Table Of Content

mezma Hemşince okuyup yazalım! or’un ikinci sayısı ile karşınızdayız. GOR hem sayıya gelen reaksiyonlar ve ikinci sayının hazırlık G temkinli hem de iddialı bir yayın olarak yayın sürecine katılım açısından bir değerlendirme hayatına başladı. İlk iki sayısının niteliği yaptığımızda, üzülerek de olsa temkinli olmakta ne iddiasının; periyodu ise temkinliliğinin kanıtı kadar haklı olduğumuzu görmüş bulunuyoruz. sayılmalıdır. İddialı, çünkü; Hemşinliler açısından bir GOR’un niteliğinden taviz vermeden periyodunu ilki temsil ediyor. Var olma mücadelesi veren kısaltmasının bir yolu derleme, sözlü tarih çalışması Hemşincenin yaşatılmasında önemli bir boşluğu vb. kültürel çalışmalar yapanların sayısının artmasıdır. doldurmak üzere çıkan ilk yayın olmanın Artık bu çalışmaların yayınlanabileceği bir alan olarak sorumluluğunu taşıyor. Kuşkusuz dilin yaşatılmasına GOR var. Çalışmalar yayınlanacağı düşüncesiyle odaklanan bir yayın faaliyetinin, o dil ile üretilmiş planlanmalı ve yapılmalı. Diğer yandan GOR’u sözlü edebiyat ürünlerini yazıya geçirmeyi ihmal Hemşince okur - yazarı yetiştiren bir okul olarak etmesi düşünülemez. Ancak, bir dilin çağımızda görmek gerekir. Herkes, özellikle gençler, Hemşince yaşatılabilmesi için derleme çalışmaları da yeterli yazmak için kalemi eline almalı, yapamamaktan değildir. Bu dil ile üretilecek çağdaş metinlere de korkmamalıdır. Unutulmamalıdır ki ancak hiçbir şey ihtiyaç vardır. Hatta yeni üretilecek metinler bir süre yapmayanlar hata yapmazlar. Hatalarımızdan, sonra derlemelerden daha önemli hale gelecektir. yanlışlarımızdan öğrenerek ilerlemeli ve Çünkü dil bir akvaryumda saklanarak yaşatılamaz; Hemşince’nin sadece geçmişe ait folklorik bir dil halk denizinin içinde nefes alabilir, gelişip serpilebilir. değil; aynı zamanda yaşayan, edebiyatı, filmi, Dolayısıyla bizim manilerimizi, türkülerimizi, makalesi olan modern bir dil olduğunu göstermeliyiz. oyunlarımızı, horonlarımızı, hikayelerimizi, Hemşincenin yaşatılması da nostaljik yayla ziyaretleri masallarımızı, efsanelerimizi kayıt altına almanın yanı ile değil, ancak bu şekilde mümkün olacaktır. sıra; şiirler, hikayeler, anılar, makaleler üretmeye; GOR bu iddialarının altını hakkıyla dolduran bir köyü anlattığımız kadar kentleri anlatabilmeye de sayıyla karşınızda. Önümüzdeki sayılarda daha güçlü ihtiyacımız var. GOR bu iddianın ete kemiğe olabilmek için ilk sayımızdaki çağrımızı tekrarlıyoruz. bürünmesi için çıkıyor. Tam da bu nedenle aynı zamanda temkinli bir yayın. Çünkü bu iddia ciddi bir Hayde dağaker, ağçgener kiri GOR unik. iddia ve ciddi bir çalışmaya dayanmak, ciddi bir emek Tuk al egek tev tsketsek! harcamak gerekiyor. Bu nedenle GOR kendini Hayde çocuklar yazı GOR’umuz var. aceleciliğe kaptırmıyor. Hepimiz daha kısa periyotlarla Siz de gelin el atın! çıkarmak istiyoruz dergimizi ama hedeflerini gerçekleştirmekten uzak bir dergi yapmaktansa daha uzun aralıklarla karşınızda olmayı tercih ediyoruz. İlk (cid:0) 2015 KAUN/BAHAR 3 5 Garmi Doç’n u Temalin Muzefere Hikmet Akçiçek’e Hamşetsinoun efsanen garmi doç’n u Temal’in Muzefere kiyets 12 Un, Şeker ve Kurabiye İbrahim Karaca Xaçapit’te duaların izini sürdü… 14 Hemşince’de Bulunan Arapça - Farsça Kelimeler… Efrayim Yılmaz Hemşince’deki Arapça ve Farsça kelimelerin peşine düştü… 18 Kukku Mahir Özkan Hemşinlilerin Simurgu, Kukku’yu Hemşince yazdı. 22 Kukku’n Kuka Gonça gu As kiras hedev kukkutsan araç viyelloğuk, Hikmet Akçiçek’e kirets. r e 26 Dosya: Kimlik; Kimlik ve İktidar Tanımlama, GOR il Tanınma, Tanıma k Cemil Aksu’dan Kimlik kavramı üzerine öğretici bir yazı e d 29 Dosya: Kimlik; Kimlik ve Öz Tartışmalarına Bir Bakış HEMŞİN KÜLTÜR DİL TARİH DERGİSİ n Öndercan Muti kimlik ve Hemşin kimliğini yazdı ALTI AYDA BİR YAYIMLANIR çi 32 Dosya: Kimlik; Asimilasyon ve Özcülük Kıskacında SAYI : 2 - KAUN/BAHAR2015 i Hemşin Kimliği Mahir Özkan’dan kimlik tartışmaları ekseninde Hemşin DİLİ : Türkçe- Hemşince kimliğine bir bakış 36 Ağçig Kaşuş YAYIN TÜRÜ : Yerel Süreli Yayın Avale inç bes ağçig paxtsenegun, Şerif Sarı’n kiyets. 42 Fırtına’nın Görkemli Sığınakları: Konaklar SAHİBİ Mehmet Ali Gümüşkaya Uğur Biryol’un kaleminden Hemşin Konakları’nın gizemi 45 Abhazya’dan Maniler SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Putaek hala inç bes yaar engadzin ağçig u dağa Hikmet Akçiçek 46 “Çare Monkukam Tsezi Madağ Ellim” Orta Asya sürgünü Hemşinlilerden Salaxoğli Hasan amca ile acı YAYINA HAZIRLAYANLAR ve hüzün dolu bir sohbet. Hikmet Akçiçek, Cemil Aksu, Adnan Genç, 54 Kimanak ta hoza ik! Evrim Kepenek, Mahir Özkan, Evrim Kepenek Oce’den sesleniyor, ‘Duyuyor musunuz?’ , Mine Üçüncü, Efrayim Yılmaz, ‘Buradayız.’ 57 Xasuda BU SAYIYA KATKIDA BULUNANLAR Hats tatsan şinik gu. Görkem Turan Xasuda’yı yazdı. Cemil Aksu, Hikmet Akçiçek, Mahir Özkan, Öndercan Muti, İbrahim Karaca, Uğur Biryol, 58 Ermenistan’da İki Dilli Etnik Bir Yayın Organı Var Mine Üçüncü, Kamil Muti, Şerif Sarı, Adnan Genç, Adnan Genç Ermenistan’da çıkan Hemşince gazete Dzayn Evrim Kepenek, Cansu Üçüncü, Yusuf Vayiç, Hamşenagan üzerine Sergey Vardanyan ile konuştu. Xaçatur Takmaz, Görkem Turan, Livanur Ustabaş, 65 Çizgiyle Gürkan Aydın, Ramazan Balcıoğlu Mine ve Cansu üçüncü Hemşin kültürünü çizgiyle canlandırıyor 66 Seslerin Goru TASARIM Cemil Aksu, Mahir Özkan’ın Hemşince yazılan ilk öykü kitabı Ramazan Balcıoğlu Hamşeni Hekiyaner üzerine yazdı 68 Tsezma: Okur Mektupları YÖNETİM YERİ Meg mezi Lus Ajans, Kumburgaz Merkez Mah. Mera Sok. Hadig kurucularından Kamil Muti Hemşin toplumu üzerine No: 18 Büyükçekmece / İSTANBUL düşüncelerini yazdığı bir mektupla iletti. TEL: 0212 8522339 Gore Kenats Anune Menats E-MAİL : [email protected] Yusuf Vayiç’den Hemşince okunası, güzel bir deneme 71 Hamşesnak Sorvik gu BASKI Mahir Özkan ile Hemşince öğrenmeye devam ediyoruz. HAT Baskı Sanatları San. Tic. Ltd. Şti. Litros Yolu, 2 Makbaacılar Sitesi, A Blok 74 Hemşince Yazmanın Abc’si No: ZA 5 Topkapı/İstanbul Hemşince’nin tüm seslerini kağıda döküyoruz Tel: 0212 567 77 66 ...Şiir, hikaye, masal, mani, mitoloji, oyun/oyuncak, tekerleme, anekdot, yemek, kitap tanıtımı… Dergide yayımlanan yaz›lar ve haberler yazarlar›na aittir. Yay›mlanan yaz›, fotoğraf, illüstrasyon ve haberler kaynak gösterilerek al›nt› yap›labilir. (cid:0) BAHAR/KAUN2015 4 Hikmet Akçiçek e r t r o Garmi Doç’n u p TEMAL’İN MUZEFERE Lerinnaki, garmi Doçe eguşin orner vaynan. An ore halivornin hoyiv kenatsadzen idzigutinas yeek tsen go angeciz, govoun hed. Mek kani me dağa oğane, kopin, Bmege gavalin tsenna, mege garmi takçecicu xağaguki aman, açvenis Tavgetin oğane, doçin kornain tsene, megaln al angecvenis garmi doçin kornain tseniner. Balcun Hacun ezanin tsene. Gavale Remzi Tatar’ın hekiyain meç kiyetsi, Balcun hacun ezane ta hanel gaynam vova’in nor albumin meç asoğ, Garanluğmeşain hekiyain meçn al kiyoğum... Garmi Doçn u Temalin Muzefer’in hekiyan ta hartsenek ... Lerinnaki, garmi Doçe eguşin orner vaynan. An ore halivornin hoyiv kenatsadzen govoun hed. Mek kani me dağa oğane, kopin, takçecicu xağaguki aman, açvenis Tavgetin oğane, angecvenis garmi doçin kornain tseniner. “ fannnnn fafafaaaaaannnnn fafafaffafaannnnnn nnnn” aav ana kornan, al kağin inç u dağa go, kopakop mazarluğin oğnine Çxalur’in poğotse engak. Mer şune mina araç Çxalurin poğotse nen antsadz, inatu oğnine Tavgetn i yus mantarnuşier. Mek kiçm al Muzefer’in vaxan Çxalur’in poğotsin an mubaağ çeyin mode nestak. Kernadzaki, bağ cure xemetsak, tatrutin arak, araban bed enuşi gebak. meeAend dodxztu hnaaykvea nem bmazeanrı Ugurprualtm oirş B gileblliilra.n T xaaaanaing Arşivi dGzayxoulaşiu i, nŞçe nuk haayyavtsaann ,u Onilnu rpainy,e Ogultnit.s aAnn mteipll’aatne, Akçiçek Aile Diyarbakir’an, Rize’u, İstanbol’u arabenin kukan, hayvan partsenen gertani. Meg Urpat or me gavarnin, dağotse dagi arabenin aner şinegun. xanin yaralı şun me kedadzunir Useyin emican. Çxalurnun vetu kağan mem al sixiye mart me Dune epir, Muzefer ağabeyove amis me yaran gar, mer halivornun lemani çer, baxvor, foter serpetsin aman lavtsav. şapkalı mart men er. Rametli im more meçe Ali an oxtunake Tavgetin u Fatmeçayirin arayin perevadzer meg dari me, an sixiyen 2-3 or eyev poğotsin Çxalur’nun bidzig lere gar, an ama asağ eyed, aman şidgetsav im mare. Şiringan Çxaluri poğots gasaki an poğotsin. Çxalur’nun peçkoin vaan yepeladz çeyin meçe xetxetesnuşe lerin gese campun vetiner, kani me xanen al as or u bes medisa… campun neketin barxin dagner. Barxin dage Araban Tavget’in millatin şeiye vatets elloğnin zenaatkar marten, mer kağin gendotse hedev, oğnine toze tozin xarnelov eyev, sss apvenun xadulig çapugnin, denoun vaani modvenis pobetsav. Muzefer ağabeye (cid:0) 2015 KAUN/BAHAR 5 ‘ Teme Muzeferan vaxelov, teme Omedin hareketnun u astadznun dzidzağelov, terçuşi gebak arabin edetiyan… direksiyonan hed inçikert me gaser ama xağiye mitkes engan, yep u ince Xarxanin e r imatsvi çer, suratn u teve tapuşe sanki “kağe arengoğan Xevai lern i var aşetsi niyazes, t r o pobik apnas nor ertoğek” gaser. Omede garmi doçin vaan keda yes indzi, p arabin vaynan inçikert me aselov xağuşi direksiyoninn al Muzefer ağabeyner. gebav vaanis i var. Teme Muzeferan En çağe anlamış ağa ta Temal’in Muzefere vaxelov, teme Omedin hareketnun u garmi doçove mer xağiye, mer hekiyaniye, astadznun dzidzağelov, terçuşi gebak arabin mer abruş u xabruşniyes, mer sevdaniyes hedetiyan… Voe ellelov voe inçnelov, voe giyadzuni iğadig dari vaynan lern i ver, engelov veo kilelov lere pobetsak. Lerine lernan vayn i var, dziyapnan kağn i ver, meçgedağe gungetsav araban, kağin al inç u kağan ardn i ver, harsnetsan gorn i tus, genig u dağa go, joğvevetsan arabin polore. goran cenazen i tus, asnoğ oran as ors i yus, Omede vetiyan etiketnin gartuşi gebav… as oras hekutsn i tus. Ter al giya gu. Vova’n Şükri Kabaosmanoğlu, Yunusinotsman oog al, Gor’s al im hopore dağin, Temalin ç’go ta? Suleyman Tantoğli, Baboğli aha Muzeferin garmi doçin hedetiyan terçoğ perna, Said Tatar, Haci Kadir Başar, Şorat cael dağaknin. Aser al tev tskadzunin Raife’n kezi moliyadz ça, Rıfat Poshoroğlu, uyintse gamatn i ver inçikert me geyigun, Kazim Karahan, Tsotin Kazime selam aav, eegan as ors i yus, as oras hekutsn i Paşa Kapçi, yus. E sud dağe çer xoş uruşi ça u garmi Doç’in u Temalin Muzefer’in vaan xağ tskuşe millatin; Sevduğum şoferes ta Garmi doç’in hednes ta Çami kutug giyes gu Taputed şinoğes ta Galatala Yaşare Temal’in Muzefere Garmi kint garmi kasa Mavini bize kalsa Temal’in Muzefere; Makaroğlia, Temalin Xocin u Galatala Gademi’in tora, Temal’in Osman’in u Galatali’in medz mançna. Galatala Yaşar’ın al horkuroç dağa gelli. Muzefere 1943’in titili paşa tsin vordağa, Rıfat aşxares egadza. Meroke ençağe Uçkardaşin Başar, Baysal’e tsug xergets, Hacı Mustafa kağin patsxai ginagun, tsune kukar tizir, Balcıoğlu... Omedn u Muzefere tsiyun mazan gapan An darestane Temalin Muzefere garmi şinen, portsuğk pernegun poğotsin. doçove vaynan lern i ver poncar, pazunk, Makriyal posiye peyindz tsanegun, hamim, xiyar, lilig, tamun, xag laust, siyan Muzefere, maktabn i var ertale kurbin meç kukar helva, leçer meçer giyegur. Lernan a peyindz dzaxegur. Can’oun (Tzan) ardiye vayn i var gigidor, madzekam, taze bonir, yarıluğa torxegun ama, mer babe, Temal’in yağ, sir mir giyegur. Aman gerevnar, mek Xoca’n “im goviye leri sovorin, amran hoza dağakes an ama garmi doçin tsenin hed enel çi gayin” deyi, Can’oun ardi hed gov terçadaguki. Uruş araba al gertar kukar me poxelçer. Aman oxtunaker. Ter Bina’in halbat lern i ver, ama garmi doçe sanki Şuşe’in “avale çadu, goncoloz, cin, peyi, meyi bitunis arabaner. Temal’in Muzefer’e kides emmen şe gar “ astadz darestaner. ta emmenis donaner, kides ta emmenis dune kukar. Hedev şad hedev yep u Topaloğun İsmet’in hed 7 dayi muavin İstanbol enga, yep u garadintsa u mer kenatsadza, Artvini saroun kutug (cid:0) BAHAR/KAUN2015 6 giyadzunin. 15 daragan iken 'endum derede durdum / biçağuma pul vurdum / ASTADZUNİ TA ordan gelen kizlarun / memesine el vurdum' deyi xağ tskadz, aşiğ engadza Ardalatsan Takain Emine’in. An al 13’in gelli ter. Meg or me govoun hed Abhazyai Hamşetsik ağçig uzuş kenatsadzin. Pone tamnadzunin hedev, çamluğan kale, Emine’in kiçm al aveli dağin babe ağçgane dadin astadzuni ta; desnum deyi, tsiyun tars hedzadza, aman “agar tse ağçiges laşudin purğe dalele keşadzuni lern i ver. Meg harsnets me uruşi mançu me namag devadz, aradzuni xoran xağale “Emine benum olsa / bin ta a, dak ana al danilçim” lira borcum olsa / Emine'nun annesi / bana kaynana olsa” deyi komut u devadzuni, 16’e pobelu neşan devadzunin Eminetsove. 5 darvu hedev gerkevadzin. tamnadzunen bituns al mer çayinaki , 2 ağçig, 4 manç, 6 dağa uni, meg axparm u Muzefer ağabeye eyev apt arav makase çay hing al kur, Astvadz oriye ergen ena. İnke kağuşi gebav mezi hed. Yes arçetine an 1986’in karsunuyiek daragan kenadz hedetiyas kağegur. Makase sol tevis armuğe bargetsav Makriyal posin, babun u hopore gapmiş aav, ter dağe neşan unim. mod, ter vare meçvenisa. As aşun uyine ges Çayin fabrikanun kapasiten kiçer, yaşin tore hoğe tiyak Çançaxan, dzarğe alimniniyus kiç araba xergegun, egoğ peynin, lusi bes dalikanli dağa, mart xabrel arabenin al tonaje inçina ana an çigaa vaan. partsenegun, çaye millatin apun menagur. Muzefferin gençluğin hoyiven Hamşetsike. Muzefere kar ana millate barem genen. An Emmen kumi tsi, gov, açar, hort 10-15 arabin polore kasatsan i ver daxtak tenegur, hokovor gonnagur. Lernuke Hamşetsun xoretsenegur kasan. Sira gellaki arabin vaan male malin xarevigur. Karsin, Ardaxanin u inçu mart u dağa go, dabaki gu dabaki gu Gyolai geşlanin herkeçer, tag İğdir pobegun, çaye, gungulaguki arabin vaan i ver, millatin al araç al Batumi ovanun mağvegun çaye tummayi arnel gudar. Meg car me Hamşetsu maliye. Hedev gamats gamats kednur, isti mednur indi keller, aspan gener dzaxetsin, araba arin dağe, dodge, çift dingil, aman gener fabrikin mudirnun u şefoun al tir. Himi lernuke mal menats oç, Hopa’i al ikna gener, gabul enel gudar çaye. Aman tiri ama park kednuçes. Gürcistani, becaruklier. Azerbeycani u Ermenistani pere Hamşetsike Zete mednas elel çi; Makriyal uyine ama nor geyigun Turkiyeis emmen cotan. Muzefere dun şinaguki, yes dasnumeg dasvergu 1967’in aradzuni garmi doçe, gaynestane daraganim, lerine edisoğner, kağin millate Takain Cemaln u Ali’tsove. Gimatlı paner kyoçadzunen, nor done daxtgi ama çami şoferluğe ençağe. Meg darestan me kutug piyoğaki mer çamluğan. Ençağe Hamşetsike araba çunnoğin ağçig bila dal demirkirat tsi me uneni emicainoke. çeni. Muzefere xelkove, gunguşove, Hakventska yes, Ergül’e, Muzefer ağabeye xabruşove, haknuşove Hopai u Makriyal hedzak tsiyun, keşetsak çamluğn i var. şufernun meç araç egoğnuner. Çayin Tsiyun gamats gamats terçuşe, engim oç fabrikanun şufernun temsilcii beser. deyi Muzeferin hedetiyan pattevuşes ter Mudirnun hed xabregur, çaye inç bes medisa. Kenatsak çeft axpore var antsak, gervoğa, kine inç elloğa, yep devvoğa, yalnuzçamin dagi posnine çamluğe medak. arabenin kani ton partsenoğun, inç bes sıra Tsiyan inçak, 15-20 adim kaletsak, Muzefer elloğun, vov vor alim ertoğa, hax antsnelu ağabeye put aav polore, 3-4 dzar havnetsav, panes inçbes enuş bidi. “iser gedroğuk dağaker” asats. Gebak Şade gedricnin ardi pani, çayi pani tadiçen, gedruşi. Xezarove xezaretsak, daliye gedrets Muzefere aman çer. Mer deniye Makriyal Muzefere. Tsorogvan polor 2 kutug çayin fabrikain modigin. Araban fabrikain partsutsak tsiyun “kena çeft axporin vetin as çaye partskan obol gener, siran ka ana im hakvana desetsutsi ana an gyubağin vata arabis çayn al vatel devek gaser engernun, aye” asats. Çeft axporin mode joğvoğaki inke kukar oluşağin hed çay kağegur. Sade kutuge, arabatsove igvan egoğ donoğaki uyine çayin al ça, mer çayin al çay kağuşe lern i ver. Tembi aav indzi “ormanci ta kidim. Axkad mena meg or me, uyinke çaye sss desnus tsiyus pere vata, hedzi aye” asats. (cid:0) 2015 KAUN/BAHAR 7 Kaşetsi noğtane yalnuz çamin dagi posnine gançuşes im kidatsadzes medzoun mod e kaletsi. Erand, aakag, mubaağ or men er. emmenu araçi gançuşsa. Vova’niyus andi al r t or Gançelov gançeleov gertam. Tsen me imatsi, meg gab me unim. p mantartsa ana ormancin tsiyun vaan Madem leres pobetsak meg panm al asim modginagur, pere vartskuşi u paxçuşi vakit lerines ağadz. An darestane lernan vayn i menats oç indzi. Duymazluğa tevi, var gigidor giyen dzaxegun araba unnoğnin. selvelalov kaletsi. Ormancin tsen dalov eyev Hamşetsike malin gigidore harkas uyinke modes pobetsav “delikanlı ne yapıyorsun “ danegun. Anama Muzefere mer lerine asats. “Gyormeyirmisin kyutuk polori Kertoun kağannun inç u ağel gar aner gyoturiyurum “ asti, “ e götürüyorsun da kider, garmi doçin ama Kertoun kağanniyus yasak olduğunu bilmiyor musun” deyi gortnine campa ağadzunir. Adzan bes hartsuts. Yes al “ sen tahtanun kaç lira keşegur garmi doçe. Vaynan kar ana megal olduğini biliyur misin” deyi uyine hartsutsi. hakvan al kağin inçu ağçig u dağa go “Ağabeyum aşağidadur, siz gidun onunla joğvevak heznaguki arabin gançelov, konuşun, nasil olsa halledersinuz, ben xexencalov gertaki Kertnotsniyus. Axpe gideyim, ata gyunahtur” asti, ama marte joğvuşi ama şinvadz arnod, avel, ti, perg indzi obol aav oç. Tartsak, posn i var emmen şe unaki. Mer lerine Zenginiyurdin kaletsak, Muzefer ağabeye indzi tsiyove semtin erand oğ me go, tag Bilbilan Xanan desav ana, an ter inçik aselu yes martun al gerevna. Devrimciluği oxta, an oğane gorte imatsnuşi ama Turkça “Muzefer ağabey ha harf harf poretsak, medz me “Dev Genç” bu ormanci beni zorla çevurdi” asti. Muzefer kiyetsak. Kar bidi, şarig poradz harfoun ağabeye al martun inçig aselu indzi gorçets vaanine, kiyac tak ki herevantsma desevi. u “Hikmet çevir ati, kütükleri götür “ asats, Karadağin Oktel’e Koç Ademin muaviner, yes inçi me asuşi tadetsa, an “ben sana ne igvantska ağçgenun tembi aak; arabatsove deyirum, ati çek git “ asats. Ormancin meg kiç me kar giyelu axpe lelluş ertuş ç’go! ergus gungesnuşi tadetsav ama yes tartsa, Hakvan guşloğu vaa Muzefere araban kağin kaşetsi tsin, kenatsi posn i ver. Çeft axporin meçgedağe kaşets, araç ağçgenin vetin gyubağin meç kutuge var tsketsi, yed joğvevetsan. Hayde gasa Muzefere, ağçgenin tartsa. Teme merağ genim ta ormancitsove elleçin arabin vaan iver. Dev Genç’in ama inç aav deyi. Egi tumbin vaan pobetsa ana, kiç me kar danelu axpe lelluş ertoğçik astin ormancin dzigaan peynin “ Ya hu Muzafer ağçgenin. Muzefere arac gorçets, gabul aha bu yıldırım çarpmış ağaç da tam aavoç, hedev kiç me mecbur, kiçm al gimiş tahtalıktır, bunu da kes sana” gaser. Dzarğe enel ç’garats. Kenatsak kopan hede kiç me peynis modgintsa Muzefer ağabeyin, kar letsak arabin vaan, darag Dev Genç’in partsutsak ali tsin, kaşetsi kenatsi. Hedev mode vatetsak, andi al axpe lelluş kenatsak. egi ana ormancin kenatsadzer, inç aer u Meg araba me kare herke çer, megal orern marte ina dzarna gedra gaser deyi hartsutsi, al megal arabeniyove axpe joğvuş ertale “Ginzetamalin ormancina, kağin inç u mart anotsal astak, aner al Madem Muzefere go cançigum, tejarutin enes ana kağin darav, mek al danik astin u Dev Genç’in martose erese inç bes elloğes asti, ergus al kare tamam aak. Hedev Oktele Ardanuc’an dzigara devi” asats. Axkad mena... An Ademan kağduts kiyac epir, an al kesetsak, kutugnin arabatsove lere honetsak, vaan Bilbilan Xanan ser aak u gururlanmiş ağak. gigidor letsak, hakvan al kyoçe partsutsak, Seftagüzin 12’an hedevu darin jandarman egak Hopa i var. Hopa’i dune şinele, meg lere egadza, Dev Genç’in kariye oğn i var igun me ustaniyove nestadzaki, al gançuşes kiladz, kire aviyadzuni... Ama harfoun ize ter imatsadzer ta çkidim “meme gança hala dağna. Andi hedeva Dev Genç’in oğe Hikmet” asats, “surdi sığirlerini en oninde menats an oğane anune. Himi ziyareti bes sarisi” deyi meg xağ me imatsadze, an xağe ağav, lere ellik ana Dev Genç’in oğe pobelu asti. Teme ustanin ginan deyi muvakkat tarnal çik. doşumadzunen meg oda me, dune yarum Muzefer’e Makriyal u Hopa’i emmen dun kati vaan şinegun odain dage boşer, hanets şinoğin dunn i ver ya kar, ya gum, ya livore ergus al guşum tskets rametlin. An çimento giyadzuni garmi doçove. Dunn i (cid:0) BAHAR/KAUN2015 8 Dağin hed dağa, martun hed mart, genoçe ’ hed genig gellir. Aşiğnun hed aşiğ gellir, hazenoğe hazağadzin arnu kuzer. ver ta inçik giyadz çuni, kyoçe lernan piyadz Xatice’n yatili gartam deyi ama, paa aav oç. uni, an al ta ağadz çuni ya dağin ya ağçgane Aşxares gair ençağe, emmen or harsnetse millate giyadz uni. Aman emmen tsvonvoğnun hesabe pernevilçer. Hedev hokets mod pobadza. İm dade 1973’in darin anlamış ğa ta; anu vaxe hazenuşaner, şad lernan tarnale Tavgetin oğane garmi doçan hazenuşan, sirde tul elluşaner. Devrime, engav merav ana, mer donn al dadutin aav teviyes ergentsenik pernuşi çak modig Muzefere, ter 30 daragan ç’gar. Dari me araç gerevnar mezi, ama an, an poloriçer. 1980 meg semte kiç me felc ağadzer imdadin, Seftagüzin 12’an hedev aem paem ağak, Rizei Ticaret Lisetsan yed uzadz unir im muxpirnin geban taduşi, al inç u genc go, medz axpares Bagi’in. Dari me hedev inç u xelkvor moallim go Artvin, Erzurum imdade merav ana, Bagin umude gedrets xapise tsketsin, Bagi’in al Ankari Mamak’e. gartuşan. İm dadin yetkeşi meg or me lalov Voe paxan, sare elan Artvinan, Rizeu, kitabnin joğvele rast kuka Muzefere, “piye Giresunan, Trabzonan devrimcike. Makriyal mer dağotsman al gar sare elloğ, gendike bahetsin, udetsutsin, xemetsutsin, bargetsutsin, imatsutsin oç garakol’in. Ağçgenin bed ayin dağotse kani dari. Me Karadağin Ali’n al paxav kani me amis, hedev perevetsav. Oktel’in al monkatsadzin, “Okten Balcioğlu’nu ariyoruz” deyi ture egadzin, an al “ben küçük kardeşi Niyazi’yim Okten evde değil, nerdedur bilmeyiruz” astadz campa tiyadzuni jendarmenun. Jendarman usti kidanoğa ta Oktel’e Niyazi’sa. Meg hakvana me “kişere sarin udoğes takidum, gedra tsened, joğva jendarmatsove çatişma eladza, meg hokim kitabnid, erguşapti or var antsi Rize i var, al tsvanvadza, asker a ta devrimcinoun a ta maktabe kid” gasa. Yes al darvu me hedev balli ça” deyi xabar eyev. Done deprin anu hedetiyan kenatsi Rize i var gartuş. vaanaki, meme gungetsak bituns al, “bolaki Mek gartuşnis al anu borçliik gasa ter Bagin. mer dağotsman çelli” asats Muzefer Sart gerevnar ama, sirde tuler, ağun desnur ağabeye, ardetsuke kilelov, peynis pertuçe ormetut gelir, ağçig me garkevir more hed, boğazis menats, temn al açvis lusatsav. dağa me mernir dadin hed kular. Dağin Aman tuler sirde, Bagi’n u xapis engav hed dağa, martun hed mart, genoçe hed Ankari “im Bagi indzi koletser” aselov şad genig gelir. Aşiğnun hed aşiğ gelir, ardetsuk vatets, andia ta ç’kidim, ternu hazenoğe hazağadzin arnu kuzer. “Mek haz ersun dayi elloğa, yes ter kulam bazi, mits ağadznus arak, dağaks al, ağçgenis al, torers engi ana. al hazağadznun arnun” gaser. Şakan al şad haz gener. Tergitsnun hed, Vaxganer kiçm al, oç İsmet’in, oç al Xatice’in şufer engerdatse hed kengir, türli şakanir sss gartetsuts. Paxav kenats imtian medav gener. Tsemran nestaki ana; arabeniyove (cid:0) 2015 KAUN/BAHAR 9 Zor al ta elli lern al elav an darin, şad ginal’ ç’gartsadza, yed tartsadzin tezme. e r t r o p Ardaxan i ver Erzurum i ver xod partsenuş Tsemran karne tağdilin egi ana halsuzer, ertal kale ağadz şakaniye anlatmiş geneni, Emine yengen “martes inçi me taket çuni, rametli Galatala Yaşarove. Meg danum me dziyapniyus ertuş uzel çi, boyina bargi gu xod partskan Ardaxan’u kale Kutul’i sobin cotin” asats. Doxtoran vaxegur, Ormancinun eşkiya elav arçetvenis, soymiş doxtor al ertuş uzadz çunir. Abrilin meç ain mezi vetu oğanes deyi şaka ağadzunen, Trabzon i var doxtor daradzuni Emine aneral Ardanuc i var gaakolin xabar yengeyin. Emine yengen axçadzuni devadzunen, ifade, keşif, meşif, inçak “Muzefer tun al meme muayne aği” deyi. yakanin xalesetsin hal başa eyev. Gabul enel devadzuni. Doxtore muayne 1985 in Seftagüzin meg hakvana me terane ağadzuni, “sen dağda mı yaşıyordun, bu sobin arçetin nestadzer, keloxe gaxer, teme güne kadar nerdeydin, esas hasta sensin xag laust geper teme xore xore inçikert me karın değil, akciğerlerinin yarısı gitmiş, medoregur. Ortagyuzin seftain Malatyan i yarından tezi yok, Ankara’ya İstanbul’a ver kenatsak erguses. Bagi’n hing darin yetişmen lazım” astadzuni. Martu genig tamnuşi 5 or gar elev xapisan. Kale Tortum kelxenin gax, lalov dune egadzin. Ergi yeek nas antsak hedev Uzunderein kedin cotin or u hedev al Ankara inçadzin. 20-25 oru gagletse dage cağ şiş giyak. Andağ al xeke hedev Abrilin edisoğner ta Mayisner ta uruş dağer. Bagi’n xapisan elav ama, himi ç’kidim Muzefere Ankari xastaxanin uuş dardi me perevadzer Muzefere. Ersun bargadza, kansera deyi xabar devin indzigi. daragane mednuşier Bagi’n, garkuş bidir! Tustera kenatsi Ankara i ver. Şua tedavisi Aman obolayi Makriyal, kenatsi İstanbol i gasen, makinan mednugur xastaxanin. Al var, Bagin al 15-20 oru hedev asker kenats. xastaxani dağ ta ç’gar çkidim, Samanpazari (cid:0) BAHAR/KAUN2015 10