Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi 4.1 PDF
Preview Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi 4.1
EVLÎYÂ ÇELEBİ Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi S ey ahatnâmesi: Bağdad - Basra - Bitlis - Diyarbakır Isfahan - Malatya - Mardin - Musul Tebriz - Van 4. Kitap 1. Cilt Hazırlayanlar: Seyit Ali Kahraman - Yücel Dağlı OQO K Yapı Kredi Yayınları Evliya Çelebi'nin YKY'deki kitapları: Çeviri yazı: Evliya Çelebi Seyahatnamesi.: (1. Kitap), haz.: R. Dankoff - S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2006) Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (2. Kitap), haz.: Z. Kurşun - S, A. Kahraman - Y. Dağlı (1999) Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (3. Kitap), haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (1999) Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (4. Kitap), haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman (2001) Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (5. Kitap), haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman - î. Sezgin (2001) Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (6. Kitap), haz.: S. A. Kahraman — Y. Dağlı (2002) Evliya Çelebi Seyahatnâmcsi: (7. Kitap), haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman - R. Dankoff (2003) Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (8. Kitap), haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı -R. Dankoff (2003) Evliya Çelebi Seyahatnamesi: (9. Kitap), haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman - R. Dankoff (2005) Evliyâ Çelebi Seyahatnâmcsi: (10. Kitap), haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı - R. Dankoff (2007) Günümüz Türkçesiyle Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: İstanbul (1. Kitap, 1. Cilt) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: İstanbul (1. Kitap, 2. Cilt) haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2003) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: Bursa-Bolu~Trabzon~Erzurum- Azerbaycan-Kafkasya-Kınm-Girit (2: Kitap, 1. Cilt) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: Bursa-Bolu-Trabzon-Erzurum- Azerbaycan-Kafkasya-Kırım-Girit (2. Kitap, 2. Cilt) haz.: Y. Dağlı - S. A. Kahraman (2005) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmcsi: Konya-Kayseri-Antakya-Şam- Urfa-Maraş-Sivas-Gazze-Sofya-Edirne (3. Kitap, 1. Cilt) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmcsi: Konya-Kayseri-Antakya-Şam- Urfa-Maraş-Sivas-Gazze-Sofya-Edirne (3. Kitap, 2. Cilt) haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2006) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: Bağdad - Basra - Bitlis - Diyarbakır - Isfahan - Malatya - Mardin - Musul - Tebriz - Van (4. Kitap, 1. Cilt) Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmcsi: Bağdad - Basra - Bitlis - Diyarbakır - Isfahan - Malatya - Mardin - Musul - Tebriz - Van (4. Kitap, 2. Cilt) , haz.: S. A. Kahraman - Y. Dağlı (2010) GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİYLE EVLİYÂ ÇELEBİ SEYAHATNÂMESİ: BAĞDAD - BASRA - BİTLİS - DİYARBAKIR - ISFAHAN I MALATYA-MARDİN-MUSUL-TEBRİZ-VAN | I 4. Kitap j ı. c i l t i • Yapı Kredi Yayınları - 3104 Edebiyat - 918 Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Konya - Kayseri - Antakya - Şam - Urfa - Maraş - Sivas - Gazze - Sofya - Edirne - Evliya Çelebi 4. Kitap -1. Cilt Hazırlayanlar: Seyit Ali Kahraman - Yüceİ Dağlı Kapaktaki "Mardin" gravürünün kaynağı: J.S. Buckingham, Travels in Mcsopotamia, C. 1,1827. Kapak tasarımı: Nahide Dikel Ofset hazırlık: Yücel Dağlı Baskı: Promat Basım Yayım San. ve Tic. A.Ş. Sanayi Mahallesi, 1673 Sokak, No: 34 Esenyurt / İstanbul 1. baskı: İstanbul, Mayıs 2010 ISBN 978-975-08-1783-0 Takım ISBN 978-975-08-1782-3 © Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. 2010 Sertifika No: 12334 Bütün yayın haklan saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaîtıiamaz. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. Yapı Kredi Kültür Merkezi İstiklal Caddesi No. 161 Beyoğlu 34433 İstanbul Telefon: (0 212) 252 47 00 (pbx) Faks: (0 212) 293 07 23 http:/ / www.ykykultur.com.tr e-posta: [email protected] İnternet satış adresi: http: / / alisveris.yapikredi.com.tr Giriş Türk büyükleri arasında mümtaz bir yere sahip ve dünyanın iyi tanıdığı şahsiyetlerden biri olan Evliyâ Çelebi, seyyahların başında gelir. Yarım asır boyunca gezip dolaştığı yerleri titiz bir şekilde an lattığı ve adeta oya gibi işlediği on ciltlik Seyahatnâme'si dünyanın saygın eserleri arasında yerini almıştır. Çok değişik dillere çevrilen bu Seyahatnâme’nin, günümüz Türkçesinde yapılmış tam bir ya yımı yoktur. Osmanlı döneminde sansür kurulları tarafından sa kıncalı görülüp çıkarılarak eski harflerle yayımlanmış, daha sonra yayıncılar tarafından lüzumsuz görülerek eserden çıkarılmış bölüm leri bulunan yayınlar, Seyahatnâme'yi tam olarak yansıtmamak tadır. Hakkında fazlaca yazı yazılan ve çok geniş bir bibliyografyaya sahip olan Evliyâ Çelebi için enstitüler kurulmuş, ulusal ve uluslar arası sempozyumlar düzenlenmiştir. Pek çoğu yabancı araştırmacılar tarafından hazırlanan birçok yayın, kültür tarihi içinde yerini almıştır. Ülkemizde oluşturulan yanlış kanaat ve eksik bilgi sonucu Seyahatname hak ettiği ciddiyette ilgi görmemiştir. Yabancı araştırma ve yayınlar çoğaldıkça ülkemizde de ilgi artmaya başlamıştır. Okuyucunun bu artan ilgisi üzerine I., II. ve III. ciltlerinin Günümüz Türkçesi ile yayını yapılmıştır. Bundan sonra diğer ciltlerin de günümüz Türkçesine çevrilmesi bir zorunluluk halini almıştır. Diğer ciltlerde olduğu gibi bu ciltte de takip ettiğimiz usulü şöyle özetleyebiliriz: Giyecek, değerli taş, para birimleri, ağırlık ve uzunluk ölçüleri, savaş araç ve gereçleri, sivil ve askeri kurum, makam, rütbe, unvan, lakap, meslek, esnaf, vb. isimlerin birçoğunun bugün bire bir kelime karşılıklarını bulmak imkânsızdı. Bunlar ya dipnotlar ile ya da eser sonuna konacak bir sözlük ile açıklanabilirdi. Bu durumda eserin arkasında sanki ayrı bir tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü V oluşacaktı. Dipnotlarla metin içine bu sözlüğü yedirmek ise metnin akıcılığını kaybettirecekti. Bunun yerine, gerek duyulan yerlerde parantez içinde kısaca kelime karşılığı verildi; ancak bugün yaygın kullanış şekli varsa o tercih edildi. Elinizdeki eser bugün herkesin anlayacağı günümüz Türkçesi ile yazılmaya çalışıldı. Türk alfabesinde yer almayan harfler metinde kullanılmadı. Deyim ve terimlerde, eserin özelliği gereği bazıları korundu. Evliyâ Çelebinin üslûbuna mümkün olduğu kadar sadık kalındı. Metin içinde geçen başkasının ağzından verilen konuşmalar ile Evliyâ tarafından şive özellikleri korunarak nakledilen bölümler aynen korundu. Sadeleştirilmiş metin içinde, hemen her kelimenin bire bir karşılıkları verildi. Metnin akıcılığı için bazen cümlede tasarruflar yapıldı, ancak kesinlikle bilgi dışlanmasına gidilmedi. Âyet, hadis, Arapça ve Farsça metinlerin orijinal metinleri veya transkripsiyonları verilmedi Türkçe karşılıkları verildi. Âyet ve ha dislerin kaynaklan ibarenin yanında köşeli parantez içinde gösterildi. Orijinal yazmada Evliyâ Çelebi'nin bırakmış olduğu kelime, satir, sayfa boşlukları yeni metinde de gösterildi. Çıkma ve der kenarlar metnin içinde işaret edilen yerlere yerleştirildi. Yazma . eserin varak numaralan araştırmacılara kolaylık olması amacıyla metin içinde italik şekilde verildi. : Türkiye'deki yer isimleri, bugünkü bilinen şekliyle yazıldı. Ancak yer isminin ilk geçtiği yerde gerek duyulduğunda bir defaya mahsus olmak üzere parantez içinde ismin orijinal şekli yazıldı. "İslâmbol" kelimesi İstanbul şeklinde değiştirildi, ancak İstanbul anlamında kullanılan diğer bazı isimler orijinal şekliyle bırakıldı. Yabana yer ve ülke isimleri bugün Türkiye'de bilinen şekliyle kul lanıldı. Yaygm olmayan yer isimleri ise orijinal şekliyle bırakıldı. Türk şahıs adları bugün kullanılan şekliyle yazıldı. Ancak Ahmed, Mehmed gibi isimlerdeki son harfler aslına uygun şekilde bırakıldı ve "t"ye dönüştürülmedi. Mehemmed gibi isimler "Mehmed" şeklinde yazıldı. Evliyâ Çelebi'nin kendisi için kullandığı "Hakir" sıfatı, bir tevazu sıfatı olarak kullanıldığından olduğu gibi korundu. Yabancı şahıs isimleri ise Türkiye'de bilinen imlâ ile yazıldı. Yaygın olmayan isimlerde orijinal şekli korundu. Arap isimlerinde bulunan terkipler gösterilmedi. VI Dua ve övgü cümleleri sadeleştirildi ve metin içinde italik ola rak verildi. Çok uzun dua cümleleri metin içinde dua olma özelliği dışında bir anlam taşımıyorsa sadeleştirilmeden italik olarak yazıldı. Şiirlerin diline dokunulmadan olduğu gibi verildi. Tarih düşürme beyit ve mısraları yanında tarih bulunuyorsa Miladî tarihe çevrildi; bunun dışında ayrıca bir hesap kontrolüne veya tarih düzeltmesine gidilmedi. Atasözleri ve deyimler, yabancı dilde ise Türkçeye çevrildi, Türkçe ise orijinali ile birlikte parantez içinde karşılıkları verildi Hicrî tarihler köşeli parantez içinde Milâdi tarihe çevrildi. Bu çevirim sırasında Tarih Kurumu tarafından hazırlanan Tarih Çevirme Kılavuzu (Yücel Dağlı, Cumhure Üçer, Ankara 1997) kullanıldı. Orijinal metinde yer alan fihrist, eserin başında yeniden verilmedi bunun yerine çok genişletilmiş olarak içindekiler ilâve edildi. Ayrıca eserin sonunda, eserden kolay yararlanmayı sağlayacak detaylı karma bir dizin hazırlandı. Orijinal metinde boş bırakılan bir kelimelik yerler için (—) işareti ile, boş satır miktarı ise noktalar arasında parantez içinde, bizim tarafımızdan ilave edilen yerler de köşeli parantez [ ] içinde gösterildi. Böylesi zor bir işi yaparken gözümüzden kaçan hatalarımızın okuyucu tarafından hoş karşılanacağını ümit ediyoruz. Eserin yayımlanması için bize devamlı yardımlarda bulunan Yapı Kredi Yayınları yöneticilerinden Aslıhan Dinç ve Raşit Çavaş'a teşekkürlerimizi sunarız Seyit Ali KAHRAMAN - Yücel DAĞLI VII İçindekiler 1065 yılı Cemâziyelevvelinin birinde [09.03.1655] Üsküdar Şehrinden çıkıp Van vilayetine giderken çektiğimiz zorlukları, gördüğümüz köy, kasaba, şehir, kale ve beldeleri bildirir.................................................................................1 Makedonlu Aleksandıra Kalesi yani İzmit Şehri menzili....................2 Eski taht merkezi, eski kale Sivas Şehri....................................................3 Hekimhanı Kalesi menzili............................................................................5 Güzel Rukbe yurdu, yani Malatya Kalesi'nin özellikleri.....................6 Malatya'nın hanelerinin sayısı ve anlatılması.................................. 11 Bölgenin özel dili..........................................................................................14 Malatya Şehri'nin dört tarafından akan akarsuları bildirir...............17 Rıdvan bahçesi, cennet bağı Aspuzan Yaylağı.....................................17 Pmarbaşı'mn anlatılması...........................................................................21 Malatya Şehri'nin külliyatının anlatılması.............................................22 Malatya Şehri'nin büyük velilerinin ziyaret yerlerinin anlatılması...........................................................................23 Ergani beyine ve Eğil beyine gittiğimiz mahalleri bildirir................26 Eğil Kalesi, yani Debil Şehri'nin özellikleri...........................................27 Argını (Ergani) Kalesi yani Dâr-ı Ganî Şehri'nin özellikleri..............28 Başhan'dan Diyarbakır'a gittiğimiz menzilleri bildirir......................29 Hâmid Şehri, yani Kara Âmid Kalesi, süslü belde Diyarbakır'ın vasıflan..........................................................................30 Diyarbakır Eyaleti için Süleyman Han kanunnamesi.........................33 Diyarbakır'ın Osmanlı sancakları bunlardır.........................................33 Diyarbakır Eyaletinde olan bütün sancakbeylerinin, ocak beylerinin ve hâkimlerinin hâslarını bildirir.......................34 Diyarbakır Kalesinin yerini, şeklini ve fırdolayı büyüklüğünü bildirir..........................................................................36 Tarihi şehir Diyarbakır'ın camilerinin anlatılması...............................39 İbret verici yapılarının anlatılması..........................................................51 Hayat suyu Şattularab Nehri....................................................................54 Şat Nehri'ne karışan nehirler....................................................................59 Şat Nehri'nden ayrılan nehirleri bildirir................................................62 Irak topraklarında akan büyük nehirlerin aslını ve kollarını bildirir..............................................................................63 Diyarbakır halkının özel lehçelerini ve deyim ve terimlerini bildirir.................................................................................67 Hakka erenlerin ve ârif velilerin ziyaret yerleri..................................73 Diyarbakır'dan Mardin ve Sincar Kalesi'ne gittiğimiz menzilleri bildirir.............................................................77 Dicle büyük ceziresinin (bölge, ada) anlatılması.................................77 Evvelâ bu Cezîre içinde imar olan kaleleri bildirir..............................77 Büyük şehir, sağlam ve dayanıklı kale, güvenli şehir Mardin Şahikası................................................78 İbret verici Mardin Kalesi'nin şekli.........................................................81 Mardin Kalesi'nden Sincar Kalesi'ne gittiğimiz menzilleri bildirir................................................................................83 Hatuniye Kalesi'nin özellikleri.................................................................83 Şah Sincar Kalesi, yani sağlam surun özellikleri.................................83 Pire, kehle, akrep, çıyan, kedi, fare ve diğer cinslerin yaratilmasınm sebepleri.........................................86 Nehir isimleri................................................................................................90 Sincar Kalesi'nin ziyaret yerleri.............................................................. 91 Serdar Melek Ahmed Paşa eliyle Saçlı Dağı, yani Sincar Dağı fethinin anlatılması.......................................................91 Saçlı Dağı gazası macerasının tamamlanması......................................93 Sincar Kalesi'nin altından Firarı Mustafa Paşa ile Ali Fâris ve çöl padişahı cengi sulhlarına gittiğimiz beyan eder........................................................................101 Tilhovar Kalesi'nin özellikleri.................................................................101 Tilhovar Kalesi'nden Diyarbakır'a gittiğimiz menzilleri bildirir..............................................................................104 X
Description:The list of books you might like
