Gregory of Nyssa GNO 6

286 Pages·25.431 MB·Greek

by  Grégoire de Nysse

GREGORII NYSSENI GREGORII NYSSENI
OPERA CANTICUM
ΙΝ
CANTICORUM
AUXILIO ALIORUM VIRORUM DOCTORUM
EDENDA CURAν ΙΤ
EDIDIT
WERNERUSJAEGER
HERMANNUSLANGERBECK
VOLUMEN νι
ι
LEIDEN LEIDEN
Ε. J. BRILL Ε. J. BRILL
1960 1960
PRAEFAT10
1η' Commentario ίη Canticum Canticorum edendo
secutus sum principia critica, quae Wernerus J aeger ίη
Prolegomenis librorum Contra Eunomium a se anno
192Ieditorum (νοι 11, ρ. V11/V11I) luculenter decla-
ravit. unam, quaeso, praesertim ίη animo tene senten-
tiam: "ίη varietate lectionis adnotanda operam dedi,
ut codicum mutua ratio et auctoritas, quantum id fieri
Copyright Ι960 by Ε. J. Brill, Leiden, Netherlαnds.
posset, ex ipsa mantissa critica perspiceretur". timeo
ΑΙΙ rights reserved. Ν ο pαrt of this book may be reproduced ΟΥ
ut semper commoditati lectoris satisfecerim copia
trαnslαted in αny form, by print, photoprint, microfilm ΟΥ αny other lectionis ηοη raro superfluente, sed memoria textus
meαns without written permission from the publisher. per omnes librorum familias antiquitus 'contaminata',
ut dicere solemus, traditionem singulae vel familiae vel
stirpis υηο siglo significare vel potius simplificare ηοlυί,
ne usquam obscuraretur vera lectio tradita vel υηο libro
vel paucis, cum plures eiusdem stirpis falso consentiant.
unumquemque ergo codicem ηοη nisi υηο siglo signifi-
cavi. ηοη autem esse ortam hanc contaminationem
aetate demum Byzantinorum sed exstitisse iam saeculo
quinto me tibi persuasurum esse spero. totiens enim est
traditus commentarius et tot variis modis, ut quae
fuerit condicio textus saeculo quinto /sexto, ηοη solum
divinari sed etiam certe ac distincte scire possimus.
quem ad finem adiuvat imprimis versio pervetusta
Syriaca, quae ηοη raro exhibet vellectionem veram una
cum υηο alterove libro manuscripto vel utramque
lectionem, et veram et falsam, ab interprete iuxtapo-
sitam, a variis autem scribis per varios libros dispersam,
adiuvant ηοη minus menda codicum propria e litteris
orta uncialibus falso intellectis, quae separant ηοη solum
totas inter se familias vel stirpes sed etiam singulos li-
PRINTED ΙΝ ΤΗΕ NETHERLANDS
νπι PRAEFATIO PRAEFATIO ΙΧ
bros a ceteris eiusdem stirpis. conclusionem νίχ poteris ν έφελκυσηκι}) similibusque certior fies. imprudentius
evitare ηοη solum singulas. familias sed etiam singulos forsitan fecerim, quod data traditione singulariter ampla
codices recta via· (id est archetypo illo famoso ηοη ηοη copiam de talibus quoque prudentioribus attuli,
intermisso) a libris uncialibus originem traxisse. eandem sed sunt certi denique fines. id quidem assequi νοlυί, ut
poscunt conclusionem litterae vel duodevicenae vel undique e silentio apparatus concludi possit codices ηοη
vicenae sparsim omissae ηοη solum ίη totis familiis sed lauda·tos consentire cum textu. hic illic laudavi etiam
etiam ίη singulis libris. exhibuerant enim hos litterarum codices consentientes sigl0 usus "cett" pro libris ηοη
nominatis, ne enumeratis dissentientibus defatigarem
numeros lineae singulae codicum uncialium binis vel
lectorem. sed nota bene hoc sigl0 solos codices mantissae
trinis columnis ad pompam magis quam ad usum
exaratorum. eandem poscunt verba (scil. de scriptura suprascriptos significatos esse. de ceteris ergo ίη apparatu
continua) falso distincta: et haec quoque ηοη sepa- ηοη adhibitis nihil est concludendum. et scilicet ne de
versione Syriaca e' silentio concluseris. ubicumque operis
rant solum (ut "menda separativa") familias sed etiam
pretium erat, notavi assensionem Syriaci et proinde
(ut "menda propria") singulos codices. unde apparet
saeculis ΙΧ-ΧΙΙΙ ηοη solum viros artis grammaticae omnium quoque codicum consentientium. ηοη placet,
peritiores sed etiam quemvis monachum quamvis sed evitare nescivi. item undique notavi menda innume-
barbarum scripturam antiquam uncialem et legere et rabilia editionis Mignei (ν). ubicumque autem sive ίη
transcribere potuisse, quippe qui errores vel stupidiores apparatu critico sive ίη praefatione usus sum voce
ηοη semper evitarent. "archetypum" ergo illum quem 'archetypo', intellege sensu commodo: fons vetus vel
semper fere postulant cum editores tum critici vestigiis unius familiae vel plurium vel etiam omnium codicum.
insistentes Lachmanni, confingere nolui. alia est enim abbreviatio est, ηοη terminus technicus. suppeditabant
memoria poetarum a grammaticis imprimis et conser- autem mihi ηοη nisi aut tabellae codicum lucis ope
vata et tradita, alia auctorum per omnia saecula ubi- pictae aut collationes a sociis operis de tabellis photo-
cumque celebratorum. ne autem putes me inconsu1tius graphicis factae, exceptis solis codicibus et Mona-
regulas violav,isse artis criticae, ad ea te relego, quae censibus et Tubingensibus et partim Berolinensibus,
Georgius Pasquali ad amussim auctorum recentium quos contulerunt a me rogati Hilda Polack et Henricus
praeclare disputavit de "autographis" auctorum anti- Happ. quod ipsos libros examinare ηοη potui, aegre
quorum. ηοη ergo mendis vel totius traditionis com- fero. proinde nonnunquam erat exercenda ars nesciendi.
munibus repertis iam probatus est "archetypus". opus ne de lectionibus e tabellis photographicis sumptis
erit disquisitione subtiliore. proinde carere nequivi iudicium audacius proferrem, cavi, quantum fieri ρο­
mantissa critica abundante. recepi ηοη solum lectiones tuit. dubium ηοη est, quin ipsis libris collatis haec et
varias sed etiam minutias illas ad textum constituendum illa fuerint corrigenda. tamen data copia vel potius
quamvis inutiles, quas quidem ad antiquitatem redire abundantialibrorum errores nonnusquam sparsos editioni
apparet. errores autem orthographicos scribarum detrimento futuros ηοη esse spero.
praetermisi neque talibus paginas praefationis implere
-νοlυί. ηοη igitur vel ex apparatu vel e praefatione de
χ PRAEFATIO DE CODICIBUS FAM. SIC. -CRET. ΧΙ
ratiocinetur. accedit quod Ra (vide infra) exaratus est a
Ι. DE CODICIBUS
scriba indocto vel barbaro sci1. ίη extrema provincia.
Ι. De jαmiliα '5iculo-Creticα. quaestio decisa erit, si probari poterit Q, id est fontem
Pαris. Codex Pαrisinus Coisliniαnus grαecus 58 membrana- Laurentiani, ίη Creta esse descriptum, quod quidem, e
Coisl. ceus, binis columnis litteris minusculis nitide scriptus, forma litterarum similibusque vestigiis νίΧ demonstrari
gr.58 optime conservatus, sed rasuris et correcturis variis posse ,non nego. quae quamvis incerta celare nolui ίη­
= Ε temporibus crudeliter vexatus. continet Gregorii ι De dicio adhuc valde desiderato, quo incunabnla invenian-
tur plurium codicum communia. vestigium ostendi, con-
beatit.' (ίο1. Ι-52), ιDe orat. domin.' (ίο1. 52-85 ν), ιDe
virgin.' (cf. J. Ρ. Cavarnos νο1. νιιι, ι ρ. 217/18) (ίο1. ceptum odorem sectari ηοη po.tui.
Contulit tabellas photographicas W. Solmitz, iterum
85 ν-Ι29 r), ιΙη Ecc1.' (ίο1. 129 V-I94r), ΙΙη Cant. Cant.'
(ίο1. 194 ν-360 ν), ΙDe deitate ίilίί et Spiritus Sancti' examinavit J. Ρ. Cooke, permu1tis locis denuo inspexi,
codicem ipsum pro me nonnullis locis inspexit Hilda
Polack. at tamen, moneo, habet cautiones. et recte
STEMMA FAMILIAE QUAM ΝΟΜΙΝΑΥΙ SICULO-CRETICAM iudicavit Cavarnos 1.1. : "Ε frequenter vacillat modo cum
fons communis Constantinopoli scriptus uno modo cum alio trium praecipua um familiarum
saec. νι codice consentiens" (sci1. ίη ΙDe vlrgln.'), et tamen ηοη
saec.IXjX Ι recte iudicavit. ne, consentit, sed ηοη vacillat. cum enim
ΕΙ codΙ ex codΙ ex fons commΙ unl.S Λ Υ certe fluxerit de traditione mixta ηοη minus quam
barbarus Creticus (initium et pag. omnes fere libri, unam eandemque et distantiam et
Ι Ι 272-286) viciniam tenet ad alias familias. cum autem alia
saec. ΧΙΙΙ Ra Q stirps per partem quandam appropinquat, illa quidem
Ι
Ι Ι suppleta est e fonte stirpis Ε, ηοη Ε ex illa. quod infra
saec. χιν L Berol. Phill. 1492
Ι demonstrabitur descriptis et Λ Υ et Τ. Ε autem tenere
. Ι Ι cursum suae familiae probatur collata a1tera progenie
seac. χνι ιχνιι Matrlt. 4593 Vat. Ottob. 44
ex eodem fonte orta (RaQ). at tamen restat difficu1tas.
(ίο1. 360 v-365 ν). erat olim ίη bibliotheca cuiusdam Ε enim nonnullis locis consenserat cum traditione
Ν athanael hieromonachi του Χαλκοότζ1). quod autem aliena (cum "vulgata" praesertim), sed haec plerumque
Robertus Devreesse (Cata1. des Ms. Grecs 11, Le Fonds mutata sunt a manu vetusta, fortasse etiam a manu
Coislin, Paris 1945) opinatus est codicem esse ortum ίη prima, ίη lectionem familiae suae. quid? exhibueratne
Italia meridionali (vel, adiungo, ίη Sicilia), valde adridet. exemplar vel ίη margine vel inter lineas variam lectio-
cum enim codex Laur. νιι, 30 (cf. infra) ίη Creta nem, quam prius praetulerat scriba Ε postea autem
emptus sit, nimis audax ηοη erit, qui totam familiam sive ipse sive corrector correxit ad textum eiusdem
aetate arabica et Siciliae et Cretae de exemplari exemplaris? casum similem ego quidemnusquam inveni.
unciali ίη bibliotheca quadam Siciliae conservato diffu- sed si re vera Ε descriptus est vel ίη Italia vel ίη Sicilia,
sam esse per fines novissimae Caliphatus provinciae excludi ηοη potest correctorem (vel ipsum scribam
ΧΙΙ PRAEFATIO DE CODICIBUS FAM. SIC.-CRET ΧΙΙΙ
labore iterato) opus iam perfectum de ipso exemplari έκ pro cr"f). at tamen etiam a quovis alio codice litteris
correxisse, cum aliud exemplar, ut ίη extrema provincia, minusculis exarato talia fluere potuerunt. concludendum
ei ηοη suppeditaret. sed haec manent incertiora, cum e est igitur inter codicem uncialem et Ra interfuisse
tabellis photographicis manus diversas distinguere alterum codicem minusculum, cui vitia scribae Ra ex
neque volui neque potui. omnes itaque correcturas, parte attribuantur. sed quivis scriba Byzantinus arte
quae certe ηοη omnes ab una eademque manu ortae grammatica imbutus talia corrigebat suo Marte. ρ.
sunt, siglo Ε2 notavi, licet sit pars earum aetate demum 297, 14 έπ~τιΧττε~ Ε ita scriptum, ut τ tertium legi posset
recentiore orta de libris recentioribus eiusdem familiae. pro γ. έπ~τ&γε~ inepte Ra. aut omisit τ alterum aut hausit
proinde hic illic ίη apparatu Ε2 ordine mutato post Ra mendum ex fonte alio. ρ. 389,.17 /18 τ~ 8~~ της λοχεΙας
laudavi. talia, quaeso, gravioris momenti ne aestimes. γ~ν6μενα Ε, ίη marg adnotat manus altera tenuissima ad
indicare νοlυί: cautio est. τ~: έν &λλω τ~ 8Ιχα. ίη textu ineptissime τ~ έν &.λλω τ~
Pαris. gr. Codex Pαrisinus gr. 584 Α, bombycinus, saec. ΧΙΙΙ, 8Ιχα 8~~ της λοχεΙας γ~ν6μενα Ra. num demonstratur Ra ex
584 Α exaratus est a manu nitida, ingenio stupido. testis est Ε a manu secunda correcto fluxisse? adridet, sed, nisi
= Ra sincerus. continet Gregorii 'De orat. domin.' (fo!. 1-14), fallor, ηοη quadrat (cf. infra ρ. XVII). ρ. 96, 7 κόπρον τ~
Ίη Ecc!.' (fo!. 15-64 r), 'Ιη Cant.' (fo!. 64 V-2II ν), 'De νυν &.ve"f) Ε, ίη margine manus fortasse prima, sed certe
divinitate Filii et Spiritus' (fo!. 211 V-2I6), id est eadem diversa a manu notae ρ. 389, 17, adnotat ad τ~: έν &.λλω
quae Ε ordine leviter mutato et praetermisso 'De τ~ν olv&ve"f)V. apud Ra invenitur ίη textu: κόπρον τ~ νυν
beatit.'. contulit Berta Stenzel, iterum examinavi. έν &.λλω τ~ν olv&ve"f)V. licet exp1ices scribam Ra notam
scatet mendis orthographicis vocibusque aut ηοη aut marginalem ίη textum intrudentem per errorem omisisse
falso distinctis. maiorem partem scriba ant ηοη intel- &.ve"f) (cf. infra ρ. XVI), sed obstant menda codicis Ε pro-
lexit aut arbitratus se aliquid intellexisse semper fere pria quamvis pauca. cum autem iam constet scribamRa
erravit erravitque stupidissime. perpauca exempla stultiorem fuisse, quam cui emendationem velleviorem
sufficient: ρ. 79,9 έπαΙνων. Ιίη. 10 έν πεσων. Ιίη. 18 μ"f)νο tribuas, conclusio est certa atque firma Ra ηοη de Ε
εl8ως. ρ. 80,2, (Sρμοu et ένολΙγω. Ιίn 5 πρωτο. ιiη. 7 άπρ6- descriptum esse sed de gemello eius quam simillimo,
σκοπ6. Ιίη. 9 om ού. Ιίη. 11 πα.ν τατ~. Ιίη. 17 ~μo~ 6>θ~ (sed qui easdem adnotationes quas Ε sive ίη margine sive
corr ό ex ~). iam satis est: vides hominem linguae inter 1ineas exhibuerat. unde etiam probatur Ε ηοη
atticae ηοη peritum de codice unciali scriptura continua alterum exemplar contulisse, quod ex notis mariginali-
scripto et descripsisse et transcripsisse. unde iam ap- bus έν &.λλω (cf. supra) ratiocinatus sis, sed archetypum
paret Ra ex Ε ηοη fluxisse. quod tamen cuicumque totius familiae ornatum fuisse varia lectione, quod e
apparatum criticum oculis celeriter percurrenti adri- correcturis codicis Ε iam apparuit. ροπο ηοη est
debit. inquisitione acutissima eget. sunt autem haec dubium, quin archetypus exaratus sit Constantinopoli.
cognationis exempla gravissima: ρ. 151, 11 l8~&ζον cr"f)- nam eo usus erat, sci!. antequam venit ίη Siciliam, fons
μα~νoμένoυ Ε: l8~&ζων έκμα~νoμένoυ Ra. ρ. 132, 10 σ"f)μαΙνε~ communis Λ Υ (vide infra). gemellus autem iste, id est
Ε: έκμαΙνε~ Ra. utroque loco scriba Ε scripsit clare et fons Ra nUllC perditus, fuit ηοη minus barbarus quam Ra.
distincte, sed homo imperitus potuit per errorem legere de ipso autem archetypo fluxit tertium quoque άπ6-
1
ι
χιν PRAEFATIO DE CODICIBUS FAM. SIC.-CRET. Xv
γραφον, quod saeculo ηοηο ίη Cretam perductum est, male laceratum, diligenter descripsisse, antequam liber
fons codicis Q. de Q autem ad verbum fere descripti
nova compactione muniretur. ίη margine perraro scrip-
sunt et L et Berol. Phill. 1492. hi omnes quibus vinculis
sit manus prima adnotationes vel potius correcturas,
inter se et cum Ε coniuncti sint, infra demonstrabo quas contra usum scribarum signavit nota γρ. ex. gr.
collat a lectione varia.
ρ. 51, 12 φωτ6ς: θεου Phill (contra fontem), ίη marg
Paris. Codex Parisinus gr. 999 bombycinus, fugiente calamo
recte: γρ φωτ6ς. et sic quater vel quinquies. apparet
gr. 999 permultis compendiis scriptus ηοη raro difficilis est scribam ηοη contulisse exemplar alterum. specimen
= Q lectu. subscriptio est: έτελε~~θ'Y) ~ παρων (sed sscr οΟσα (= ρ. 3-32, 11) contulit de codice Henricus Happ,
man. fort. alt.) βΙβλος μ'Υ)νΙ ίανουαρΙω κcτ έν έ:τϊ (sed iterum examinavi usus tabellis photographicis.
corr.) ~ν3~ΚτLωνoς c),t: id est: scriptus est anno ρ. Ch.ll. Iam progrediamur ad codices comparandos inde ab
1272. est autem nunc mutilus. deest initium usque ad
initio codicis Q (ρ. 7, 9 το &ν): ρ. 8, 17 συν~έντων recte
ρ. 7, 9 περΙ et unum folium inter ρ. 31, 2 έν et ρ. 35, 6 καΙ RaL: σuνέντωνΕQΡhίΙΙ (etA Υ, videinfra). ρ. 10,13 θεου:
alt., quae folia utrumque &π6γραφον, et L et Phill, πατρος ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 10, 17 μεσαίτατον recte
exhibet. erat igitur Q saec. χιν integer. prima folia E2RaQL Phill: μεσ~τατoν Ε (et Υ). ρ. 11, 2 καΙ pr
umore et vermibus male deformata. continet fol. 1-120 r
recte Ε: delevit Ε2, om RaQL Phill. ρ. 11, 17 ~ των
'Ιη Cant.' et fol. 121-182 catenam ίη Prov. contulit ταύρων ~ συναγωγ~ ~ έπαφ~εμέν'Y) recte ERa Phill: ~ των
Berta Stenzel. ταυι ρων '(Υ) ...... γωγ'Υ), '(Υ) ε, παφ~εμεν''YQ) (e t super ....... .
Laur. Codex Laurentianus VII, 30, chartaceus. subscriptio
scripsit 'Υ).? βο? (βοων ut videtur), Ύι alt (ante έπαφ~εμέν'Y))
V ΙΙ , 30 est: έτελε~~θ'Y) ~ παρουσα βΙβλος μ'Υ)νΙ MαρτΙιr κα'. έν ~τε~ omisit spatio quattuor litterarum relicto L. suspicor
= L ,ςωλα'. id est: scriptus est anno ρ. Ch. η. 1323. ίη paen- scribam L variam lectionem super συναγ legere nequisse
ultimae autem paginae margine inferiore haec legitur
et spatio relicto falso loco inserere voluisse iterata
notula: "AnnoDomini MCCCCXV v. mensis Maii apud
examinatione. sed resignavit. Phill autem neglexit
castellum Belvedere insulae Cretae a quodam Caloghero
variam lectionem. ρ. 12, 7 ante των &χύρων om έκ falso
emi istum librum hyperperis νιιιι presbyter Christo- ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 13, 21 ad finem prologi addunt
phorus Raynerii de Bondelmontibus de Florencia
clausulam: ~ χάρ~ς του κυρΙου ~μων Ί'Υ)σου Xρ~στoυ μετα
scolaris ίn graecis scientiis". continet 'Ιη Cant.' (ίοΙ πάντων ~μων είς τοος αιωνας των αΙ~νων &μ~ν ERaQL
ι r-ll'2 r) et (fol. 112 v-245) varia, praecipue versus Phill (et Λ Υ). ρ. 14, ι titulum exhibent: Λ6γος πρωτος.
biblicos librorum Salomonis. contulit J. Ρ. Cooke.
του έν άγΙo~ς πατρος ~μων ΓΡ'Υ)γορΙου Ν ύσσ'Υ)ς εις τ~ν έρμ'Υ)­
Berol. Codex Berolinensis Phillippicus 1492, chartaceus saec.
νείαν του &σματος των &σμάτων ERa, et addunt λ6γος α'
Phill. χι ν, olim Bibliothecae collegii societatis Je su Claro- QL Phill. ρ. 17, Ι την recte ERa: om QL Phill. ρ. 18, 4/5
Ι492 montani. continet fol. 1-177 v, id est usque ad finem, Ι3ε~ν coll post Ψuχn ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 18, 13/14
nihilnisi Ίη Cant.'. fol. ι et fol. 177 suppleta sunt a manu καΙ-σου recte ERa: om QL Phill. ρ. 18, 15 ε6πλαστον
recentiore (saec. χνΙ), sed certe lectionem eiusdem recte Ε: &πλαστον E2RaQ Phill, &παστον L.p. 19, 11
familiae, dicere ausim eiusdem codicis, exhibent. videtur
αύτί}> om ERaQL Phill (et Λ Υ). ρ. 20, 10 λείπε~ recte ERa:
scriba iste recens et primum et ultimum folium, scil.
βλέπε~ QL Phill. ρ. 22, 12 έπερχ6μενον ERaQL Phill (et
Ι
χνι PRAEFATIO DE CODICIBUS FAM. SIC.-CRET. XVI!
Υ). ρ. 23, 12 et άλλα et προκεΙμενος om Q (add ίη marg ρ. 272, ι post ιiγ&:Π"fjν scr in tas ~ε Ε2, ηοη exhibent
superiore Q2), ά.λλα scripsit prima manus super XOΙL RBQL.p. 304, 11 τΙ;> recte Ra: τό EQL. ρ. 349, 13 κέντρω
Phill, habent omnia ERBL. ρ. 25, 6 έκβας recte EQL recte Ε2 (ίη marg) QL: κόκλω ERB (ίη marg κέντρω).
Phill: έκστας RB (cum V). num tribues scribae ίΙΙί con- ρ. 355, ι φuλ&:ττων ERBQL. tota familia exhibet formam
iecturam? ρ. 25, 14 ~μων τα Ιμ&:ηα: υμων τα νo~ματα atticam contra ceteros omnes. ρ. 360, 8 άπo~ε~υσθα~
ERBQL Phill (et Λ Υ). ρ. 27, 7 υψηγ~σεως recte RBQL recte: &πε~ε~όσθα~ Ε (super ε prim scr κ Ε2), άπεκ~όσθα~
Phill: εlσ"fjγ+;σεως Ε (et Λ Υ), suprascripsit uφ"fj ηοη Q (sscr ~ε), άπεκ~ε~υσθα~ L, άπεκ~όσασθα~ RB. ρ. 374, 13
deleto εlσ"fj Ε2. sed iam praetermittam Phill. graviora δρκος ρτο όρκ~σμός ERB (uterque ίη marg όρκ~σμ6ς),
solum laudabo: ρ. 32, 12 ante τη Π"fjγη add (scil variam δρκος QL (uterque sine adnotatione marginali). ρ.
lectionem) τη Ψuχη Ε (cum Λ YC), expunxit Ε2, om RBL 389, 17/18 τα ~~α τ~ς λοχεΙας γ~ν6μενα Ε (ίη marg ad τα
(deest Q). ρ. 39, 11 ΠΟΡεu6μενα~ recte RBQL: crou πορεόσ"fj adnotat έν &λλω τα ~Ιχα E2)QL, τα έν &λλω τα ~Ιχα ~~α
Ε, expunxit et ίη marg scr ΠΟΡεu6μενα~ Ε2. ρ. 40, 4 εόχ~ς τ~ς λοχεΙας γ~ν6μενα Ra. scil glossam inter 1ineas scriptam
recte EQL: Ψuχ~ς RB. ρ. 42, ι ~~~αγμ&:των recte EQL: ίη textum intrusit RB, marg adscr Ε2, om QL. ρ. 418, 6
~oγμ&:των RB. ρ. 44, 13 ποθοόμενον recte RBQL: προθοό­ post τελε~6Τ"fjτα add εγνωκεν QLE2(in marg) , add
μενον Ε. ρ. 63, 9 ~~αλέγoντα~ recte EQL: ~~αλoγΙζoντα~ RB. εγνωμεν RB. ρ. 420, 9 ~: ε'l"fj EQL, &ν ε'l"fj RB. ρ. 423, 10
ρ. 68, 12 πεp~λαμβ&:νετα~ recte QL: ~~αλαμβ&:νετα~ Ε άγαθων om Ε, habent RBQL. ρ. 433, 3 του xupLou recte
(sscr πεp~ Ε2), παpαλαμβ&:νετα~ RB. ρ. 75, 8 ~ππo~ς ceteri EQL: lacuna RB. item Ιίη. 5 πρός recte EQL: lacuna RB.
et ίότΙ Ε: γραφαίς Ε2(ίη ras) RBQL. Ρ.77, 17 τ~ς recte Ε scil scriba R aη οη potuit legere ίη exemplari suo utramque
(ut vid): erasit Ε2, om RBQL, scr ίη ras Ε3. ρ. 96, 7 (cf. vocem neque του xupLou neque πρός. at ίη Ε utraque
supra ρ. ΧΙ Ι!) Q idem quod Ε, id est exhibet ίη marg neque laesa est neque evanuit. eadem ratione conclu-
eandem glossam. L ίη marg man. rec. έν&:λλω Τ"fjν dendum est Q ηοη fluxisse de fonte codicis RB. exstitit
o~ν&νθε~ (sic). ηοη erat igitur conclusio firma RB de Ε ergo tertius codex praeter Ε et fontem codicis RB, quod
descriptum esse. ρ. 110, Ι πpoσΙεντα~ recte RBQL: προσΙ­ supra (ρ. ΧΙΙ!) ratiocinati sumus et ab omnibus fere
ενατα~ Ε. ρ. 145, 7 ελλαμΨ~ς recte RBQ (sed λ a1t de cor- exemp1is adhuc prolatis pIobatur. ρ. 453, 19 άγΙας recte
rectura), εγpαμΨ~ς L, ελλαΨ~ς Ε. ρ. 173; 12 π&:ντως recte cett: θεΙας ERB, om QL(coll γραφ~ς ante εση). ρ. 460, 19
RBQ: π&:ντος L, π&:ντων Ε. ρ. 175, 21 καταστρεψαμέν"fj καθ~~ρuμέν"fjν recte Ε (corr XOΙL i~ρuμέν"fjν Ε2): i~ρuμέν"fjν
recte RB: κατατρεψαμέν"fj EQL. ρ. 176, 15 οΙκον recte RBQL. ρ. 463, 20 ~ξ Ε, expunxit et ίη marg scr έξ~κoντα
RBQL: οΙ (sic) ίη fine paginae Ε. licet talia elnendaverint ι Ε2, έξ~κoντα QL, έξ"fjκοντα ~ξ (sic) RB. ergo praebuit fons
ubicumque Byzantini, num scriba quoque RB? ρ. 197, 14 communis έξ~κoντα ίη textu et sscr variam lectionem
βασ~λέως recte RBQL: βαλέως Ε. ρ. 219,6 έσην recte QL: ~ξ, quam RB inepte textui inseruit, QL neglexerunt, Ε
om Ε (adscr. Ε2), iteravit RB. ρ. 249, 2 τ~ς πέτρας recte praetulit, corrector Ε iterum cum lectione vera mutavit.
RBQL: τη πέτρας Ε. ρ. 266, 11 πρoσ&:γε~ recte RBQL: προ Cum ergo L et Phill de Q sint descripti, ERBQ.
ίη fine paginae Ε. locum sanare potuit ηοη quislibet. autem testes sint aequi iuris utroque exemplari et co-
ρ. 267, 13 τοϊς γ~νoμένo~ς cum ceteris Ε (ut videtur): dicis RB et codicis Q deperdito, ERBQ digni sunt qui
erasit et ίη ras scr του προφ~τοu υπ6ντος Ε2, om RBQL. audiantur. at tamen ne mantissam criticam minutiis
DE CODICIBUS FAM. DOCTAE
χνιιι PRAEFATIO ΧΙΧ
ι ρ. XI.continet 'Ιη Cant.' ίοΙ 157 v-185 r. contulit
inflarem, seclusi Q, cum archetypus familiae ab Ε et Ra
Johannes Ρ. Cooke, iterum examinavi. ut indolem
iam sat is repraesent etur. '
illustrarem codicis il1ustrissimi, ίη mantissam criticam
Mαtrit. De L autem descripti sunt duo libri: codex Mαtritensis
recepi codicem minoris pretii sed ortum ex eodem
4593 4593 (olim 0·3 Bibl. Regis), chartaceus saec. XVI. con-
fοήte. apparatu inspecto videbis S nonnusquam suo
tinet ίοΙ 1-78 solum Ίη Cantica" contulit ίοΙ ι r-13 r
Mart~ coniecisse, saepius exemplar fideliter secutum
Erica Rupprecht-Hauke, iterum examinavi.
esse.
Ottob. Codex V αticαnus Ottoboniαnus gr. 44, chartaceus, saec.
. Athen.
Est autem iste codex Atheniensis 448 chartaceus
gr.44 XVII. continet 'In Cant.' ίοΙ 1-~50 et ?~egorii Sc?olarii
448 saec. XV. perdidit plus quam tertiam partem foliorum,
orationes dogmaticas ad Graecos ιη concllio Florentιno pro
=Θ quae invenies ennmerata ίη apparatu. continet 'Ιη ΕccΙ'
unione habitas ίοΙ 151-209. contulit ίοΙ ι r-6 r Erica
Rupprecht-Hauke, iterumexaminavi. iam adferam exem-
STEMMA FAMILIAE DOCTAE
pla lectionum propriarum L Matr Ottob (id est noncon-
saec. VfVI fons commu nis
sentientium cum fonteQ), quas uterque, et Matret Ottob,
transcriptio in codices membranaceos
ηοη nisi ex L hauserunt. praeterea autem exhibent .............................................................................................
propria menda et Matr et Ottob, quibus demonstratur saec. νι/νπ Ι
codex hierat icus codex doctus descriptus
etiam Ottob fluxisse e L ηοη e Matr. ρ. 11, 19 μόσχου: saec. descriptus de fonte de fonte integro
κόσμου. ρ. 13, 4 το β~βλίoν τουτο: του β~βλίoυ τούτου. VIII/IX iam mutilo !
..
ρ. 13,7-8 om. 8τ~ usque ad κόπον. Ιίη. 8 συντεταμένος. ~-~=~ _--~~------------------------------I·--~~~~~?~~-~:~~--~~--?~-~-~~~-~--- .--~~~~~~-~~~-~--------
.. ---- ---------------------
lill. 20 om (λε~πo)μένo~ς-τoυ ~(μίσεως), ut sit λε~πoμίσεως
! Ι
(sic) L et Matr, om ~σως -~μίσεως Ottob sive de coniec- saec. ΧΠ Λ Υ
tura sive quia praeter L habebat ante oculos a1terum
saec. ΧΠ-ΧΙΙΙ
exemplar, quod ίη notis quoque marginalibus descri-
bendis diligenter secutus est. ρ. 15, ι om ακούσατε- saec. ΧΙΙΙ Burneiants 521
2 δμείς per ha"plographiam L et Matr, om ι δμε~ς - 3 saec. χν
Θ
καθαροίς τε Ottob praetern1ittens a1teram quoque llneam.
saec. XVI.
ίη margine autem, ut solet, omissa ex a1tero fonte Ottob. Ottob. Monac
supplevit. ρ. 15, 7 καΙ τ~ς νύμφΎjς: καΙ τους νύμφους L 56 ΙΙ2 84 (orat.
νι etXII)
et Ottob, κα~νoυς (sic) νύμφους Matr. vides haec omnia
ίοΙ 1-64, Ίη Cant.' ίοΙ 65-197, quo ίη numero ηοη snnt
et omnes hos codices nullius esse pretii.
numerata folia deperdita. erant olim mu1to plura.
2. De fαmiliα doctα. ex·aratns est diligenter, perraro vel correctns vellaesns.
contnlit Berta Stenzel, iterum examinavit Hilda Polack.
V αticαn. De codice V αticαno grαeco 1907 ηοη est, cur verba
Ac primum probemns Θ ηοη esse apographon codicis
gr. Ι907 faciam (cf. quae disputaverunt W. Jaeger νοι. I~ ~.
S: ρ. 27, 10 l)σΎjν Θ falso cnm ceteris cognatis et cum
= 5 χχχνιι sqq., νοι VIII, ι ρ.6, 95 sqq, 158; Vlrglllla
ERaA Υ, 8σον recte S (de coniectnra nt videtur). ρ. 31, 8
Woods Callahan νοι VIII, ι ρ. 359; Fr. Mίiller νοι 111,
Gregorii Ν ysseni Opera, νι
b
DE CODICIBUS FAM. DOCTAE ΧΧΙ
ΧΧ PRAEFΑΊΙΟ
ό Mωϋσ~ς, ~ νομψη recte Θ (una cum ΕRIιΣΤ et Syr) : om 404, 24 έπιθυμΙαν: om Θ, έλπΙ8α S (scil supplevit ipse
~ νομφΎ)ς S spatio sex litterarum relicto, om et Α Υ, sed fontem communem). ρ. 406,4 γΙνεται recte cum cett Θ:
spatio ηοη relicto. id est, nisi fallor: ίη fonte SΘ erat λέγεται S.
scriptum ι ~ νΟμφΎ). S abhorruit ab imagine virginis Ν οη igitur fluxit Θ de S. at contra utrumque et S et Θ
fluxisse e fonte coinmuni unaquaeque pagina probat. si
Moysis. ~mendatione ηοη inventa reliquit scriba ille et
prudens et cautus spatium. ab~orruit et exemplar mavis, pone tertium codicem inter fontem SΘ et Θ. sed
!
utrum tibi persuadeas codicem pervetustum (id est
librorum Α Υ, sed imprudenter et impudenter delevit
fontem communem) per saecula iterum iterumque
offensam. ρ. 33, 5 τοϊ) τό Θ cum cett:_ τό τοιοuτον S.
ρ. 50, Ι7 τοότου falso ΘΑ Υ, τοότων recte S. ρ. 64, ι correctum ante oculos fuisse scribae Θ an potius codicem
gemellum codicis S, satis constat exemplis supra adlatis
έαυτούς recte ΘΑ Υ: falso έαυτo~ς S (et ν). ρ. 65,5 έστι τΙ;
cum S nonnusquam sive per errorem sive per coniecturam
recte cum cett Θ: τί έστιν; S solus. ρ. 68, ι8 ού8ε ό recte
lectionem traditam mutavisse tum omnes has lectiones
cum cett Θ: ού8εν et om ό S. ρ. 74, ΙΟ τ~ν om S solus.
proprias, quamvis hic illic sagaces, falsas esse. probatur
ρ. 76, ι8 8υναστεΙαν recte cum cett Θ: 8οναμιν έν S solus.
ρ. 78, Ι2 κατάγχειν recte Θ cum Α Υ: κατέχειν S solus. igitur quod W. ]aeger (νοι νιιι, ι ρ. ΙΟ/ΙΙ et 95/6)
iudicaverat omnes lectiones proprias codicis S habere
ρ. 8Ι,5 recte τοϊ) πελάγους Θ: falso 8ια πελάγους Α YS.
scil aetate fontis libri Θ erat correctus archetypus cautiones quam maximas, licet ηοη semper ίη aliis
familiae secundum vulgatam, quod ex aliis quoque Gregorii operibus probari possit. erat ergo Θ recipiendus
vestigiis ratiocinaberis, ex. gr .. ρ. 8ι, Ι7 τo~ς όρμΙσκοις ίη apparatum, per se quoque testis ηοη indignus, qui
audiatur, etsi coniecturis aliisve mendis minime vacat.
recte Θ: om τοίς S (ίη marg add έπαινουμένοις S2), έπαινου­
Mus. Br. Est autem apographon codicis S codex Musei Britan-
μένοις όρμΙσκοις Α Υ. ρ. Ι40, 6 κατανενΟΎ)μένοις falso Α ΥΘ,
προκατανενΟΎ)μένοις recte S. ρ. Ι56, Ι9 ~κτασις falso Α ΥΘ, Burn.52 nici Burneianus 52 saec. χιιι/χιν, de quo cf. W.
~κστασις recte S. ρ. Ι57, ι6 περιεΙργουσα recte Θ cum ]aeger νοι 11 ρ. ΧΧΧΙΧ. continet fol. ι r-I6 v finem
Α Υ: falso περιέχουσα S. ρ. ι64, ι6 τ~ν εύχ~ν τ~ς εύχ~ς commentarii Ίη Cant.' inde a ρ. 405, ΙΟ (τε)θν~κει. con-
8ικαίαν ο\)σαν Α Υ. corruptelam archetypi emendare tu1it ]ohannes Μ. Schreiber, iterum examinavi. de-
scriptum autem esse Burneianum ad verbum de S
conati sunt diverso modo et S et Θ; nam φων~ν ρτο
εύχ~ν S, 8ικαΙας o~σΎ)ς Θ, ignoravit ergo Θ codicem S. probatur omnibus locis ubi differt Θ a S comparatis.
Adiungo descriptionem trium librorum, qui, quam-
ρ. Ι70, ι6 έξαναλΙσκων recte cum cett Θ: έξαφανΙζων de
coniectura S. ρ. Ι95, 4 πάντες falso Α ΥΘ, πέντε recte cum quam neque ex S neque ex Θ fluxerunt, tamen artissimis
plurimis S. ρ. 3ι6, 3 αί αρχαΙ, οί πλοuτοι recte cum cett vinculis cum Θ coniuncti sunt. orti sunt aut ex fonte
Θ: οί αρχαίοι πλοuτοι S. ρ. 320, Ι4 έντός falso Α ΥΘ, έκτός codicis Θ aut exgemel10 Θ nunc perdito. Codex Vaticanus
recte cum cett S. ρ. 327, Ι2 post πλΎ)σΙον add αύτ~ν Α ΥΘ, Ottob. Ottob. gr. 56 saec. χνι continet fol. Ι54-323 Gregorii
ηοη exhibet S. ρ. 339, 20 βλέπει falso SΘ, sed correxit S gr.56 (Ιη Cant.' et fol. 326-4Ι3 Ίη ΕccΙ' foliis 324/5 praeter-
prima manus. ergo Θ ηοη vidit S. ρ. 349, 6 τοίς 8ιαστ~­ missis vacuis. ίη folio primo inferiore legimus: το
μασιν recte cum cett Θ: τοϊ) 8ιαστ~ματoς S. ρ. 376, ι6 παρόν βιβλίον κτ~μά έστιν (sscr man alt ~ν) Αρσενίου τοϊ)
έλάφων recte cum cett Θ: lapsu calami 80ρκά8ων S. ρ. ΜονεμβασΙας. ίη fine folii 4I31egitur, etsi postea deletum,
ΧΧΙΙ PRAEFATIO DE CODICIBUS FAM. DOCTAE ΧΧΙΙΙ
nomen Iulii Poggiani. id est: codicem ίη oriente scriptum recte S Ottob contra Τ. ρ. 15,7 om φωνcΧς S Ottob. Ιίη.
emit Iulius Poggianus. contulit specimen (ίοΙ 154 r- 7-8 έν ΚΤ'Yjνώ8ει καΙ αλ6γ~ κατέχων πάθει S Ottob. Ιίη. 12
160 ν) Erica Rupprecht-Hauke, iterum examinavi. cur &πτεσθαι: &ρξασθαι S Ottob. ρ. 16, 10 coll τε ante καρ8Ιας
autem prologo finito sine ulla lacuna vel adnotatione S Ottob.
perrexerit scriba ίοΙ 158 r verbis ρ. 17, 12 καθάπερ γcΧρ Manus autem recentior vel certe diversa correxit ίη
usque ad ρ. 18, 14 το άπαλον exaratis, ηοη intellego. nam margine plerumque Ottobonianum de V vel simillimo.
deinde sequitur titulo omisso lemma et textus orationis ex. gr. ρ. 4, 12 ad εtρ~σθC(ι adscr cum V δρασθαι. ad
primae(p. 14,2 sqq). iterantur autem nnnc ordine recto ρ. 17, 2 δ ίη margine uίος cum V. conclusio est: cum
lineae supra iam additae. verba quidem eadem bis (ίοΙ tertia fere pars codicis Θ C1-1iquot fQliis perditis desit,
158 r et 159 v /160 r) sed ηοη eodem modo: primo enim dubitavi, num Ottobonianum ut testem digniorem, qui
loco secundum traditionem aliunde ignotam, altero ίη apparatum reciperetur, Θ mutilo praeferrem. sed Θ,
secundum traditionem stirpis SΘ. invenitne scriba ίη ut est cum vetustior tum aliis Gregorii operibus edendis
exemplari suo schedam solutam haec verba praebentem ? magno fructui, praetermittere ηοlιιί. sufficiet, puto,
pauciora enim sunt quam quae singula folia amplectuntur. tibi Θ quamvis mutilus ad illustrandam lectionem
aenigma est. cum autem Ottob semper fere consentiat stirpis SΘ propriam lectione varia totius familiae
cum stirpe SΘ, perpauca proferam exempla lectionis Λ VSΘ iam abundanter prolata.
communis Ottob et Θ, ηοη autem S: ρ. 3, 4 έπέθοu: ύπέθοu Ottob. Codex Vaticanus Ottob. gr. 112, chartaceus, initio ac
Θ et Ottob (et Σ). ρ. 4, 7 om γενέσθαι Θ et Ottob. ρ. 7,7 gr. ΙΙ2 fine mutilus. ίοΙ 78 legitur: 'Εγράφ'Yj το παρον βιβλίον
\, \ "\
om εΙ Θ (add Θ2) et Ο ttob. ρ. 7, 9 κατα ταuτο: κατ αuτον ~τοuς ,ζνά κ~τcΧ μ'Yjνα .... βρίοu ~κoστ~ τετάρτ'Υ). 8ιcΧ χειρος"
Θ Ottob (et ΣΡ). ρ. 7, 16 post πάσ'Yjς add τ~ς Θ Ottob. 58'Yjνος 11 αρ8. + ούκ ~χει &ρθρον. scriptus igitur est anno
ρ. 8, 2 (;}ν: ώς Θ et Ottob. ρ. 11, 3 om το Θ Ottob. ρ. 1542-3. continet ίοΙ 81-140: Gregorii 'Ιη Cant.' (solas
r
11, 8 μακρον &ν: μακρcΧν &ν Θ Ottob. ρ. 11, 13 add καΙ orationes XII-XV). specimen (ίοΙ 81 r-86 = ρ. 340,
ante τ~ν Θ Ottob. ρ. 12, 6 om τραπέζ'Yjς Θ Ottob. ρ. 12, 17 5-352, 17) contulit Erica Rupprecht-Hauke, iterum
κακων: καλων Θ Ottob. ρ. 12, 18 Τcf) 8έν8ρ~ recte Θ et examinavi. congruit undique ηοη solum cum stirpe SΘ
Ottob contra familiam Λ VS. sed etiam ίη minutiis cum Θ, ubicumque Θ dissentit a S,
Lineae autem falso loco insertae ηοη nisi cum S (vel exceptis his locis: ρ. 341, 18 έν Ottob cum cett: auv
familia) comparari possunt, cum Θ desit inde a ρ. 13, SΘ(σuμ). ρ. 341,19 πλουν recte Λ Υ: σκοπον SΘ Ottob
4 usque ad ρ. 23, 11 κάλλοuς. menda huius parti- (sed corr πλουν), πλουτον ceteri. ρ. 342, 16 παραπέτασμα
culae, quae ηοη inveniuntur ίη iteratione (vide supra), recte Ottob cum Λ V (et ceteris): καταπέτασμα SΘ.
sunt haec: ρ. 17,14 om ~μΙ:ν. ρ. 18,1/2 om γcΧρ το­ ρ. 347, 9 έν ζω'?) recte Ottob cum plurimis: ~ ζω~ SΘ.
μετέρχεται ουτε. ρ. 18, 5 post ~λικίας add αναλογίας (cf ρ. 347, 16 εύκριν'Yjθ~ναι recte Θ et Rιι-Σ: εύκριθ~ναι Ottob
app). ρ. 18, 130m uίέ. cumS (etplurimis).p.350, 2θείωνrecte: 8ύο SΘ, 8ύο θείων
Εχ initio autem orationis primae (nota bene deest Ottob. proinde Ottob 112 vel de Θ descriptus postea de
Θ) collegi haec cum S communia: exhibet lemma alio fonte (an Υ?) correctus est vel de gemello codicis Θ
(= ρ. 14,2-12) una cum S et Τ solis. ρ. 14, 9 εΙσ~γαγέ fluxit. quod comperto Ottoboniano 56 praestare videtur.