkıntılarından biran önce kurtulabilmelerine vesile
olmasını dileriz.
Hak ve Adalet Platformu, hiçbir zaman, egemenlerin, ezenlerin, sömürenlerin yanında olmadı
ve olmayacaktır. Platformumuz daima, ezilenlerin, ötekileştirilenlerin, sömürülenlerin tarafında yer
almıştır ve almaya devam edecektir.
Bizler, kimsenin mağdur ve mazlum olmaması için;
Hak, Adalet ve Vicdan için varız!
Güçlünün haklılığından değil, haklının güçlülüğünden yanayız!
Saygılarımızla
Hak ve Adalet Platformu1

1 İletişim: [email protected] ; www.hakveadalet.org
ii
Hak ve Adalet Platformu

İÇİNDEKİLER

RAPOR ÖZETİ ............................................................................................................................... vii
KATILIMCILARIN GENEL SOSYO-DEMOGRAFİK GÖSTERGELERİ ......................................1
ARAŞTIRMAYA KATILAN KATILIMCILARIN MAĞDURİYET DURUMU KATEGORİ ANALİZLERİ .... 2
ARAŞTIRMAYA KATILAN KATILIMCILARIN SOSYO-DEMOGRAFİK KATEGORİ
ANALİZLERİ ..................................................................................................................................5
KATILIMCILARIN CİNSİYET DURUMLARI ............................................ 5
KATILIMCILARIN ÖĞRENİM DURUMLARI ........................................... 6
KATILIMCILARIN MEDENİ DURUMLARI ............................................. 7
EVLİLİK HAYATI YAŞAYAN KATILIMCILARIN ÇOCUK SAYILARI .......................... 8
KATILIMCILARIN YAŞ KATEGORİLERİ .............................................. 9
KATILIMCILARIN 15 TEMMUZ 2016 ÖNCESİ VE SONRASI BİREYSEL GELİR DURUMLARI ..... 10
KATILIMCILARIN MEVCUT HANE GELİRİ DURUMLARI ................................ 11
KATILIMCILARIN KENDİLERİNİ İNANÇSAL TANIMLAMALARI ........................... 12
KATILIMCILARIN 15 TEMMUZ 2016 ÖNCESİ VE MEVCUT ÇALIŞMA DURUMLARI ............ 13
KATILIMCILARIN 15 TEMMUZ 2016 ÖNCESİ ÇALIŞTIKLARI İŞ KOLLARI ................... 14
KATILIMCILARIN KENDİLERİNİ ETNİK TANIMLAMALARI ............................... 15
KATILIMCILARIN KENDİLERİNİ SİYASAL TANIMLAMALARI ............................. 16
OHAL ve KHK UYGULAMALARININ SİYASAL TERCİHLERE YANSIMALARI ................. 17
OHAL ve KHK UYGULAMALARININ SİYASİ DURUŞLARA YANSIMALARI ................... 18
KATILIMCILARIN YERLEŞİM YERLERİ ............................................. 19
KATILIMCILARIN 15 TEMMUZ ÖNCESİ VE SONRASI MEKÂN DEĞİŞTİRME DURUMLARI ...... 20
KATILIMCILARIN ENGELLİLİK DURUMLARI ......................................... 21
KATILIMCILARIN YAŞADIKLARI EV TİPLERİ ........................................ 21
ARAŞTIRMANIN NİTEL VE NİCEL VERİ ANALİZLERİ DIŞINDA BIRAKILAN KATILIMCI VERİLERİNİN
İNCELENMESİ VE ARAŞTIRMAYA KATILIM DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ................. 22
GİRİŞ ..................................................................... 23
OHAL ve/veya KHK MAĞDURLARI ‘YAKINLARININ’ KATILIMCI DAVRANIŞLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ ........................................................ 24
OHAL ve/veya KHK MAĞDURLARININ KATILIMCI DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ... 33
DOĞRUDAN OHAL ve/veya KHK MAĞDURİYETİ OLMAYAN BİREYLERİN KATILIMCI
DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ......................................... 49
TROL /MANİPÜLATİF KATILIMCI VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ .................... 51
iii
Hak ve Adalet Platformu
ARAŞTIRMAYA TAM KATILAN KATILIMCILARIN VERİ ANALİZLERİ ............................................. 52
OHAL ve/veya KHK MAĞDURLARI YAKINLARININ VERİ ANALİZLERİ ..................... 53
MY01- OHAL ve/veya KHK MAĞDURLARI ile YAKINLIK DERECELERİ ..................... 54
MY02- YAKIN AKRABALAR İÇERİSİNDE KAÇ KİŞİ OHAL ve/veya KHK NEDENİYLE MAĞDUR
DURUMDADIR ............................................................... 55
MY03- YAKIN AKRABALAR, OHAL VE/VEYA KHK DOLAYISIYLA, HANGİ YÖNTEMLERLE
İŞLERİNDEN ATILMIŞLARDIR ................................................... 57
MY04- OHAL ve/veya KHK DOLAYISIYLA, YAKIN AKRABALAR HAKKINDA ADLİ İŞLEM YAPILMA
DURUMLARI ................................................................ 58
MY05- YAKINLARININ BEYANINA GÖRE; OHAL MAĞDURLARI HANGİ TÜRDEN SIKINTILARI
YAŞADILAR ................................................................. 59
MY06- MAĞDUR YAKINLARININ, AKRABALARININ YAŞADIĞI MAĞDURİYETLERDEN DOLAYI
KENDİLERİNİN TIBBİ /PSİKOLOJİK DESTEK ALMA DURUMLARI ......................... 60
MY07- YAKINLARININ YAŞADIĞI MAĞDURİYETLER DOLAYISIYLA, MAĞDUR YAKINLARININ
KENDİLERİ NE TÜRDEN PSİKOLOJİK SIKINTILAR ÇEKMEKTEDİRLER .................... 61
MY08.0- MAĞDUR YAKINLARININ AKRABALARININ KHK/OHAL MAĞDURİYETİ YAŞADIKLARI
KURUMLAR ................................................................. 63
MAĞDUR YAKINLARININ İFADESİYLE; OHAL’DE MAĞDURLARIN VE YAKINLARININ YAŞADIKLARI
SIKINTILAR VE OLAYLARIN ANLATIMLARI ............................................ 64
OHAL ve/veya KHK MAĞDURLARI VERİ ANALİZLERİ .......................................................... 86
A02- KHK/OHAL MAĞDURLARININ DARBE GİRİŞİMİ VEYA OHAL ÖNCESİ GÖREV KATEGORİLERİ
.......................................................................... 87
A03.0- KHK/OHAL MAĞDURLARI HANGİ YÖNTEMLERLE İŞLERİNDEN EDİLDİLER .......... 87
A03.1 KHK’LARLA DOĞRUDAN İHRAÇ EDİLEN veya İŞSİZ BIRAKILAN KATILIMCILAR HANGİ
KHK’LARLA MAĞDUR EDİLDİLER ................................................ 88
A04.0- ÖZEL SEKTÖR: KHK/OHAL MAĞDURLARININ MAĞDUR EDİLME YÖNTEMLERİ ....... 91
A04.2.0- ÖZEL SEKTÖR KURUMLARINDA KAPATILMA, KAYYIM ATANMASI, LİSANS İPTALİ GİBİ
SEBEPLERLE İŞLERİNDEN OLAN, İŞSİZ BIRAKILANLARIN YAŞANAN SÜREÇLERLE İLGİLİ
ANLATIMLARI ............................................................... 92
A06.3.1- TÜM KHK/OHAL MAĞDURLARININ OHAL/KHK ÖNCESİ ÇALIŞTIKLARI/BULUNDUKLARI
KURUMLAR ................................................................. 98
A06.3.4 KHK VEYA OHAL NEDENİYLE MAĞDURİYET YAŞAYANLAR HANGİ SEKTÖRLERDE
ÇALIŞMAKTA İDİ ............................................................. 99
A07.0- KHK MAĞDURLARI 15 TEMMUZ 2016 ÖNCESİ HERHANGİ BİR CEZAİ SORUŞTURMA
GEÇİRDİLER Mİ? ............................................................ 100
A07.2- 15 TEMMUZ 2016 ÖNCESİ GEÇİRİLEN CEZAİ SORUŞTURMALAR İLE OHAL SONRASI
GEÇİRİLEN SORUŞTURMALAR ARASINDA NE GİBİ FARKLAR BULUNMAKTADIR .......... 101
A07.3- 15 TEMMUZ 2016 ÖNCESİ ve SONRASI GEÇİRİLEN CEZAİ SORUŞTURMA SÜREÇLERİ
HAKKINDAKİ ANLATIMLAR .................................................... 102
A08.0- OHAL/KHK MAĞDURLARININ 15 TEMMUZ 2016 SONRASI, DARBE/PDY İLE SUÇLANMA ve
CEZAİ SORUŞTURMA ADALETİ SÜREÇLERİ ...................................... 104
A08.3- KHK/OHAL MAĞDURLARININ CEZAİ SORUŞTURMALARDA İFADELERİ ALINIRKEN
AVUKATLARIYLA İLGİLİ ALGI ve DEĞERLENDİRMELERİ ............................. 105
A08.4- KHK/OHAL MAĞDURLARININ OHAL'DE GEÇİRDİKLERİ ADLİ SORUŞTURMA ve GÖZALTI
SÜREÇLERİNDE YAŞADIKLARI OLAYLAR ve SIKINTILARLA İLGİLİ ANLATIMLARI .......... 108
A09.0- 15 TEMMUZ 2016 SONRASI OHAL'DE GEÇİRİLEN CEZAİ SORUŞTURMA MESKEN
ARAMALARI ............................................................... 132

iv
Hak ve Adalet Platformu
A09.3- KHK/OHAL MAĞDURLARININ CEZAİ SORUŞTURMALARDA EVLERİNİN ARANMASI
HUSUSUNDAKİ AÇIKLAMALARI ................................................ 133
A10.0- OHAL’DE YAKALANMA VEYA GÖZALTI İŞLEMİNE TABİ TUTULAN MAĞDURLARLA İLGİLİ
ANALİZLER ................................................................ 136
A13.0- MAĞDURLARIN GÖZALTINDA İKEN KÖTÜ MUAMELE GÖRME DURUMLARI ......... 137
A13.1- KHK/OHAL MAĞDURLARININ GÖZALTINDA BULUNDUKLARI ŞARTLAR ve YAŞADIKLARI
KÖTÜ MUAMELELER HUSUSUNDAKİ ANLATIMLARI ................................ 138
A14- OHAL/KHK MAĞDURLARINDA GÖZALTINDA YAŞADIKLARI KÖTÜ MUAMELELER SONRASI
ORTAYA ÇIKAN PSİKOLOJİK BELİRTİLER ........................................ 143
A15.1 OHAL/KHK MAĞDURLARININ GÖZALTINDA YAŞANAN KÖTÜ MUAMELELERDEN DOLAYI
TIBBİ VE/VEYA PSİKOLOJİK DESTEK ALMAK ZORUNDA KALINLARIN ANLATIMLARI ....... 144
A17- OHAL/KHK MAĞDURLARI ADLİYEYE SEVK EDİLDİKTEN SONRA SAVCILIKLARDA
KARŞILAŞTIKLARI TUTUMLAR ve GÖRDÜKLERİ MUAMELELER ....................... 145
A19.1- OHAL/KHK MAĞDURLARININ SAVCILIK SÜRECİNDE KARŞILAŞTIKLARI TUTUMLAR VE
GÖRDÜKLERİ MUAMELELER HUSUSUNDAKİ ANLATIMLARI .......................... 146
A20- OHAL/KHK MAĞDURLARININ SULH CEZA HÂKİMLİĞİ SÜRECİNDE KARŞILAŞTIKLARI
TUTUMLAR VE GÖRDÜKLERİ MUAMELELER ...................................... 150
A21.2- OHAL/KHK MAĞDURLARININ SULH CEZA HÂKİMLİKLERİNDE YARGILANMA SÜREÇLERİ
HUSUSUNDAKİ AÇIKLAMALARI ................................................ 151
A22.0- TUTUKLANAN MAĞDURLARIN GÖNDERİLDİĞİ CEZAEVLERİ, CEZAEVİ ŞARTLARI ve
GÖRDÜKLERİ MUAMELE DURUMLARI ........................................... 154
A29.1- OHAL/KHK MAĞDURLARININ CEZAEVLERİNDE GÖRDÜKLERİ MUAMELELER VE ORADA
YAŞADIKLARI DURUMLAR HUSUSUNDAKİ AÇIKLAMALARI ........................... 159
A30.0- MAĞDURLARIN CEZAEVİNDE KÖTÜ MUAMELE GÖRME DURUMLARI ............. 162
A30.3- CEZAEVİNDE GÖRDÜKLERİ KÖTÜ MUAMELELER SONRASI OHAL/KHK MAĞDURLARINDA
ORTAYA ÇIKAN PSİKOLOJİK BELİRTİLER ........................................ 163
A30.4- MAĞDURLARIN CEZAEVİNDE BULUNDUKLARI SÜRE BOYUNCA YAŞADIKLARI
PSİKOLOJİK DURUMLAR ..................................................... 163
A30.5- MAĞDURLARIN CEZAEVİNDE GÖRDÜKLERİ KÖTÜ MUAMELELERDEN DOLAYI TIBBİ
ve/veya PSİKOLOJİK DESTEK ALMA DURUMLARI................................... 164
A30.6- OHAL/KHK MAĞDURLARININ CEZAEVİ KOŞULLARI HUSUSUNDAKİ İLAVE ANLATIMLARI
......................................................................... 164
A31.0- OHAL/KHK MAĞDURLARININ HAKLARINDA İDDİANAME DÜZENLENME veya
DURUŞMALARININ BAŞLAMIŞ OLMA DURUMLARI .................................. 165
A31.1- KHK/OHAL MAĞDURLARININ, İDDİANAME VE YARGILANMA SÜREÇLERİ HUSUSUNDAKİ
AÇIKLAMALARI ............................................................. 165
A32.0- OHAL/KHK MAĞDURLARININ İŞLERİNDEN İHRAÇ /YAKALANMA /GÖZALTI /TUTUKLANMA
SONRASI YAŞADIKLARI YAYGIN SIKINTILAR ...................................... 172
A32.1- OHAL SÜRECİNDE AİLE BÖLÜNMESİ /DAĞILMASI YAŞAYAN MAĞDURLARIN, BU DURUMA
GELMELERİNDE OHAL/KHK’LARIN ETKİSİ ........................................ 182
A33- MAĞDURLARIN OHAL’DE YAŞADIKLARI İŞLERİNDEN OLMA /İHRAÇ EDİLME /GÖZALTINA
ALINMA /TUTUKLANMA GİBİ SIKINTILAR SONRASI YAŞADIKLARI PSİKOLOJİK SORUNLAR .. 183
A33- OHAL/KHK MAĞDURLARININ YAŞADIKLARI PSİKOLOJİK SORUNLARLA İLGİLİ
AÇIKLAMALARI ............................................................. 184
A35- OHAL/KHK MAĞDURİYETLERİ SONRASI, MAĞDURLARA KARŞI, BAŞTA KENDİ AİLELERİ VE
YAKINLARI OLMAK ÜZERE ÇEVRELERİNDEKİ İNSANLARIN İLİŞKİ /TAVIR VE TUTUMLARINDAKİ
GENEL DEĞİŞİMLER ......................................................... 190
A35.8- KHK/OHAL MAĞDURLARININ, MAĞDURİYETLERİ SONRASI YAKIN ÇEVRELERİNDEKİ
DURUM VE TUTUM DEĞİŞİMLERİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALARI. .......................... 192

v
Hak ve Adalet Platformu
A36- OHAL/KHK MAĞDURLARI İŞLERİNDEN İHRAÇ EDİLDİKTEN /İŞSİZ BIRAKILDIKTAN SONRA
GEÇİMLERİNİ SAĞLAMAK İÇİN NELER YAPTILAR veya YAPMAKTADIRLAR? .............. 238
A37.0- OHAL/KHK MAĞDURLARI, DARBE/OHAL NEDENİYLE DEVLETTEN GÖRDÜKLERİ
MUAMELELERİ KENDİ BENLİKLERİNDE NASIL DEĞERLENDİRMEKTEDİR ............... 239
A37.0- MAĞDURLARIN DARBE GİRİŞİM /OHAL NEDENİYLE DEVLETTEN GÖRDÜKLERİ
MUAMELELERİ KENDİ BENLİKLERİNDE DEĞERLENDİRME ANLATIMLARI ............... 240
A38.0- OHAL/KHK MAĞDURLARI, DARBE/OHAL NEDENİYLE TOPLUMDAN ve YAKIN
ÇEVRELERİNDEN GÖRDÜKLERİ MUAMELELERİ KENDİ BENLİKLERİNDE NASIL
DEĞERLENDİRMEKTEDİR .................................................... 292
A38.1- MAĞDURLARIN DARBE GİRİŞİM /OHAL NEDENİYLE TOPLUMDAN VE YAKIN
ÇEVRELERİNDEN GÖRDÜKLERİ MUAMELELERİ KENDİ BENLİKLERİNDE DEĞERLENDİRME
ANLATIMLARI .............................................................. 293
A39- OHAL/KHK MAĞDURLARI, OHAL SÜRECİNDE EN ÇOK NELERDEN SIKINTI ÇEKTİLER veya
ÇEKMEKTEDİRLER? ......................................................... 330
A39- OHAL/KHK MAĞDURLARININ, OHAL SÜRECİNDE EN ÇOK HANGİ SIKINTILARI ÇEKTİKLERİ
HUSUSUNDAKİ AÇIKLAMALARI ................................................ 331
A40- OHAL/KHK MAĞDURLARINA OHAL ve/veya KHK’LAR NEDENİYLE YAŞATILAN
MAĞDURİYETLERİN KİŞİLİKLERİ ve/veya PSİKOLOJİLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ ............ 334
A40- OHAL'DE YAŞANANLARIN, OHAL/KHK MAĞDURLARININ KİŞİLİK & PSİKOLOJİLERİNE
ETKİLERİ HUSUSUNDAKİ AÇIKLAMALAR ......................................... 335
OHAL UYGULAMALARI HAKKINDA TOPLUMSAL ALGILAR VE YARGILAR ....................... 336
GİRİŞ ..................................................................... 337
A41- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (1) .......... 344
A42- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (2) .......... 358
A43- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (3) .......... 363
A44- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (4) .......... 372
A45- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (5) .......... 379
A46- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (6) .......... 385
A47- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (7) .......... 390
A48- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (8) .......... 403
A49- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (9) .......... 410
A50- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (10) ......... 417
A51- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (11) ......... 425
A52- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (12) ......... 430
A53- OHAL UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ SOSYAL ALGILAR VE YARGILAR (13) ......... 438
OHAL/KHK UYGULAMALARI NEDENİYLE MAĞDURLAR VE MAĞDUR YAKINLARININ
YAŞADIKLARI DENEYİMLERİN SOSYAL & SİYASAL BENLİK ALGILARI VE TUTUMLARI
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ANALİZİ ...................................................................................... 441
OHAL/KHK MAĞDURU VE MAĞDUR YAKINI KATILIMCILARIN RUHSAL KLİNİK
GÖRÜNÜMLERİ VE PSİKOLOJİK PROFİLLERİNİN ANALİZİ ............................................... 454
SONUÇ ve ÖNERİLER ............................................................................................................... 470

vi
Hak ve Adalet Platformu

RAPOR ÖZETİ

 Araştırmaya, 1465 ‘OHAL/KHK mağduru’, 342 ‘mağdur yakını’ ve 366 ‘doğrudan
mağduriyeti olmayan birey’ kategorilerinde toplamda 2173 kişi katılmıştır.
 Katılımcıların 630’u kadın, 1542’si erkektir.
 Katılımcılar arasında 46 engelli bulunmaktadır. Bunlardan 38’i erkek; 8’i kadındır.
 Katılımcıların ortalama yaşları 38’dir.
 Katılımcıların %92’si yüksekokul /fakülte /yüksek lisans veya /doktora mezunudur.
 Katılımcıların %84,4’ü evli veya bir evlilik yaşamıştır. Ortalama çocuk sayıları 2,14’tür.
 15 Temmuz 2016 öncesi ve sonrası, doğrudan mağdur olmayanlar ortalama aylık gelirlerini
korurken, KHK/OHAL Mağduru katılımcılar 15 Temmuz 2016 öncesine göre ortalama aylık
(4000 TL) gelirlerinin %75’ini kaybetmişlerdir (1000 TL). Mağdur yakınları da çeşitli
sebeplerle %50 gelir kaybına uğramışlardır.
 15 Temmuz 2016 sonrası, işsiz bırakılan KHK/OHAL mağdurları arasında, mevcut
(şimdiki) işsizlik oranı %65’dir. Bir işte çalışanların çoğunluğu sigortasız ve/veya düşük
kazançlı işlerde çalışmaktadır.
 KHK/OHAL mağdurları, inançsal olarak, %95 oranında Müslüman ve Sünni’dir.
 KHK/OHAL mağdurları, etnik olarak, %77 oranında Türk, %14,5 oranında Kürt ve
Zaza’dır.
 KHK/OHAL mağdurları ağırlıklı olarak ‘Muhafazakâr-Milliyetçi-Demokrat’ kesimlerden
oluşmaktadır.
 KHK/OHAL mağdurlarının %95’i kentsel alanlarda yaşamaktadır ve %50’si, 15 Temmuz
2016 sonrasında, bulundukları evlerden, mahallelerden, şehirlerden ayrılmak zorunda
kalmışlardır.
 Mağdur yakını olarak araştırmaya katılanların %45’i eşler, %27,4’ü kardeşlerdir.
 Mağdur yakınlarının, akrabalarının %76’sı doğrudan KHK listeleri mağduru, geriye
kalanlar OHAL/KHK dolayısıyla diğer mağdur edilenlerdir.
 Mağdur yakınları, akrabalarının %71’inin tutukluk ve/veya yargılamalarının devam etmekte
olduğunu belirtmişlerdir.
 Mağdur yakınlarının çektikleri sıkıntıların en büyüğü ekonomiktir (%92,1). İkinci sırada
psikolojik (%86,5); üçüncü sırada ise sosyal dışlanma (%86,6) gelmektedir.
 Mağdur yakınları yaşadıkları mağduriyetler nedeni ile %50 oranında tıbbi/psikolojik destek
alma ihtiyacı hissetmektedir.
 KHK/OHAL mağdurlarının %91,3’ü, 15 Temmuz 2016 öncesi, kamu sektöründe
çalışmaktadır.
 Kamudaki KHK/OHAL mağdurlarının %90,5’ KHK ile işlerinden atılmışlardır. Geriye
kalanlar kurumlarınca mağdur edilmişlerdir.
 Özel sektör mağdurlarının %75’i çalıştıkları kurum KHK ile kapatılmak suretiyle mağdur
edilmişlerdir.
vii