Gwary Mazur wschodnich w XIX wieku (na podstawie ankiet Georga Wenkera do Niemieckiego atlasu językowego)

2020·5.8 MB·Polish

by  Dorota Krystyna Rembiszewska

Dorota Krystyna Rembiszewska
G
wary Mazur wschodnich
w XIX wieku
(na podstawie ankiet Georga Wenkera
do Niemieckiego atlasu jezykowego)
k
u
a
N
mii
e
d
a
k
A
ej
ki
s
ol
P
ki 44
ty J h
s c
wi a
a z
Sl ic
ut EZYK an
t r
y g
nst Po
I a
n

(cid:71)
(cid:119)(cid:97)(cid:114)(cid:121)(cid:32)(cid:77)(cid:77)(cid:97)(cid:122)(cid:117)(cid:114)(cid:32)(cid:119)(cid:115)(cid:99)(cid:104)(cid:111)(cid:100)(cid:110)(cid:105)(cid:99)(cid:104)(cid:32)
(cid:119)(cid:32)(cid:88)(cid:73)(cid:88)(cid:32)(cid:119)(cid:105)(cid:101)(cid:107)(cid:117)(cid:32)
(cid:74)(cid:281)(cid:122)(cid:121)(cid:107)(cid:32)(cid:110)(cid:97)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:103)(cid:114)(cid:97)(cid:110)(cid:105)(cid:99)(cid:122)(cid:97)(cid:99)(cid:104)(cid:32)
(cid:91)(cid:66)(cid:111)(cid:114)(cid:100)(cid:101)(cid:114)(cid:108)(cid:97)(cid:110)(cid:100)(cid:32)(cid:76)(cid:97)(cid:110)(cid:103)(cid:117)(cid:97)(cid:103)(cid:101)(cid:115)(cid:93)(cid:32)
(cid:52)(cid:886)
(cid:82)(cid:101)(cid:100)(cid:97)(cid:107)(cid:116)(cid:111)(cid:114)(cid:32)(cid:78)(cid:97)(cid:99)(cid:122)(cid:101)(cid:108)(cid:110)(cid:97)(cid:32)(cid:91)(cid:69)(cid:100)(cid:105)(cid:116)(cid:111)(cid:114)(cid:45)(cid:105)(cid:110)(cid:45)(cid:67)(cid:104)(cid:105)(cid:101)(cid:102)(cid:93)
(cid:68)(cid:114)(cid:32)(cid:104)(cid:97)(cid:98)(cid:46)(cid:32)(cid:72)(cid:69)(cid:76)(cid:69)(cid:78)(cid:65)(cid:32)(cid:75)(cid:82)(cid:65)(cid:83)(cid:79)(cid:87)(cid:83)(cid:75)(cid:65)(cid:44)(cid:32)(cid:112)(cid:114)(cid:111)(cid:102)(cid:46)(cid:32)(cid:105)(cid:110)(cid:115)(cid:116)(cid:46)(cid:44)(cid:32)(cid:73)(cid:110)(cid:115)(cid:116)(cid:121)(cid:116)(cid:117)(cid:116)(cid:32)(cid:83)(cid:108)(cid:97)(cid:119)(cid:105)(cid:115)(cid:116)(cid:121)(cid:107)(cid:105)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:115)(cid:107)(cid:105)(cid:101)(cid:106)(cid:32)
(cid:77)
(cid:65)(cid:107)(cid:97)(cid:100)(cid:101)(cid:109)(cid:105)(cid:105)(cid:32)(cid:78)(cid:97)(cid:117)(cid:107)(cid:44)(cid:32)(cid:87)(cid:97)(cid:114)(cid:115)(cid:122)(cid:97)(cid:119)(cid:97)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:115)(cid:107)(cid:97)(cid:32)(cid:91)(cid:73)(cid:110)(cid:115)(cid:116)(cid:105)(cid:116)(cid:117)(cid:116)(cid:101)(cid:32)(cid:111)(cid:102)(cid:32)(cid:83)(cid:108)(cid:97)(cid:118)(cid:105)(cid:99)(cid:32)(cid:83)(cid:116)(cid:117)(cid:100)(cid:105)(cid:101)(cid:115)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:105)(cid:115)(cid:104)(cid:32)
(cid:65)(cid:99)(cid:97)(cid:100)(cid:101)(cid:109)(cid:121)(cid:32)(cid:111)(cid:102)(cid:32)(cid:83)(cid:99)(cid:105)(cid:101)(cid:110)(cid:99)(cid:101)(cid:115)(cid:44)(cid:32)(cid:87)(cid:97)(cid:114)(cid:115)(cid:97)(cid:119)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:97)(cid:110)(cid:100)(cid:93)
(cid:82)(cid:97)(cid:100)(cid:97)(cid:32)(cid:78)(cid:97)(cid:117)(cid:107)(cid:111)(cid:119)(cid:97)(cid:32)(cid:91)(cid:83)(cid:99)(cid:105)(cid:101)(cid:110)(cid:116)(cid:105)(cid:102)(cid:105)(cid:99)(cid:32)(cid:66)(cid:111)(cid:97)(cid:114)(cid:100)(cid:93) (cid:71) (cid:87)
(cid:68)(cid:114)(cid:32)(cid:104)(cid:97)(cid:98)(cid:46)(cid:32)(cid:69)(cid:87)(cid:65)(cid:32)(cid:68)(cid:90)(cid:73)(cid:280)(cid:71)(cid:73)(cid:69)(cid:76)(cid:44)(cid:32)(cid:112)(cid:114)(cid:111)(cid:102)(cid:46)(cid:32)(cid:105)(cid:110)(cid:115)(cid:116)(cid:46)(cid:44)(cid:32)(cid:73)(cid:110)(cid:115)(cid:116)(cid:121)(cid:116)(cid:117)(cid:116)(cid:32)(cid:74)(cid:281)(cid:122)(cid:121)(cid:107)(cid:97)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:115)(cid:107)(cid:105)(cid:101)(cid:103)(cid:111)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:115)(cid:107)(cid:105)(cid:101)(cid:106)(cid:32) (cid:78)
(cid:65)(cid:107)(cid:97)(cid:100)(cid:101)(cid:109)(cid:105)(cid:105)(cid:32)(cid:78)(cid:97)(cid:117)(cid:107)(cid:44)(cid:32)(cid:75)(cid:114)(cid:97)(cid:107)(cid:243)(cid:119)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:115)(cid:107)(cid:97)(cid:32)(cid:91)(cid:73)(cid:110)(cid:115)(cid:116)(cid:105)(cid:116)(cid:117)(cid:116)(cid:101)(cid:32)(cid:111)(cid:102)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:105)(cid:115)(cid:104)(cid:32)(cid:76)(cid:97)(cid:110)(cid:103)(cid:117)(cid:97)(cid:103)(cid:101)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:105)(cid:115)(cid:104)(cid:32)
(cid:65)(cid:99)(cid:97)(cid:100)(cid:101)(cid:109)(cid:121)(cid:32)(cid:111)(cid:102)(cid:32)(cid:83)(cid:99)(cid:105)(cid:101)(cid:110)(cid:99)(cid:101)(cid:115)(cid:44)(cid:32)(cid:67)(cid:114)(cid:97)(cid:99)(cid:111)(cid:119)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:97)(cid:110)(cid:100)(cid:93)
(cid:68)(cid:114)(cid:46)(cid:32)(cid:115)(cid:99)(cid:46)(cid:44)(cid:32)(cid:105)(cid:122)(cid:118)(cid:46)(cid:32)(cid:112)(cid:114)(cid:111)(cid:102)(cid:46)(cid:32)(cid:84)(cid:69)(cid:84)(cid:89)(cid:65)(cid:78)(cid:65)(cid:32)(cid:70)(cid:85)(cid:68)(cid:69)(cid:82)(cid:69)(cid:82)(cid:44)(cid:32)(cid:83)(cid:118)(cid:101)(cid:117)(cid:269)(cid:105)(cid:108)(cid:105)(cid:353)(cid:116)(cid:101)(cid:32)(cid:117)(cid:32)(cid:90)(cid:97)(cid:103)(cid:114)(cid:101)(cid:98)(cid:117)(cid:44)(cid:32)(cid:90)(cid:97)(cid:103)(cid:114)(cid:101)(cid:98)(cid:44)(cid:32)
(cid:72)(cid:114)(cid:118)(cid:97)(cid:116)(cid:115)(cid:107)(cid:97)(cid:32)(cid:91)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:105)(cid:116)(cid:121)(cid:32)(cid:111)(cid:102)(cid:32)(cid:90)(cid:97)(cid:103)(cid:114)(cid:101)(cid:98)(cid:44)(cid:32)(cid:90)(cid:97)(cid:103)(cid:114)(cid:101)(cid:98)(cid:44)(cid:32)(cid:67)(cid:114)(cid:111)(cid:97)(cid:116)(cid:105)(cid:97)(cid:93)
(cid:80)(cid:114)(cid:111)(cid:102)(cid:46)(cid:32)(cid:68)(cid:114)(cid:46)(cid:32)(cid:66)(cid:74)(cid:214)(cid:82)(cid:78)(cid:32)(cid:72)(cid:65)(cid:78)(cid:83)(cid:69)(cid:78)(cid:44)(cid:32)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:105)(cid:116)(cid:228)(cid:116)(cid:32)(cid:82)(cid:101)(cid:103)(cid:101)(cid:110)(cid:115)(cid:98)(cid:117)(cid:114)(cid:103)(cid:44)(cid:32)(cid:82)(cid:101)(cid:103)(cid:101)(cid:110)(cid:115)(cid:98)(cid:117)(cid:114)(cid:103)(cid:44)(cid:32)
(cid:68)(cid:101)(cid:117)(cid:116)(cid:115)(cid:99)(cid:104)(cid:108)(cid:97)(cid:110)(cid:100)(cid:32)(cid:91)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:105)(cid:116)(cid:121)(cid:32)(cid:111)(cid:102)(cid:32)(cid:82)(cid:101)(cid:103)(cid:101)(cid:110)(cid:115)(cid:98)(cid:117)(cid:114)(cid:103)(cid:44)(cid:32)(cid:82)(cid:101)(cid:103)(cid:101)(cid:110)(cid:115)(cid:98)(cid:117)(cid:114)(cid:103)(cid:44)(cid:32)(cid:71)(cid:101)(cid:114)(cid:109)(cid:97)(cid:110)(cid:121)(cid:93)
(cid:68)(cid:114)(cid:32)(cid:104)(cid:97)(cid:98)(cid:46)(cid:32)(cid:75)(cid:65)(cid:90)(cid:73)(cid:77)(cid:73)(cid:69)(cid:82)(cid:90)(cid:32)(cid:74)(cid:85)(cid:82)(cid:67)(cid:90)(cid:65)(cid:75)(cid:44)(cid:32)(cid:112)(cid:114)(cid:111)(cid:102)(cid:46)(cid:32)(cid:117)(cid:99)(cid:122)(cid:46)(cid:44)(cid:32)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:119)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:121)(cid:116)(cid:101)(cid:116)(cid:32)(cid:74)(cid:97)(cid:103)(cid:105)(cid:101)(cid:108)(cid:108)(cid:111)(cid:324)(cid:115)(cid:107)(cid:105)(cid:32)
(cid:119)(cid:75)(cid:114)(cid:97)(cid:107)(cid:111)(cid:119)(cid:105)(cid:101)(cid:59)(cid:32)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:119)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:121)(cid:116)(cid:101)(cid:116)(cid:32)(cid:87)(cid:97)(cid:114)(cid:115)(cid:122)(cid:97)(cid:119)(cid:115)(cid:107)(cid:105)(cid:44)(cid:32)(cid:75)(cid:114)(cid:97)(cid:107)(cid:243)(cid:119)(cid:8211)(cid:87)(cid:97)(cid:114)(cid:115)(cid:122)(cid:97)(cid:119)(cid:97)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:115)(cid:107)(cid:97)(cid:32)
(cid:91)(cid:74)(cid:97)(cid:103)(cid:105)(cid:101)(cid:108)(cid:108)(cid:111)(cid:110)(cid:105)(cid:97)(cid:110)(cid:32)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:105)(cid:116)(cid:121)(cid:32)(cid:105)(cid:110)(cid:32)(cid:75)(cid:114)(cid:97)(cid:107)(cid:243)(cid:119)(cid:59)(cid:32)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:105)(cid:116)(cid:121)(cid:32)(cid:111)(cid:102)(cid:32)(cid:87)(cid:97)(cid:114)(cid:115)(cid:97)(cid:119)(cid:44)(cid:32)
(cid:67)(cid:114)(cid:97)(cid:99)(cid:111)(cid:119)(cid:8211)(cid:87)(cid:97)(cid:114)(cid:115)(cid:97)(cid:119)(cid:44)(cid:32)(cid:80)(cid:111)(cid:108)(cid:97)(cid:110)(cid:100)(cid:93)
(cid:1044)(cid:1086)(cid:1082)(cid:1090)(cid:46)(cid:32)(cid:1092)(cid:1110)(cid:1083)(cid:1086)(cid:1083)(cid:46)(cid:32)(cid:1085)(cid:1072)(cid:1091)(cid:1082)(cid:44)(cid:32)(cid:1087)(cid:1088)(cid:1086)(cid:1092)(cid:1077)(cid:1089)(cid:1086)(cid:1088)(cid:32)(cid:1053)(cid:1040)(cid:1058)(cid:1040)(cid:1051)(cid:1030)(cid:1071)(cid:32)(cid:1050)(cid:1054)(cid:1051)(cid:1045)(cid:1057)(cid:1053)(cid:1048)(cid:1050)(cid:44)(cid:32)(cid:1063)(cid:1077)(cid:1088)(cid:1085)(cid:1110)(cid:1074)(cid:1077)(cid:1094)(cid:1100)(cid:1082)(cid:1080)(cid:1081)(cid:32)
(cid:1085)(cid:1072)(cid:1094)(cid:1110)(cid:1086)(cid:1085)(cid:1072)(cid:1083)(cid:1100)(cid:1085)(cid:1080)(cid:1081)(cid:32)(cid:1091)(cid:1085)(cid:1110)(cid:1074)(cid:1077)(cid:1088)(cid:1089)(cid:1080)(cid:1090)(cid:1077)(cid:1090)(cid:32)(cid:1110)(cid:1084)(cid:1077)(cid:1085)(cid:1110)(cid:32)(cid:1070)(cid:1088)(cid:1110)(cid:1103)(cid:32)(cid:1060)(cid:1077)(cid:1076)(cid:1100)(cid:1082)(cid:1086)(cid:1074)(cid:1080)(cid:1095)(cid:1072)(cid:44)(cid:32)(cid:1063)(cid:1077)(cid:1088)(cid:1085)(cid:1110)(cid:1074)(cid:1094)(cid:1110)(cid:44)(cid:32)(cid:1059)(cid:1082)(cid:1088)(cid:1072)(cid:1111)(cid:1085)(cid:1072)(cid:32)
(cid:91)(cid:68)(cid:111)(cid:107)(cid:116)(cid:46)(cid:32)(cid:102)(cid:105)(cid:108)(cid:111)(cid:108)(cid:46)(cid:32)(cid:110)(cid:97)(cid:117)(cid:107)(cid:44)(cid:32)(cid:112)(cid:114)(cid:111)(cid:102)(cid:101)(cid:115)(cid:111)(cid:114)(cid:32)(cid:78)(cid:97)(cid:116)(cid:97)(cid:108)(cid:105)(cid:105)(cid:97)(cid:32)(cid:75)(cid:111)(cid:108)(cid:101)(cid:115)(cid:110)(cid:121)(cid:107)(cid:44)(cid:32)(cid:89)(cid:117)(cid:114)(cid:105)(cid:121)(cid:32)(cid:70)(cid:101)(cid:100)(cid:107)(cid:111)(cid:118)(cid:121)(cid:99)(cid:104)(cid:32)(cid:67)(cid:104)(cid:101)(cid:114)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:116)(cid:115)(cid:105)(cid:32)
(cid:78)(cid:97)(cid:116)(cid:105)(cid:111)(cid:110)(cid:97)(cid:108)(cid:32)(cid:85)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:101)(cid:114)(cid:115)(cid:105)(cid:116)(cid:121)(cid:44)(cid:32)(cid:67)(cid:104)(cid:101)(cid:114)(cid:110)(cid:105)(cid:118)(cid:116)(cid:115)(cid:105)(cid:44)(cid:32)(cid:85)(cid:107)(cid:114)(cid:97)(cid:105)(cid:110)(cid:101)(cid:93)
(cid:68)(cid:111)(cid:114)(cid:111)(cid:116)(cid:97)(cid:32)(cid:75)(cid:114)(cid:121)(cid:115)(cid:116)(cid:121)(cid:110)(cid:97)(cid:32)(cid:82)(cid:101)(cid:109)(cid:98)(cid:105)(cid:115)(cid:122)(cid:101)(cid:119)(cid:115)(cid:107)(cid:97)(cid:32)
(cid:71)
(cid:119)(cid:97)(cid:114)(cid:121)(cid:32)(cid:77)(cid:97)(cid:122)(cid:117)(cid:114)(cid:32)(cid:119)(cid:115)(cid:99)(cid:104)(cid:111)(cid:100)(cid:110)(cid:105)(cid:99)(cid:104)(cid:32)
(cid:119)(cid:32)(cid:88)(cid:73)(cid:88)(cid:32)(cid:119)(cid:105)(cid:101)(cid:107)(cid:117)(cid:32)
(cid:40)(cid:110)(cid:97)(cid:32)(cid:112)(cid:111)(cid:100)(cid:115)(cid:116)(cid:97)(cid:119)(cid:105)(cid:101)(cid:32)(cid:97)(cid:110)(cid:107)(cid:105)(cid:101)(cid:116)(cid:32)(cid:71)(cid:71)(cid:101)(cid:111)(cid:114)(cid:103)(cid:97)(cid:32)(cid:87)(cid:101)(cid:110)(cid:107)(cid:101)(cid:114)(cid:97)(cid:32)
(cid:100)(cid:111)(cid:32)(cid:78)(cid:105)(cid:101)(cid:109)(cid:105)(cid:101)(cid:99)(cid:107)(cid:105)(cid:101)(cid:103)(cid:111)(cid:32)(cid:97)(cid:116)(cid:108)(cid:97)(cid:115)(cid:117)(cid:32)(cid:106)(cid:101)(cid:122)(cid:121)(cid:107)(cid:111)(cid:119)(cid:101)(cid:103)(cid:111)(cid:41)
(cid:107)
(cid:117)
(cid:97)
(cid:78)
(cid:109)(cid:105)(cid:105)(cid:32)
(cid:101)
(cid:100)
(cid:97)
(cid:107)
(cid:65)
(cid:101)(cid:106)(cid:32)
(cid:107)(cid:105)
(cid:115)
(cid:111)(cid:108)
(cid:80)
(cid:107)(cid:105)(cid:32)
(cid:121)
(cid:116)
(cid:115)
(cid:119)(cid:105)
(cid:97)
(cid:83)(cid:108)
(cid:116)(cid:32)
(cid:116)(cid:117) (cid:87)(cid:97)(cid:114)(cid:115)(cid:122)(cid:97)(cid:119)(cid:97)(cid:32)(cid:50)(cid:48)(cid:50)(cid:48)
(cid:121)
(cid:116)
(cid:115)
(cid:110)
(cid:73)
Recenzje wydawnicze [Editiorial Reviews]
Prof. dr hab. Hanna Popowska-Taborska, em.
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, Polska
[Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland]
Prof. dr hab. Janusz Siatkowski, em.
Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polska
[University of Warsaw, Warsaw, Poland]
Publikacja (cid:976)inansowana z subwencji na utrzymanie i rozwój potencjału badawczego
Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.
[This work was (cid:976)inanced from a subvention for maintaining and developing
the research potential of the Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences.]
Projekt okładki i stron tytułowych [Cover, Half-title and Title Page Design]
Barbara Grunwald-Hajdasz
Na okładce: Fragment ankiety do Niemieckiego atlasu językowego.
[Cover: A passage from Georg Wenker’s questionnaire
for the German Linguistic Atlas (Deutscher Sprachatlas).]
Korekta [Proofreading]
Dorota Muszyńska-Wolny, Dorota K. Rembiszewska
Skład [Typesetting]
Dariusz Górski
© Copyright by Dorota Krystyna Rembiszewska, 2020
This is an Open Access book distributed under the terms
of the Creative Commons Attribution 3.0 PL License
(creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/), which permits redistribution,
commercial and noncommercial, provided that the book is properly cited.
ISBN 978-83-66369-37-5 [druk]
ISBN 978-83-66369-38-2 [ebook]
ISSN: 1230-1302 (Język na Pograniczach)
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
[Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences]
ul. Bartoszewicza 1b/17, 00-337 Warszawa
tel. [phone], [email protected], www.ispan.waw.pl
SPIS TREŚCI
WSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Georg Wenker i Niemiecki atlas językowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Ankieta Georga Wenkera z 40 zdaniami do tłumaczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Materiały mazurskie w komentarzach Georga Wenkera do Niemieckiego atlasu
językowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Konteksty kulturowo-socjologiczne i religijne w ankietach Georga Wenkera . 27
Sytuacja etniczno-narodowa i kwestie językowe w Prusach Wschodnich
w drugiej połowie XIX wieku na tle ankiet Georga Wenkera . . . . . . . . . . . . . . 38
O XIX-wiecznej świadomości językowej na przykładzie ankiet Georga
Wenkera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Imiona i nazwiska nauczycieli wypełniających ankiety przejawem interferen-
cji językowych polsko-niemieckich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Adaptacje nazw miejscowych jako świadectwo wycofywania polszczyzny na
Mazurach w XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
ANKIETY GEORGA WENKERA WYPEŁNIONE WE WSIACH MAZUR WSCHODNICH
(cid:525)POWIAT EŁCKI, GOŁDAPSKI, OLECKI(cid:526) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Alfabetyczny wykaz badanych wsi według nazw w języku polskim . . . . . . . . . 56
Wykaz badanych wsi według wprowadzonej numeracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Wykaz badanych wsi według numerów ankiet Georga Wenkera . . . . . . . . . . . . 59
Alfabetyczny wykaz badanych wsi według nazw niemieckich . . . . . . . . . . . . . . . 60
1. Marlinowo, gm. Dubeninki, pow. gołdapski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
2. Czarne, gm. Dubeninki, pow. gołdapski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
3. Borkowiny, gm. Kowale Oleckie, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
4. Garbas, gm. Filipów, pow. suwalski, woj. podlaskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
5. Judziki, gm. Olecko, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
6. Plewki, gm. Olecko, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
7. Borki, gm. Świętajno, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
8. Barany, gm. Świętajno, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
9. Olszewo, gm. Olecko, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
10. Gordejki Małe, gm. Olecko, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
11. Krzyżewko, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
12. Markowskie, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
6 Spis treści
13. Szczecinowo, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
14. Orzechowo, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
15. Olecko Małe, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
16. Niedźwiedzkie, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
17. Wilkasy, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
18. Kałtki, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
19. Zawady Ełckie, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
20. Kukówko, gm. Świętajno, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
21. Gąski, gm. Olecko, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
22. Gorło, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
23. Piaski, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
24. Przytuły, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
25. Kleszczewo, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
26. Szeszki, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
27. Wierzbowo, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
28. Zanie, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
29. Sikory Juskie, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
30. Płociczno, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
31. Świdry, gm. Olecko, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
32. Babki Gąseckie, gm. Olecko, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
33. Puchówka, gm. Wieliczki, pow. olecki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
34. Iwaśki, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
35. Marcinowo, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
36. Milewo, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
37. Kile, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
38. Skomack Wielki, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
39. Rogale, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
40. Grabnik, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
41. Królowa Wola, gm. Stare Juchy, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
42. Golubka, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
43. Zaborowo, gm. Kalinowo pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
44. Wysokie, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
45. Skomętno Wielkie, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
46. Grądzkie Ełckie, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
47. Koleśniki, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
48. Ginie, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
49. Prawdziska, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
50. Rostki Skomackie, gm. Orzysz, pow. piski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
51. Ogródek, gm. Orzysz, pow. piski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
52. Różyńsk, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Spis treści 7
53. Klusy, gm. Orzysz, pow. piski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
54. Lipińskie, na terenie gm. Orzysz, pow. piski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
55. Bartosze, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
56. Laski Wielkie, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
57. Sordachy, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
58. Pisanica, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
58a. Pisanica, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
59. Romanowo, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
60. Borzymy, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
61. Stożne, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
62. Regiel, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
63. Kałęczyny, gm. Ełk, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
64. Sypitki, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
65. Laski Małe, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
66. Skrzypki, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
67. Chochołki (Helmany), gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
68. Dąbrowskie, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
69. Wiśniowo Ełckie, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
70. Kopijki, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
71. Krzywe, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
72. Lisewo, gm. Kalinowo, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
73. Bobry, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
74. Borki, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
75. Miłusze, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
76. Ostrykół, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
77. Długosze, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
78. Prostki, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
79. Długochorzele, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
80. Popowo, gm. Prostki, pow. ełcki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
O GWARACH MAZUR WSCHODNICH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Gwary Mazur wschodnich na mapie dialektalnej Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Dotychczasowe badania nad polskimi gwarami Mazur wschodnich oraz źródła
materiałowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
CHARAKTERYSTYKA JĘZYKOWA ANKIET GEORGA WENKERA Z OBSZARU
MAZUR WSCHODNICH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Gra(cid:976)ia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Fonetyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Samogłoska a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Przejście ja- w je- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
8 Spis treści
Przejście ra- w re- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Przejście ar w er . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Kontynuanty stp. ā . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Samogłoska e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Formy nieprzegłoszone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Kontynuanty ō długiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Samogłoska y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Formy nieskontrahowane w czasownikach rozumieć i stać . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Samogłoski nosowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Frykatywne ř . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Spółgłoski wargowe miękkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Szeregi spółgłosek š, ž, č, ǯ – s, z, c, ʒ – ś, ź, ć,  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Spółgłoski tylnojęzykowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Palatalizacje i depalatalizacje spółgłosek środkowojęzykowych . . . . . . . . . . . 206
Palatalizacja s, z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Zastąpienie pierwotnego z przez dz w wyrazie barzo – bardzo . . . . . . . . . . . . 208
Morfologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Deminutiva rzeczownikowe z su(cid:976)iksem -uszek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Formy czasownikowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Formy 1 osoby lm., czas teraźniejszy czasownika musieć . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Formy czasu przeszłego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
Formy biernika lp. rzeczowników żeńskich na -a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Forma narzędnika lm. rzeczownika jabłko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Końcówka -ów w dopełniaczu lm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Końcówka narzędnika lm. rzeczownika człowiek (ludzie) . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Składnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Mieszanie przyimków bez, przez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Wpływ niemieckich konstrukcji składniowych na polskie tłumaczenia zdań
z ankiet Georga Wenkera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Leksyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Cale ‘w całości’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Ciasto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Chwila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
Dom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Gospodarze, chłopi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Gotować . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
Historia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Ile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Kiełbasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Kobieta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239