ebook img

Hacia una metodología de la reconstrucción. Fundamentos, crítica y alternativas a la metodología y técnicas de investigación social PDF

140 Pages·1988·14.905 MB·Spanish
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview Hacia una metodología de la reconstrucción. Fundamentos, crítica y alternativas a la metodología y técnicas de investigación social

INTRODUCCióN LOS RETOSD EL MARXISMO EN METODOLOG:tA I de lat otaliddea lda sr elaciosnoecsi alloeh sa cec on elá nguldoel op olítSioccoi.o lovgeísat iddea c iencia Dentrdoe lm arxismoe s comúna firmaqru e Marx políteisce al m arxismoa,ñ adiPráa nzieri. cre6 unan uevac iencilaa:c iencdieal ah istorEisat.a Es posibqluee e lm arxismdoe Marx,h ijod e su afinnadceis óenrc ierptoad ría tdeonsce orn tenindoo s tiempeos,t séu jeat od ost ensioennec su antao s uc on­ equivalenPtoedsr.ís ai gnifqiuceaM ra rxc reu6n ac ien­ ceptdoe cienciPao.ru n ladou,n ac oncepciq6une cipao sitdievl aar ealidhaids t6rico-esnco ucainatluo,n a proviednee l at radicain6gnl osajdoen cai enceimap í­ capdaacdid ee xplicayc ip6rne diccai lóanm anerdae riccae rcaan al ac iencniaat uraPlo.re lo trol,ad el a las ciencniaast uralLeas o.t ram,á sc ercaan aG ramsd, tradici6n romaálnetmkaane an cuantroe cuperaci6n hablnaorla d e unad encipao sitsivian doe unac on­ del ae specifidceildf ade n6menhoi st6rsiuc-i or,r educ­ e1pci&dnel m undoy,. e np articudleau rn,a c oncepciónt ibiliad alde yeusn viersalye lsa r eivindicdaec lia6 n deh istocroimao a rticulaecnit6rnoe b jetiviyd saudb ­ voluntcaodm os ue specificEisd pardo.b abqluee e sta jetiidvad. dobltee nsis6inn tetieznau dnaa n uevac oncepcide6 n Alr especsteoñ,a lHaa rryC laverq1ue E lC apitalr ealidtaedn gae n Marx profundraesp ercusieonn es aceptvaa riáonsg ulodse lectu(rnao sotproodsr íamos elp laneop istemo-metodol6gico: exntdeerlaolc onjundteol at eormíaarx istaU)n. p ri­ l.E l concepmtaor xisdtea l eyd et endenecni­a, meri nguldoel ectuersea lc oncebailmr a rxismcoo mo tendicdoam op otencialmieddaida dya d e determiná­ unac iencpioas itisvuaj,e at aJ osc riterdieoc si entifici­ ciócno moc ausmae diad1 ae nc ontracsotnel an oci6n dad deu nas upues"tcai encgiean eraclo"n,c apacida­ clásidcea l eyy de causalidLaad i.d eam oderndae dese xplicayt ipvraesd ictiEvna ess.t par imer6ap tica causalipdraodb abilínsot eiqcuai vaal lee yd e tenden­ El Capiatpaalr eccoem o unao brad et eoreícao nómica ciay detenninacid6ens,de el m omenteon quel ad is­ competitiva, eldp eusndtedo e v ista ciecnotnío ftircaos, tincieósn.p ecíefincM aa rx es,p oru n ladol,a p erspec­ teoríeacso n6mic(apsa raal guncaosr rienctoenst empo­ tivdae c onocimiecnotnoc rectoom oc onocimieqnuteo dneapsa rerca.iq eueE lC apiteasil n cluusnoa e cono­ articumlead iaciodnee lsa sm ás abstracat laassm ás metrlaU)n.a s egundmaa nerdae v erl ao bram arxista concreyt,ap so re lo troq,u eu nam ediacii6nne vitable esf undamentalcmoemnotu en métodot,r adicqiu6en esl ap ropisau bjetivdied laodss ujetos. partede Lukacess;d ecilra t eoreínau nac oncepci6n der ealidena dm ovimientteon drlííam itfeisn ityo sse r 2.E n elc oncepmtaor xisdteat iemppor esendet e, objdeet uona c rítipcear manentFei/n'a lmenetne l,a futuyr doe p rdeicciSóien l.c ambisoo ciraels uldteal a perescptiovbar eridset Paa nzieerlim a rxismoa parece articulaci6onb jeenttirveiy d saudb jetivai ddiafde ren­ como lac i�cidae l ar evolucyi.ó,e nn estam edida, tesn ivelleasd ,e finicdie6 lna c oyuntuprrae senntoe noe ss implcei endpaa ra conocerrd acionseosc iale;o¡p uedes ers inol ad ele spacdieo laacsc ionveisa bles ni oompetiticvoan o tratse orínaist ,a mpocuon m�­ deJ os,s ujetasoism;i smoe,lf uturnoo puedceo ncebirse todom ás eficiepnatrea e xpliclaord ado,s inou na predeterminpaodrol eyeosb jetisviaons p resentsairms­e cienccoinau n campeos pecífquieci om plicpar:i mero,p lemenctoem of uturpoo t,encai adli ferenntievse ldees quen o sirvep arat odoq,u es irvpea rar evoluciyo nara bstraccqiuóenl mplic-dainf erentes dnei pvoetleens­ nop aar integrpaarr,as ubveryt niorp arac ontemplarc.i aliddaed u,n ap otencialaibdsatdr aad au nap oten· En segundo términqou,e e lá nguldoe análiqsuies ciaHd'acdo ncreta. caracterizaa lm arxismeos permanen·teemld eenlt e 3.E n lan oci6mna rxisdteal ap raxciosm o prueba podery lad ominaciq6unes, ib iepnr etenddaerc uenta de lav erdalda,c ualn o debes er interperne etla da 1 ClaveHr. ,U nal ectura pdo1lE fltC iacpai tMabli,c o, a No estameosn tendiepnodrom ediacieólpn l anteamiento 1.0.1E98.5, . acercdae l av ariabilnet erviniMeendtiea.c id6ens deel p unto · 1 Elp arangeónnt rme' todom arxistean Lukacys en el dev isttae óritceon drq'u es ere ntendicdoam on iveclo ncep­ pmitivciosmmoot r,a scendean tleap ropiat eoreisas 6luon a tuailn tenneednitor leo m Asa bstrayc Jtomo i\9 concre1tteo6,r i­ analfoognnfapaule ,s tqou een Lukachsa yu nar eivindicacicóanm enthea blanEdaot,a blecifenndtorseees tonsiv elceon1c ep­ del y1 duel jahe itos tocrioam oc ampod el as ubjetividad. tualuensa r elaci166n¡ ico-hi�t6riea. 3 4 INTRODUCCILÓONS:R ETOSD ELM ARXISMO EN METODOLOGÍA sentipdoos itivdiesv tear ificaccoinló one mpíriscion,o ciónd e lat eoreísap ecífali ocbaj eteos pecífeinc eol, dec onfrontación.recdoenlsc tornuoccciimóine nto csoenn­tiddeol ar elacieónnt rgee nerya lp articuplearro, cretcoo ne lm ovimienhtios tórielcd oe:l at ransformat­ambiélnai mposibildied eamdp rendleare xplicación ciónr evoluciodnea rliaas ociedaEdl. c onocimientsoó lao p artdierl og ener(aold el ou niversDael e)s.t a pierdaes ís uc aráctoe prr etensdieóc no rrespondencmiaan eras,ep refigeunrM aa rxu n concepdteoe xplica­ contemplatein veals, e ntiddeo s eñaluanrí vocamenteci ónq uee sacpaa laf ilosopfoísai tivdiesl taca i encia elq uehacae rl oss ujetsoosc ialpeasr,ac onverteinr se asíc omoa lh istoricEils pmroo.c edseo e xplicancoi ón unad eterminamnátsed ei aa cci6snu bordinaa ldaa puedes ers,i noe ld' e reconsttudccei lóant otalidad mismae,n u n componendteel aa cci6n irreda uctciobnlcer eetná e lp ensamioe yn tno simplemelnats eu b­ las oltae oría. sunciódne las ituación cdoennctrredote a l at eoría universal. Detrádsel asc onsideracsieoñnaelsa dcaosnr, e specto alc oncepmtaorx istdae ciencyi as usi mplicaciones epistemo-metodolhóagyie cna Msa,rx un cancepdteo JI realidqaude contrparsotfau ndamecnotnee l p ositivis­ mo y oone lh istoricismo. A pesadre c onteneelrm arxismuon ac oncepción En primelru gahra,y u n concepdteo h istoerni­a de lar ealidya dde e pistemología adlip foesrietnit­es tendicdoam oa rticulaecnitóroneb jetivyi sduabdj etiviv­ismot,e ndríaqmuoesr econocqeurea quénlo ha po­ dady end ondaer ticulaicmipólnid ceat erminapceiróon , didod esarrolclaabraslem enetne e lp lanmoe todológi­ determinamceidóina deax,c luyecnodnoe llo tdoed­o co.A diferendceilma a rxismoe,l p ositivsiesf muoe terminiys mroe duccioniEssmtoce.o ncepdteo h istoriac onvirtideensddofe i naldeesls iglpoa sadeon paradig­ contracsotnal av isiónnat uraldies ltaas ocieddaedl ma dominanetne l af ilosodfelí aac iencyi pao sterior­ positiveinsd moon,d er,e ivindicealcn odnoc epdteoo b­ mentee n lam etodologílaa scd iee ncisaosc ialAels , jetiviyd daedl eyo bjetilvoass, u jetvoosl untasroino s converetlip ro sitivliasr meof lexsioóbnr eel q uehacer reducidao isn strumednetd oisc halse yeosb jetiEvna s. de lac iencniaat ureanl campoe specífdiec sou r e­ estsee ntidCoo,m tef ijabcaom ot aredae lac iencia flexieónn ,u na épocar evdoel ucciióenn tífdiicoaa , enseñaa rl osh ombreas c omportadresa ec uerdao l as estpae rspecutniavg ar anv entacjoan r especat op ara­ leyesso ciaplaersa q uen o sufrieaslea nc tuaern co­n digmaasl ternatSiivnoe sm.b argeon, elf onddo e la trad e loq uer igae las ociedad. hegemonpíoas itivnios thaa pyr incipalmuenn ptreo ­ En segundlou gahra,y e n Marx lai dead elm ovi­ blemai deológsiicnouo n as ituacmiaótne rimauly con­ mientcoo mor earticulqaucepi uóend iem plicealcr a m­ cretqau ef uei mponienfdoor macso ncredteah sa cear biod el egalidya ddeec so nceppteorst inean ltaen su eva lac iencniaat urdaeis dfei naldeesls iglxoco. La revo­ realidad. lucióenn lasc iencinaast urasleev si oa parejacdoan Estacso nsideracliloenveaasn l an oción mardxei stlaa c onversciaóbna dle l ac iencniaat ureanlt ecnología, leyy concephtios tóricadmeetnetrem inaedno cso ntra­conl aa plicacdieól na csi encniaatsu raal leasp roduc. posiciaóJin d eaplo sitai vdieslct oncepyt loa l eyu ni­ ciónc apitalEissttasa i.t uacmiaótne ritaulv oa lm enos versal. dosi mplicacipoanreals ac iencniaat uraplo:ru n lado, En tercteérr minloai, d edae r ealidaanda lizapbolre elp redomidneiloe xperimeqnuteof ijsau sp ropicaosn ­ niueldees r ealidnaod r,e duciebxlcel usivamae lnot e diciodneevs e rdayd q uep orl av íad elc ontrdoell as empíriocbos ervanbilt ea,m pocao l ac ontradicicdieóan­ variabpleersm irteed ucliart aredae l ac iencai laad e­ lisetna trees encyi aa parienRceiaal.i dpaodr n iveles,f inicidóen c adenas cau(soad lee ass ociacsiiós ne, no todoesl loosb servacionniavleelsee,ns a rticulacipórne fieurne t érminmoe nosf uerteP)o.re lo tro, una cond eterminacmieodnieasd ya sc ond ínamismdoisf e­ angustpioarl ap rediccsioólnu,b plreá cticameennel t e renteEss.t ec oncepdteo r ealidtaide nseu t raducciónt erredneole xperimetnrtaod,u ciebnll eaa ngustpoira ene lp rivilmeegtiood olódgeilc aot otalicdoamdo c ate­ lac uantificya cliapó rne cisLióan c.o nversdieó lna gorícae ntreanll ap erspecdteilcv oan ocimimeanrtxoi s­ciencniaat ureanl t ecnologíeasa jneon aa e staang us­ taT.o talidqaudei mpliacrat iculaac diiófne rennitvees­ tiae:n ú ltimian staneclic aá lcuyl loa p rediccpireó­n lesd e realidqaude,p resupomneed iaciyó dne scubri­cisdae l at asdae g anancpiaa,s aa horpao rla predic· mientdoe m ediacioyn qeuse t iendee trláasn ociódne ción prdeecli asvsaa riabfliessi co-quyí mmeiccáansi cas determinacióinm piqduceeo nfuntdoirt alicdoandt odo. del osp rocesporso ductivos. Estano ciódne totalindoa pdu edec onfundicrosnle a Eli mperdieo l ar azóinn strumeenstt aalm bieéln des istetmeaó riacxoi omáticamceonntset ruyi ddeod uc­ de lac iencdieal ac ontempladcei lóond adoC.o ne l tivamenrteel acionTaodtoa.l idaardt iculpaodrna i velesp redominmiaot eridaellc apitalisserm eof uerlazv ai · de abstracccioómnoc oncreto pensadot.,e oirmípal siicóapn o siti,vdieslmt uan doe n cuantvoe rl ar elaidad, articulpaodran iveldees a bstracceinó unn ar elacióne np articluals aorc iianld,e pendideenl toessu jetyor e­s 16goi-chist6drei ccoan stnicecnit6rnle o sd iferenntie­s fuerzlaai dedae leyc omol eyd esubjetiyv uandiav er­ velesT.o talidcao�n creptoarn iveldeess dleo rnsá sa bs­ saJA.s imismdo p,r edomidneiloe xperimeanptuon tala tracthoass tlosa másc oncretporse supolnaec .o nstruc-la reducdceilcó anm pod el ae xperiean cliara.e colec- INTRODUCCILÓONS:R ETOSD ELM ARXISMEON METODOLOGÍA 5 ci6dne ld atoe mpíricoe lc yo ncepdteo verdaad la cerian ternacioennap lr ocedseoe stalinización condena verificación. estvai siómna rxistdae Jah istor(iLau kacess c onde­ Leyu niverys arle alidpardá cticamreendtuec iald a nadop or. Zinoveine evl V Congresdoe laC omitern; mundoe mpíriccoo,n duceanl c oncepptoos itivdies ta Korche sm arginaddoe lm ovimienctoom unisatlae ­ lat eoríean t anto tehoormíoagé ne(ac onjundteoh ipe). mán;G ramsci paldaeo cbes curiddaed l ac árcefla s­ tesriesl acioneandtarsse í e nf ormad eductivAa )u.n a cistya e lo lviddoe s usc amaradaBsl;o ches a ceptado teoríhao mogénelaec orrespopnodre.t anteon e lpc>S i­ sólao condicidóenp ermanecceorn finaad loa a cade­ tivismuon ac oncepcihóonm ogénedae l ar ealidad, rmeiaa­)E. se lp eríoddoe le stalion iqsumem arcarpár o­ lidadde un solo plya rneo·d ucibploerl a vdíea l a fudamentael pensamiento maar xtirsatvaé s Jodse veriicfaciyó nd e lose nunciados elemae lnote aml­es manualedse marxismo-lenidnei lsamA oc ademidae pírico. Ciencidaesl aU RSSe nu nn uevaoi rpeo sitivizante. A estcao ncepcdieó rne aliddaedc ,i encidael, e yd,e Mientrealse stalinisseim mop oníaa l ol argyo a teor(íqau el ef ijaa lat eorílaa f unciódne ductival oa nchod elp ensamienmtaorx ista( laess cueldaes dep ermiteixrp liclaosr i ngulaa pra rtdier l al eyu ni­ Frankfuyr etl t roskiscmoons óleox cepcioneelsp )o,­ versaol d el ah ipóteusniisv erdseadlu ciddeal at eoría),s itiviaslmcoa nzasbuam áximoe splendyo hre gemon!a. lec orrespounnd em étodoe,l m étodoh ipotétdiec­o En elc ampod el am etodolodgeíl aa sc iencisaosc iales, ductivo. el positivismo dleofgirnapibrrao blemyas proponer Esec oncepdteo c iencyi dae métodsoe v ac onvir­ solucioan leossc ualeeslm arxismo estanloil noigsrtaa­ tienedno p aradigmdao minantdees dfei naldeesl s i­ ba penetrraerd,u ciad ou nas upuesttraa duccmiaó­n gloXI X, peron o ess ólop aradigmdao minantsei,n o terialdiesH teag ele ne lá mbitdoe l am etodoloPgríoa­. tambiéhne gemóniEcto m.a rxismeon,t roet ronso, e s­ blemacso mol oss iguienstece osn virtieenr coont o casi capaa sui nfluenEcsi laa.é pocdae lm arxismdoe la eJtclusdievl oa r eflexpioósni tivsiisnqt uaee lm arxismo segunidnat ernaciuonn maalr;x ismqou en o logrdaa r de laé poca esbaozlagruanc ao ntrapropuesta: cuenctaab adle l ar evolucqiuóens ee stpár oduciendo enl as ciennactiuasr al(eesx cepstuou bicacidóenn tro deu nad ialéac tiincgenuya,)p ort antmou,c hodse l os · - El ideaplo sitivdies tteao rícao mot eoríaax iomati­ zadac,o n unfau nciódne ductievna e lp rocesdoe nuevopsro blemeamsp iezaan s erd efiniyd o"sr esuel­ investigacciieónnt ífica. tos"d entrdoe l osc ánonedse lp ositivismo. Hasta antes del ar evolucdieóO nc tubrnei,s iquieerlaa l ar evolu­-La definicpioósni tivdies ltaar elacieónnt rtee oría cionadrei al as ocialdemoclroagcricaao nfiguurnaar e hipótecsiiesn tíyf ieclpa r iviledgeilco a mindoe la altneartivdae pesoa lap otencpioas itivEins teas.t e prueba ldaesh ipótecsoimso,e lc amindoe l ai nves­ contextMoa terialiys Emmop iriocritriecsiuslmhtoaa s ta tigacicóine ntíyf iacnat el oc uale lm arxismdoe fa cierptuon tuon ae xcepciEóxnc.e pcipóonr qudei sputa épocan o pudoo ponesri nou nac oncepcigónno seo- cone lp ositividsem moo da,l ogranddoe senmascarar 16gidceal p roblemdael av erdad, rqeuceo rdambáas suc arácteird ealidsetnat rdoe un aparente materilaa­sd iscusiodnee lsaf ilosodfeílsa i glxov m quel os lismpoe,r oe sa lav ezi nsuficipeanrtade a rc uenta problemdaes l ac iencdieal s iglxxo. del ocso mplejporso blemraesa lqeuse e steán frentando -Definicpioórne lp ositivdieslmp or oblemdael ao pe­ lac iencniaat urdaell aé poca. racionalizdaecl ioóscn o ncepttoesó ricyo esli ntento De unam aneroa eleo trad,e jandfou ereax ponen­ des oluciróing uroas taar vésd el ad efinicoipóenr­ a tes bastanctoen ociddoesl ai zquiemridnao ritadreil aa cionadle B ridgmaAnn.t et alp roblemeal,m arxismo segunidnat ernaaclil,o onq ues ev ai mponienednoe ste tampoctou von adaq ueo frecer. períoedno e lm arxismeos u nac oncepcinóant uralista del ah isto-rai al am anerad elp ositivismo. -Definicyi ópnr iviledgei toé cnicdaes r ecoleccdieó n Perol ar evoluceiuórno pedae 1 917-19t2r3a aei res datosy de análisdies i nformadcóonm o el uso ele reonvacieónne lm arxismaol;i nfludjeolm ovimien­ de cuestionaerlia onsá,l idsei cso nteniddeo t extos, tor eaell p ensamienmtaor xista rye evsic vaep azd e asíc omot odoe ld esarrodlell oae stadísstoicciaal la, rompecro nl ah egemonípao sitivEiss teal. p eríodo construccdieó ínn dicye se scalqause l as ociología del asp rimerraesf leximoanrexsi stdaes L uckacdse, soviética simpaldeompetnót.e Korcdhe,G ramscdie,B locyh d el ac orriednetF er ank­ furEtn. e stoal eadrae novadoyr dae puestaald íad el Todae stcao yu11tfuureca o nformanudno g rana tra­ marxiscmoon e lp ensamieonctco idenhtaaylu n punto so delm arxismeon lar eflexmieótno dológai pcaar tlr enc omúna pesadre lasd iferenceisapse cífnioctaos­ des usp ropisousp uesyt ousn ai nnegabilnef luendceila riasl:a r eivindicdaeclpi a6pne dle ls ujeetnal ah istoriap ositiveinse mlom arxi�mdoe léap ocaE.s tai nfluencia yl an egaciódne u nah istonraitau ralyi psotsai tivizansteer .e forzapboa rl ap ropicao ncepcinóant uraldiesl taa Sine mbargoe,s tsae gundoal eaddae lr enacmearr ­ histodreilae stalinqiusems o6 1roe cuperalabc aa ran a­ xisntoa p asad el osa ñost reian (tcone xcepcipóons,i ­ turalidsetM aa rx, etna ntpor ivileyg eivoo lucidóenl blemendtee l,a c orriednet Fer ankfuar lta q ues alva desarroelllelo a sf uerzparso ductisvianss u sc laraasr ­ y condesnuaa cademicies imnot electualLias tmeor)-. ticulacicoonnel sa l uchdae clases. INTRODUCCILÓONSR: E TODSE LM ARXlSl\'10 EN METODOLOGÍA 6 III capitaliinsitcai aedna l oss etenthaas s ignificado en primeirnas tanucniaac ,r isdiesl ast eorísaosc iaflueesr ­ En tanteol m arxismsoe e.s tancaba y posittievs-i lzasa btae oríeacso n6micasc-r;i sqiuse s ep resenta metodol6gicaemle ntpeo,s itievnitsrmaoib nat ernamenc­omoc risdies i mpredicibiyl qiudeaa db reu nas erie tee n unap rofundcar isEins .t reass pectionst ernos ded iscusiqouneee sl a ugec apitaldies ltaa posguerra podrírae sumirlsace r isdieslp ositiviPsrmiom.e rloo,s y las oberbdieal al ógipcoa sitivhiasbtíaam na ntenido cuestionamideen tPoosp paelrp ositivismot,o dsoo bsroet erraldaaf su:n cidóenf ast eorísaosc ialsuec sa,p aci­ lasc rítiac alsai nduccisóenc ,o nvirtieen rcorní ticasd add e conocesru,r elacicóonnl ai deoloyg ísao bre a lav erificayc ail6s ni gnifidcea cdoon ocimiednetlo todos,i s usc riterdieo csi entifitceinddardí qaune s er positivAi sptaar.,t idre Popperr,e sult·albóag icamenltoeds e l asc iencniaatsu rales. insostenilbaal cee ptacdieól na v erificaccoim6oan l go Parae lm arxismsoea breu nag rana lternativa, pro­ probablemente vye,rp doartd aenrtolo a,r azódne duc­ ductdoe un granv irahjies tóreinc loa r ealidcaad­ tivsaó lpoo dítae necre rtedzea l oq uen o podícao ­ pitaliys tpao siblemeennt lea sc oncepcioEnne sl.o nocerE.sd ecilra,c rítia claav erificaccio6nnv esret íam etodológsieca ob,r el ap osibilqiudeae dl m arxismo, enc rítiac laa c apaciddae.d c onocer. aprovechalnadc or isdieslp ositivyi sdmeol ast eorías En segundlou ,gaerl,p royecptoos itivdiesc toan ver­fuertqeuse l es irviedreol ne gitimciodnacdr eptuae,d a tierl p rocedseoi nvestig(aacilmó enn ose ld elh ipoté­desarroulnlaar a lternaetpiivsat emol6yg miectao do­ ticdoe ductievno u)n proceessot rictamleóngtiecs oe lógician terrumpdiudraa ntlea rgpoesr íodhoiss t6ricos. mostri6m procedeennt seu sm omentopsr incipales: En principhiaob,r ídao sc ondicioanbesst racptaarsa quee lm arxismlol egaar gae neruanra a lternaptriov­a - A lat eoraíxai omatizsaeo dfar ecuína p erfeipli ste­piac ompetitdievlpa o sitivismo: mol6gimcáos r ealista, 1.N o insisetni lra a daptacidóenlp ositivails mo - a laf uncie6snt rictamente ddeel daut cetoirvsíaea marxismnoo, i nsisetni urn ae pistemolyo mgeítao do­ ofrecuínap anorammaá sh eurístdielcc oo nocimientloo gíaah orean crisis. acumulado, 2.B uscadre sarrollol qaure en losc lásicdoesl marxismfou erocno ncepcioenpeiss temol6bgiásciasc as, -antel ap ropuesdtea l asd efinicioopneersa cionales escasamente desaernr eollc loandtaesxd,te o l osp ro­ set eníqau er econocqeure l ac ienctiraa bacjoan concept"ossó lpoa rcialmeinnttee rpretados'', blemamso derndosel ac iencEina e.s tsee ntildaov ,e na de reflexqiuóenn osp arecmeá sf ructídfeed reas arro· -eld atoe mpírincoo p odísao stenecrosmeoa lgsoi m­ llaers l aq uep artdee lm étoddoe l ae conompíoal ítica plementdea do( Carnapn)i,e rap osibcloen struird eM arxR.e flexiq6unef uer etomapdoar e lm arxismo unat eoraícae ptadbell ea o bservac(ieónen l s entido despuédsel e stalinyi sqmuoe d ioo rigean l ai denti· positivdiesa tcae ptaob lsee ar educiab luen a1 6gica ficacidóen p roblemparosp ioys algunoisn tentdoes de lao bservaci6yn,p) o rl ot antnoo, podírae sol­soluciPórno.b lemcaosm ol a distincein6tnrm eé todo .veresne e lp lanpou ramenltóeg ieclop roblema ddee investigya cdie6e nx posiceilóp nu;n tdoe partida; confronpteanrs amientos con (rpeaarluain daa delsa r elaci6n entre y caobnsctrrealtcaotr ;oe lacie6nn­ exposicmiáósn a cabaddae estac risviésa seel c a­ trel oh istóryi lcoo1 6gicyo e lc oncepmteot odol6gico I). pítulo det otalidad. En tercteérr minfoa,f ilosodfeí laa c iencfiian al­ Sine mbargeo,s trae flexi6n msaorbxrieesl tm a� · menthea císau yaas m,e diaddoese stdaé cadlaa,cs o m­ todpoa recaigóo taraslie n icdieol ad écadpaa sad• a( el ponenteexst ral6gdieclca osn ocimiecniteon tífqiuceo Sr.C ollectotnit ribau yqóu el ar eflexsie6d ne sviase otrapse rsp¡evcatsv eníapno stuladnedsod hea cítai em­ hacilao sp roblemasl ad diea léchteigceal iaRneas)u.l ta - po.K h11sne e ncardgeód esatlaarp olémiscoab rteo do importayn tpeo sibelne l ac: oyi.m,taucrtau atlr atdaer conP oppeyr e ll ogicimsemtoo dológeince os;t see nti­desarroelsltadari scusiin6tne rrnmpAildgau.n adse l as do,l asc rítidceaL sa katao sl ar acionaliindsatda ntánetae mátimcoadse rnaqsue p udierdaens arrolnloasr sepa · póppetíanaay udarfaa dni sollvaeser x pectatdievu ans recelna ss iguientes: ¡proyecitnoi ciasdios temáticacmoenne tlCe í rculdeo 1.L a posibilided audn concepto altedren ativo Viena. teorídai,f ereanltd ee teoraíxai omafizcaodnas,e cuen· A pesadre lac risiinst erndae lp ositivissimnot,e ­ tec onl ai deam arxisdtea n iveldees r ealidad, niveles tizadean lai ncapaciddea rde spondreirg urosamente de abstraccyi dóen c onstrucdcei 6tno talicdoamdo y desdseu sp ropiporse supueas tloossp roblemcausl ­ articuladcein óinv elceosn ceptudaell eossm ása bstrae• minantqeuse s ei mpusao sim ismol,a m etodofogía tosa losm ásc oncretos. del as ciencsioacsi alaelms e,n osl a" ciencsioac inaolr ­ mal's'i,g ubea sandsou m etodoloegní aaq uepla radig­ • Parav erl osa lcancdees l ad iscusmia6rnx isstoab reel ma ahorae n crisEiss .d ecisre, p resenutna d esfa5e métodoe,n lad écaddae loss esenta, lvoésac nusaet ro volú­ entruen ae pistemo'loegní car isyi ssu m etodofosgoí­a menesd eE diciodneeCs u ltura PoEpluC laarpi tal, teorfa, es­ da!t odavtpar edominaS�itnee .m bargloa,� risriesa l tructyu mrJat odMoé.x ico1,9 74. INTRODUCCIÓNL:O S RETOSD EL MARXISMOE N METODOLOGÍA 7 2. rLae ivindicdaec uinó pnr oblemmaarx istpar o­ elp roblemdae lar elacieónnt re contceeóprtioec o pioa,j tncoo mop robleamlap ositivicsommoo,e se l indicaddoern,t rdoe·lp rocedseo reconstrudcec liaó n delp untdoe p artida. totalidad. 3.L a definicdieó lna e stratefguinad amendtea l 12.U na reflexciróínt iqcuael leghuaes tlao sf un­ construccdieó cno nocimiecnotmoou nae stratdeeg ia damentoesp istemolódgei lcaosts é cnicdaes i nvestiga­ construcyc nioód ne s implvee rificaLcai cóonn.s iderac­ión. ci6n delc oncepdteo totalaibdiaedre tna e ls entido 13.P eros,o brteo doe,l d esarrodlel loa si mplica­ metodolóegnic coon traposai csiiósnt etmeaó riccoom o cionemse todológdiec uansa c oncepcidóen h istoria critmeertiodoo lógciecnot reanll ae stratdeegc ioan s­ cornoa rticulaecnitórsneu jeyt oo bjetEon. l ac oncep­ truccdiecó onn ocimiento. ciónde l ac lasoeb rercao rnos ujeto-obejlce otnoo,c i­ +.E lr ecooncimiendteo l af altdae unar eflexiónm ientdoe lac iencmiaarx istpau edec onvertpiarrsae expllmcairtxai satcae rcdae l osa lcancdeesu n posiblee ses ujeto-oebnju ent poa rámetmráos p aras ua cción, m�toddoe Marx quev ayam ása lldáe lae conomía y elp rocedseoi nvestigeancu inóanf ormdae i nterven­ política. ciónp olítiIcnat.e rvencqiuóenp orp artdee losi nte­ 5.L a posibilnef luendceilca a ráctdeerlo bjeteon lectuarleecso nozlcaasm ediacioinneesv itables entre lad efinidceil óonsc ontenimdeotso dológnioc oobss,­ teoryí ar ealidya qdu ee n lap erspecmtairvxai setla tantpeo derhsaeb ladre principeipoiss temo-metod"oqluóé­h acern"o p uede eusntíavro camednettee rminado gicomsá s generales. sóol porl ac iencEisad .e cilra,i ntervendceil óonsi n· &.D entrdoe l ap erspecdteilvp au nt5o ), l ad efi­ telectunaol peuse de sostceonrneors siem plper oceso concientizpuaedsotrqo,u ep resuponudnraíc aa pacidad nicidóenl' ar elaciyó fno rmad e intervendcei lóon lógicyo l oh istóreinc eol p rocedseo reconstruccidóen " refledjeo l"a r ealidpaodrl a teoyr uínaa d eter­ dela t toalidcaodne onteniyd joesr arquaíbaise rdtea­s minacilóinn edael l os ubjetpiovrol oo bjetivo, ajeno a lac oncepcdieóh ni stoqruieaa quhíe momsa nejado, pendiednedloo b jeto. 7.L a recoindseraddóen lp roblemdae lad ialéc­ Sie lm arxismoq uierdee jadre hacesri mplemente ticespecíaf,i camentdee l ac ontradidcicailóénc tailic na­, ideolopgaíraal ac ultuyr vao lvae rh acecro nocimiento terdieou rnpo siblmeé toddoe r econstrudcecl iató ont a­ paral aa cciótne,n dremqouse e mpezaarp licanedlo lideasdcp,aa nddoe lcaosn sideracIioogniecsie sntl aass marxismaolm arxismo. ques ee mpantacnoón C olletti, bduesscaarnrdool lar En elp resentteex taob ordareemno se specieall elc oncedpetG or amscdiec ontradicscuisótna ntiva. problemdae l asl lamadtaésc nicdea isn vesdgaecni 6n 8.R ecnosideraaccieórncd ae lp robledmeal a" ve­ ciencisaocsi almeusy, i nfluencpiaodrla asp erspectiva rificianctieórnnya e xternean"u ,n métoddoe r econs­positivPiasrtaaa b.o rdalrap roblemác.tsipcead fdiec a truccdieól nat otalidad. last écnicdaes i nvestigaecsic óonn venienptrei mero 9.R econocimideenq tuoed marxismnoo cuenta profunditzoadrau nas erideet emátigceanse rarleelsa ­ conu nm étoddoe investiga(cliarósen f leximoánse s cionadcaosn l ad efinicdieólmn u ndoe mpíricdoe,l acabasdoabsre el m étodsoe r efiear elna1e xposici;6 n)d atoy lac uantificAascíic óonmo. l asc onsideraciones lap osibidleid deasda rrolal paarrltodi erl ad escripciósno breel d atoe mpíriyc loa st écnicdaes i nvteisgación articulada.• ques ed esprenddeel nas principcaolrersi eenntp essi ­ 10.U na reflexeisópne cífaiccear cdae lc onceptoc ologhíias,t orioyg reapfiísat emolFoigníaal.m enetset,e del oe mpírciocmoo f ormdae l ar dacióenn treel s u­ textaob ordalraáe xposicyi córní tidceal ah istodrei a jety oe lo bjeto. vidal,ae ntrevyi setlca u estionealra inoi,l idseic so n­ 11.U nac rí-tiyc uan ar eflexcioónns ecuesnotber e teniyd od eld iscurdseos deel p untdoe vistmaa rxista, tratanddeop lanteaalrg unaalst ernaticvoanss ecuentes cone stcao ncepcdieólmn u ndoy delc onocimiento. 1 Vliu1Z emelmaHn.,,U soc ritidceo ltae orlEan .t orno a las funciones adneal Uatt oitcasa liMd6dacdo,, ElC olegio deM 6xico,1 988. EnriquDEe LI\ GARZA TOLEDO. CAPíTULO1 EL POSITIVISMO: POLÉMICCRAI SIS Y EnriqDEuL eA G ARZTAO LEDO Ene stcea tpuí1l op retendseimntotisez laorps r incip­odehra cedre duccihoinpeosts é stoibcrfaee nómenos palperslo bemaas q ues ee nfrennteóo peols itivsiisnlmgaour,ce osm oe xplicatceinotnaetqsiu veta esn drán lacsr ítdiePc aosp pae érs taes,cí o meol e mpantanqau­es esro metai vdearsi ficPoapcpiepóornr,s. u p arte mieon ta lqlueeeg lpó r imearnotl eai ncapadcei daidn d4i qcuae e lc amidneol ac ienncoiv aad e elmo­ daurn ar esepsuteas tarmiecntltóeg iac sau psr opiopsí rail cooa bstracdtelo a h siipnóota el saei xsp eriencia. problemas. Ciretameennttepr oets iiviysp toapsp erhiaaydn io­s DicEen geelnss u c onocLiuddow Fiegu erbqauceh ferenicmipaosr t(aanutneqpsua erA ad or5ns oet rataría epl rloebmfau ndamednett oadlea p istemeosdl eosg­íad eu na mifsomramd aer azonam)ie,en n tcouaal nat o entralñaar re laqcuieóh na ye ntpreen samo ieryne ta­consideor naocd ieló ain n ducccoimómoné toddeo la lidLalvdea.d eos tpel anteaam ileafn itlfooí sdaoe l a cienlcoci uaar,le perscoubterelse i gnifqiucseae cd oon ­ ciceinpao dríadmeocqsiu ree lp orblefmuan damentfailea rl eav erifisceacaco impóorn o,bb iialdaodb iecno om ese ld el ar elaceinóttnre eo rcíitaeí nfciocnla a reac­ompdáese spedreua n af alsa(ccioórnr oóbn)oN.roa ci lidapdr.o bEllae nmtae rcioonrd uijnoi ciaal mlean toeb stalnadt ief eraenntceiraei nlo arp ,e rspepcotsiiv­a deifciindóen vJear ificcoamcloia tó rna ducmceitóon­ tiviesset lca a midneo vlear ifieclca acmiiólnnóo g ico dogliócdaep lr obleepmieasm tológfiucndoea nmt.a l rigousroe,nt anqtuoee lp rocdeesc or eacdieó nt eoría Enl oq uela lmaremloams e todoltorgaídai cionnora elb alsaca o nsideracdieó na lxaai coemractai zación enc iceinasso ci-aalqeuse qluleah ae ncontsruasd od el atse oryíJ aoissn e tntmoesn ossit esmátdiecc orse ar fundamiemnptloísoc eixtpolsí ecni tpeoolssi ivtis,m o-proposiac piaorntdeiescr o rrelaecmipoínreipscr aos­, la verisfeci ocnavciieeónrn t plera o blemcáetnitcraap lu esqtuaens o a lnczaaan c onforumnma ért ordiog u­ demlé toddeol ac ienyc dieal a csueda els prendreonsa olm, e nocso mloo iqsuilearo ar todpooxtsiiiav ista. unsae rdiees ubprobtlaelmceaossm : o lad iisntciónP orqeunes umac,o mdoi ecB ung6 een,l ac reacdieó n entcroen ocimciieennttyoí ofridcion alracsia or,a ctel­at eoirnílafu yteann otpoe racriaocnieoscn oamloe s no rístdieuc naas tceioteríínfail cara e,l aceintórcneo n­ racioncaolnle ocs u,ae lsd ifpícesinalqr u ed esedset a ceptteoó re iicnod icya cdoonrl odsa toesls, i gnifpie­rspepcuteidhvaaa b ladreus nem étordiorg ousdoe cadrgoiu orsdoe h abevref riicayd eols entdiedu on a creacdietó eno rqíuae,d arneddou cliapd aar etset ricta exipclacciióenn teínftiorctear ,o s. demlé toadloc amidneol av erifidceal cahisió pnó te­ Lae straftuengdieaanm tdaevl e rifiecnla capi eórns ­siys,p ort antao l,oq ueP oppceorn siedleú rnai co pectiva posisteirrv eissutmaei nde aplm u éetdoedo camidneoJ ac iencia. hipütdéetdciuctoi Avlor .e spedcitcoKe,a plaqnu,e2 Elh ipotédteidcuiovc oht as idpor esenctoamdoo emlé tohdiop otdéetdiucvcooet sli ar econstmráusc cEilóM né otdod e Ciencaipaa,r entedmeesnltidege a do la ampliamaecnetpet daeld aac ien,rc eicaonsternu­cctioódnca o nsideornatcoilóóangc iecrdace al ar ealiyd ad tednidat éermni ndoees s taeu tcoorm "ol ógrieccao nsd­e floar mdae haccoenro cimSiue ntniov.se ils tdee­ truiedsda e"c,i r,r ecfolmeosx oibóernleq uehadcee r matizayc dieór ni gloórg ilcoho a nc onverjtuindtoo, lac ienscutisaan t(ipvrai ncipdael mlean tec ienac oitar canosan ­siderdaeco irodneeenxs t ralqóugein coo , tulr.)aE ne stmei smsoe ntido8 sNeañgaqelulaee l trtaaremeones s tmeo menteone, l p aradidgommai ­ idedaell ac ienecsli lae agu anrs istdeemdau cteisv on,a ntdeel am etododleol gací iae ndceislai gxxl. oA decuinsr i,s tdeemp ar oposiccuiyononú ecslc eeotn ral suv eze,l h ipotédteidcuoc tciovnost itugyrea nu na sealsnoe nunciuanvdieorss aal peasr tdielr o csu alese sattregdieca o nocimqiueehn atl oo griandfol uenciar 1 Ponenciap resentaedna e lS eminarsioob rIed eología 4 Popper, K.,L a lógicdae la investigacciieónnt ifica, y Educacoir6gna,n izpadoorl aU niversiPdeadda g6giNcaa­ MadridE,d .T ecnos1,9 70. cioneane lne ro de1 986. 5 Adorno,, etTa .l.l,a dispudteal p ositiviens mloas o­ � KaplAa.Tn,h ,e c onducotft hei nquirNy.Y, . Chandler ciología alMeémxaincaoE,,d .G rija19b7o0,. PublishCion.g,1, 9 64. 6 BungeM,. ,L a investigacciieónnt ífMiacdar,i dE1d . a NageEl.,,T he structoufrs ec iencNe., Y .,1 961. Ariel1,9 70. 9 10 ENRIQUDEE L AG ARZTAO LEDO a paradiaglmtaesr ncaotmioev lom sa,r xai ys etlh er­lgeítiemldo el ad etermidneai cniidcóand yod raetsao s menéutsiocbotr,oe d eon e lp lnaod el ai vneisgtaciópna rdteic ro ncetpetóorsLi acs oosl.u cpiaórsnae,r r i guro­ concrNeote asr. ra oe nctornairvn estigamcaincsoi­ness ae n seeln tqiudeho e mosse ñalsaadlaot l,aa v is:lt aa taqsu eu itzlaindcoo ncedpetlo ase conopmoílaí tirceal aecnit6crno en coet pet6reii cdnoi caddeobrse eu rn a de Maprrxo ceednef no rmhaio ptétdiecdau cbtuisv­a relacdiedó end uccsiilónan c ,u aalp arecleair nícae r­ candloav erifidceah ciitpóeóns is.7 tidumdbers ei ienld icianddoir-c ean l acsei ncias socisaelh easne xperimenstoalduoc imoennoeossr to­ ESQUEMAD ELM ÉTODO HIP'Í'OÉTICO­ doxsaise nldao L daez asrufneadl eld a msá ss ocorridas. DEDUCTIVO Elp rocedseov erifidcealc ióhni pdoetdéiutvcinotco o termeinnl aad efindieci inócdnaid orseinso, que ahora TEORÍA estionsda idcordeesb epne rmictoinrs turneu niuri nacdo J, singquuleea sre l squese o meato eb svearciLóanr .e la­ HIPÓTESTIESÓ RICA:A � B (Concetpetóorsi cosc)i óenn tirned icya deonru ncisaidnogr u plaarsae r rigurdoesbase e dre ducniuedvaa emntdee plr imero. l HIPÓTESEIMSP ÍRICAa:� b (Indicadores)F inalmeennl tae ,o bsearpvaarceeilcópe nr obldeem a J, sie sp osicbolmep aernaurcni adcoosnr a elidaEdne s. Enuncisaidnoga u1�l abri estpeu nteolp ositinvohi ass miodc oa padzee lbaorar VERIFICACIÓN percepcióunn ar espuleósgtiraci argo usaa p artdiesr u psr opios Objerteoa l presutpoudsee,ss edlem omenetnoq uees p rácticamen­ tei mposdiebsllei eglpa rro cedseoo b servadceiló n Lae tsratheigpioa téticad edfeiadn uesci utn itvea­ contehxitsot órico--pcourel jteumrpeallllo e gnuaje riourn as erdiepe r oblye nmaigsea a,s uv ezl,ap erti­ comop roduscotcoiy a nlo s implemceineítnfeti co-, nencdieoa t rqousep r ovideeno etnrp aerss pectDiev as. conformácnodnro essep uceosmtloaa sd eC arnqaupe estfao rmsaie, lm étosdeoi niecnila a t eorlíapa r,e ­ consiad leoor bas ebrlvceao mo lo dadloar, e ­como si gunitnam edqiuaest uar egsee ld el af ormqau ed eeb lacieónnt urnep ensami-eenntuon cisaidnog uelna r adquliart iero criíeaí nftiSciaen.m baregnol ,ar espues­ estcea soy-- unap ercepfcuieóusnne a c ossami plee ta esapt reo blceommaao,t odloosos t rqousee l método inmediata. origina, nsoi mhpialnyed uucnacaci eórndc eca ó mo solna tse orcíiaesn tdíeffi accatssoi ,nt oa mbiuénna necesliódgaiqdcu aes ev uelivdeen aolr ealitzoaddao­ vípao r cliae nscuisati avnaDt.ee stmaa enral,a def1i.­L a LargTar adicdieó)n LogiMceitsomdoo ló1gºi co nicidóeln a t eoriídaec aolm lo at eoraíxaia otmizada Lat radidceil óoqn u el lmaaremeols" logicismo noe ss imprlees uldteal daoo b servdaecc ióómno son metodolsóegr iecmoo"np tosail bemeanltR ee nacimien­ latse orcíiatesín fisciandsoe,l acsa racttiecqrauíseus n toA.n terioremnel natt rea,d igcrieócno lhaatbiínaa , coprutse órdiecboe treínape arr qau ee lp rocdeesv oe ­ una línea dcelfairneainmdtevarne etr edy a fda lsde;d a rificparcoicóende infe osreml aó girciag urEolps rao.­ enP latpóonre, j empell"o T,o pUorsa noesse" lr eino blemdae rli gcoire nteínfe isctpoae rspeecstt airveaa del al ógiyc al iansf eresnecc oinavsi edreht eecnh o 1º Llamaremo"sl ogicismmeot odológiac ol"a .t radic,i ón -a pesadrel ad iscuisdniucócni ón-dedcuocnc ión quec onsideralnadp or uebeam píriccoam oc riterdieo v erifi­ Popepr-ene lm ecanidserm aoz onamqiueegn atroa n­caciónt,o maa l métodoh ipotétdiecdou cticvoom o lap arte tizlaan oi nrtomisdieóe nl ementos eqxuter aslisótgemiáctdioeclsam é todod e la ciencioa b,i enc omo elú nico podríatmroasd euncc iire rto csoemniotd iedool ógimcéotosd.oc i8e ntífPiocsoi.b lemennutees trcoo nceptdoe logicismo metodológtiecnog a semejcaonnzl aa c onnotaciqóunel ae s­ Lat eoarxíiao mateisez lia ddeapa ols itpiovriqsutea cueldae Frankfudrat a lp ositivisfmiol:o sodfeí laa c iencia esl aq upee rmdietdceuc iorniegsu rdoehs iapsó tceosmios d e lod ado,d e lac ontemplación. segundo mdoemlme énttood hoi potédteidciuovc ot. En elp lanode lal ógiccao mof ormad e razonamiesnet o Comou nt ermcoemre nmteot odgoilcaóop arece eldi stpirngoau ­Peo ppedr e losp ositiviesnt causa ntaol p roblema de lai nducciLóan .p ertinendcei laa i nduccicóonm ol ógica bleamd ec ómtor uacdicro ncetpetóorsei ncc oosn cep­ esc riticaddeas ded iversos pduen vtioss t(av éasJe. Nicod, toosb saecrivonDaelsepsud.ée fslr acCaasrnoa pidaen o Le ProblemLeo giqudee l'inductPiaorní,sE ,d .P ressUensi ­ fiscallaci izceainrae ,lp otsiivimsomdoe rhnaot enidove rsitadier eFsr ance1,96 1).S ine mbargon,o nosi nteresa quea cepqtuaer tnood looscs o ncecpiteonstífictoasnt doe ssotancla ard iscusisóonb rlea i nduccisóinn ol levaralla directaombesnetrev ac9 yia opnaarl_cee ocsme po r oblemampél tanoodm oeh.ti opdootléótgiyic,coe o-n i ensdtduneici ftveiernvleoo,na , etl xeh.i i spptoreto éptiiacmoe-nudtnee d uctivo, siI).oq uee sh ipotétieo-deductivon-oi onb�sutcatnlitovea o n;t e­ 1.V éasepo �e jemplloa i nves�tciigónd e·C . PerÁzbalc,b n� riorl,a si nterpretacdieolhn iepso tétdiecdou ctipvuoe,d env a­ tenidean CapitaliDsempoe ndienyt eS ubordinaMdéox,i co, riasro brteo doe nc uantaol s ignifidcea dloac orroboracAi ón. Ed.S iglXXoI , 1978. pesadre tocioP,o ppeyr losp ositivicsotmapsa rteelni deadle s El métodoh ipotétdiecdou ctievno svue rsipóons itivistcao.n vertelim ré todod e lac ienceinaa lgop uramentleó gicyo , de hecheos u n hipotétdiecdou ctivo-indpuocrtqiuveeol ú ltimo en lad iscusiiónnt ernpao,s iblemePnotpep esre ae lm ásr igu· momentdoe lav etificapcrieósnu poan el·ai nducción: rosod esdel osp ropiossu puestloosg icisyt caosn elloll eva 9 Stengmul'l'Wer.;,T e orfya- ExperiencBiaar·,c elonEad,. a una formad e racionalicdiaedn tífhiacsats au sú'l timacso n• Ariel1,9 79. secuencias. EL POSITIVISMO : POLÉMICA Y CRISIS 11 de verdaabds oal.Eu ntl ae scolámsetdiicehavaa yl taminaddear sef leexlipó enn,s amiqeunevt eoir ciaf la tambcioémneo,n l at radigcrieócno luantp irniav,i lesgóilopo u edhea cecro mparaceintornpeee sn samientos, de formdaesr azonamsioebnertlmeo u ndsoe nsibaluen qluaeb asdee l ai dea ssiemlapa sl een saLcai ón. las comcor itdeevr eirod Easde .lr ecniamieenlqt uoie n au­conseculeóngcipicaaar L ao cksee rqíuael av erdd oa gurua nn uevcooc nepdteov erdya dde c riterio fadles edad sseónltcoio dmtocoi o emnrpeaa cieónnti rdee as verdad. yn oe ntirdee yar se alidLaadspe esr.c epcniopo unee­s Estcea mbviaoa parejcaodnlo aa paridceiu ónn dens epro rta nftaol os vaesr dadseórllaooss ,e rláans nuecvoo ncedpent aot aulreczoam aol gion dependiiednetaaecs e rdcead ichpaesr cepcLiaoc noenss.e cuencia deple nmsiaenyt,po o rt anto, laapn aerceecsdeie d adp arlaac ienrceisau lta dbraasmtáateniletc meap ,i rismo vefircialrat errendeeiplde ands amireenitvoi,n dicáenxdtorseaeml no o p oderre solevlpe rro bldeem ap lear ­ a elpxae riieasn ecnsciobmloe crdievt eerrdiEaosd . cepcaibóann dponraá cticealmm eunnotd ee xteer no probblaemeLnetoen adradV oi nucniod el opsr imeroisn cleulps roo bldeem acl oar respoenndternec ipae nsa­ ene xpolnaebsra sdeesl af ilomsoodfeírnada el ac ien­mienytr oe alicdoandv,i rteilce anmdpoo l afd iel osofía ciaS.i enm barlgafo i,l orseoanfcíean tdiels atc ai encidae,l ac ienacldi eal al ógiecsda e,c iarlp, or blema de ens ul ucchoan tlraea s colábsutsiccoaa in,nd deenp­ "comloa isd epause dseencr o mbinya cdoamsp aradas dizaerlm undeox tedrelns ou jemtaor,c tóo do urni rgousanmteed"i,r á LDoecskdLeeo. c keele mpirismo rumab loa f ilosdoelf aí a cimeondceirayn fai juón sed esenveunel lavp ea raddoeju an ar eivindicación coenpctdoe o bjetievni ddadoe nldo eb jeatpoa recdee mlu ndo sensiblea, u nqc uael nl secijosnóna d­uce indeipeenndtdeesl u jeStefo i.ja sauí n o ldoefs u turolsi daalp robleepmias tgeimcofolu óndameyn taa lu na dogmasp osittaisev,ldi es nleau ltirdadaedl ac iencirae ducvciirótndu ela afl i lodseol fací iae nac iuann uae ­ eld el ao jbetivciodmalodo d escontadmeil naad ov as oiglística. y ideoldogeíslau jeto. Sienm bartgood,a hvaíyea n L ockuenc oncedpet o Muyp ronGtaol ifliejoao rtár o ddeo glmoaascs ­ realiqduaead u nque readlmu ucniddsoae nsinbol e taulpeossv iitsitPaasre.as tger apne nsaedlio dre dael loc onduaclse o lipesxipslmoíB ceirtkoe12. ls eeey n car­ Jaci ceineas l legaa ers tabalbescterra cyc lieoyneessg ardáel leevlap re nsamieemnptior istsauú lhtaiswtaa univeesEr.ss atclao nsidesreae cnifórnei nntmae ad­iatconsecuDeennctdireao. c loan cepdceqi uóneno p uede menetnGe a liald eoops or blemquaesc ontisniúeannd oh abseern sasciimópnpl uee,sq tuoet odpaer cepciimó­n mode:rp nroismelrado e,f inidceiplór no ceso-méptloidicona m ediatraemfelnetBxeei rókne,lll eegya ar láa deu nac ienqcuieta r abcaojnaa bstracucniiovneersc­ onclusqiuóenp, o rdt ea nteolm, u ndeox teyr enlo salye,ss e ugndol,af ormdaee stablleeycueensri versdae­l a percneopp cuieódcneo ni ncAisdiimri.sp maroa, les. Geanlf iolremmoau yt emprpaornpao rciroensa­ este penrseaadloiyrda na lodea s l oe xtneoar l sujeto puesttoas davía aEcntc uuaannattlemos é .t oddeol a del aq ues eb uscadreísac usburlsie ry seisn,"o u nc on­ cienecsida e finciodmoao q uqéule p artienddios ­djeuln dteop ercepciones". curs(eot orpíoad ríadmeocsai hro rtae)r miennea l Yae nB erkesleee nyc ueennturnac iuandaca r ítica expernitmoEe.n c ambsieor echlaazi an ducccoimóon al an ocicólná sdiecc aau saleindtaedn,cd oimdcoao n­ métoddoe estalbelyueencsie vre rsale-sc ompoo rtqiugeü isdueacsdi,yó n ne ceseindta"rdce a uys" ae"f e.c to" diPráop perv arisoisgd leossp uléasi -nducncois óanl ­PereosH um1e3 quilelne lvaca r ítai lcaca a usalidad va lmóegnitdceeal ap osibidleiu dnca ads noe gativhoa sstuam á".imcao herelnócgiicaco anl opser supues­ quoebi lguae d eseclhala eruy n iversal. toesm piriPsatrHaaus m.en oe s poqsuielb acl iee ncia Despdueéls o psr imerreonsa cenqtuiets iteanse nd emuesltac roen exniecóens aernitacr aeu ys eaf ecyt o commoae tripar imdaer eflelxani uóenv cai enncai­a a los umos ep uedaes pireasrt aab alseocceira ciones turallar, e flesxoibólrnaec ienscuifar uinrs áat loi m­ entfreen ómeennoe sls, e ntdiedm oo stsruac ro ntigüi­ portaanlat fe ronltopasorr b lemdaels a p ecrepcai ónd ady sucesSieómne.j aan Ltoec ke, Hume considera tradveél so esm piriisntgalspe rsiensc ipaPlamrean tqeu.el apse rcepcoi soonine mrspe sioenfelse-xri(aolsn es Lock11e t odlaasis d eparso viednes eenn sacoi doen esi desaism pdleeL so ckei)d eo(am isá gendeels a ism­ lrale fex.iE ónnd ondleas ensaacpiaórnce ocmeso i m­ presi.oC noemsot) o diad esae dedreai lvgaso e nsible, pelt rsamnisdieó ne lxot ear tnroa vdéels o sse ntidolsai dedaec onexnieócne sdaerbieadr eríiav adreas leg o lar efilóecnxo moop eraciitnoenrendsae psle nsamiesne­nsilbocl uean,lo p uedseed re mostyr paodrto a nto y to.Si enm barlgaois,d eqause p uend seesri mp·ol esd ebdee secharse. compliemjlpaiscn aenc esariraemfelnetAxesi íól,na .s Lose mpiricsltáascsio cmoaosn tecedseoplro essi ti­ idesasi mpnloes se rísainnl oac ombinadcesi eónns a­vismleolv arao lna c orriqeuneht eem olsl amaddeol ciyó nr efleexnit óann tqou el aisd eacso mplejlaosg icmiestmood olóaglpi ancaton od el ap ercepac ión, seo riingardíeai nd eas sEinms pílnetsle.as isid se asl ai ncapacdieed xalpdi casróllao copmroo bulne ma simspelresíl aabn a sdee t odcoo nocimPioertn atno­. lógiyc,ao d emáas l,an egacdieól nac apaciddeald to, lcoamssoe nsacionesse e nsciuetemrnnpa croen - 12 BerkeleGy.,P, ri ncipiosd elc onocimien to.M éxicEod,. 11L ocke,J .E,n saysoo breele nteinmdietnoh umanoM,é xi­ Sarpe1,98 5. co,E dS.a rpe, 1985. 1s Hume,P .D,e lc oncoimieMnétxoi.c Eod,.S a rpe1,98 5. 12 ENRIQUED E LAG ARZAT OLEDO pensaom dieec notrrespeonna dlegrusnea cmnoe dicdoan ceubnialr es yo cqiuaesl e i mposnoeb lroehs o m­ lar ealiy,d adp or tapnrtiov,i elnae gfeiuulont urob reyse nd ondet arldeae a cliae nccoinase inse tnes e­ del al óg·ciocmaeo s paecsipoe cdíefr iecfol edxeli aó nñ aarl h ombar aec tudaear c uear ldeog alidades que filopsoosfiítadi elv aic siteanL cani eag.a cdieló acn a u­esi ncadpeam zo dificar. salindoca odn stituyceo rsoildnaeeor s itpouae n r spec­Elp ositiviqsumeeos pteuurnvaoocrs u aonsdt ece­ tivqau nei eagl aac ienscuci aap acdiedd aadcr u entan iomsá s pcaornav eretnei lpr asrea didgommai nante de edremtitneaisnne trndaesl ar ealidad. del ac ienScuih ae.g emotniíedanet er ádsoc so nside­ racioinmepso ret:sa unntad ec arácltóegriy c oot ra dec aráscotceiro lEóncg uiacnoat.l o ap rimeerlpa o,­ 2.E l Positivismo sitiveisls acm oor riqeunelt oegr reaf lexcioomnna a­r yoprr eciascieórdnce al sigdneli ofgsir caanaddavoen s­ AuguCsotmot eesc onsidceoroma pdaod re delc espo ls­dac ei enncairtaausl deess fdien adleels psai­glo sitivaiusnmqoau,le g uennocsut eransnuo rigteanm ­ sadCoo.ne srteaf legxaintóaen r rael napose rstpievcas biéenn S aint CSoimmtodnee.,tn rdoe l at radiciqóunen ol ogrgaenn eurnaacr o npcceieósnp ecsíofebi rca quaer raennce alr enaciymq iueetn utvoco o meon e­la ciye pnecrimaa neencu ennag nosgeíogale onaelr, migaal ae scoláesmtpirceuann,dac e r uzeandc ao ntrac omsoin adhau bicearmab ieande ols igplaos aEdno . de lol mlqaauremá e tafícsooim acqau,e cloltnor aricou anat loac onsidesroacciioólenóla g viacnac,el a de al ac ien(conir ae duacl iaed sac oleánsp tliedcneaac a­cienncairtaaul ll eavpaa reljoqa udaeal guanuootrs1e 5s den)c.iEas p ort antCoo,m teelp rimeenrdo e finilrl amalraá np rriemveorlacu eicniftóií,.ntc.é accnac,io n­ no sloal upceirósoníe lp roblreimgoaus droe plo si­sistfeunntdea menteanll maee snttree cha imbricación tivi:sl mado emarcyas cuicsór ni teenrticroiese nyc iae ntcriee nycp irao ducDcei óemnsa.tn ae lraap ,r oduc­ metafAíssiimciaes.nm C oo,m teem piae pzrae sentacrisóienm pneof ormdaehs a cperri mael raoc iceinnaa ­ dernotd eu naa pareunndtiaedl ad ualdi pdoasitivtirusatyla, p osteriao lrmace inetnseco icaiE aslp.e cífica­ del ad emarc:ap coiurón ln adsoed, e filnaae p licacmieónntl eap roducccoinóvnia el ract iece innaat uarlc ada del omdéoct iteínfciocmoco r itdeerd ieom arcya,c ivóenmz á se nl a cideenelcx ipaee rnoit,md sepreocupada pore lo rtoe,l d ateom píraipcaor teacmeb icéonm o del on atuersaplo ntdáenseedolme, o menetnqo u lea s crtierdiedo e marcaLcasi íónntp.ea rseicsid eercai r qcuoen dicairotniefsdi ecelix apleersi pmueendtreoen p ro­ unap ropossiecrciáió enn tsíief ldi actaeo m piíocr la ducirase es cianldaru issatile emy pc ruanedlpo or ceso veriaft ircaadv eé sm uént oedlmo é,t odo cientsíerfaei nctoa.Ab dleem,.ál sac onvedresl iopósorn c epsro­os EnC omtsees intyer teienzvuaap ,r ecistáonddaol dau,ic vtoesnp rocceisteoínsf iimcpolsu incaa nueva con­ unat radiciuónnl .a dlPoao,l r u crhean aceennt isdtiac ai óncl iae nncaitau: r adlleap oseuenrca a pacidad contdreiald leiasmmeod viaeqlu meo dernliozc aodna­ prediccutatinivtaa Ltain veac.e sdiedl aacd u atnifica­ ducae l al ucchoan tlrama e tafyí slaia pc rae ocupcai­ónnon ace,s uppouore,e s net ls igplasoa dpoe,rc oo n ciópno rde fiunnic rr itdeerd ieom arcaAcdieómná.s ,l ac oenrvsidóeln a c ienncaitaaul er n tleocgnsíeoa lad emarcyaacn ioeó ssn ó lloaa mbigrueai vindiccaocnivóienen ur ntc er itmeársdi eoc ientificidad. del ae xpericeonmccori iat deevr eirod saidne,os pecí­Sereále mpirriiotciocq iusirmeent oamf ei nales del ficamleann etcee sraerdiuacd ceil óapn r oposqiucei ósni gplaos aldato r adidceli acó onr ripeonstiete inv­ista, pretesnecdrie e ntaíl foisc ah Heacyha,od se.m uánsa, frteánndao lloars e tqousei m polnare e volcuiceinó­n especifdiecslai cginóinfd iehclea cdehomo p írciocomo tífSiect ar.a dtea ucnoay uan etnul raq uea ntiguas aquealclcoe sai blolabe s eórnvP.aoc roi trpaa rtsee, y "sólitdeaosrc"íi aíesfn itco-npaatruerdcaeelrner su m­ reafiernCm oam tleoq ueé ld enomi"neadlro ág ma barRseea.p araesacíne tni gpuoalsém Uincada see. ll as, del ai vnairalbiiddaedl alse yneatsua rle14s y"a demásl ad el ar elaecnitócrnoe n coestp etóryi rceoasdl eisd.a estas ciencias ennsa utq uureahlacecosem roa pLaar reescpaeu enem sptiriocersittapibrcaei ssyete nante em ­ paradigmpáatrliaac csai se nscoicaisa leCso.me t Asbír,ió enn, elmopsii srtcalsá s:il cocsoo sncetpertóiocso s buschaarcáde erl as ocioulnoafg íísasi ocicaae ln e l nos orne alseisnc,oo ncvieonnAedse.m árse,c onndooc ie sentniods oó ldoea tenae lralmsai smcaosn siderlaacd iiof­ereenntccrioean ceyp dtaote om pírliaúc noi ca neesp isotleómgyi mceatso dolsóign-ioac daesl antfáonr­mar edlea ccoienól mn u ndeom pírsiecraoát ravés dosaeC arneanpf ormian tiuviact-oln aa daptacidóe no lbas ecrivóLana.c ienecviiad,e ntneoms eer net­e dec oncedpetl oafs í sai lcasa o cioNlooo gbísat.a ntdeu,ca er eundiatrso isnq ou eel abtoeroarc íoacnsa pa­ haye fectiveanCm oemnttueen at enseinótsnr uce o n­cidparde diScitenimv baga.or l,a tse orníoea xsp resan cepción epinsatteumroadllelói agcs iitceaan y c uina relaciineotrnnedases ol b je-tnoo o brsveacionales­ humanirsemfol eejnsa udl oe y dter Eelssot sa Ldao s.s inqou ec ontsutyimeond eclooncs a pacpirdeaiddvi ac t ledye l otsr eEss taidmopsl uincaia d edae plor gresoe mpírica. y dec onstrduecu cniacó ine naclsi ear vdiechlio o­m Comeo nB erkellare eya,dl eisud nacaa jnae gerna breS.i enm bgaore,l n aturacloimstmiolao ln loe av a cuanat sou e strau icnettrunrya l aú nifcoar mdae u Comte, A.,D iscurssoob reele spírpiotsui tiMvéxoi.c o, rn Bravnenan,H .,T rabajyo c apitmaolno polisMtéax.i co, Ed.A guila1r,98 3. Ed.N uestrToi em_po,1 978. EL POSITIMVOI:S POLÉMIC.AY CRISIS 13 relacconid óinch rae aldi deasa trvaésd e lap ercep­ marxistdaeslc ambisoo ciaEll. p roblemqau ee staba cióDen .e sta manlearsat ,e orías no soon v efra­lsparse senetreas il av oltuandde l acsl assoeacsl ieorsag ­ dadesriansúo t ilpeasr ap redecciorm portanii�enmt­os nizaedsas sóulno i nstrumednet loe yeqsu ee scapaan pír.i cos dichvao luntoa ds ie n lac oncepmcarixsóitnda e l ey Comob iend emostrLóe nin,e1l6e mpiriocritmioc issoaclei sát implícuintaai dead iferean tael p ositivista rseulcotani tnuadodre ls olipsiesmmpoi ricsltáas iScion. quep ermiticeornac illiaac ro ntradicecnitórnle e yy embgaor,e lm arxismdoe l aé poceas i ncapadze o frecer voluntaedn,t rseu jetyo o bjeto. unnau evrae flexsioóbnr lea c iencdiea léap oc,af uera El círcudleo V ienan acieón 1292S.u principal de lcoanss eirdaciomnaetse rialgiesntearsa cloemso las inspirafduoerS chliyc k aé lp ertenecipeerrosno nsa je quees griLmeen inD.e lam ismaf ormal,ac orriente qtuaeni nfluyecnotmeosC arnapN,e uratWha,i smanH,e m­ ene lh istoricoifsrmeocr ee sisteanlpc oisat iivisdmeo l a pely GodelA.f ineas s usp osiciones estuvieron Witt­ épocaa l,o sumo thíamcdiea sc ríatsi ccorne specat o gensteyi Rnu sseLlols.m iembrodse lc írcudleoV iena lacie ncian aturadle,j andtoo doe stien mensyo r ico reivindicaalrp oonst iivisym oa l empiriessmpoe,c ial­ campod er eflextiaómnb iéanl posiivtismo. menteH ume y Mach. Lai dedae l al eyc ientícfoimcoa luenyi verys adle Con elc írcudleo V ienas ei ntentdóa rc uerop de­ unp roceshoi potétdiecdou ctidveo lcai enccioam,o s i­ fintiivao uns ool lengjueap aral ac iencdieant rod el a nónidmeom étodco ietníficseov ,a imponeindod esde tradicilouncahlda e lp ositivciosnml oa metafísica. En finadleelss i glpoa sadoE.l p ostiivisvmao precisando estmae didsaó lsoe reconocdioesr otn ipopsr odpeo ­ prbolemyas e sbozansdool uciosnienqs u el aso tracso ­ siciopnaersa l ac ieinac: lasf ormal(eqsu e seríatna u­ rrientteesn gamnu choq ueo freceenr e lm ismon ivel tológiyc anso dirían naacdear cdae l mun)d oyl as del ar elfexisóonb reel m étodoT.o doe stvoa confor­fácticoa vse rificaebmlpeísr icameFnuteer.ad e estas mandaolp oisivtiscmoom or rcniotehee gemóenni tcaa proposiciotnoedsa,ls a s otsrearsí amnet afísioc saisn · ciednec iéalp ao ca. significado. El marxissumforl ea i nfluendcei laa r acionalidad Sine mbargoe,lf ocod ela nálidseilsn e opotsiivismo potsiiviesnt eas tpee ríodeol,q ueh iósrticamenctoe­ seraáh ora elsat ructluórgai ca ldeenlg uacjiee ntífico rresopndael p redomindieo l a SeguIndntae rnacionayl,.p ort antosu,p royecbtuos careást ablelcaesrr e glas Desdleo s últimos trEanbgaejlcosos,m ode en Dialécp­aral ose nnucisas dgioniaftiiscyv ,oe n úlitmai nstan­ tidcela aN atrualepzaare,c ieesrat aprr esenetlei deal ciau,n mismo lengpuaarjate o dal ac iencDiea .e sta dec iendciiaal écctoimcoac iencdieal ou nviersa¿lH.a s­ manerae,l p roblemdae ld ualisemnot rpee nsamiento ta quép untloa c oncepcdieó n la diacloémcotc iicean ­ y realidsaeda fronetna l af ormad e losa ntigueoms­ cidaeol b ejtoe ng enerraels ulctoam paticbolnel ai dea pirisptearsoc, o n herratmaisle óngicsaosf istiyc acdoans deM arxd ea bstrachciióósrnt icamednettee rminaDdea ? lad efinicdieó pnr oblemeassp ecífqiuceoa sq uellnoos cualqufoiremra r esluat clarqou ee nE ngelnso pode­ imaginarEolnc .r itedrei ode marcacisóenl ed esglosó mos encontnrianrg unpar ofundizaaccieórnc dae los comoe rat radicieonnl aalc orernitee,n o trodso sP.r i­ problase mdel ac iencia modfeurenrdaae, c onsideracimoe­ro,e ld e llaó gicdae lose nucniadossi gnifviocsa ti negnso seóoglicmausy generalEelsm .a rxismdoe lsae ­ y,s egundeol,d e suv erificaEcni cóun.a ntaol p rimer gundiane trnacionaplo,r s u partes,u frlea i nfluenciaas pecto, la tsroalnuscciuórpnro ireó l c amindoe le s­ deplo sitiveins dmoos f ormapsr incipaPlreism.e raol, tablecimideen utnoa l ógidcea ll enguacjiee ntífLiac o. coenbciar ldao ctrmianrxai csotoma u ns ismtaeh i­po solucimóáns r igruosap roponía tqoudeol so se nuncia­ tétdiecdtou icvcoon,s titupiodruo n sistedmea leyes dosd e lcai encdieab erísaenrc onstruiad poasr tdier univeesry s,as lin o unviersaldees o,b servancnieac e­ enucniadoesel meanlteLsos.o troesn ucniadodse berían sariae n elm odod e produccicóanp italAi sptaar.t ir formaras ep artider unionees i nterseccdieo ensetso s dee stsei stetmeaó rieclom, a rxisdtea lsae gundian ­ enunicadoesl ementacloemsb,i natoqruieaps u edesne r ternacicorneaíla pohsaicbelrpe r edicciones sobdrees ctraeislr igruosmaente tar avés dleó gilcsa ai mblóica. futurdoe lhau manidaEdn. esftoar mal,a sl yeesm ar­ Sine mbargoe,lp roblemian mediaqtuoes urgía era xisetaraspn e nsadaa lsa m anerpao sitivciosmtoal ,e yes cómos eo riginlaonse nunicadoesl ementalPeasr.ae ste qued eu na maneor ad eo trat endríqaune c umplirse,p roblemsae e sbozardoons s olucioEnne sl.ap rimera, indepenmdeinetnetd ee lvao luandt de loss ujetDoes . lose nuncdioase lementaelsetsa ríbaans adodsi rectamen­ estforma a elm arxismoc,o moe lp ositivdiesC moom te, tee nl ae xperienyc liasa e gundfau el ad elfis icsamloi debereínas eñaa lro sh ombre--osb rerose ne stcea so­ deC arnapp,o re lc uasle p retendefromírual ar suonl o ª actuard ea cuerdao l eyeqsu ee n última instlaenncugaijae p aral ac iencdiear,i voa dde losc oncetposd e espcaana us voulntadE.l reformisdmeo B ernstein,l af ísica. aunqfuuee e stmiagtizaddoe las egundiant ernacional Como sev e,l av aliddeez l ose nucniadoesl emen­ en unp rimer momennot eor,as jnuon ac onsecuencitaa les aedrjau dicaad laa v eriafciicóenn ldaoss v er­ lógidcaee stfao rmap ositivei dzaen ctoncebliarsl eyes sionedse lar espuesetna ú,lt imai nstancEina e.s te momentos ugríae ls egunasdpoe cto. dedel d ec­riterio 1G6 Lerininj Va.,Ml ateboria:ls imo y empirriiotcimcoi.sM éxico, marcaceild 6ne, la v erificadceie ónnu nicadoesl emen­ Ed. 1970. taleLsa. dudad elo bispBoe rkelaepya receínat onces

See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.