Oğlum Adil Oğuzhan ve Akif Zeki ile rahmetli babam Mehmet Zeki Özüyılmaz’a… 1 2 GURMANC VE KÜRTLERİN KÖKENLERİ 3 [Ömer Özüyılmaz] 1974 doğumlu olan yazar ilk ve orta öğrenimini Elazığ’da, lise ve üniversite eğitimini Ankara’da tamamladı. Beykent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde yüksek lisans yaptı. Halen İran dili (Farsça) ve tarihi üzerine araştırmalarını sürdüren Ömer Özüyılmaz, evli ve iki çocuk babasıdır. 4 Teşekkür Kitabı hazırlama sürecinde benden manevi desteklerini eksiltmeyen annem Naciye Özüyılmaz’a, eşim Serap’a, kardeşlerim Cengiz, Lale ve Leyla’ya, dostlarım Tezcan Alaç, Semih Balaban ve Ali Çavdar’a, kitabımın editörü Erdal Doğan ve sayın Selim Kutkan’a teşekkür ederim. 5 6 İçindekiler Önsöz..............................................................................................11 Giriş -Kürt Etnik Söylemlerin Kökenleri...............................13 I. BÖLÜM KÜRTLERİN KÖKENİ İLE İLGİLİ İDDİALAR....................17 Kürtlerin Aryen Kökenli Oldukları Tezi...............................19 Kürtlerin Guti –Gurti –Kutlar Kökenli Oldukları Tezi.........................................................................21 Kürtlerin Kart-Kardu Kökenli Oldukları Tezi....................27 Jafetidologların Tezi................................................................39 Kürtlerin Hurri ve Mitanni Kökenli Oldukları Tezi..........40 Kürtlerin Med-İskit Kökenli Oldukları Tezi........................47 Kürtlerin Urartu Kökenli Oldukları Tezi.............................54 Kürtlerin SümerKökenli Oldukları Tezi..............................59 Kürtlerin Elam Kökenli Oldukları Tezi................................72 Kürtlerle Bağları Olduğu İddia Edilen Diğer Kavimler....74 Lulular............................................................................74 Cyrtii/Kurtiiler..............................................................75 Kimmerler......................................................................76 Kaldeler...........................................................................77 7 II. BÖLÜM KÜRTLERİN KÖKENLERİNİN DAYANDIRILMAYA ÇALIŞILDIĞI MİLLETLER..............81 Ermeni Köken İddiası.................................................................83 İrani Köken İddiası..................................................................89 Arap Köken İddiası.................................................................92 III. BÖLÜM ŞEREFNAME ADLI ESERDE VAR OLAN KÜRT KÖKEN İDDİALARI...................................................................................98 Kürtlerle İlgili Rivayetler.........................................................100 Demirci Kava Efsanesi ve Ergenekon.................................101 Cin Neslinden Türedikleri Efsanesi....................................103 Boğduz Han Efsanesi............................................................109 Gürcü Kayıtlarında Kürtler..................................................117 Kürtlerin Kökenlerinin Başlangıcı Olan Hint ve Pakistan Yarımadasının Tarihsel Geçmişi.........................................127 IV. BÖLÜM ÖN ASYA’DA TÜRK VARLIĞI..............................................144 Mezopotamya Coğrafyasında Türk İzleri............................146 Hz. Nuh’un Duasında Geçen Milletler...............................150 Mezopotamya’da Türk Adı İle Bilinen İlk Gruplar ve Turukkular.........................................................153 Mezopotamya’ya Yerleşen Diğer Türk Kavimleri...........164 8 V. BÖLÜM ELEGEŞ TÜRK ANITLARINDA GEÇEN KÜRT KAĞANLIĞI...................................................187 Orta Asya’da Kürt Adının Ortaya Çıkışı..............................189 Hun Türklerinin Coğrafyası Olan Doğu Avrupa’da Kürt Adının Kullanılması..............................................................192 VI. BÖLÜM DÜNYA TARİHİNDE KÜRTİSTAN ADI VAR MI?.........203 Hz. Nuh’tan 11. Yüzyıla Kadar Ön Asya’da Millet ve Coğrafya Adları.....................................................................205 Ön Asya’da İlk Kürt Adının Kullanılması.........................230 VII. BÖLÜM DOĞU VE GÜNEYDOĞU’NUN TÜRKMENİA OLARAK ADLANDIRILMASI..............................................247 Mezopotamya’da Türkmen Varlığı.......................................249 Türk, Zaza, Gurmanc ve Kürtler Arasında Irki Benzerlikler.............................................................................252 VIII. BÖLÜM GURMANCLAR.........................................................................255 Gurmancların Kökeni...............................................................257 Gurmanc ve Kürt Lehçesi.....................................................314 9 IX. BÖLÜM BİR ŞEHİR BİR AŞİRET...........................................................320 Mardin Bölgesi Tarihi ve Bölgenin Milliyet Tahlili..........322 Mardin İl Adı Hakkında Rivayetler....................................322 Mardin’in Tarihi....................................................................325 Mardin Şehrindeki Milletler.................................................370 16. Yüzyıl Mardin Sancağındaki Köy Adları....................372 16. Yüzyılda Mardin Mahalleleri.........................................391 16. Yüzyılda Mardin Camileri.............................................396 16. Yüzyılda Mardin’deki Mescitler....................................398 16. Yüzyılda Kiliseler............................................................402 Medreseler..............................................................................405 Zaviyeler.................................................................................407 Mardin’in İlçeleri...................................................................411 16. Yüzyılda Diyarbakır Eyaleti Mufassal Tahrir Defteri......................................................................................419 Malatya Mahalleleri..............................................................419 Harput Mahalleleri................................................................421 Bitlis Mahalleleri....................................................................422 Erzincan Mahalleleri.............................................................423 Erzurum Mahalleleri.............................................................424 Kars Mahalleleri.....................................................................425 16. Yüzyılda Antep Bölgesinde Bilinen Köy Adları.........426 Rişvan (Reşvanlılar, Reşi, Rışan, Rışi), Aşiretinin Kökenleri.....................................................................................428 Rişvanların Kültürel Unsurları............................................453 X. BÖLÜM ŞARK SORUNUNDA BATI DUNYASININ ETKİLERİ....457 Şark Sorunu’nun Ortaya Çıkışı...............................................459 Kaynakça......................................................................................473 10